rapport 'Van mega naar beter - Dialoog Megastallen

‘Wat is er eigenlijk tegen hele grote bedrijven als die voldoen aan alle regels en misschien nog bovenwett elijk
ook? Dat is uit oogpunt van gezondheid, bijvoorbeeld Q-koorts, misschien juist wel aantrekkelijk.’
Natuurlijk kregen ze de wind van voren van verschillende andere deelnemers waaronder, opvallend, niet
alleen maar dieren- en milieubeschermers maar juist ook vertegenwoordigers van de landbouw, die
wezen op het platt elandskarakter van de veehouderij en op het feit dat we zuinig zouden moeten zijn op
de way-of-life die het boerenbestaan nu eenmaal is. Tussen dierenbeschermers bleek ook ruimte voor
accentverschillen. Een van hen meende dat ‘megabedrijven helemaal niet diervriendelijk zijn en
bovendien krijg je daar in plaats van boeren allemaal Poolse uitzendkrachten.’ Maar een ander refereerde
aan de Rondeelstal: ‘Groot is niet altijd fout. Transparant is belangrijk!’
Integraal benaderen
Boeiend aan de megadiscussie was vooral het feit dat hier de aandacht extra werd getrokken naar het
integrale karakter van duurzaamheid en naar het niet helemaal vanzelfsprekende karakter daarvan. Een
integrale benadering - het was een van de thema’s waarover grote eenstemmigheid bestond hoewel
sommige deelnemers duidelijk lieten merken zich meer voor sommige dan voor andere aspecten van
duurzaamheid te interesseren. Toch huwt het ene aspect van het geheel niet zo makkelijk met het andere.
Dierenwelzijn bijvoorbeeld met gezondheid. Een sectorbestuurder: ‘Tienduizend kippen die buiten lopen
veroorzaken meer risico dan vijft igduizend die binnen blijven.’ Of dierenwelzijn en milieu: open stallen
laten ammoniak vrij lopen; dichte houden dat binnen. Het is een slechte zaak om milieu tegenover
welzijn te zett en, betoogde een milieuactivist. ‘Dat moeten we niet doen’. Maar gespreksleider Hans
Alders was onverbiddelijk. Het Planbureau voor de Leefomgeving had het zelfs gehad over ‘onverenigbare
zaken,’ zei hij. ‘Integraal benaderen betekent dingen met elkaar in verband brengen, maar dat betekent
op zijn beurt soms keuzes maken.’ En ook een andere milieuvertegenwoordiger, die leiding had gegeven
aan een discussiegroepje over de samenhang tussen de verschillende aspecten van duurzaamheid,
schetste in zijn verslag verschillen in verenigbaarheid. Het schema dat hij presenteerde bevatt e zes
factoren voor duurzaamheid: omgeving en milieu, footprint en grondstoff en, gezondheid, ruimtelijke
kwaliteit, dierenwelzijn en ondernemen. Behalve met dierenwelzijn leek laatstgenoemde factor
weliswaar niet strijdig te zijn met alle andere, maar daarmee wel op gespannen voet te staan.
Verschillen overbrugbaar
Stof om over na te denken. Moeten we duurzaamheid nastreven als een ondeelbaar geheel of mogen we
ook tevreden zijn als we op onderdelen vooruitgang boeken, dat lijkt een belangrijke vraag voor de
toekomst. Een beslissende factor zal in elk geval zijn of er een manier wordt gevonden om die vooruitgang
te fi nancieren. ‘We kunnen vaststellen,’ aldus procesmeester Hans Alders, ‘dat we pas echt in de
discussie komen als we constateren dat boven de minimale overheidsnorm het meerdere vermarkt moet
worden. De marges zijn zo klein, dat als we er niet in slagen om uit te vinden hoe dat moet, het uitzicht
op vooruitgang wijkt.
Half vol of half leeg? Het glas moet vol, dat is waar het om gaat. En omdat eigenlijk iedereen het daar wel
over eens is, durft Alders de tweedaagse wel met vertrouwen af te sluiten. ‘Is er nu sprake van onoverbrugbare
verschillen?’ vraagt hij nog eens. ‘Nu, na twee dagen, heb ik niet het idee dat ik tegenstellingen heb
gezien die niet te overbruggen zijn.’
4.3.3 Drie probleemvelden
Er zijn tijdens de tweedaagse werkconferentie met maatschappelijke partijen drie probleemvelden
geïdentifi ceerd en in afzonderlijke groepen besproken:
1. Wat moet de sector doen en welke rol dient de overheid te nemen bij de verduurzaming van de veehouderij?
Hoe is daarbij gezamenlijk tot een eff ectief proces te komen?
2. Op dit moment zijn investeringen in verduurzaming nauwelijks in de markt terug te verdienen. Zijn er
verbeteringen mogelijk in het huidige verdienmodel zodat er nieuwe perspectieven komen?
3. Sommige maatschappelijke doelen, die worden geacht bij te dragen aan verduurzaming, zijn goed te
combineren of versterken elkaar; andere zitt en elkaar in de weg. Zonder integrale afweging en aansluitende
keuzes wordt het lastig om structurele verbeteringen te bereiken.
In het vervolg worden de hoofdelementen uit de discussie over deze drie dilemma’s vermeld.
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Van mega naar beter | 47