extra-parlementair. niet-parlementair - Koninklijke Bibliotheek

774
JAARGANG XIII (1912—1913) No. 47 VAN ONZEN TIJD
zoo heel makkelijk is men geen fat; n'est pas gommeux qui veut. Om heelemaal
„onberispelijk" en voornaam te zijn, moet men zooveel mogelijk een impertinent
gezicht hebben of trekken; ongeveer zooals sommige Palace-kelners en equipagechauffeurs
dat zoo indrukwekkend weten te doen. Maar nog eens: zoo gemakkelijk
gaat dat niet. Om op den duur met een insolente uitdrukking rond te loopen is
vermoeiend, ten ware men van de Natuur aardig wat zelfoverschatting en eigenwaan
meekreeg. Zijne Insolentie de Dandy is misschien een nul en waarschijnlijk een
losbol, maar als hij van de goede soort is — waarbij de Duitsche vrijwel is uitgesloten
— dan is hij een straat- en salonverschijning, die wel aardig doet in onze
burgerlijke tijden. Bovendien kan hij zijn zusters in het] dandinaat dikwijls aangenaam
bezig houden. L. L.
TOONEEL
DE WIJSHEID-FIGUUR IN CALDERON'S MYSTERIE-SPEL
Het eigen Roomsche is mysterie. De inleving van het allerhoogst geestelijke in het
aardsch menschelijke is haar onzegbare levensrijkdom — de uitbeelding daarvan is
haar eigen Roomsche kunst.
Wie niet zien kan, ziet het niet. Maar wie ziet in geloovigheid en begrijpt in eenvoudigheid
staat voor deze waarheid gelijk Paulus' kinderen stonden voor zijne geheimzinnig-verheven
leering, die verborgen bleef aan al wie van binnen niet zagen
en open lag voor al wie van binnen werden verlicht. (I Cor. II).
Zoo staan wij vóór onze eigen levensschoonheid.
Zoo komen wij te staan vóór onze eigene, vergeestelijkte kunst.
Van die waarheid voelde ik een tastbare proeve bij het zien en bepeinzen van
Calderon's Sacramentale acte door toekomstige levieten-knapen onder priesterlijke
leiding gespeeld te Hees wijk. Calderon beeldt uit en verklaart de liturgie-mysteriën
der H. Mis, die mis-mysteriën, waarbij onder ieder inspiratief-geheiligd woord, onder
eiken liturgisch-beeldenden akt een waarheid ligt vastgelegd, die niet louter abstractie
is, maar in eene bovenzinnelijke verwerkelijking als geestelijk-concreet onder stoffelijke
vormen staat.
En dat onvatbaar-geestelijke, dat transcendentale onder stoffelijke, maar gewijde
vormen verklaren en uitbeelden in dichterlijk woord en dramatisch bedrijf — dat heeft
Calderon gepoogd — èn gedaan, dat hebben die knapen gewaagd, èn gedaan.
Ik wil hun spel niet stellen als een specimen van rijpe kunst, ik zou zelfs niet wenschen
dat dit edel-bedoelde spel zóó — met zijn onevenredigheid soms, met ja zijn onbeholpenheden
hier en daar — voor het groote publiek kwam en aan niet-ontziende
critiek bloot zou staan.
De esthetische en intellectueele eischen zijn te hoog, dan dat een beperkte keus onder
studenten een evenwichtige spelersgroep kan garandeeren. De materieele eischen zijn
te vele, dan dat binnen schoolmuren daaitoe ruimte en onbekrompenheid zij.
Maar dat alles rekenend en tellend, blijft toch staan als vaste waarheid en als een zeer
hoopgevende zekerheid, dat het allerhoogst spiritueele van het Roomsche mysterie,
door Calderon's genie in hoogst kunstige vormen verbeeld, door de goede krachten
onder deze knapen op waarachtig-schoone wijze is nagespeeld.
Tot schatting van de aesthetische hoogheid dezer kunst-praestatie staat daar als type
voor het dramatisch bedrijf de dominante figuur der geïncarneerde Wijsheid — wie
weet voor dergelijk figuur een parallel-type waardiger dan de grootste schepping van
Roomsche kunst: Dante's Beatrice? — maar staat daar ook het allerhoogst-ongenaakbare
dat moet benaderd, — want is het Consecratie-moment in zijn diepste wezen niet
de inauguratie zelf der eindelijke Geest-verheerlijking over Christus' werelddomein? —
Maar wat creatie moet de figuur dan zijn, die in woord en gebaar dat verbeeldt en uitdrukt,
die de onuitspreekbaarheid van het al-zeggende woord vasthoudt in een verplechtigde
zegging en in een majestatische gebaring, waarbij het spel uitgroeit tot zulk