extra-parlementair. niet-parlementair - Koninklijke Bibliotheek

7 6
4
JAARGANG XIII (1912-1913) No. 47 VAN ONZEN TIJD
Drost op de Keizersgracht over de Groenlandsche pakhuizen worden nauwkeurig
beschreven waarin de Drostin, het boekje met Vondels treurspel doorbladerend,
wordt opgeschrikt door het bekende kloostertafereel. Later op den avond komt
Sweelinck en begeleidt Tesselschade bij haar zang van de kerstrei uit Gysbrecht.
Plotseling komt Vondel binnen en brengt de tijding, dat ook dit treurspel op aandringen
van de predikanten verboden zou worden. Toch wonen we nog de opvoering
bii; en dit tafereel met zijn geestige beschrijving van den schouwbuig en de
drukte en het gewoel op de straat, van Vondel, die met Anna zijn dochter, de eerste
opvoering bijwoont van het „onsterffelijcke" spel, vormt een der aardigste schetsen van
h6
De°lezing van Lucifer door den akteur Adam Carelsz van Germez ten huize van
Vondel in gezelschap van Isaac Vossius, Dirck Vennekool, Jan Vos en Marten
Kretzer' is een geestige vondst van pater Molkenboer, om de eerste opvoering van
Vondels meesterstuk, en al wat daaraan voorafging en volgde, echt boeiend te
schetsen Maar ik mag den lezer het genot met ontnemen, dat hem bij de lezing
wacht door hier een paar krabbeltjes te geven naar de kleurrijke paneeltjes, die
de kunstenaar met zooveel zorg heeft bewerkt. Slechts één opmerking zou ik wi len
maken dat Jan Vos toch wel in wat al te zwarte kleuren is weergegeven, ikkan
niet aannemen, dat hij opzettelijk Vondels spelen bij de opvoering zou hebben
tegengewerkt. Dat zij niet meer in den smaak vielen kwam zeker ook wel door
de gruwelstukken van Vos en anderen, die, in navolging van het Itahaansche tooneel,
in de mode waren gekomen. Maar Vos heeft juist getracht door Lucifer en Jephtha
van dansen te voorzien, deze stukken meer in den geest van het publiek te doen
vallen Het bericht bij Brandt over de oude, versleten costumes en de onbekwame
spelers die Vos in 't bijzonder voor Vondels stukken zou hebben uitgekozen verdient
geen geloof, alleen reeds omdat het niet waarschijnlijk is, dat Vos zóó slecht
de belangen van zijn onderneming zou hebben begrepen, dat hij, welk stuk dan
ook slecht zou hebben verzorgd. Dr. Worp heeft aangetoond, dat dezelfde uitmuntende
spelers, Pietersz, Van Germez, Noseman, Adnana Noseman e. a. die in
Vos' stukken voorname rollen vervulden, ook in Vondels tooneelspelen zijn opgetreden.
Jaarlijks werden zijn stukken gespeeld toen Vos regent was dikwijls 14 ja
20 maal 1
)- Brandt had een veete tegen Vos, en nam daarom het bericht, dat hij
van Antonides had, in zijn Vondel-biographie over. ;
Antonides, de Vondelzoon, heeft als model gediend voor de vierde schets. De
80-jarige Vondel wandelt met diens vader, Anthome Janszen, van de Bank van
Leening naar het Singel en spreekt vol lof over de verzen van den jongen, ziekelijken
Antonides, over Bellone aan Bant, waarvan het land vol lol is. Hij herkende
daarin ,die lekkere adjektieven en vertroetelde draaien uit zijn eigen bundels
weggesnoept", en de oude dichter had er schik in, dat „de brave borst zoo vol lof
van hem zat" en hem te veel las. De goedige Vondel gaat den jongen dichter bezoeken,
die ziek thuis zit in de Teertuinen met uitzicht op het Y en zijn zilveren
golven' dat hem tot zijn beroemd gedicht de Ystroom inspireert.
Van vinding en uitvoering is deze de meest ongmeele der vier Vondelschetsen.
De oude krachtige Vondel, tegenover den jongen, zwakken Antonides, hem opbeurend
'en aanmoedigend, en toch zoo voldaan en gelukkig, dat zijn zoon
hem, den grooten zanger, na tracht te volgen, is een tafereeltje Ihym volkomen
W
pïter g
Molkenboer heeft goed gedaan met deze minder bekende Vondelschetsen
uit hun vergetelheid te halen. Zij verdienen ten volle gelezen en herlezen te worden
omdat zii, in een bijzonder karakteristieke taal enkele van de groote momenten
'uit Vondels leven, in Thijm's meesterlijken trant, maar geheel oorspronkelijk
weergeven.
HEEMSTEDE, Aug. 1913 J. F. M. STERCK
!) Zie: Jan Vos, proefschrift van Dr. Worp, bl. 102—104.