2rootje nr1.pdf - Katho

Jaargang 4 nr. 1 oktober
In de reeks:
Indianenstammen
Inuït
Kerstcultuur
Afrikaanse culturen
Ontwikkeling
Kunst & co
Aboriginals
Westerse Wereld
Aziatische culturen
Olympische Spelen
Cultuur – Culturen?
Ja, u leest het goed: het
jaarthema van het 2rootje is
‘Cultuur-Culturen’!
Cultuur is een fenomeen dat wel
bij elke cultuur een uiterst
belangrijke rol speelt. Afrikaanse
dans, tradities bij indianen … Wij
vertellen u er meer over. Niet
alleen culturen staan centraal in
ons thema, maar ook belangrijke
cultuurmanifestaties zoals bv. de
Olympische Spelen krijgen ook
hun plaatsje.
In dit nummer:
De eerste indianen
Totempalen vs. scouts
De woest wilde
Wist je dat?
De Maya’s en hun telsysteem
De Inca’s en hun cultureel erfgoed 8
Azteekse kunst
Denk hier maar eens over na...
Indianenstammen
2
3
4
5
6
10
13
De strijd gaat voort...
Redactie: Tine Durnez en Elien Vergote
In ons eerste krantje gaan we even dieper in op indianen. Wie waren die grote stammen van weleer die zich
Inca’s, Azteken en Maya’s noemden? Wat is er nu van hun nakomelingen geworden? Doen zij ook aan cultuur?
Lees en u zult het u niet beklagen!
Creatief
Cult
Wie is het?
Religieus leven
Uit Van Dale gegrepen
Actueel
Op de buis...
14
14
15
16
17
18
19

“Het lijkt alsof de
indianen, vanaf
het moment dat
Europeanen voet
aan wal zetten, in
Amerika een
eeuwige
overlevingsstrijd
hebben moeten
voeren.”
Indianenstammen
De eerste indianen
De eerste indianen zouden afstammen uit de laatste ijstijd. Ze zijn afkomstig uit Noordoost-Azië en reisden zo
te voet naar Amerika. Een groot deel van de aarde was toen nog met ijs bedekt, alsook de welbekende
Beringstraat tussen Siberië en Alaska. De Beringstraat was gedurende lange tijd een landbrug, die later
weer onder water verdween. Zo konden de eerste Amerikanen een grote oversteek maken. Zo verspreidden
ze zich via Alaska over heel Amerika. Hun verspreidingsgebied strekt uit van het koude noorden tot Midden-
en Zuid-Amerika. De Beringstraat-theorie is één theorie, doch blijken er nog andere wetenschappelijke
theorieën te bestaan.
Archeologische vondsten in Ecuador en Peru hebben aangetoond dat de eerste Amerikaanse
landbouwgewassen in deze regio zijn ontstaan. Het oudste gewas, de kalebas, is van Afrikaanse afkomst.
Indianen leefden in groepen of stammen. Archeologische vondsten bewijzen dat het grote jagers waren.
Archeologen vonden grote pijlpunten met gleuven, waardoor het bloed sneller uit het gejaagde dier kon
wegstromen en meteen ook zijn dood bespoedigde. Ze jaagden hiermee op grote –reeds uitgestorven-
beesten zoals mammoeten, mastodonten en reuzenbizons. Naast jagers waren het ook voedselverzamelaars
en goede vissers.
In de vijftiende eeuw werden hun afstammelingen ontdekt door Colombus en co. Colombus ontdekte Amerika
per toeval op zijn route naar Indië. De ontdekkingsreiziger zocht een nieuwe zeeroute vanuit Europa naar
Indië. Hij botste zo in 1492 op het continent en dacht in Indië beland te zijn. Door deze gedachte gaf hij de
inheemse volkeren de foute en vereeuwigde benaming Indios of indianen.
Na de komst van de Europeanen is het leven van de indianen drastisch veranderd. Het katholicisme voerde
een politiek van zieltjes winnen, waardoor het grondgebied en de mensen ook beetje bij beetje in hun macht
kwamen. Toch leven er nu nog (weinig) indianen in reservaten en de wilde natuur. Het lijkt alsof de indianen,
vanaf het moment dat Europeanen voet aan wal zetten, in Amerika een eeuwige overlevingsstrijd hebben
moeten voeren. Ook vandaag de dag nog leveren de indianen een strijd om aanvaard te worden in de
maatschappij. Het lijkt erop dat de indianen gewoonweg niet erg geliefd zijn. In Midden- en Zuid-Amerika
worden veel verwesterde indianen geronseld voor tewerkstelling op de plantages, onderworpen aan de rijke
grootgrondbezitters. Ze leveren een heel harde labeur, maar krijgen slechts een hongerloon. Frauduleuze en
corrupte dictaturen zorgden onder andere voor burgeroorlogen in bv. Guatemala. Mensen zoals Rigoberta
Menchu proberen de situatie aan te vechten, maar stuiten op hevig verzet van de machtige
grootgrondbezitters en hun politieke aanhang. Rigoberta Menchu stelde zich zelfs kandidaat voor de
presidentsverkiezingen in Guatemala in september 2007, maar ze haalde zelfs de tweede ronde niet.
Bronnen:
MARITA STERCK, Indianenverhalen, de Noord-Amerikaanse indianen
F.G. DE RUITER, Indianen,
Celia & Arturo, inleefprogramma Guatemala , handleiding voor de leerkracht van Studio Globo mondiaal en
intercultureel leren.
http://www.wikipedia.nl
2

Indianenstammen
Totempalen vs. Scouts
Scouts
Bij de scouts in Vlaanderen krijg je een totemnaam. Het is een dierennaam, die ze je toekennen aan
de hand van jouw karaktereigenschappen. Dat dier heeft dezelfde karaktereigenschappen.
Wanneer het toekennen van de totem gebeurt, hangt af van groep tot groep. Dit gaat gepaard met
geheime rituelen, gebaseerd op aloude indianentradities.
Om een beeld te krijgen van die totemnamen, geven we hier het voorbeeld van een panda:
Eigenschappen: goed geluimd, speels, spontaan
Beschrijving: Panda’s zijn zeer zeldzaam en daardoor weinig bekend. Ze zijn SPEELS van aard
en hebben een ongewoon uiterlijk. Ze zijn SPONTAAN, vrolijk, behendig,
aanhankelijk. Ook acclimatiseren ze snel en blijven GOED GELUIMD. Ze leven in
ontoegankelijk terrein.
Totempaal
Totempalen zijn houten standbeelden, zoals die door sommige indianenstammen werden gemaakt.
Zo’n paal werd meestal vervaardigd uit het hout van de rode ceder. Daarna werd ze in bonte
kleuren geschilderd.
De welbekende beeldhouwwerken beelden de belangrijkste gebeurtenissen van een familie af.
Wanneer totempalen zijn ontstaan, is niet bekend. In het regenwoud blijven de palen niet lang staan,
omdat ze na het plaatsen niet worden onderhouden. Door het gebrek aan onderhoud, gaat het hout
rotten. Vaak wordt het kunstwerk dan preventief omgelegd om de veiligheid van de voorbijgangers
te garanderen. Ook de stormen in het winterseizoen, die de westkust van Amerika kunnen teisteren,
vellen vaak vroegtijdig een totempaal.
Omdat totempalen vaak omgelegd of verwoest worden, zijn ze wellicht veel ouder dan de oudst
gevonden exemplaren.
Bronnen:
Totemnaam, internet, (14 september 2007).
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Totemnaam)
Totems, internet, (14 september 2007).
(http://www.scoutsblankenberge.be/varia/totems.htm)
Ketchikan, internet, (14 september 2007).
(http://tx.technion.ac.il/~itaish/Alaska/)
TERCAFS, R., ARTI Doc, De indianen van Noord-Amerika, Totempalen, eerste druk, Artis-Historia, Brussel,
2000.
3
Ketchikan, Alaska

Indianenstammen
De woeste wilde
Wie is nu ‘de indiaan’, hoe ziet hij eruit en welk imago heeft hij?
Bij de meesten van ons staat ‘de indiaan’ waarschijnlijk in ons geheugen gegrift als de woeste wilde met wat
kleuren op z’n wangen en wat veren op z’n hoofd. De zogezegde roodhuid, indiaan of wilde uit onze
verbeelding bestaat echter niet! Hij sluipt niet de hele dag rond, galoppeert niet over de prairie met pijl en
boog om bizons en blanken neer te leggen en daarna terug te keren naar zijn tipi om vuurwater te drinken,
zijn verentooi en lichaamsbeschildering te fatsoeneren en een vredespijp op te steken. Dat indianen zo
bestempeld worden, zegt meer over ons dan over hen.
Dit stereotiepe beeld wordt ons al van kinds af ingeprent door de vele tekenfilms, stripverhalen, films,
reclame voor tabak… Ze beelden indianen af als wilden.
Walt Disney draagt zeker z’n steentje hiertoe bij: in Peter Pan wordt de dochter van het opperhoofd
gevangen genomen door Kapitein Haak. Als Peter Pan haar niet op tijd kan terugbrengen, worden zijn stoere
jongens levend verbrand. Wie van onze generatie kent Pocahontas niet, die middenin de strijd zit tussen
haar stam en een groep blanken door haar liefde voor John Smit?
Het moderne verhaal bleef ook niet uit: in 2005 bracht Terrence Malick ‘The New World’ met acteur Colin
Farrell uit. In deze film schildert men indianen niet als wilden af, integendeel, het beeld van de blanke komt er
zelfs niet zo rooskleurig uit.
‘The Last of the Mohicans’, het verhaal over de uitroeiing van de Mohikanen, werd neergeschreven in een
boek en verfilmd. Dit jaar nog bracht Mel Gibson zijn Apocalypto uit waarbij de Mayacultuur nogal cru in
beeld wordt gebracht. In de strips van Lucky Luke, de stoere cowboy uit het wilde Westen, worden alle
stereotiepen van de strijd tussen cowboys en indianen in beeld gebracht.
Deze bronnen startten de stereotiepen van de indiaan, afgeschilderd als ‘woeste wilde,’ echter niet. Het gaat
al veel vroeger terug, in een tijd waar televisie en stripverhalen nog onbekend waren. Wie de naam Buffalo
Bill hoort, denkt ongetwijfeld aan het wilde westen met cowboys, die whisky drinken in hun saloons en elkaar
overhoop knallen in schietwedstrijden. Op het einde van de negentiende eeuw organiseerde Buffalo Bill
wildwestshows waarin cowboys allerlei stunts uithaalden. Buffalo Bill was een verkenner, een bizonjager en
een Pony Expresruiter, een soort langeafstandspostbode te paard. De journalist Ned Buntline maakte
verhalen en toneelstukken over hem. Die werden razend populair en Buffalo Bill werd voor de Amerikanen
het symbool van de avonturier, die het westen veroverde. Het oude Sioux-opperhoofd Sitting Bull speelde
mee in de shows, omdat hij het leven in het indiaanse reservaat oervervelend vond. Buffalo Bill trok meer
dan dertig jaar lang met zijn show door Amerika en Europa. Hij nam ongeveer honderd indianen en
verschillende inheemse diersoorten meer naar Europa. Op de affiches stond: ‘wilde gevechten tussen
woeste, barbaarse en beschaafde volken!’ Miljoenen mensen kwamen naar de voorstellingen kijken. Hun beeld
van het leven in het wilde Westen en van cowboys en indianen was op deze shows gebaseerd.
4

Indianenstammen
Dé indiaan bestaat niet en zijn naam heeft hij enkel en alleen te danken aan Colombus en zijn gezelschap.
Toen Colombus op Amerika botste, dacht hij dat hij in Indië aan wal ging. De inwoners werden bijgevolg
indianen genoemd. Pas later ontdekte men dat dit niet Indië was, maar een geheel nieuw continent. De
indiaan mag niet vereenzelvigd worden met één personage. Het zijn geen roodhuiden en ze zien er niet
allemaal hetzelfde uit. Ook tussen hen onderling treden opmerkelijke lichamelijke verschillen op net zoals bij
ons. Als men over indianen spreekt, gaat het in werkelijkheid over het inheemse volk van Amerika, lang voor
de blanken er waren. Ze leven verspreid in verschillende stammen van Canada tot Zuid-Amerika. Ze hebben
hun eigen gebruiken, religie, tradities…
Indianen waren gedwongen een overlevingsstrijd te leveren in de maatschappij en dat vanaf het moment dat
de blanke voet aan wal zette op het nieuwe continent. Toch gaat deze strijd nog altijd door...
Bron:
MARITA STERCK, Indianenverhalen, de Noord-Amerikaanse indianen
Wist je dat...
…in Latijns-Amerika de Indianen officieel indígenas (inheemsen) genoemd worden?
…er meer dan 80 verschillende indianenstammen bestaan?
…het stereotype beeld van "de indiaan" (nomadische volkeren, die met geweer, te paard enorme kuddes
bizons achtervolgden) gebaseerd is op de Prairievolkeren uit de negentiende eeuw?
…de Azteken en Maya’s hun tong doorboorden als religieus ritueel?
…de muren van stenen gebouwen bestonden uit stenen die zo in elkaar waren gelegd, dat cement niet nodig
was? Deze gebouwen waren dan ook veel beter bestand tegen aardbevingen.
…de Inca’s geen karren konden gebruiken bij het bouwen van hun wegen, omdat ze het wiel
niet kenden?
…Machu Picchu gekozen werd tot één van de zeven wereldwonderen?
…de Maya’s de eerste kauwgomkauwers waren? Ze zetten hun tanden in de gom van de sapotilleboom.
Bronnen:
Piercings in het Teylers Museum, internet, (9 september).
(http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000676.html)
De indiaan, internet, (8 september).
(http://www.wikipedia.be)
5

Indianenstammen
De Maya’s en hun telsysteem
De Maya’s ontwikkelden een volwaardig getallensysteem met symbolen volledig verschillend van deze van
ons getallensysteem.
Het gaat over een positiestelsel met inbegrip van een symbool voor nul. De kleinste rang wordt onderaan
genoteerd, de hogere rangen er telkens boven.
Het volk ontwikkelde een talstelsel met twintig als basis en gebruikte twee symbolen om de cijfers voor te
stellen. Met deze 2 symbolen kunnen getallen tot 19 voorgesteld worden. Voor getallen groter dan 19 moesten
dus meerdere rangen gebruikt worden. Het symbool voor nul was een derde symbool.
De drie symbolen:
Voorstelling van de getallen tot en met 19:
Hoe zet je zo’n getal om naar ons talstelsel?
Het getal, hierboven voorgesteld, bevat 2 rangen. In de onderste rang bevinden zich de eenheden (20 0 = 1), in
de rang erboven de 20-tallen (20 1 = 20).
- Zet de cijfercombinaties in de onderste rang om: zo vind je het aantal eenheden.
- Zet nu de cijfercombinatie in de volgende rang om en vermenigvuldig dat getal met 20.
- Tel deze beide hoeveelheden op om het volledige getal te bekomen.
omzetting waarde rang
1 20 1 = 20 → 1 x 20 = 20
13 20 0 = 1 → 13 x 1 = 13
↓ +
33
6

Indianenstammen
Bij een volgende rang zou je in principe het getal moeten vermenigvuldigen met 20² (= 400), maar de Maya’s
gaan verder met groepjes van 18. Bij de overgang van de 20-tallen naar een hogere rang doorbreken ze dus
de logische opbouw van een zuiver 20-tallig stelsel. Zo moet je het getal dat voorgesteld is in de derde rang
vermenigvuldigen met 360 (20 x 18) om de overeenkomstige waarde te bekomen. De verklaring is te vinden
in hun bijzondere interesse voor tijdrekeningen en kalenders. Hun kalender bevatte 18 maanden van 20
dagen. Als je het aantal dagen in hun jaarrekening berekent, bekom je ongeveer het aantal dagen dat een jaar
werkelijk telt. De ontbrekende vijf dagen hadden volgens hen een grote kans op ongeluk en werden daarom
als extra maand toegevoegd.
Waarom werd de nul gebruikt?
De nul was in sommige gevallen noodzakelijk om geen verwarring te veroorzaken.
Bij het getal 362 bv. zou 22 gelezen kunnen worden, moest de nul weggelaten worden.
Hieronder ziet u het bewijs.
rang 20 x 18 (=360) 20 1
aantal keer 1 0 2
aantal keer x
rang
360 0 2
362 2 2 0
20 0
Bron;
VAN ISEGHEM, H., Natuurlijke getallen, niet-gepubliceerde cursus, Torhout, Katho-RENO, 2005.
7
POSITIESTELSEL
Woorduitleg
Bij dergelijk stelsel wordt
rekening gehouden met de
plaats van de symbolen (cijfers)
om de waarde van een getal te
bepalen. Het getal wordt m.a.w.
met een rangorde
vermenigvuldigd. Ons
getallensysteem is eveneens een
positiestelsel. (bv. 4318)
Om de waarde van het cijfer 3 te
kennen, moeten we 3
vermenigvuldigen met een macht
van 10. In dit geval
vermenigvuldigen we 3 met 10².
Zo bekomen we uiteindelijk 300.
Naast een positiestelsel spreekt
men ook van een
additief stelsel, waartoe het
Romeinse getallensysteem
behoort. Om de waarde van het
getal te kennen, worden de
symbolen opgeteld.

“Van de
gebouwen van de
Inca's zie je niet
meer dan ruines,
omdat de
Spanjaarden
alles verwoest
hebben.”
Indianenstammen
De Inca’s en hun cultureel erfgoed
Inca betekent ‘zoon van de zon’. Het is de naam van een volk dat op het eind van de vijftiende eeuw een
keizerrijk stichtte in het Andesgebergte, op het kruispunt van het huidige Ecuador, Peru, Bolivia, Argentinië en
Chili. Het is ook de naam die men gaf aan de verschillende keizers die over dit volk heersten.
De stad Cuzco in het zuiden van Peru was de hoofdstad van het Incarijk.
Zelf noemden ze hun rijk ‘ Tahunantinsuyu ’ (het rijk van de 4 windstreken).
Voor de val in 1532, was het Incarijk het grootste rijk dat Zuid-Amerika ooit gekend had. De ruïnes van Machu
Picchu liggen in het huidige Peru op de top van een berg. Ze zijn de getuigenis van de manier waarop de Inca’s
hun steden bouwden.
Dat de Inca's een goed organisatievermogen hadden, blijkt uit de aanleg van een groot wegennet en uit de
stadsplanning die zeer modern was.
Aan een centraal plein stonden de belangrijkste gebouwen. Daarvan uit liepen brede hoofdstraten met daar
tussen smalle zijstraten. Ook de wegen dwars door de bergen zijn bijzonder te noemen voor die tijd.
Van de gebouwen van de Inca's zie je niet meer dan ruines, omdat de Spanjaarden alles verwoest hebben.
De Inca's stapelden blokken steen op elkaar, die zeer nauwkeurig in elkaar pasten. Alleen de gewone
woonhuizen werden vaak ingebed met grond en klei.
Het fort Sacsahuaman bij Cuzco is zo gebouwd, Dit fort deed dienst als toevluchtsoord en verdedigingswerk
voor de bewoners.
Een derde bouwwijze van de Inca's bestond uit rechthoekige blokken die horizontaal gestapeld werden. De
bovenkant van de blokken waren hol en de onderkant was bol gemaakt, zodat de constructie steviger was.
Deze bouwwijze is toegepast bij de toren van Machu Picchu,
De openbare werken van de Inca's werden georganiseerd door middel van een zogenaamde werkbelasting die
bekend stond als mit'a. Deze belasting vereiste dat inwoners van het Inca Rijk gedurende een bepaalde tijd
van het jaar werk aan de openbare werken moesten verrichten. Deze werkbelasting verzekerde het rijk van
genoeg arbeiders om grote bouwwerken zoals forten, wegen en bruggen te voltooien. Ook het delven van
metalen en edelstenen werd met deze belasting versneld. Het zorgde ook dat de heerser grote legers op de
been kon brengen om zijn veroveringen te volbrengen.
Wegenbouw was belangrijk voor de communicatie binnen het enorme, complexe rijk. De Incaheersers lieten
een stenen wegennet aanleggen met een totale lengte van 16.000 kilometer. Getrainde ijlbodes vervoerden
officiële boodschappen door middel van een estafettesysteem en legden zo ongeveer 400 kilometer per dag
af. Regeringsambtenaren reisden hoofdzakelijk over twee hoofdwegen met aangesloten zijwegen naar de
dorpen, die van noord naar zuid liepen. Plaatselijke leiders verzorgden tambo’s: rusthuizen, die een dag van
elkaar verwijderd lagen en rijkelijk voorzien waren van voedsel en uitrusting.
Om de diepe rivieren en ravijnen te overbruggen, bouwden de Inca's touwbruggen die een wonder van
techniek waren. Sommige van deze touwbruggen waren meer dan honderd meter lang. Eén van de grootste
technische prestaties op dit gebied was een brug over een gevaarlijk ravijn bij de Apurímac, geconstrueerd in
1350. Ze was vervaardigd met gevlochten plantenvezels. Zo overleefde deze brug meer dan vijfhonderd jaar.
Ze begaf het in 1890.
8

Indianenstammen
Om de landbouw te bevorderen, werden er stenen terrassen in de steile, nauwe Andes valleien gebouwd.
Regeringsambtenaren regelden ook de bouw van graansilo's, die dienden als opslagplaats voor een deel van
de oogst. De regering distribueerde dit graan tijdens perioden van tekort en honger onder de bevolking. Het
diende ook als betaalmiddel voor verrichtte werkzaamheden.
De indrukwekkendste bouwwerken van de Inca's waren hun tempels, paleizen en vestingwerken. Massieve
stenen gebouwen, zoals het fort bij Sacsahuaman vlakbij Cuzco, zijn met vakkennis gebouwd maar met een
minimum aan technische uitrusting. De muren van Sacsahuaman zijn gebouwd met enorme stenen, waarvan
de grootste 200 000 kilogram weegt. De stenen werden getransporteerd met behulp van houten rollers. Ze
pasten zo goed in elkaar, dat er zelfs geen cement nodig was.
Cuzco was op zichzelf een wonder van Incabouwstijl en metaalarbeid. De grote Zonnetempel was bijna geheel
bekleed met bladgoud. Op de binnenplaats beeldden met goudblad bedekte beelden taferelen uit van het
dagelijkse leven. Gouden maïs leek uit gouden aarde te groeien en gouden lama's graasden op gouden
weiden. Een andere bekende stad was Machu Picchu, waarvan de ruïnes werden ontdekt in 1911.
het fort Sacsahuaman bij Cuzco
een Incaweg
Machu Picchu
Bronnen:
PROTO THINKQUEST, Inca’s, Internet, (14 september 2007).
(http://proto.thinkquest.nl/~jrb046/afbeelding/inca/inca.html )
CLUBS, Inca’s, Internet, (14 september 2007)
(http://www.clubs.nl/community/default.asp?clubid=70767 )
Artidoc
9
“De
indrukwekkendste
bouwwerken van
de Inca's waren
hun tempels,
paleizen en
vestingwerken.“

Chichén Itzá
Indianenstammen
Azteekse kunst: chocoladedozen
Azteekse boeren en gewone mensen aten heel eenvoudig voedsel: maïs, groenten en vruchten. De maïs
werd tot meel vermalen en hiervan bakte men platte tortilla’s: maïspannenkoeken, die bij elke maaltijd
werden gegeten.
Rijkere Azteken aten ook bijzondere dingen die uit warme streken naar de steden werden vervoerd: bv.
ananas, specerijen en vis.
De rijke families en de adel dronken ook een chocoladedrank, die gemaakt werd van gemalen
cacaobonen en water. Het mengsel werd schuimig opgeklopt en daarna op smaak gebracht met honing
en vanille.
Tegenwoordig is chocolade nog steeds een luxe, als is het nu te koop voor iedereen.
Je kunt zelf deze bijzondere Azteekse dozen maken om chocolade in te verpakken. Een mooi cadeau voor
moeder of vader!
Wat heb je nodig?
- stevig karton
- liniaal en potlood
- kleefband
- lijmstift
- snijmat
- breekmes
- schaar
- naald en draad
- verf en penselen
- Azteeks bedrukt papier
(aardappelstempels)
Teken een vierkant op
een stuk stevig karton.
Dit wordt de bodem
van de doos. Teken
daarna de zijkanten
eraan.
Knip de figuur dan
netjes uit.
Trek met de punt van
een schaar langs de
stippellijnen en vouw
ze omhoog.
Maak de wanden van
de doos aan elkaar vast
met kleefband.
10

Indianenstammen
Knip een vierkant uit het karton, dat
½ cm groter is dan de bodem
van de doos. Plak hem aan een lange
kant vast.
Verf de doos van binnen en van
buiten.
Snijd een reep bedrukt
papier uit die even breed is
als de wanden van de doos
en er ruim omheen past.
Lijm de reep vast met de
lijmstift.
Snijd een stuk papier uit dat even groot is als het deksel van de doos en lijm dat vast op het
deksel. Maak een kwastje met een koord door:
een lange koord enkele malen om een stuk karton te winden.
de draden bovenaan bij elkaar te binden. Verwijder het karton.
een stukje koord rondom de bovenkant, te winden. Leg er een knoop in en knip
dan de uiteinden door.
Steek de koord daarna door het deksel en maak het vast met kleefband.
Kleef veel papier tegen de onderkant van het deksel.
11

Indianenstammen
En...klaar is Kees!
Bron:
Kunst uit het verleden , De Azteken, De Lantaarn, 1997
12

Indianenstammen
Denk hier maar eens over na...
Bron:
STRUBBE, L., FEYS, R., CLAERBOUT, P., De indianen en het (wilde) westen, niet-gepubliceerde cursus,
Projectenfonds, Brugge.
13

Indianenstammen
Creatief!
Lestips
Patrick Lagrou. Het meisje uit de jungle.
Clavis, Hasselt, 1994, 207 blz.
Omslag: Michel Gruyters
Bekroond door de KJJ én de KJL in 1996
Op een dag zag een jonge vrouw een klein eiland
dat naar het land toedreef. Het was bedekt met
hoge bomen waar wezens in rondklommen.
Toen het drijvende eiland dichterbij kwam,
bleken die wezens mensen te zijn,
met een bleke huid en haar op hun gezicht.
Deze vreemdelingen brachten
merkwaardige voorwerpen mee.
En de dingen begonnen te veranderen…
MICMAC VERHAAL
⇒ Gebruik de tekst als aanvulling op het thema en de historische achtergrond van de indianen.
⇒ Werk met metaforen. bv. hoge bomen = masten van het schip
⇒ Vraag naar de betekenis. bv. Wat gebeurt er na de komst van deze vreemdelingen?
(De nieuwe Amerikanen nemen land in en veranderen alles.)
Bron:
MARITA DE STERCK, Indianenverhalen, de Noord-Amerikaanse indianen
Cult! - ‘Het meisje uit de jungle’ van Patrick Lagrou
Jonathan vertrekt samen met zijn vader voor een half jaar naar het Amazonewoud. Daar bestuderen ze één
van de laatste indianenstammen die nog geen contact met blanken hadden. Jonathan wordt verliefd.
Het verhaal van een blanke jongen en een indiaans meisje, twee verschillende culturen en een dreigende
buitenwereld.
Patrick Lagrou schreef een prachtig verhaal over de aanraking tussen de ongeremde mens en diegenen die
als ‘beschaafd’ worden beschouwd.
Hij verbloemt de indianenwereld zeker niet helemaal, maar stelt ze ook niet volledig in een negatief daglicht.
De blanken worden daarentegen niet zo positief belicht. Hij gebruikt veel ongekende termen, die voor mensen
in Zuid-Amerika waarschijnlijk niet zo ongewoon zijn. Toch lijkt alles heel geloofwaardig. Achterin het boek
bewijst Patrick Lagrou waar hij zijn kennis haalde. Blijkbaar berust deze kennis op zelfbeleefde ervaringen in
het Amazonewoud. Zijn verhaal is een perfecte mix van fictie en non-fictie. De doelgroep is 14+, maar kan
zeker voorgelezen worden in een zesde leerjaar.
Bron:
PATRICK LAGROU, internet, (14 september 2007).
(http://www.patricklagrou.be/bibliogr2.htm)
14

Indianenstammen
Quem é este? ¿Quién es éste?
* ‘Wie is het?’ eerst in Portugees, daarna in Spaans.
Wie is Rigoberta Menchú?
Naam: Menchú
Voornaam: Rigoberta
Geboorteplaats en –datum:
Guatemala 9 januari 1959
Nobelprijs voor de Vrede in 1992
"We are not myths of the past, ruins in the
jungle or zoos. We are people and we want
to be respected, not to be victims of
intolerance and racism."
Rigoberta Menchú werd op 9 januari 1959 in Guatemala geboren als dochter van een arme Mayaboerenfamilie.
Als kind al moest ze vaak mee met haar ouders om koffie te plukken op de grote plantages.
Ze raakte snel betrokken bij acties voor sociale hervormingen. Zelfs als tiener was ze een belangrijk lid in de
beweging voor vrouwenrechten.
De Menchú-familie werd echter beschuldigd van banden met de guerrillabeweging, toen de linkse guerrilla in
Guatemala aan invloed won.
Haar vader werd in de gevangenis gefolterd, maar werd na vrijlating lid van de boerenvereniging CUC.
Rigoberta werd in 1979 eveneens lid.
Haar broer werd dat jaar gefolterd en door het leger gedood. Haar vader stierf tijdens zijn deelname aan
een boerenactie in de Spaanse Ambassade. Haar moeder werd enige tijd later gearresteerd, verkracht en
gedood.
Rigoberta bleef al die tijd heel actief in de boerenvereniging CUC. Ze leerde Spaans en alle Maya-talen naast
het Quechua. In 1981 moest ze vluchten naar Mexico. Ze keerde nog enkele keren terug naar Guatemala om
acties te ondernemen, maar doodsbedreigingen dwongen haar telkens weer in ballingschap te gaan.
In 1983 werd haar levensverhaal, dat door Elisabeth Burgos Debray werd geschreven, gepubliceerd.
‘Ik, Rigoberta Menchú’ kreeg grote internationale aandacht. Op haar autobiografie volgde ‘Rigoberta,
dochter van de Maya’s’.
In 1992 ontving Rigoberta de Nobelprijs voor de Vrede. In 2003 benoemt de Guatemalteekse president
Berger haar tot 'goodwill ambassadrice van de vredesakkoorden', die in 1996 waren ondertekend tussen de
regering en de linkse rebellen. In die rol reist ze het hele land af. In februari 2007 heeft Menchu zich
kandidaat gesteld voor het presidentschap van Guatemala. Ze lag er echter al na de eerste ronde uit.
Bronnen:
http://babelfish.altavista.digital.com/tr (vertaling)
http://www.business-directory-guatemala.com/guatemala.jpg
http://vivirlatino.com/i/2007/02/rigoberta%20menchu%20portrait.jpg
http://www.11.be/index.php?option=content&task=view&id=1707
http://www.nieuwsblad.be/Article/Detail.aspx?articleID=dmf22022007_101
15

“In de dans kan
de indiaan het
diepste van zijn
wezen tot uiting
brengen”
Indianenstammen
Religieus leven
De indiaan en zijn goden
De indiaan is diep religieus van aard. De belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven, zijn religieuze
aangelegenheden.
De vorm van religie, verschilt van stam tot stam. Vele stammen vonden geesten terug in alle aspecten
van de natuur, anderen erkenden dan maar één opperste schepper.
Wat ze wel allemaal gemeen hebben, is dat ze hun innig geloof tot uiting brengen in riten en
ceremonieën. Die ceremonieën zijn opgebouwd uit 4 onderdelen: gebed, muziek, drama en dans.
In de dans kan de indiaan het diepste van zijn wezen tot uiting brengen: de verbondenheid met alles uit
verleden, heden en toekomst.
Ook hadden de meeste stammen een mythische held en een potsenmaker, uit wiens fouten de mensen
zedenlessen leerden.
De indiaanse rituele dansen
Lestip: een simpele indiaanse dans aanleren in de turnles.
bv. ‘De Slangendans’ van de Pueblo-indianen.
Elke stam had zijn eigen rituele dansen waarmee ze de geesten probeerden gunstig te stemmen. Men
verlangde een goede gezondheid, een goede oogst…
De indiaan en alles wat mooi is
De indianen hebben een opvallend gevoel voor schoonheid, verhoudingen en stijl. Vooral bij kinderen is
dit kenmerk duidelijk merkbaar. Daardoor wordt dan ook het idee opgewekt dat ze vroeg rijp zijn.
De waarneming van een indiaans kind is sterk geordend. Ook bij de volwassenen is dit het geval.
Die visie is duidelijk merkbaar in hun kunst, die natuurlijk en apart is.
De kunst van de indianen is zeer ruim: schilderen, weven, beeldhouwen, keramiek, verenwerk,
mandenmakerij, zilversmeedwerk, …
Bron:
STRUBBE, L., FEYS, R., CLAERBOUT, P., De indianen en het (wilde) westen, niet-gepubliceerde cursus,
Projectenfonds, Brugge.
16

Indianenstammen
Uit Van Dale gegrepen...
animisme levensbeschouwing die aan alle dingen een 'ziel' toekent
medicijnman priester bij animistische volken die met 'toverkracht' en
kruiden mensen probeert te genezen
mocassin ruw leren schoen van de indianen in Noord-Amerika
opperhoofd hoofdman van een in stamverband levend volk
prairie steppe in Noord-Amerika
reservaat grondgebied dat door een overheid aan een
bevolkingsgroep is toegewezen als verblijfplaats
In die gebieden kunnen de indianen zelf over hun land,
hun wetten en hun manier van leven beslissen.
squaw indiaanse vrouw
tipi tent met een puntdak, zoals gebruikt door de
Noord-Amerikaanse indianen
vredespijp pijp die indianen als blijk van vrede of van goede
ontvangst tot roken aanboden calumet
vuurwater sterkedrank (bij indianen)
wigwam tent of hut van de prairie-indianen in Noord-Amerika
Bron:
VAN DALE, internet, (14 september 2007).
(http://www.vandale.be)
17

Indianenstammen
Actueel
Bron:
Het Laatste Nieuws, 20 september 2007
18

Indianenstammen
Op de buis...
Hier vindt u telkens per maand een overzicht van interessante tv-programma’s i.v.m. wereldoriëntatie.
De weergegeven zenders zijn vooral National Geographic Channel (NGC), Canvas, Ketnet en Nederland 1,
2 en 3.
Datum Tijdstip Programma Kanaal
MA 22/10/2007 13.00 Earth Investigated: Lightning Strike NGC
MA 22/10/2007 16.30 Nat Geo Junior: I Didn't Know That (episode 6) NGC
MA 22/10/2007 20.50 The Russian Revolution in colour Canvas
MA 22/10/2007 21.40 Cooking in the danger zone Canvas
MA 22/10/2007 23.50 De weg naar Mekka Canvas
DI 23/10/2007 13.00 Earth Investigated: Birth Of The Universe NGC
DI 23/10/2007 19.55 Wildlife: Big cat diary Nederland 2
WOE 24/10/2007 16.30 Nat Geo Junior: I Didn't Know That (episode 7) NGC
WOE 24/10/2007 19.55 Young and wild Nederland 2
WOE 24/10/2007 22.55 Docu Maria: The Russian Empress Canvas
DO 25/10/2007 3.00 Earth Investigated: Supervolcanoes NGC
DO 25/10/2007 16.30 Nat Geo Junior: I Didn't Know That (episode 8) NGC
DO 25/10/2007 23.20 Simon Schama’s power of art Canvas
VR 26/10/2007 20.50 De weg naar Mekka Canvas
ZA 27/10/2007 12.00 Première Nat Geo Junior: Kids For Animals: Episode 8 NGC
ZA 27/10/2007 18.40 Bedweters Ketnet
ZO 28/10/2007 19.30 W@=D@ Ketnet
ZO 28/10/2007 21.00 Ancient Megastructures: The Colosseum, Chartres Cathedral, The Great Pyramid NGC
ZO 28/10/2007 21.05 The story of India Canvas
ZO 28/10/2007 22.05 Over leven Canvas
WOE 31/10/2007 5.00 Seconds From Disaster: The Hindenburg NGC
DO 1/11/2007 5.00 Seconds From Disaster: Space Shuttle Columbia NGC
ZO 4/11/2007 3.00 Nefertiti And The Lost Dynasty NGC
MA 5/11/2007 15.00 Guardians Of Nature: Turkey NGC
DI 6/11/2007 14.00 Earth Investigated: Pyramids Investigated NGC
DI 6/11/2007 18.00 Earth Investigated: Stonehenge NGC
DI 13/11/2007 22.30 Is It Real?: Life On Mars NGC
ZA 17/11/2007 12.30 Nat Geo Junior: Get Outta Town: Paris NGC
ZA 17/11/2007 18.00 Ultimate Disaster: Tsunami NGC
ZA 17/11/2007 18.40 Bedweters Ketnet
ZO 18/11/2007 19.30 W@=D@ Ketnet
19