erfgoedbeleidsplan 2008-2014 voor “het hart ... - Gemeente Staden

2. HISTORISCHE ACHTERGROND VAN “HET HART VAN
WEST-VLAANDEREN”
2.1 Het Pre-Romeinse Tijdperk
In de regio is totnogtoe weinig archeologisch onderzoek verricht. In Roeselare
wijzen sporen uit het epi-paleolithicum (ca. 9000 voor Christus) op menselijke
activiteit. Doorgaans gaat het om toevalsvondsten die weinig wetenschappelijk
bestudeerd werden. Uitzondering hierop vormen Izegem en Emelgem waar baron
Charles Gillès de Pélichy reeds einde 19 de eeuw opgravingen verricht en in de jaren
1950 professor S.J. De Laet (Universiteit Gent). Verondersteld wordt dat de
streek vanaf het neolithicum (4500-1700 voor Christus) een permanente bewoning
kent zoals onder meer blijkt uit de artefacten gevonden op de hoger gelegen
zandruggronden, onder meer op de Gitsberg en de Keiaardheuvel te Staden
(laatste vondst in 1911). Voor Emelgem werd ooit de hypothese van paaldorpen aan
de Mandel geformuleerd. Voor de bronstijd (1800-1700 voor Christus) ontdekte
men in de jaren 1980 via luchtfotografische prospecties, in het landbouwgebied te
Hooglede en Lichtervelde circulaire structuren, die vermoedelijk teruggaan op
grafheuvels.
2.2 Het Romeinse Tijdperk
Vóór de komst van de Romeinen behoort het gebied tot het territorium van de
Menapiërs, dat zicht uitstrekt tussen de Schelde en de Noordzee, ten noorden
ongeveer tot aan de monding van de grote rivieren en ten zuiden tot aan de
alluviale vlakten van Aa, Leie, Deûle en Scarpe. Vanaf de stemming van de ‘lex
provinciae’ in 22 voor Christus wordt het Romeinse wegennet geleidelijk
uitgebouwd. Binnen West-Vlaanderen wordt respectievelijk ten zuiden en ten
oosten ingesloten tussen de wegen Boulogne-Kassel-Kortrijk-Tienen-Keulen en
Reims-Bavai-Oudenburg, en mogelijk doorsneden door het diverticulum Doornik-
Kortrijk-Wijnendale-Oudenburg. Vermoedelijk is het gebied rond Roeselare
afhankelijk van de zich daar ontwikkelende pre-stedelijke kern. Omstreeks 1890
worden te Emelgem de resten van een Gallo-Romeins ‘brandrestgraf’ ontdekt –
bewaard in het Brugse Gruuthusemuseum-, en in de jaren 1950 een houten
waterput. In Roeselare zijn momenteel twee archeologen voltijds in dienst en zij
brengen heel wat nieuwe zaken aan het licht.
2.3 De Middeleeuwen
Vanaf ca. 406 na Christus hollen Frankische stammen, die van over de Rijn Gallië
binnendringen, de Romeinse heerschappij uit. Onze gewesten degraderen in de
Merovingische periode (5 de tot 8 ste eeuw) tot een relatief onontgonnen gebied met
uitgestrekte bosgordels. Ten westen strekt zich een bosgordel uit over Torhout
en Passendale tot aan de Franse grens. De Romeinse wegen worden niet langer