erfgoedbeleidsplan 2008-2014 voor “het hart ... - Gemeente Staden

GEDEELTELIJKE INVENTARIS VAN HET ROEREND, ONROEREND EN
IMMATERIEEL ERFGOED
1. Onroerend, roerend en immaterieel erfgoed
Het volgende overzicht van het onroerend, roerend en immaterieel erfgoed van
het “Hart van West-Vlaanderen” is een poging tot het in kaart brengen van deze
deelsectoren. Het overzicht is bijgevolg onvolledig. Een optimale inventarisatie van
dat erfgoed kan dan ook als een van de prioriteiten beschouwd worden.
Onroerend erfgoed
Voor een overzicht van het onroerend erfgoed kunnen we een beroep doen op twee
bestaande inventarissen.
De landschapsatlas (2002) van het Vlaams Gewest levert een schat aan informatie
over ruimtelijke structuren, zowel grotere gehelen met meer erfgoedwaarden als
kleinere relicten. Het 2 de belangrijke werk is de inventaris ‘Bouwen door de eeuwen
heen in Vlaanderen, Provincie West-Vlaanderen, arrondissement Roeselare,
Kantons Hooglede – Izegem – Lichtervelde (2001) en deze van het kanton
Roeselare (1999) uitgaven van de Vlaamse Gemeenschap.
Daarnaast is er ook het tijdschrift ‘In de steigers’ van de provincie West-
Vlaanderen dat een goed overzicht geeft van het aanwezige waardevolle erfgoed.
En uiteraard kwam het onroerend erfgoed reeds ruimschoots aan bod in diverse
thematische of lokale publicaties.
1.1.1 Landschap
De inventarisatie van de historisch gegroeide landschapsstructuren vond zijn
neerslag in de Landschapsatlas van het Vlaams Gewest (2002). Hij omvat punt- en
lijnrelicten, maar tevens complexere gehelen -de zogenaamde ankerplaatsen- en
biedt een zeer interessant overzicht van de (cultuur-)landschappelijke potenties.
De rivier de Mandel en de hoogten zijn in belangrijke mate landschapsbepalend en
hebben uiteraard consequenties voor de nederzettingsvormen, de ontwikkeling van
de bedrijvigheid en de algemeen culturele ontwikkeling.
Het noordelijk deel van het gebied bevindt zich in de zandstreek, terwijl Izegem
gesitueerd kan worden in de vallei van de Mandel, vooral op licht-zandleemgronden.
De heuvelrug van Westrozebeke (met Staden en Westrozebeke) met een uitloper
naar Hooglede en Lichtervelde Heihoek ligt op een hoogte van ongeveer 50m en
vormt de waterscheidingskam tussen de IJzervallei en de Leievallei. Hooglede is
etymologisch te verklaren als ‘hoge helling’. De naam Heihoek verwijst naar het
voormalig veldgebied op de droge zandige bodems.
Naast de rug wordt het noordelijk gebied gekenmerkt door zijn lichtgolvend
landschap. Oostnieuwkerke en Lichtervelde zijn gelegen in één der talrijk
voorkomende beekvalleitjes, die met alluviale bodems zijn opgevuld. De hoger