CIRQ'ONSTANCES - VTi
CIRQ'ONSTANCES - VTi
CIRQ'ONSTANCES - VTi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
VAN kUNSTjES<br />
NAAR kUNST, OOk<br />
BIj BELEIDSmAkERS Liv Laveyne<br />
Zeggen dat het circus in Vlaanderen het<br />
goed doet, is een understatement voor de<br />
boom die het momenteel kent. Die bloei is<br />
te danken aan twee op elkaar inwerkende<br />
krachten: sector en beleid. Dat beleid,<br />
dat vrijwel uniek uitgaat van de Vlaamse<br />
overheid, heeft zich op twee sporen gericht:<br />
het reanimeren van iets wat op sterven<br />
na dood was (de nomadische circussen)<br />
en tegelijk de zuurstofslang steken<br />
in de couveuse van pril nieuw leven (atelierwerking,<br />
ondersteuning jong talent en<br />
nieuwe creaties).<br />
WAT VooRAfgIng<br />
het circus in Vlaanderen heeft het lange tijd niet<br />
gemakkelijk gehad. daar kan de oude generatie<br />
circusartiesten van getuigen. Johnny ronaldo van<br />
het nu succesvolle Circus ronaldo herinnert zich<br />
nog levendig de tijden van zwart zaad. ‘We trokken<br />
rond met een kleine ca-<br />
ravan, twee kleine kinderen,<br />
twee honden en een aap.<br />
sommige dagen hadden<br />
we maar net genoeg franken<br />
om brandstof te kopen<br />
tot aan het volgende dorp,<br />
in de hoop dat we daar<br />
meer volk zouden trekken.’<br />
de dalende interesse van<br />
het publiek dat liever ander<br />
en hipper entertainment<br />
zocht, buitenlandse ‘piratencircussen’<br />
die het circus een slechte naam gaven,<br />
of gewoon de brute pech van een brand of een<br />
windhoos die de tent vernielde: het was genoeg<br />
om een streep door de rekening van veel Vlaamse<br />
circussen te zijn.<br />
de circussen in Vlaanderen klopten na de tweede<br />
Wereldoorlog regelmatig aan bij de landelijke<br />
overheden om erkenning te krijgen. Meestal tevergeefs.<br />
de eerste politicus – politica in dit geval<br />
– die zich daadwerkelijk het lot van de circussen<br />
aantrok, was rika de Backer (toenmalige CVP) in<br />
de tweede helft van de jaren zeventig. als minister<br />
van nederlandse Cultuur en Vlaamse Zaken nam<br />
‘Erfgoed, kunsten,<br />
sociocultureel,<br />
lokaal cultuurbeleid,<br />
amateurkunsten, zelfs<br />
het Participatiedecreet.<br />
Circus hoort overal en<br />
nergens thuis.’<br />
Courant 97 >> naar de inhoudstafel<br />
zij circus op in de lijst van culturele manifestaties<br />
en tijdens het themajaar Het jaar van het dorp<br />
(1978) werd circus als belangrijk folkloristisch<br />
event naar voor geschoven. Maar de situatie bleef<br />
problematisch.<br />
enkele buitenlandse zogenaamde ‘piratencircussen’<br />
verzuurden de relatie tussen de Vlaamse circussen<br />
en de lokale overheden. Ze gaven illegaal<br />
voorstellingen, zonder gemeentetaksen te betalen<br />
of de veiligheidsvoorschriften na te leven. Vaak<br />
was het zelfs zo dat ze de pas afsneden van de<br />
Vlaamse circussen die vooraf een tour hadden<br />
vastgelegd en wel een regeling hadden getroffen<br />
met de steden en gemeenten. ‘dan kwam zo’n piratencircus<br />
twee weken voordien aan op diezelfde<br />
plek. de gemeente wist wel dat ze “een” circus toestemming<br />
gegeven had, maar voor ze goed en wel<br />
besefte dat het om een vreemd circus ging, waren<br />
die gangsters al weer weggetrokken, vaak na veel<br />
overlast veroorzaakt te hebben. en een publiek<br />
gaat op twee weken tijd niet nog eens een andere<br />
circusvoorstelling zien’, aldus Johnny ronaldo.<br />
Mede onder zijn impuls<br />
werd begin jaren tachtig de<br />
actie S.O.S.-Circus opgezet<br />
met de bedoeling om de<br />
overheden tot een circusvriendelijk<br />
beleid te bewegen,<br />
circus als een vorm<br />
van volkskunst te promoten<br />
en piratencircussen tegen te<br />
gaan. dergelijke initiatieven<br />
werden echter niet gedragen<br />
door de overheid. de<br />
opeenvolgende cultuurministers toonden wel interesse<br />
maar een systematische ondersteuning bleef<br />
uit. ‘hoeveel ministers heb ik niet de revue zien<br />
passeren? Velen waren luisterbereid maar voor er<br />
daadwerkelijk iets gedaan werd waren ze alweer<br />
cultuurminister af en kon het spelletje van vooraf<br />
aan beginnen’, vertelt Johnny ronaldo. ‘Zijn’ Circus<br />
ronaldo zou in 1998, onder het kabinet van toenmalig<br />
minister van Cultuur luc Martens (CVP), als<br />
eerste een vorm van erkenning krijgen met de titel<br />
van Cultureel ambassadeur van Vlaanderen, ook<br />
al was dat eerder een belangrijke symbolische (en<br />
in mindere mate financiële) duw in de rug.<br />
12