CIRQ'ONSTANCES - VTi

Fazzoletto – Circo ripopolo (foto: henry Krul)
privéfeestjes en tentenverhuur. enkelen onder hen
bedachten dan weer allerlei kant-en-klare formules
voor scholen en ouderlingentehuizen.
Volgens het jaarboek dat werd gepubliceerd door
het Circuscentrum begin dit jaar, telt Vlaanderen
naast deze zeven traditionele familiecircussen nog
39 circusgezelschappen waarvan de structuur en
werking aanleunen bij die van een theatergezelschap.
hun esthetieken en disciplines zijn ongelooflijk
divers. een kleine minderheid trekt rond met een
tent (Circus ronaldo, Circus Marcel, Circo ripopolo)
of met een oldtimer vrachtwagen (Circ’ombelico),
het merendeel speelt in cultuurcentra en theaters
(Cie ea eo, Babafish, Cirq’ulation locale, sweatshop
cie, Crop Circus ...) of op straat (Pol & freddy,
shakethat, d’irque en fien, Cirque Cirqulaire, les
P’tits Bras, Maza loco, Pyromantiek, le Botrio ...).
ten slotte zijn er een paar zwervende zielen die
prachtige voorstellingen in de openbare ruimte maken
en die subsidies ontvangen onder het Circusdecreet
(rode Boom, satya dance ensemble, dogwolf).
het Vlaamse circuslandschap lijkt dus eerder
op een verbrokkelde archeologische site, waar elke
artiest zijn putje graaft op zoek naar een plek in de
wereld. en naar geld in het laatje.
noSTAlgIE En nIEuWIgHEID
ook verschillende van deze ‘nieuwe’ circusgezelschappen
grijpen graag terug naar de romantische
jeugdherinneringen aan woonwagens en de geur
van zagemeel. denk maar aan Circus ronaldo, in
1998 uitgeroepen tot Cultureel ambassadeur van
Vlaanderen en bekend om z’n hartverwarmende
mix van traditioneel circus, humor en commedia
Courant 97 >> naar de inhoudstafel
dell’arte. of meer recent, Circo ripopolo, waar miniatuur
koorddansers het opnemen tegen al even
kleine leeuwentemmers in de exotische gezelligheid
van ‘de kleinste circustent ter wereld’. ook het verlangen
van jonge makers om terug rond te trekken
met tent en caravans (Circus Marcel, Circ’ombelico)
getuigt, naast een algemene tendens van toenemende
publieksgerichtheid in het podiumlandschap,
van eenzelfde nostalgie.
anderzijds maakt het circus in Vlaanderen (zoals in
de rest van europa) een evolutie van professionalisering
door. het circus dat eens op foren en kermissen
het mooie weer maakte, evolueerde gaandeweg
van volksvermaak naar hedendaagse circuskunsten,
een smeltkroes van verschillende kunsten, gaande
van video over straattheater en performance, tot
teksttheater en hedendaagse dans. Met die professionalisering
werd het circusambacht tegelijk uit zijn
familiecontext gehaald. Vandaag kan dan ook elke
Vlaamse jongere met podiumambities circusartiest
worden. Zowel de oprichting van de Brusselse werkplaats
voor circuskunsten espace Catastrophe in
1995 als van de eerste en enige circushogeschool
van België, ecole supérieure des arts du Cirque
(esaC) in Brussel, hebben hier ongetwijfeld een grote
rol in gespeeld. in diezelfde periode ontstaan in
Vlaanderen de eerste circusateliers. de atelierwerking
in de verschillende Vlaamse provincies fungeert
tegenwoordig als kweekvijver voor nieuw talent en
tegelijk als dragend ‘amateurplatform’ voor een
kunstvorm in volle professionalisering. toch is de
positie van deze ateliers op het kruispunt van vrijetijdsbesteding
en jeugdwerk misschien ook net een
zwakte als het gaat om de voorbereiding van jong
talent op de instroom naar europese circusscholen.
het blijft tot op vandaag alleszins nog wachten op
de eerste Vlaamse circusartiest van wereldniveau.
en dat terwijl België al meer dan twintig jaar lang
de internationaal meest gelauwerde dansers en choreografen
met gepaste trots aflevert.
fESTIVAlS En CulTuuRCEnTRA
daar waar het traditionele circus vroeger van stad
naar stad reisde, maakt het publiek vanaf eind jaren
negentig kennis met het ‘nieuwe circus’ op de Vlaamse
zomerfestivals. Vandaag zijn straattheater- en circusfestivals
als Miramiro, theater op de Markt en
humorologie naast zomerse evenementen van verwondering
(voor het publiek) en hete supermarkten
(voor programmatoren), de enige coproducenten
met ‘deftige’ financiële middelen. Boekingskantoren
of organisaties met specifieke expertise wat betreft
de spreiding van circusvoorstellingen zijn nagenoeg
onbestaande, vandaar ook de onschatbare waarde
van de festivals in de (internationale) spreidingsmissie
van het Circusdecreet.
als woordeloos en sterk beeldend medium komt circus
steeds vaker terecht in de familieprogrammering
van de Vlaamse cultuurcentra. tot voor kort leek de
avondprogrammering voorbehouden aan buiten-
6