nr. 6 juni - Publicaties Nederlandse Politieke Partijen

ATOOMENERGIE VOOR VREEDZAME
DOELEINDEN
De toepassing van de kernenergie als nieuwe bron voor de verhoging
van de productiviteit van de arbeid betekent 'n technische revolutie van
de allergrootste betekenis. Maar technische revoluties, men denke aan
de stoomkracht, de electriciteit, de dieselmachine, e.d. ontwikkelen
zich naast en op de grondslag van de bestaande techniek en hebben een
periode van ontwikkeling nodig, voordat ze een overwegende rol vervullen,
of andere energiebronnen zouden kunnen verdringen.
Het revolutionerende komt in de aanvang vooral tot uiting in de ongelijkmatigheid
van de toepassing en van de ontwikkeling der nieuwe
techniek, waardoor verschuivingen plaatsvinden in de onderlinge
machtsverhoudingen op economisch en daarmee ook op politiek gebied.
Dit vraagstuk moeten we thans bovendien zien in het licht van de algemene
crisis van het kapitalisme en van de verdeling van de wereld
in twee maatschappelijke systemen.
Reeds op het eerste gezicht is het duidelijk, dat het socialistische deel
van de wereld de nieuwe energiebron voor vreedzame doeleinden enthousiast
begroet en onmiddellijk naar practische toepassing streeft. De
tegenpool: de Ver. Staten van Amerika, die over grate kapitaalreserves
en technische mogelijkheden beschikt, concentreert die krachten wel op
vernietiging~middelen, maar van een machtige drang naar vreedzame
toepassing is al heel weinig te bespeuren. Andere kapitalistische·landen
zijn teveel onder de druk van Amerika, om reeds dadelijk van deze
nieuwe mogelijkheden ten voile gebruik te kunnen maken voor de
verbetering van hun positie tegenover deze machtige concurrent.
Voor een goed inzicht in deze belangrijke ontwikkeling van nieuwe
tegenstellingen, is het allereerst nodig na te gaan, welke remmen er in
het algemeen in de kapitalistische productiewijze zijn, die een ingrijpende
wijziging in de technische grondslagen van de maatschappij
tegengaan, remmen, die in de socialistische economie niet bestaan. Fundamenteel
heeft Marx er reeds in ,Das Kapital" op gewezen, dat toepassing
van nieuwe machines onder de kapitalistische productiewijze
aileen voordelig is, wanneer de w a a r de van de arbeidskracht, d.w.z.
de. b e t a a 1 d e arbeid, die door de· nieuwe machine wordt bespaard,
groter is dan de meerdere arbeid, die in de nieuwe machine is belichaamd
en op het product wordt overgedragen. Daarentegen geldt voor
een socialistische productiewijze, dat de nieuwe machine reeds voordeel
oplevert, wanneer de totale hoeveelheid bespaarde levende arbeid groter
is dan de meerdere arbeid, die de nieuwe machine op het product
overdraagt.
N aarmate, in bepaalde voor de economie beslissende grootbedrijven,
het aandeel der levende arbeid in deze bedrijven ten 6pzichte van dat
van de dode arbeid, belichaamd in de productiemiddelen, daalt, wordt
het moeilijker in zulke bedrijven goedkopere productie te verkrijgen
door besparing van levende arbeid in dat bedrijf. De extra-winsten
worden dan o.a. verkregen door de monopoliepositie van de grote bedrijven
ten koste van bedrijfstakken met een lagere organische samen-
337