Reis naar de Kruithoorn. - International Institute of Social History

10 11
heeft z’n periodieke malaria-aanvallen, ook in
ochtend in Sembel, vlakbij Asmara, slag is gele-
streken waar die vroeger niet voorkwamen.
verd tussen leden van de EPLF-(burger)militie
Door de onmogelijkheid om zelf voldoende
en Ethiopische strijdkrachten. Een Ethiopische
voedsel te produceren is de bevolking sterk
tank is daarbij opgeblazen door een landmijn.
afhankelijk geworden van humanitaire hulp.
De vermoeiende rit duurt vier uur en
EPLF en ERA schatten het aantal burgers, dat
twee lekke banden. Onderweg houden onze
alleen via deze organisaties zou kunnen wor-
gidsen ons bezig met slagveldverhalen uit het
den bereikt, op zo’n 200.000, verspreid over
verleden, naar aanleiding van plekken die we
verschillende delen van Eritrea. Op basis van
passeren. Op één plek heeft Ethiopië in mei
uiterst minimale overlevingsrantsoenen zijn
‘79 een zeer grote, maar vergeefse poging
berekeningen gemaakt voor de noodzakelijke
gedaan om vanuit de kust tot midden in Sahel
aanvoer. Maar de Eritreërs zelf hebben nauwe-
te penetreren, tussen de twee belangrijkste
lijks financiële middelen en de internationale
loopgravenlinies van EPLF door. Ook op deze
gemeenschap houdt zich grotendeels doof voor
rit onmoeten we vrij veel verkeer, zorgeloos de
de oproepen om hulp. De afgelopen jaren is
koplampen gebruikend. Onze begeleiders lijken
minder dan 20% van het uiterste minimum
geen enkele vrees te hebben, dat tegemoetko-
aangevoerd. Die situatie wreekt zich nu in snel
mend verkeer wel eens vijandelijk zou kunnen
omhoogschietende ziektecijfers. En ook daar-
zijn. Achter de loopgravenlinies is Sahel op de
tegen zijn niet voldoende middelen aanwezig.
grond kennelijk veilig EPLF-gebied, afgezien
Ook de aanvoer van medikamenten is minder
van mogelijke luchtbombardementen. Als er
geweest dan 20% van wat nodig zou zijn om
gestopt wordt, is dat omdat in de andere auto
de meest akute medische gevallen in behan-
vrienden worden herkend en dan moet er
deling te nemen. Voor de medische dienst,
uitvoerig worden gegroet en nieuwtjes verteld.
zegt Yemani, is gebrek aan medikamenten en
Zolang er ruimte is in de auto worden lifters
een konfrontatie met cijfers. Cijfers over de
uiting komend in bijvoorbeeld dehydratie) 20%
zulk materiaal realistisch te verwachten is, kan
opgepikt.
rampzalige gezondheidssituatie in het land en
van de behandelde gevallen; malaria 18%;
ook de opieiding van nieuw personeel worden
Om twee uur in de ochtend doemen de
over de uiterst geringe aanvoer van medika-
respiratoire infecties (exclusief tbc) 18%;
hervat.
lage lemen muren van de eerste huizen van
menten en voedsel, die nodig zouden zijn om
werkelijk aan de situatie het hoofd te bieden. In
één van de ondergrondse zalen ben ik aanwe-
oorlogswonden 13%; dysenterie en diarree13%;
tbc 9%.
Afgezien van de kategorie oorlogswon-
12-13 December. She’eb
Nacfa
Nacfa in de koplampen op. Een paar brede,
zanderige straten. Op een kruispunt staan wat
vrachtauto’s. De muren vertonen kogelgaten;
zig bij het schoonmaken en opnieuw verbinden
den is de gemeenschappelijke fundamentele
daken, deuren en luiken zijn er veelal uitge-
van wonden; vaak vreselijk uitziende gaten in
oorzaak van al deze ziektes - zegt dokter
Na een lange dag klimmen we om 22.00
blazen. Door de gaten zie je af en toe vuurtjes
armen, benen of rug, waarin het bot zichtbaar
Yemani - de sterk afgenomen weerstand van de
uur weer in de landrover, voor de rit naar
binnen. Ook hier wordt ‘s nachts geleefd. Een
is in net gewonde vlees. Het is dag, de genera-
bevolking, vanwege jarenlange ondervoeding.
Nacfa, hoofdstad van de noordelijke Sahel-pro-
ondergrondse bunker buiten de stad is het
tor is uitgeschakeld. In het onderaardse duister
Vooral sinds ‘78 is de voedselsituatie in het
vincie. Bij het wegrijden stuiten we op enkele
gastenverblijf, waar we kennelijk worden ver-
doen verpleegsters hun werk met het licht van
land rampzalig. In dat jaar heeft het verzet
tientallen vrouwen in traditionele kledij, die
wacht. We drinken thee en delen een maaltijd
zaklantaarns. In de doodse stilte herinner ik
zich vanwege ongekend hevige Ethiopische
door de vallei komen aanlopen. Ze zijn een
van sorghumbrood en verse groene pepers,
mij plotseling zojuist gehoord te hebben dat
offensieven - mogelijk gemaakt door massale
eind verderop afgezet door een vrachtauto.
rauw - volgens traditie in een kring gezeten
pijnstillers vrijwel niet voorhanden zijn. Toch
Russische wapenleveranties - uit grote delen
Ze vertellen afkomstig te zijn uit Solomoena
rond een gemeenschap-pelijke schotel, eten
hoor ik geen gekerm of gekreun. “Pijn?” zegt
van het land moeten terugtrekken. Aanhou-
(het enige vluchtelingenkamp in Sudan dat
met de handen. Er worden dekens uitgespreid
een verpleegster, “daar moeten we maar tegen
dende luchtbombardementen hebben sindsdien
helemaal onder EPLF-bestuur staat, vlak over
op de aarden vloer en we gaan slapen.
kunnen. Voor de genezing maakt het niet uit.”
In het veld worden zelfs spoed-amputaties vaak
zonder enige verdoving uitgevoerd. Pijnstillers
een herstel van de landbouw onmogelijk
gemaakt, terwijl het bergland van Sahel -het
belangrijkste gebied dat sindsdien in handen
jaar aanhoudende droogte heeft het voedselprobleem
nu tot haast onhandelbare properties
verergerd. Volgens Yemani zijn er nu streken in
uitrusting de grote bottleneck. Transportmogelijkheden
of de omvang en kwaliteit van medische
staf vormen geen belemmering.Werden
de grens) en verschillende streken in Eritrea.
Ze zijn aktieve leden van de EPLF-Vrouwenorganisatie,
die door hun afdelingen zijn
13 December. Nacfa, gebombardeerde
stad
zijn een onbetaalbare luxe. Ze staan ook niet
bleef van EPLF - toch al ongeschikt is voor
Eritrea waar vrijwel de gehele bevolking aan
bijvoorbeeld in ‘79 nog zes röntgen-technici
aangewezen om een enkele maanden durende
bovenaan het verlanglijstje dat ik later mee
landbouw. Nomaden op zoek naar water voor
ernstige bloedarmoede lijdt. Infecties, waar het
opgeleid, in ‘80 was dat programma stopgezet,
kaderopleiding te volgen. Dat gebeurt in de
Nacfa is de enige echte stad - dat wil zeg-
naar huis krijg.
hun kuddes worden door de oorlog in hun
lichaam normalerwijs weerstand tegen heeft,
niet omdat er medisch geen behoefte meer
hier vlakbij gelegen kaderschool, die ik later
gen, met stenen huizen - die na de 19 Ethiopi-
Behandelingscijfers van burgerpatiënten in
bewegingen belemmerd. Zowel akkers als
slaan daardoor genadeloos toe. Dorpen waar
aan was, maar omdat de mensen vanwege
op de terugweg ook zal bezoeken. De meesten
sche offensieven van “78 door het verzet kon
alle ziekenhuizen en klinieken over ‘79 geven
kudden zijn duidelijk oorlogsdoelen geworden
30% van de bevolking in enige mate met tbc
materiaalgebrek hun werk toch niet zouden
zijn van middelbare leeftijd, allemaal burgers.
worden behouden. Wel zijn de Ethiopiers bijna
het volgende beeld: ernstige ondervoeding (tot
voor Ethiopische vliegtuigen. Een alweer twee
is besmet zijn normaal geworden. ledereen
kunnen doen. Zodra voldoende aanvoer van
Een van hen vertelt te hebben gehoord dat die
een jaar vlakbij geweest en naar de kogelgaten