Aanspraak maart 2010 (pdf, 1.39 MB) - Svb

More documents

Recommendations

Info

wegens gebrek aan benzine. Dit werk was zo zwaar dat er wekelijks wel 80 mannen stierven, vandaar dat ze vanuit Sobibor iedere week een verse ploeg lieten aanrukken. We werden bewaakt door Oekraïense wachtmannen.’ Overleven ‘In Dorohucza sneuvelden zoveel mensen van uitputting en afranseling, dat mijn instinct zei dat ik hier weg moest. Ik hoorde van een groep Poolse Joden die een drukkerij moesten oprichten voor de nazi’s. Voor de bezetting was ik drukker van beroep. Ik probeerde toen alles te doen om met mijn zwager bij die drukkersploeg te komen. Mijn zwager wilde in dat kamp blijven, omdat hij ’s avonds voor de nazi’s liedjes moest zingen en dacht dat dit hem zou sparen. Ik kon met de drukkersploeg mee naar een volgend werkkamp. Je had geen idee waar je terecht zou komen. In de werkkampen overleefde ik vele moordpartijen en in het laatste oorlogsjaar ook geallieerde bombardementen. Ik ben nog naar Auschwitz verplaatst, maar werd daar geselecteerd voor werk met een groep mannen uit onze wagons. Daar moesten we meteen weer vertrekken omdat ze elders mankracht nodig hadden in wapenfabrieken. Naarmate de oorlog vorderde werden we gedeporteerd naar werkkampen in het westen, omdat de Russen in opmars waren. Op een van de tochten kreeg ik hevige pijnen van een zweer aan mijn voet en werd ik op een brits gelegd van iemand die aan tyfus was overleden. Zo kreeg ik ook vlektyfus en ben uiteindelijk door de Fransen bevrijd uit een ziekenbarak in ‘Erholungslager’ Vaihingen. Zij brachten me naar een ziekenhuis waar ik door de Fransen werd verpleegd. Ik werd daar voor het eerst weer als mens behandeld. Nooit voelde een echt bed met een kussen en dekens zo heerlijk als na de hel die ik had doorstaan. Maanden later terug in Amsterdam ont- ‘In Yad Vashem ontdekte ik dat mijn ouders z Oorlogspleegkind Jan (Sally Israël) Goedel ontdekte pas 50 jaar na de oorlog dat zijn ouders in Sobibor zijn vermoord. Jan Goedel (Amsterdam, 8 oktober 1938) meldde zich aan bij de Stichting Sobibor en is getuige in het proces tegen Demjanjuk. Samen met Jules Schelvis en nog 15 andere getuigen reist hij herhaaldelijk naar München om bij dit proces aanwezig te zijn. Jan Goedel wil voor de rechtbank het gezicht zijn van zijn vermoorde ouders. Wat kunt u zich nog herinneren van uw ouders? ‘Niets kan ik me herinneren van mijn ouders, helemaal niets. Ook niet dat ik op vierjarige leeftijd ben weggehaald uit de Hollandse Schouwburg door de studentenondergrondse. De ondergrondse heeft mij met mijn twee broertjes ondergebracht bij pleegouders. Na enkele omzwervingen kwam ik bij mijn pleegouders, de familie Osinga, in Jutrijp terecht. Mijn jongere broertje Pim ging naar Limburg en mijn jongste broertje Fred naar Ede. Ik heb alles van horen zeggen. Mijn Friese pleegouders beschouwden mij als deel van het gezin. Ik werd Jan Visser genoemd, een wees na het bombardement van Rotterdam. Ik kreeg een protestantse opvoeding en moest me verstoppen op de hooizolder als er Duitsers in de buurt waren. Helaas werd een van hun kinderen ernstig ziek en werd ik in 1946 naar de dames Baljet in Ede gebracht, waar mijn jongste broer Fred al verbleef. Mijn naam werd Jan Baljet. Toen ik mijn Mulodiploma haalde, kreeg ik van de dames Baljet mijn echte naam Sally Israël Goedel te horen voor op mijn diploma. Iedereen bleef mij echter Jan noemen. In 1979 kreeg mijn vrouw een baan als maatschappelijk werker in Wageningen. De wethouder van Sociale Zaken, Auke Osinga, stelde zich aan haar voor en vertelde over zijn Friese achtergrond en over de oorlog. Mijn vrouw herkende mij in zijn verhaal en zo vond ik door puur toeval mijn Friese oorlogsgezin terug. Voor mijn pleegouders heb ik met steun van Auke in 1996 een Yad Vashem onderscheiding in Israël aangevraagd. Toen wist ik nog niet waar mijn ouders waren vermoord. Op de reis naar Israël, die ik met mijn vrouw maakte in 1989, zag ik in Yad Vashem de ‘In Memoriam’ boeken liggen. Ik las dat mijn beide ouders op 28 mei 1943 in Sobibor zijn vergast. Hierdoor was ik zeer geëmotioneerd en vanaf dat moment interesseerde de geschiedenis van Sobibor mij steeds meer. Via het Rode Kruis en de gemeente Amsterdam kreeg ik alle persoonsregistratiegegevens van mijn ouders uit de oorlog met voor hen beiden de sterfdatum 28 mei 1943 in Sobibor. Toen het proces tegen Demjanjuk begon attendeerde mijn vrouw mij 10 AANSPRAAK - MAART <strong>2010</strong>
dekte ik tot mijn stomme verbazing dat mijn moeder en zus Bergen-Belsen hadden overleefd en in Zweden waren. Mijn moeder is 86 jaar geworden en met mijn zus, die in 1952 naar Melbourne is geëmigreerd, heb ik elke maand telefonisch contact. Later, op zoek naar informatie over mijn vrouw, ontdekte ik wat de betekenis van ‘Sonderkommando’ inhield en dat mijn vrouw en mijn schoonouders meteen na aankomst in Sobibor zijn vergast.’ Getuigen van het vernietigingskamp Sobibor Jules Schelvis vertelde onlangs als getuige zijn verhaal voor de Duitse rechtbank in München in de zaak tegen de Oekraïense Demjanjuk, die verdacht wordt te hebben gewerkt als kampbewaker in het vernietigingskamp Sobibor. Schelvis heeft al eerder, in 1985, voor een Duitse rechtbank als medeaanklager gediend tegen de kampbeul Frenzel in Sobibor. In hoger beroep werd hij vrijgesproken omdat hij te oud en te ziek was. Demjanjuk kan in de komende maanden wegens gebrek aan bewijs worden vrijgesproken. Toch gaat Schelvis telkens met een groep Nebenkläger naar München. Waarom wil hij getuigen tegen Demjanjuk? Schelvis: ‘Wij willen dat de wereld weet wat er in Sobibor is gebeurd. Dit is waarschijnlijk het laatste proces tegen een vermoedelijke kampbeul. De misdaden die hij zou hebben begaan verjaren niet, hoe ziek of oud hij ook is. Als de rechters kunnen bewijzen dat hij inderdaad in Sobibor is geweest, dan heeft hij zeker een functie gehad in deze moordfabriek. Dan maakte hij deel uit van een systeem dat belast was met de bewaking en vernietiging van Joden. Demjanjuk beroept zich op het feit dat hij tot dit werk gedwongen werd, maar dat pleit hem niet vrij.’ Interview: Ellen Lock ijn vermoord in Sobibor’ op een bericht in de krant hierover. Zij zei: ‘Dit is je laatste kans om iets voor je ouders te kunnen betekenen!’ Mijn leven lang heb ik mijn ouders gemist, waardoor ik in mijn latere leven ernstige problemen ondervond van mijn oorlogsverleden. Als kind werd ik steeds verplaatst en zodoende gestoord in mijn hechtingsproces. Mijn ouders zijn onbekenden voor mij en vergast in Sobibor. Ik heb me bij de Stichting Sobibor aangemeld als Nebenkläger. Ik wil voor de Duitse rechtbank getuigen namens mijn ouders. Toen de rechter hun namen uitsprak was het de eerste keer in mijn leven dat ik hun namen hoorde noemen.’ Wat als de uitspraak van de Duitse rechter teleurstellend is? ‘We worden goed begeleid door professionele hulpverleners van Joods Maatschappelijk Werk, door mensen van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, de Stichting Sobibor en door onze Duitse advocaten. Voorafgaand aan de rechtzaak hebben we op 30 september 2009 een bijeenkomst gehad met onze advocaten waar alle voors en tegens goed zijn besproken. Na iedere zitting in München praten we alles door met onze hulpverleners. Ook is ter sprake gekomen dat de uitkomst voor ons teleurstellend kan zijn. We ondervinden veel steun van elkaar. We hebben met elkaar gemeen dat we Foto: Ellen Lock Jan Goedel met familieportret als nabestaanden allen onze ouders in Sobibor hebben verloren en tot op heden de problemen hiervan ondervinden. In de rechtszaak krijgen wij drie dagen per week ’s ochtends en ’s middags anderhalf uur de tijd om te getuigen. Demjanjuk moet daar volgens het Duitse recht bij aanwezig zijn. Hij kijkt ons niet aan, spreekt nauwelijks en ligt alleen maar op bed. We worden door de rechter uitvoerig ondervraagd en keurig netjes behandeld. Eén ding is zeker: Door onze getuigenverklaringen en aanwezigheid in München hebben we voor het gezicht van de hele wereld Sobibor op de kaart kunnen zetten!’ Interview: Ellen Lock Pensioen- en Uitkeringsraad Magazine 11
Page 1 and 2: Pensioen- en Uitkeringsraad magazin
Page 3 and 4: Mag ik u even aanspreken? Foto: Rog
Page 5 and 6: Foto: Ellen Lock Staatssecretaris J
Page 7 and 8: Jetta Klijnsma verlening aan verzet
Page 9: persoonsbewijs. Joden kregen een
Page 13 and 14: pement’ gebracht in Tjimahi. Ik h
Page 15 and 16: Half september 1945 landde Lady Mou
Page 17 and 18: is een oproep tot actie gelijkheid
Page 19 and 20: drie generaties verder Voor cliënt
Page 21 and 22: (Vrouwenkamp Kuching). Ik ben gebor
Page 23 and 24: ? puzzel Uw oplossing: Horizontaal

Aanspraak maart 2010 (pdf, 1.39 MB) - Svb

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?