krant 44 - Universiteit Utrecht

Stapelen met regelmatige
veelvlakken
kennislink.nl, oktober 2009
Wiskundigen van de universiteit van
Princeton hebben het wereldrecord
tetraëders inpakken verbeterd. Het
pakkingsprobleem is een variant op het
eeuwenoude bolstapelingsprobleem van
Kepler.
Het zo simpel ogende probleem, dat niet meer
lijkt dan een leuke puzzel voor in de vrije tijd,
bevat diepe wiskundige inzichten en heeft
praktische toepassingen, zoals het efficiënt
opslaan van gegevens op een cd.
De twee wiskundigen hebben geen echte
bewijzen geleverd, maar zochten naar
optimale stapelingen door middel van
computersimulaties. De dichtheid van een
stapeling is gedefinieerd als de fractie van de
totale ruimte die de gestapelde lichamen
innemen (in een kist die zo groot is, dat het
niet uitmaakt of je met stapelen toevallig goed
uitkomt).
De gevonden stapeling van tetraëders ziet er
zeer onregelmatig uit. De veelvlakken zitten
paarsgewijs tegen elkaar aan in de „face to face‟
houding. Van buitenaf gezien lijkt het of de
paren willekeurig in een bak zijn gestort.
landbouwinstituut van Senegal hebben samen
uitgezocht hoe het genoom van de ogenboon
van verschillende rassen in elkaar steekt. Ze
publiceren de resultaten in het
tijdschrift Proceedings of the National
Academy of Sciences (PNAS).
De ogenboon kijkt je aan – en de mens kijkt
verlekkerd terug. © Wikimedia Commons
Inzoomen op de atoomschaal
kennislink.nl, oktober 2009
Onderzoekers van IBM (Zürich) en de
Universiteit Utrecht hebben met een
atomic force-microscoop voor het eerst
de chemische structuur van een
molecuul in beeld gebracht op een
atomaire schaal.
De laatste jaren is er flinke vooruitgang
geboekt in het analyseren van nanostructuren
op atomaire schaal met atomic forcemicroscopie
(AFM). Het in beeld brengen van
een heel molecuul met een atomaire resolutie
was echter nog niet gelukt.
Beeld van een pentaceenmolecuul gemaakt met
de AFM. Duidelijk zijn de zeshoekige ringen. Op
elke hoek zit een koolstofatoom en de
uitsteeksels aan de buitenkant representeren de
posities van de waterstofatomen.
De echte vrouw bestaat niet
Over Caster Semenya, psychologische
sekseteksten en statistische dwaasheid
kennislink.nl, oktober 2009
Ineens liep ze daar, sneller dan alle
andere vrouwen: Caster Semenya. Maar
haar plotselinge succes op de 800 meter
en haar mannelijke bouw riepen vragen
op. Is ze wel een echte vrouw?
Om daar achter te komen ondergaat ze deze
weken een serie tests, waaronder
psychologische. Die moeite had de
atletiekbond zich kunnen besparen: Semenya
is geen echte vrouw. Die bestaat namelijk niet.
Dichtste pakkingen volgens de simulaties van
Torquato en Jiao van (vanaf linksboven met de
klok mee) tetraëders, icosaëders, octaëders en
dodecaëders. De tetraëderstapeling is als enige
zeer onregelmatig.
DNA van de black-eyed pea
kennislink.nl, oktober 2009
Biologen hebben het genoom van de
ogenboon ontrafeld. Het gewas is beter
bekend als de black-eyed pea. De
wetenschappers verwachten dat de
nieuwe DNA-gegevens de
voedselproductie in Afrika, waar de
ogenboon belangrijk is, kunnen
verhogen.
Om die reden proberen wetenschappers via
kruisingen tussen ogenboonrassen mooie
combinaties te maken die goed droogte en
hitte weerstaan én veel voedsel opbrengen.
Dat kost jaren, omdat het niet altijd duidelijk
is welke planten je het best met elkaar kunt
kruisen: de gunstige eigenschappen die een
plantbioloog zoekt, zijn niet altijd aan het
uiterlijk van de plant af te zien, maar liggen
verborgen in het genoom.
Dat raadsel van verborgen genen is nu deels
opgelost, want onderzoekers van de
Universiteit van Californië en het
Een extreem scherpe punt van de AFM met
daaraan vast een koolstofmonoxide-molecuul
scant een pentaceenmolecuul. Hieruit ontstaat
een beeld van de ruggengraat van het molecuul
(het gekleurde oppervlak).
Met het aangepaste instrument maakten ze
afbeeldingen van pentaceenmoleculen en
zagen daarbij voor het eerst de ruggengraat
van een individueel molecuul. Het organisch
molecuul is slechts 0,14 nanometer lang,
ongeveer een half miljoen keer zo klein als de
diameter van een menselijke haar. Het
molecuul bestaat uit 22 koolstofatomen en 14
waterstofatomen die samen vijf ringen
vormen. Op de afbeelding zijn zowel de
posities van de koolstof- als de
waterstofatomen af te leiden. Ook is ook de
elektronendichtheid tussen de atomen te zien,
die de chemische bindingen vormen.
De Zuid-Afrikaanse hardloper Caster Semenya
op het WK Atletiek 2009 in Berlijn – het toernooi
waar ze de gewraakte 800 meter won.
Toegegeven, er zijn een aantal zaken waarop
mannen anders zijn dan vrouwen. Zo
masturberen ze meer (of althans, dat zeggen
ze), ze gooien verder en ook harder met een
bal en denken wat vrijer over zomaar seks.
Maar op vrijwel elk ander gebied zijn de
verschillen minimaal. En een psychologische
test om uit te wijzen of iemand wel een echte
vrouw is – dat is dwaasheid.
Bang voor de beurs
Testosteron beïnvloedt financiële
carrière
Noorderlicht.vpro.nl, oktober 2009
Veel geschreeuw, drukke gebaren en
vrijwel geen vrouwen. Zo ziet de
gemiddelde beursvloer eruit. Volgens
onderzoekers in Chicago is het niet voor
niets dat vrouwen zich er niet toe voelen
aangetrokken.
Zij ontdekten dat er een positief verband is
tussen het gehalte testosteron en de mate
waarin iemand financiële risico‟s neemt.
Tijdens het onderzoek deden
economiestudenten een computerspel waarbij
ze mochten kiezen: of een gegarandeerde
uitbetaling van een geldbedrag of een loterij
waarbij ze een groter bedrag konden winnen.
Natuurwetenschap in het Nieuws, nummer 44
10
St. Bonifatiuscollege, Utrecht