krant 44 - Universiteit Utrecht

More documents

Recommendations

Info

Interessant is dat er grote culturele verschillen zijn. Zo noemen Amerikanen een volgepakte lift schertsend een „love elevator‟. Maar daar komt natuurlijk weinig liefde bij kijken. Liever houden ze onderling zoveel mogelijk afstand. Japanners en ook Chinezen houden daarentegen veel minder afstand tot elkaar. De overwaardering van Sem en Sanne Noorderlicht.vpro.nl, oktober 2009 Ouders laten zich in hun keuze voor een babynaam steeds meer beïnvloeden door de waan van de dag. "HOE zei je dat je me had genoemd?!" Tot voor kort waren daar elk jaar ongeveer dezelfde babynamen populair. Het ene jaar deed „John‟ het misschien iets beter dan het ander, maar de naam bleef decennialang ongeveer even populair. Tegenwoordig is dat heel anders. Sommige namen kunnen jarenlang een enorme opmars maken, en dan in relatief korte tijd weer in de vergetelheid raken. Maar is dat in Nederland ook zo? Weliswaar is „Jeroen‟, een aantal jaren geleden nog de populairste jongensnaam, nu uit de toplijsten verdwenen, maar tegelijkertijd doen korte namen als Daan, Sem, Sanne en Sophie het al jaren onverminderd goed. Nederlanders lijken dus iets minder hypegevoelig te zijn dan de Amerikanen. Alhoewel je de trend om allerlei excentrieke namen te verzinnen natuurlijk ook een hype kunt noemen. DNA, Stamcellen & Klonen Nanodeeltje dwingt stamcel tot werk kennislink.nl, oktober 2009 Amerikaanse en Russische wetenschappers hebben een lichaamsvriendelijke manier gevonden om stamcellen beter hun werk te laten Natuurwetenschap in het Nieuws, nummer 44 doen: breng met hulp van nanodeeltjes extra instructies in de stamcel. Stamcellen zouden de heilige graal van de medische wetenschappen moeten zijn, maar ze luisteren niet altijd even goed naar onze wensen. Stamcellen, die in elk type cel van het lichaam kunnen veranderen, zijn al tien jaar de zogenaamde heilige graal van de medische wetenschap – een benaming die deels vast te danken is aan de religieuze weerstand die het opriep. Heilige graal of niet, mensen genezen doen de stamcellen tot dusver maar weinig. Problemen die onderzoekers tegenkomen: stamcellen komen niet op de plek van bestemming aan, of ze weigeren bevelen op te volgen. Voor dat laatste struikelblok kennen onderzoekers inmiddels een paar trucs. Nieuw DNA met betere instructies valt in een stamcel te injecteren, meestal met een virus. Maar virussen staan bekend om bijwerkingen, en dus zoeken wetenschappers naar alternatieven. De onderzoekers gebruikten kale muizen, zodat ze ook aan de buitenkant goed konden zien of de muizen dankzij de stamceltherapie een betere doorbloeding kregen. De muizen die de nieuwe stamcellen toegediend kregen ondervonden overigens geen bijwerkingen door het nanodeeltje zelf, omdat het molecuul afbreekbaar is. Wetenschappers vinden nieuw gen autisme volkskrant.nl, oktober 2009 Een internationale groep wetenschappers heeft een nieuw gen gevonden dat is betrokken bij het ontstaan van autisme. De wetenschappers kwamen er ook achter dat het gen in de hersenen van autismepatiënten lastig is af te lezen. De wetenschappers analyseerden de erfelijke eigenschappen van meer dan duizend families waarin twee of meer autisten voorkomen. Ze vergeleken de genen van deze patiënten met gezonde familieleden. Op die manier spoorden 12 ze het gen semaphorine 5A op dat medeverantwoordelijk is voor het ontstaan van autisme. Het nieuw ontdekte semaphorine 5A-gen heeft een functie bij de besturing van uitlopers van zenuwcellen. Deze cellen gaan verbindingen met elkaar aan om met elkaar te kunnen communiceren. De ontdekking sluit aan bij het idee dat autisme wordt veroorzaakt door falende verbinding tussen verschillende hersengebieden. In een levensgroot hoofd konden bezoekers van het Haagse stadhuis vorig jaar ervaren wat het is om autistisch te zijn. (ANP) Embryoselectie is staande praktijk volkskrant.nl, oktober 2009 Het kostte het kabinet vorig jaar bijna de kop, maar nu is screenen van embryo´s praktijk. Nog nooit kreeg het Academisch Ziekenhuis Maastricht zoveel verzoeken voor embryoselectie als in 2008: 276 ouderparen met een grote kans op een erfelijk belast kind meldden zich bij de afdeling klinische genetica, bijna een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor. Bijna was het kabinet in juni vorig jaar over de pgd gestruikeld. Tot dan toe werden embryo‟s geselecteerd op ernstige erfelijke ziekten die na de geboorte met zekerheid ontstaan. Maar staatssecretaris Bussemaker van Volksgezondheid toonde zich gevoelig voor het verzoek uit Maastricht om ook pgd toe te mogen passen bij erfelijke borstkanker. Injectie van een zaadcel (zichtbaar in de naald) in een eicel, uitgevoerd op de IVF-afdeling van het academisch ziekenhuis Maastricht (azM). (ANP) De genmutaties veroorzaken weliswaar niet bij alle draagsters kanker, maar in families waar de kanker al decennialang huishoudt, was het mogelijk die verwoesting stop te zetten. De ChristenUnie was het niet eens met de staatssecretaris. Een kabinetscrisis was het gevolg. St. Bonifatiuscollege, Utrecht
Enzym voor eeuwig leven Noorderlicht.vpro.nl, oktober 2009 Nobelprijs voor ontdekking telomerase. Ze ontdekten dat de boodschap van DNA-slierten in elke cel eindigt met gestotter, en kwamen er vervolgens achter waar dat goed voor is. Elizabeth Blackburn, Carol Greider en Jack Szostak delen de Nobelprijs voor geneeskunde 2009. Als je DNA een luisterboek was, zou je aan het begin en het eind van elk hoofdstuk denken dat je cd-speler vastliep. Ieder chromosoom begint en eindigt namelijk met een groot aantal korte herhalingen. Waar is dat voor nodig? Degenen die deze vraag als eerste goed hebben beantwoord, krijgen daarvoor de Nobelprijs voor de geneeskunde van 2009. Als je rood en groen niet uit elkaar kunt houden, mis je een deel van je fotopigmenten, eiwitten op je netvlies die kleuren doorgeven. De genen die verantwoordelijk zijn voor deze afwijking, liggen mooi bij elkaar op een enkel chromosoom. Dat maakt de behandeling van kleurenblindheid met behulp van gentherapie tot een aantrekkelijke optie. Amerikaanse onderzoekers hebben het nu met succes uitgeprobeerd bij doodshoofdaapjes, schrijven ze in Nature. De onderzoekers bepaalden eerst met behulp van de bekende Ishihara-test welke aapjes kleurenblind waren. Alleen moesten de aapjes geen getallen herkennen, maar een groepje gekleurde stippen (zie onderste foto). Vervolgens ondergingen de kleurenblinde aapjes gentherapie, waarbij een menselijk gen in hun netvlies werden geplaatst. Na die therapie zag de wereld er voor de aapjes een stuk kleurrijker uit. Spaanse gistexperts van de Universiteit van Valencia komen nu met een oplossing voor het vroegtijdig overlijden van gist: verander het DNA van hardwerkende gistcellen, zodat ze langer meegaan. Volgens hoofdonderzoeker Agustín Aranda, die zijn vondst op een bijeenkomst van microbiologen in Groot- Brittannië presenteerde, zorgt een langer levende gistcel voor lekkerdere wijn, en zullen wijnmakers minder kosten kwijt zijn aan gistvervanging. Vergisting van Spaanse wijn in speciale roestvrije vaten. In dit soort vaten werkt gist zich te pletter. Volgens Agustín Aranda werkt een supergist beter en langer. © Travel Spain Op deze menselijke chromosomen zijn de telomeren als lichte puntjes zichtbaar gemaakt. Het nu bekroonde onderzoek begon, zoals zo vaak, met iets kleins. Blackburn werkte aan het eind van de jaren zeventig aan de DNAvolgorde van het eencellige organisme Tetrahymena, toen nog een zeer moeizaam karwei. Ze ontdekte dat aan het einde van iedere DNA-sliert een gebied zat waarin dezelfde groep van zes letters, CCCCAA, meerdere keren werd herhaald. Borst en zijn team vonden in Amsterdam intussen een soortgelijke repeterende sequentie met een iets andere volgorde, TTAGGG, bij een heel andere eencellige: de ziekteverwekker Trypanosoma. Wat had dit te betekenen? Een paar jaar later toonden Blackburn en Szostack aan dat de CCCCAA-groepen een soort herkenningstekens zijn, die de uiteinden van de DNA-strengen beschermen tegen de cel zelf. “Als een chromosoom breekt, is dat een catastrofe voor een cel”, vertelt Borst. “Die moet dus alles op alles zetten om de stukken weer aan elkaar te lassen. Maar hij moet dan wel weten dat de uiteinden van een chromosoom géén breuken zijn. Daarvoor heeft zo‟n chromosoom aan de uiteindes een ingewikkelde structuur – ik vergelijk het wel eens met het hulsje aan het eind van een schoenveter – waarvan die herhalingen een essentieel onderdeel uitmaken. Kleuren zien dankzij gentherapie Noorderlicht.vpro.nl, oktober 2009 Een veelvoorkomende vorm van kleurenblindheid kan worden genezen met behulp van gentherapie. Het grijsgroene doodshoofdaapje profiteert er al van. Nu de mens nog. De doodshoofdaapjes konden de wereld na de gentherapie weer in alle kleuren aanschouwen. Er is weer leven in de brouwerij kennislink.nl, oktober 2009 Een flesje wijn valt soms vies tegen. Dat kan komen doordat micro-organismen tijdens het brouwen van wijn doodgaan en vieze smaakjes achterlaten. Spaanse wetenschappers denken hiervoor een nieuwe oplossing te hebben. Wijn maken ziet er altijd zo gezellig uit. In lifestyle-magazines en op TV zien we goed gebruinde boeren en vrijwilligers druiven van de wijngaard plukken, waarna ze hand-inhand de druiven met blote voeten fijnpersen. Maar daaronder gaat een boze wereld schuil: die van de hardwerkende gistcel. Gezellig wijn maken! Gistcellen zijn minuscule schimmels die het verschil maken tussen druivensap en wijn: ze eten de suikers van platgestampte druiven en poepen alcohol uit. Om dat voor elkaar te krijgen werkt een groep gistcellen zich op den duur letterlijk dood. Als ze eenmaal doodgaan, en dat is onvermijdelijk, geven ze een vieze geur en smaak af. Nieuwe genen alzheimer ontdekt NRC, oktober 2009 Twee grote genetische onderzoeken hebben drie genen opgeleverd die betrokken zijn bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Tot nu was er één gen bekend dat de kans op alzheimer bij ouderen vergroot. De nieuwgevonden genen zullen de komende jaren van nut zijn bij de ontwikkeling van geneesmiddelen die alzheimer voorkomen, of mogelijk zelfs genezen. De vondst van de drie genen waarin variaties van de erfelijke code de kans op alzheimer vergroten, is gebaseerd op vergelijkende DNAanalyse van ruim 20.000 alzheimerpatiënten en gezonde mensen. De studies werden gecoördineerd vanuit Cardiff (Groot- Brittannië) en Lille (Frankrijk). De onderzoekers vonden ook nog een tiental genen die misschien van invloed zijn op alzheimer. Daarom zetten ze nu een genetische analyse onder 60.000 mensen op. Het bijzondere aan de nu gevonden genen is dat over hun werking al veel bekend is. Dat komt doordat er al veel onderzoek is gedaan naar de stofwisseling in de hersenen van alzheimerpatiënten. Bij de ziekte van Alzheimer ontstaan ophopingen (plaques) van het eiwit bèta-amyloïde. Door die plaques gaan onderlinge contacten tussen zenuwcellen verloren, wat het geheugen verstoort. Natuurwetenschap in het Nieuws, nummer 44 13 St. Bonifatiuscollege, Utrecht
Page 1 and 2: Natuurwetenschap in het Nieuws numm
Page 3 and 4: inwerking van energierijke deeltjes
Page 5 and 6: lange weg te gaan, maar „het maak
Page 7 and 8: ze al gif-resistent waren, opnieuw
Page 9 and 10: De vinding opent perspectieven voor
Page 11: Vooraf leverden ze wat speeksel waa
Page 15 and 16: Mama plus twee Een kind heeft vele

krant 44 - Universiteit Utrecht

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?