Bodemvisie, maart 2010 - Provincie Utrecht

Bodemvisie provincie Utrecht
10
Tabel 2.1 geeft een schematisch overzicht van de verschillende bodemeigenschappen,
bodemkenmerken en bodemprocessen. Een groot gedeelte hiervan is niet zichtbaar
(bijvoorbeeld de aanwezigheid van bodemleven, voedingsstoffen, verontreinigingen en
archeologische waarden). Ze zijn voor ons echter wel van groot belang.
Dit belang beschrijven wij in paragraaf 2.3.
Fysische bodem Chemische bodem Ecologische bodem Bodemwaarden Bodemprocessen
Draagkracht
Diffuse chemische
kwaliteit
Biodiversiteit
Verdichting Diffuse verontreiniging Vruchtbaarheid
Afdekking
Lokale verontreiniging
Waterbodem
Grondwater
Aardkundige
waarden
Archeologische
waarden
Cultuurhistorische
waarden
Tabel 2.1: Overzicht van eigenschappen, kenmerken en processen van de bodem.
Bodemdaling
Grondwaterstroming
Verdroging
Verzilting
Vermesting
Verarming
Versnippering
Erosie
2.3. Het belang van de zichtbare en onzichtbare bodem
De bodemeigenschappen, bodemkenmerken en de huidige processen die zich
afspelen in de bodem zijn direct van invloed op menselijke functies en maatschappelijk
opgaven. Figuur 2.4 schetst de bodem van de provincie Utrecht en
de verschillende menselijke gebruiksfuncties die een relatie hebben met deze
processen, kenmerken en eigenschappen.
Bij ruimtelijke beslissingen over het toekennen van bepaalde functies aan een
gebied is het van belang dat er rekening wordt gehouden met de bodemkenmerken,
bodem-eigenschappen en processen in de bodem. De onzichtbaarheid
van deze facetten van de bodem, maakt het voor veel mensen lastig om ze te
begrijpen en om er bewust rekening mee te houden. Om de bodem zichtbaarder
te maken zijn de bodem-eigenschappen onder te verdelen in vijf kwaliteiten
waar wij gebruik van maken:
• Draagkwaliteit;
• Productiekwaliteit;
• Regulatiekwaliteit;
• Bergingskwaliteit;
• Informatiekwaliteit.
Een uitgebreide toelichting op deze vijf bodemkwaliteiten bevindt zich in bijlage 2.
Hierin is zowel de betekenis als de bijdrage van deze kwaliteiten aan onze maatschappij
beschreven.
2.4. De lagenbenadering
Om beter rekening te kunnen houden met de bodem bij de ontwikkeling van
de ruimte hebben wij in de structuurvisie het denkmodel van ‘de lagenbenadering’
uit de Nota Ruimte (2006) opgenomen. Hierin wordt de bodem
op basis van de veranderingssnelheid verdeeld in drie lagen. Het is niet de
diepteligging, maar de factor tijd die het onderscheid maakt tussen de lagen.
De fysieke leefomgeving wordt in drie lagen verdeeld: de occupatielaag, de
netwerklaag en de ondergrondlaag. Elke laag kent haar eigen functies, eigenschappen
en veranderingssnelheid. In figuur 2.5 wordt de lagenbenadering
geïllustreerd.
Provincie Utrecht