1953 0 - Orde der Verdraagzamen

© Orde der Verdraagzamen
1953 – 1954 - Herenkring
Les 1 – 3 november 1953
Ik weet niet of het de dames en heren is opgevallen, maar het medium dat spreekt nu met
een heel andere stem dan de eerste keer.
Hier is toch een andere intelligentie aan het woord. Dit is een Franse kunstenaar in de stof
geweest.
Heel merkwaardig vind ik dat zo diep kan worden ingegaan op dat wat ik zoeven terloops
heb opgemerkt. Maar als ik nog iets daaraan mag toevoegen, dan in het dit: waar hij nu
het woord God genoemd heeft, God word door de mens in de regel naar buiten
geprojecteerd als het oneindige en het volmaakte, waarbij hij zichzelf dan alleen maar als
het onvolmaakte en het eindige qualificeert. Vooral tegenwoordig onder de modernen, die
dan al niet meer modern meer zijn eigenlijk, die Barthianen, die dan God als "das ganz
Andere"- zoals Barth het noemt - zien, waarvan de mens eigenlijk niet zou kunnen weten
wat uit hemzelf komt. Maar wanneer we nu God als het volmaakte zien, dan moeten we
wel goed begrijpen dat het volmaakte niet volmaakt zou zijn wanneer het het onvolmaakte
zou ontberen, want dan zou het gebrek hebben aan dat andere van zichzelf en dus niet
meer volmaakt zijn, en zou het zelf een onvolmaaktheid zijn. En het volmaakte kan ook
niet zoiets zijn wat over de onvolmaaktheden verdeeld zou zijn, zoals men dat dan
Pantheïstisch wel eens heeft gezegd, want wanneer dat verdeeld zou kunnen worden in
stukjes en brokjes, dan zou het ook weer zelf een onvolmaaktheid of een eindigheid zijn.
Het is ook niet zo te denken alsof het volmaakte -dat heeft men dan ook wel zo in
beeldspraak gezegd - het onvolmaakte omsluit of inhoudt. En dan stelt men zich dat zo
voor als een vat waar b.v. wijn in zit; als het zo zou zijn dan zou het volmaakte ook weer
een eindigheid zijn met andere eindigheden erin. Neen, het volmaakte, of God, is zo
volmaakt dat het zichzelf zijn anderen schept, zichzelf tot de eindigheden en tot de
onvolmaaktheden maakt, maar al die onvolmaaktheden geen ogenblik ook maar laat
bestaan, maar ze van binnenuit - omdat de onvolmaaktheden in wezen het volmaakte zijn
dat zich tot het onvolmaakte heeft gemaakt al die eindigheden en al die onvolmaaktheden
die blijven op zichzelf niet bestaan, maar worden voortdurend door hun innerlijke kracht
veranderd, bewogen en ontwikkeld, zover tot ze zelf gaan vragen: wat zijn we eigenlijk,
wat is dat zelf, wat is dat wezen van ons, wat is die kracht die zich tot die eindigheden
heeft gemaakt, die eindigheden heeft ontwikkeld en zichzelf en die eindigheden af doet
vragen wat ze eigenlijk zelf zijn? En zo zien we dus God niet als een zijnde, ergens, in de
hemel of waar dan ook, ook niet als een niet-zijnde, maar als zowel als een zijnde als een
niet-zijnde, d.w.z. als een wordende. Doorlopend doet hij zichzelf worden en Hij is het
enige - en dat heeft het medium ook gezegd ongeveer het enige wat blijft. Het enige wat
blijft in de gehele ontwikkeling van die eindigheden, 'dat is die macht die ze als
eindigheden doet zijn en doet niet-zijn, d.w.z. ze voortdurend doet veranderen, maar ze
verdwijnen daardoor niet; zo blijven eindigheden, maar worden altijd weer anders.
Resumerend. kom ik tot de vraag; wat zijn we eigenlijk zelf? En dat is dan de mens, dat wil
dus zeggen: de mens is in wezen God zelf en niet maar een stukje van God, maar geheel;
ieder mens is het geheel.
Neen, dat laatste ben ik zeker niet mot U eens, en U heeft m. i. althans, in Uw ontwikkeling
van het probleem nog een fout gemaakt. U bent begonnen met te zeggen: wat is God voor de
mens? Wel, wat kan God voor de mens anders zijn dan het geïdealiseerde en het vereeuwigde
ik. Dat dit veridealiseerde en vereeuwigde ik naar buiten wordt geprojecteerd is logisch, maar
hieruit zouden we kunnen concluderen dat elk mens zijn eigen God heeft. Nu komt de vraag:
wat is de mens dan, vanuit het Goddelijk standpunt? En het wordt heel wat moeilijker om dat
te belichten, want dan gaan we heel gauw de fout maken dat we de menselijke relatie toch
mee laten tellen. Van God uit kan de mens niet zijn het eindige, maar kan ook niet zijn het
oneindige; het kan slechts zijn een deel van het eigen wezen. En wanneer dit wezen ook in
vormen verandert, zo geloof ik toch niet dat het logisch of filosofisch te verklaren zal zijn dat
God in zich ontwikkelt datgene wat niet in dit wezen is. Daar zou dus mee geuit worden dat
God nooit de wordende kan zijn, maar te allen tijde van zich uit is de zijnde, waar het de mens
bukten. zijn wezen, hoe en begrensd dit voor eng is of hoe begrensd wij dit willen zien, niet
mogelijk is enige voorstelling te geven; wij kunnen niet buiten het Goddelijke, we kunnen niet
eens buiten onszelf. Wanneer wij onszelf echter beschouwen als God - U zegt dus elke mens is
God -dan zou het noodgedwongen leiden tot de stelling dat elke mens in zich onveranderlijk is
12