Aansprakelijkheid van bestuurders van administratiekantoren - Stibbe

More documents

Recommendations

Info

De bestuurders kunnen er ook voor kiezen de volmachten niet te verlenen en v66r de samenwerking te stemmen. In dat geval gaat het bod niet door. Denkbaar is dat de certificaathouders een schadeclaim bij de bestuurders van het AK indienen omdat zij hun premie bij het verwachte openbare bod mis zijn gelopen. De vraag is hoe kansrijk dergelijke claims zijn. Voor een goed begrip is het van belang het verschil tussen de interne en externe aansprakelijkheid van bestuurders te onderscheiden. 3.lnteme aansprakelijkheid Op grond van art. 2:9 BW is elke bestuurder tegenover de rechtspersoon gehouden tot een behoorlijke vervulling van de hem opgedragen taak. Voor aansprakelijkheid op grond van art. 2:9 BW dient sprake te zijn van ernstige verwijtbaarheidf Het gaat bij art 2:9 BWom de zogenaamde interne aansprakeWkheid.. De bestuurders van een AK kunnen derhalve, indien hen een ernstig verwijt gemaakt kan worden, aansprakelijk zijn tegenover het AK. Indien een bestuurder niet als onathankelijk bestuurder in het bestuur van het AK zit, maar tevens bestuurder is van de vennootschap waaraan het AK verbonden is, is hij tevens intern tegenover die vennootschap aansprakelijk. Ofsprake is van een ernstig verwijt, wordt door de rechter beoordeeld aan de hand van aile omstandigheden van het geval, waaronder de aard van de door de rechtspersoon uitgeoefende activiteiten, de in het algemeen daaruit voortvloeiende risico's, de taakverdeling binnen het bestuur, de eventueel voor het bestuur geldende richtlijnen, de gegeyens waarover de bestuurder beschikte of behoorde te beschikken ten tijde van de aan hem verweten beslissingen of gedragingen, alsmede het inzicht en de zorgvuldigheid die mogen worden verwacht van een bestuurder die voor zijn taak berekend isen deze nauwgezetvervult 6 Bijemstig verwijtbaar gedrag gaat het niet aileen om onverantwoordelijk gedrag, fraude of misbruik; ook minder ernstig gedrag kan een onbehoorlijke taakvervulling van de bestuurder en daarmee emstig verwijtbaar gedrag opleveren.? 4. Exteme aansprakelijkheid 4.1.Schending spedjiekezorgvuldigheidsnonn Voorop moet worden gesteld dat de handelingen van de bestuurders in beginsel aan de rechtspersoon worden toegerekend: hun handelingen worden geacht handelingen van de rechtspersoon zelf te zijn. Voorzover de certificaathouders menen dat de administratievoorwaarden - en dan doeI ik met name op de bepalingen tenaanzien van het stemgedrag - niet zijn nageleefd, dan kunnen zij aanvoeren dat sprake is van wanprestatie van het AI(. Tussen het AK en de certificaathouders bestaat immers krachtens een beheerovereenkomst een contraetuele verhouding, die uitgewerkt is in de administratievoorwaarden.s Voorzover de handelingen van de bestuurders als een onrechtmatige daad kunnen worden gekwalificeerd, hebben de certificaathouders een aanspraak jegens het AK op grond van onrechtmatige daad.?AIleenindien de bestuurders van het AK een persoonlijk verwijt kan worden gemaakt (en aan aile overige vereisten van art. 6:162 en 6:163 BWis voldaan), zijn zij persoonlijk aansprakelijkjegens de certiflcaathouders.w Debestuurders van het AK dienen zich specifiek onzorgvuldigjegens de certificaathouders gedragen te hebben. Hetzelfde geldt voor aansprakelijkheidjegens de vennootschap.!' .42 . Afgeleide schade Ingevolge de PootjABP-leer 12 heeft de aandeelhouder geen vordering tot vergoeding van de door de vennootschap geleden, afgeleide schade (de vennindering van de waarde van zijn aandelen). In 2000 heeft de Hoge Raad uitgemaakt Ondememingsrecht 2004-12 dat de PootjABP-leer ook geldt voor de leden van een cooperatie!': voor een eigen vorderingsrecht, aldus de Hoge Raad,is vereist dat sprake is van een gedraging die specifiek onzorgvuldig is jegens een lid van de cooperatle en deze rechtstreeks in zijn vennogen benadeelt. Mij dunkt dat ook voor de stichting de PootjABP-leer geldt, Weliswaar verschilt de positie van de certificaathouder van de aandeelhouder van een vennootschap en lid van een vereniging (de rechtsverhouding tussen certificaathouder en stichting is van contraetuele aard, terwijl bij de vennootschap en cooperatie sprake is van een Iidmaatschapsverhouding), maar aangezien ook de stichting een rechtspersoon is die zelfstandig, als drager van eigen rechten en verplichtingen, deelneemt aan het rechtsverkeer en een afgescheiden vermogen heeft, kan in beginsel aileen de stichting optreden tegen een derde, zoals een bestuurder, die onrechtmatigjegens haar handelt en schade berokkent.v Daar komt bij dat het toekennen van een eigen vorderingsrecht aan de certificaathouders voor door de stichting geleden schade, tot gevolg kan hebben dat zowel de stichting als de certificaat- 5. Zie F.:J.P. van den Ingh, 'Interne aansprakeIijkheid bij vereniging en stichting', S&V 1990, p. 159 e.v. Vgl. voor aansprakeIijkhejd van bestuurders van naamloze en besloten vennootschappen: Asser Maeijer 2-III (2000), nrs. 321 e.v. 6. Zie HR10januarl1997, N]1997,360, m.nt. Ma.(Staleman/Van de Ven), HR29 november 2002, N]2003,455 (BerghuizerPopierjabriek) en HR 4 april 2003 , N]2003, 538 (Skipper ClubCharter). 7. Zie HR 4 april 2003 (Skipper Oub Charter), waaru it blijkt dat niet aileen gedrag dat een redelijk oordelend ondernemer aanmerkt als onmiskenbare tekortkoming, kan leiden tot interne aansprakelijkheid. Zie ook par. 22 van de conclusie van de A-G. G.H. Potjewijd, 'vrijwaring voor bestuurders en commissarissen', Ondernemingsrecht 2003, p, 607 e.v. betoogt dat ten aanzien van de bestuurderwerknemer de maatstaf van art. 7:661 lid 1 BINbehoort samen te vallen met de maatstafvan art . 2:9 8W.Vgl.VanSchilfgaardefWinter, Van de BVen NV,2003, nr, 47. j.M. Blanco Fernandez, 'Rechtspositie en aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen'iOndernemingsrecht 2000, p. 474 es. vindt dat het heersende stand punt dat aansprakeIijkheid pas ontstaat bij een ernstig verwijt, heroverweging verdient. Zie Handboek, 1992, nr. 257 en Asser-Maeijer 2-III (2000), nr. 32t. 8. Zie Asser-Maeijer 2-11I (2000), nrs. 405 en 407 en S.E. Eisma in: Preadvies van de Vereeniging 'Handelsrecht'1990, Eigendom ten titel van beheer naar komend recht, Zwolle: W.E.j. l]eenk Willink 1990, nr. 4.7.2 en 4.7.4. 9. Vgl.Asser-Vander Grinten-Maeijer 2-11 (1997), nrs. 112-115. 10. Vgl. HR 6 oktober 1989, N] 1990, 286 (Beldamel) en HR 8 januari 1999, N]1999, 318 (Pf?lco/Sturkerboom). 11. Zie B.Wessels, 'AansprakeIijkheid uit onrechtmatige daad van stichtingen en verenigingen en van hun bestuurders en commissarissen', S&V1990, p. 163 e.v.,Asser-Vander Grinten-Maeijer 2-11 (1997), nr, 117,j.B. Wezeman, Aansprakelijkheid van bestuurders, Uitgave vanwege het lnstituut voor Ondernerningsrecht Rijksunlversiteit Groningen, Deventer: K1uwer 1998, p, 104, p. 111; B.W.G.P. Meijs, 'Persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen in geval van faillissement van stichting en vereniging', S&V1999, p, 200 e.v.•H. de Groot, Bestuurdersaansprakelijkheid, Deventer: K1uwer 2003, p, 135 e.v. 12. HR2 december 1994. N]1995, 288. m.nt. Ma. Zie ook HR29 november 1996, N] 1997, 178 en Rb. Amhem 15 januari 1998.]OR 1998/90 (in overweging 3.7 lees ik overigens dat de rechtbank ervan uitgaat dat schending vaneen informatieplicht ten opzichte van de aandeelhouder een onrechtmatige daad jegens de aandeelhouder kan zijn; in casu oordeelde de rechtbank dat al zou vast kamen te staan dat de aandeelhouder onvoldoende was geinformeerd, een causaal verband met de schade ontbrak). . 13. HR13 oktober 2000, N]2000, 699. 14. Vgl.overweging 3.4.1 van de HRIn het Poor/ASP-arrest. 455
houders ter zake van dezelfde schade procedures voeren tegen een bestuurder.n Indien moet worden aangenomen dat de Poot/ABP-Ieer ook geldt voor de certficaathouders, hebben de certificaat .houders geen eigen vorderingsrecht, indien het AK schade lijdt doordat de bestuurders onzorgvuldig handelen. Voor een eigen vorderingsrecht is vereist dat de certificaathouders rechtstreeks in hun vermogen zijn benadeeld. In de fic- . tieve casus waarvan ik uitga, is dat weI het geval: de certitieaten zijn immers beursgenoteerd en de certificaathouders die hun certificaten niet kunnen aanmelden in het kader van het gemiste openbaar bod, lijden direct eigen schade doordat zij de overnamepremie mislopen. 4.3. Regres - verschil positie werknemer/bestuurder enonajhankelijke bestuurder Er bestaat een verschil in positie tussen de bestuurder die geenwerknemer is en de bestuurder die dat weI is. Is de bestuurder in dienst, dan heeft hij op grond van art. 6:170 lid 3 BWen art. 7:661 lid 1 BWin geval van externe aansprakelijkheid in beginsel recht op vergoeding door de rechtspersoon van al hetgeen hij heeft betaald aan de derde, tenzij sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid. Ikzou menen datdit ook geldt voor de bestuurdervan hetAK die in dienst is van de beursvennootschap waarvan de aandelen zijn gecertificeerd. De onafhankelijke bestuurder van het AK is , werknemer noch ondergeschikte van de stichting, aangezien hij slechts incidenteel werkzaamheden voor de stichting verricht.w Evenmin is hij werknemerof ondergeschikte van de beursvennootschap waaraan hetAK is verbonden. Bij gebreke van een specifieke wetsbepaling is het bepaald onzeker of de onafhankelijke bestuurder verhaal heeft op de vennootschap.i? 5. Mogelijke aeties van certificaathouders en vennootschap 5.1. Schending spedjieke zorgvuldigheidsnorm jegens cer-. tijicaathouders door weigering AKvolmachten te verlenen? Zoals gezegd, zijn de bestuurders aileen persoonlijk aansprakelijk alshen een persoonlijk verwijt valt te maken en zij persoonlijk jegens de certificaathouders een specifieke zorgvuldigheidsnorm hebben geschonden, waarbij de certificaathouders rechtstreeks in hun vermogen benadeeld zijn. In de fictieve casus zouden de certificaathouders kunnen stellen dat de bestuurders jegens hen een specifieke zorgvuldigheidsnorm hebben geschonden indien de bestuurders zich niet hebben gehouden aan het ten behoeve van de certificaathouders in de Code-Tabaksblat opgenomen principe dat het bestuur van het AK aan de certificaathouders onder aile omstandigheden en onbeperkt stemvolmachten verleent. Deze stelling roept de vraag op of de Code-Tabaksblat rechtsregels creeert, In de HBG-zaak 18 oordeelde de Hoge Raad dat voor de door de OKaangenomen consultatieverplichting noch in de huidige wettelijke regeling, noch in de ten tijde van de uitspraak bestaande voorstellen tot wijziging daarvan, noch in de in Nederland aanvaarde inzichten omtrent corporate governance (de A-Grefereert aan gepubliceerde corporate governance beginselen), voldoende steun was te vinden. De Hoge Raad lijkt derhalve de mogelijkheid open te laten dat aanvaarde inzichten omtrent corporate governance verplichtingen in het leven roepen.w Op zichzelflijkt mij juistdat een algemeen aanvaard beginsel van good corporate governance, ook al is dat beginsel (nog) niet wettelijk verankerd, verplichtingen in het leven kan roepen, ook voor een bestuurder van een rechtspersoon. Houdt een bestuurderzich nietaan een algemeen aanvaard beginsel van good corporate governance, met andere 456 woorden schendt hij een specifiek beginsel van behoorlijk bestuur, dan kan dat tot persoonlijke aansprakelijkheid leiden jegens derden voor door hen geleden schade, mits het desbetreffende beginsel strekt tot bescherming tegen de geleden schade (art. 6:163 BW).2° Ik denk bijvoorbeeld aan principe IV.3 van de Code-Tabaksblat, dat voorschrijft dat het bestuur aile aandeelhouders enandere partijen op de financiele markt gelijkelijk en gelijktijdig informeert over aangelegenheden die invloed kunnen hebben op de koers van het aandeeJ.21 Wat het AK betreft kan gedacht worden aan het beginsel dat het bestuur op zorgvuldige wijze de belangen van de vennootschap, de met haar verbonden onderneming en aile daarbij betrokkenen, waaronder de certificaathouders, zorgvuldig moet afwegenv, waarbij de belangen van de certificaathouders niet onnodig of onredelijk mogen worden geschaad.e Het lijkt mij verdedigbaar dat indien het bestuur zonder zwaarwegende redenen het belang van de vennootschap laat prevaleren en daarbij voorzienbare schade toebrengt aan de certificaathouders, sprake 15. L Timmerman, 'Kan een aandeelhouder of vennootschapsschuldeiserafgeleide schadevorderen?',TVVS 1998, p.97 e.v.gaatervan uit dat een crediteur in beginsel afgeleide schade kan vorderen. Ook certificaathouders zijncrediteuren,maar het feitdat de leden van de cooperatietevenscrediteurenvan de cooperatiewaren,leverde hen geen eigen vorderingsrecht op (HR 13 oktober 2000, Nj 2000, 699). Vgl. M. Brink, 'De positie van (het bestuur van) een AI< bij een ter beurzegenoteerdevennootschap', DeNV1998, p. 159, die ervan uitgaat dat de certificaathoudergeen afgeleide schade kan vorderen. lie ook P. van Schilfgaarde, 'Acties van aandeelhouders in verband met onrechtmatige gedragingen tegenover de vennootschap', in: Rechtspleging in het ondernemingsrecht (Uitgave vanwege het lnstituut voorOndememingsrecht), Deventer1997,p.8-9 en M.j. Kroeze, Afgeleide Schade en Afgeleide Actie, Kluwer 2004, p, 21-22 ; die niet ingaat op de positie van de certificaathouder ten opzichte van de stichting,maar vermeldt dat ook de certificaathouders van de vennootschap afgeleide schade kunnen lijden. lie in dit verband ook HofAmhem21 oktober 1997,jOR 1998/3. 16. Zie B. Wessels, t.a.p., p. 166 en H. De Groot, t.a.p., p. 6. Vgl. ook de positievan de commissaris, zie PotjeWijd, t.a.p., p.610. 17. Vgl. Wessels, ta.p..p. 168 en Asser-Hartkamp 4-III (1990), nr.157. 18. HR 21 februari2003. Nj 2003, 182, m.nt.Ma. 19. lie L Timmerman, 'Kroniek van het vennootschapsrecht', NjB 2003, p, 1633 e.v., j. Winter,In Nederland aanvaarde ituifhten omtrent corporate governance, p. 331 e.v.en C.LoManto, 'Corporate governance (gedrags)regels in(de)strijdmet elementairebeginselen vanverantwoord ondememerschap', p. 205 e.v., in: H.Boschma e.a.,LT, Verzamelde 'Graninger' opstellen aangeboden aan Vino Timmerman, Uitgave vanwege het Instituut voor Ondememingsrecht Rijksuniversiteit Groningen, deel 44,Deventer: Kluwer 2003. 20. IdemWessels, t.a.p., p, 170: lie voorde vraagwat elementairebeginselen van verantwoord ondememerschap c.q.algemenebeginselen van behoorlijk ondememingsbestuur zijn onder meer Van Schilfgaarde/Winter, t.a.p., nr. 122, Asser-Maeijer 2-1II (2000), nr. 534 en C. LoManto, t.a.p., p.205 e.v. 21. lie ook Rb. Amhem15januari 1998,jOR 1998/90 en noot 12. 22. Vgl. Wessels, t.a.p., p. 170. 23. Vgl. W.C.L van der Grinten, Beschermingsconstructies en de beurs. NIBE-Banking indireete reeks nr. 1, 1989, p. 11, F.j.P. van den Ingh, Certijicering en certijicaat van aandeelbij de besloten vennootschap, deel 35, Serie Monografieen vanwege het Van der Heijden Instituut, Deventer: Kluwer 1991,p.205 en Brink, t.a.p., p. 157.lie oak Pres.Rb. 's-Gravenhage, DeNV48 (1970-71), p. 82 e.v. Ondememingsrecht 2004-12
Page 1: den. Hierna behandel ik de mogelijk
Page 5 and 6: de president Hoewel deze uitspraak

Aansprakelijkheid van bestuurders van administratiekantoren - Stibbe

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?