Verantwoording vragen Seniorgerichte anamnese - UMC Utrecht

Er zijn geen bruikbare vragen met betrekking tot psychiatrisch verleden of psychische problemen. In de richtlijn delier
(Schuurmans MJ, 2007) worden predisponerende factoren genoemd met betrekking tot psychiatrisch verleden of psychische
problemen. Dit zijn de volgende factoren:
• Delier(en) in de voorgeschiedenis;
• Dementie, bv. ziekte van Alzheimer, parkinson-dementiecomplex;
• Reeds bestaande of vroegere psychiatrische stoornissen zoals psychosen en depressies.
Het verpleegkundig proces en de continue aanwezigheid van verpleegkundigen bieden bij uitstek de mogelijkheid om de
sterk fluctuerende symptomen van acuut optredende verwardheid/ delier te signaleren, waardoor tijdig actie kan worden
ondernomen (Schuurmans MJ, 2007).
In het gesprek met mw. Schuurmans is de Delier Observatie Screening schaal (DOS) (Schuurmans MJ, 2001) besproken.
De DOS schaal is een makkelijke en eenvoudige observatie schaal die door meerdere verpleegkundigen op een dag
afgenomen wordt. Omdat de DOS schaal een interventie is wordt deze niet in de gerichte anamnese opgenomen.
De DOS schaal kan 72 uur postoperatief (=3 dagen, de grootste kans dat een patiënt delirant wordt) worden uitgevoerd als
de patiënt aan een nog nader te bepalen aantal predisponerende factoren voldoet. De DOS schaal wordt niet standaard bij
een chirurgische opname uitgevoerd. Het is van groot belang dat de DOS schaal gestart wordt door verpleegkundige
observatie in geval van een gedragsverandering bij chirurgische en niet-chirurgische patiënten.
Mw. Pel gaf aan dat de DOS schaal weinig wordt gebruikt omdat veel verpleegkundigen op de afdeling Geriatrie zeer
ervaren zijn en mee hebben geholpen aan de ontwikkeling van de DOS schaal en hierdoor alle facetten betreft delier
kennen. Beginnende verpleegkundigen gebruiken de DOS schaal wel.
Volgens mw. Schuurmans zijn er geen ‘triggervragen’ om de DOS schaal of een andere vragenlijst af te nemen.
Uitgangspunt werkgroepdagen dementie
Na de werkgroepdagen zijn er verschillende vragen overgebleven. Is het mogelijk om vragen uit de anamnese van de
afdeling geriatrie op te nemen in de gerichte anamnese en welke vragen zijn dit. Ook was er de vraag wanneer de MMSE
wordt afgenomen en of de kloktest geschikt is als screeningsinstrument.
Verantwoording
Dementie en delier zijn samengevoegd op advies van mw. Pel en mw. Schuurmans.
De MMSE wordt afgenomen wanneer er in de vragen in de gerichte anamnese een slecht wordt gescoord. De MMSE wordt
ook afgenomen wanneer de verpleegkundige, door middel van observaties, de patiënt verdenkt van dementie. De MMSE
wordt doorgaans niet bij opname afgenomen. De verpleegkundige van de afdeling geriatrie gaf aan dat er eerst een verschil
gemaakt moet worden tussen delier en dementie. Daarom wordt er meestal gewacht met het afnemen van de MMSE. De
MMSE wordt afgenomen door een coassistent, gespecialiseerd verpleegkundige, arts of psychiater. Uit de eerste drie
vragen in de anamnese kan op gemaakt worden of er verdiepende vragen gesteld moeten worden. De verdiepende vragen
kunnen een indicatie geven of de patiënt mogelijk delirant of dementerend is.
Om te kijken of iemand dementerend of delirant is gaf mw. Schuurmans in het interview aan dat de kloktest een
laagdrempelig screeningsinstrument is. De kloktest is geschikt als interventie om een indicatie te krijgen van (beginnende)
dementie. Volgens de literatuur scoorde de kloktest een sensiviteit en een specifiteit van 85%. In combinatie met de MMSE
of een ander cognitief meetinstrument is deze hoger (over het algemeen groter dan r = 0,5.) (Shulman KI, 2000).
Omdat de kloktest een interventie is wordt deze niet opgenomen in de gerichte anamnese.
Betrokken experts:
M. Schuurmans Lector, onderzoeker, verpleegkundige
R. Pel Verpleegkundige specialist Geriatrie
Verpleegkundigen
Afdeling Geriatrie (B5Oost) UMC Utrecht
© Project Sneller & Beter Thuis UMC Utrecht Divisie Hart & Longen en Hogeschool Utrecht.
Drs. Saskia Weldam & Drs. Jita Hoogerduijn