Beroepsethiek als kompas in de jeugdzorg - NIP

3.3
DE OUDERS
Minderjarigheid en gezag
De gedrags weten schapper in de jeugdzorg
heeft vrijwel altijd te maken met een
minderjarige cliënt en zijn ouders. Dat brengt
een bijzondere verantwoordelijkheid met zich
mee bij het vragen van toestemming, privacy
en het delen van gegevens.
Daarom wordt er in dit document veel
aandacht besteed aan de specifieke
bepalingen hierover in de wetgeving en in
de beroepscode.
MINDERJARIGEN
> Voor behandeling en onderzoek van een
minderjarige cliënt is toestemming van
beide ouders met gezag noodzakelijk.
Dit geldt ook voor gescheiden ouders
met gezag.
> Minderjarigen tussen 12 en 16 jaar moeten
ook zelf toestemming aan de gedragsweten
schapper geven.
> Is de minderjarige 16 jaar dan heeft de
gedrags weten schapper alleen toestemming
van de 16-jarige zelf nodig.
Het principe in het familierecht zoals dat is
vastgelegd in Boek 1 van het Burgerlijk
Wetboek (BW) is eenvoudig: tot achttien jaar
is een kind onbekwaam in het verrichten van
rechtshandelingen en heeft het daarvoor dus
een wettelijk vertegen woordiger nodig. Het is
echter geen absolute grens: met toestemming
van de ouders mag de minderjarige zelf
rechtshandelingen verrichten. In het contact
met minderjarigen mag men veronderstellen
dat ouders toestemming hebben verleend
voor een handeling die een kind van de
betreffende leeftijd doorgaans zelfstandig
verricht. Deze lijn is doorgetrokken in de Wet
op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
(Wgbo) waar het gaat om de
verschillende leeftijdscategorieën van
minderjarigen. Deze worden hieronder
behandeld.
Jonger dan 12
Wanneer een kind jonger is dan twaalf jaar,
dan dienen de ouders toestemming te geven
voor het aangaan of voortzetten van de
professionele relatie met het kind. De
beroepscode van het NIP (I.1.5.1.) zegt
hierover: “Als de cliënt minderjarig is en nog
niet de jaren des onderscheids heeft bereikt,
worden de in de code aan hem toegekende
rechten uitgeoefend door zijn wettelijke
vertegen woordiger(s). Tenzij de gedragsweten
schapper redenen heeft om aan te
nemen, dat de belangen van de cliënt ernstig
zouden worden geschaad door de
betrokkenheid van de wettelijk vertegenwoordiger(s)
bij de professionele relatie.”
Tussen 12 en 16
Is het kind tussen de twaalf en zestien jaar,
dan is dubbele toestemming vereist.
Dit betekent dat zowel de ouders als de
minderjarige moeten instemmen met de aard
en de inhoud van de professionele relatie.
Botsen de meningen, dan kan de beslissing
van de minderjarige de doorslag geven
wanneer de gedrags weten schapper van
mening is dat dit ernstig nadeel voor de
jongere kan voorkomen.
De gedrags weten schapper dient deze
belangenafweging zorgvuldig en gemotiveerd
vast te leggen in het dossier.
De beroepscode van de NVO (artikel 5.1)
vermeldt hierover het volgende: ”Heeft een
cliënt de leeftijd van twaalf jaar maar nog niet
die van zestien jaar bereikt, dan komt de
pedagoog de uit de beroepscode
voortvloeiende verplichtingen na jegens deze
cliënt alsmede jegens diens wettelijke
vertegen woordigers. Als de wettelijk vertegenwoordigers
toestemming weigeren voor het
aangaan van een professionele relatie, kan
deze toch worden uitgevoerd indien de
weigering ernstig nadeel oplevert voor de
cliënt, dan wel de cliënt na weigering van de
toestemming de professionele relatie
weloverwogen blijft wensen. Indien deze cliënt
niet tot een redelijke waardering van zijn
belangen ter zake in staat is, dan komt de
pedagoog de uit de beroepscode voortvloeiende
verplichtingen na jegens diens
wettelijke vertegen woordigers.”
BEROEPSETHIEK ALS KOMPAS
IN DE JEUGDZORG