Logopedie in het cluster 2 onderwijs - Logopedie.nl

4.5
Pragmatiek
4.5.1 Beschrijving problemen met pragmatiek
Conversatie vaardigheden
Leerlingen met taalproblemen hebben problemen met het interpreteren van non-verbale communicatie en
verbale taal in sociale situaties. Dit is bijvoorbeeld moeilijk voor leerlingen met pragmatische stoornissen, die
zonder hulp deze vaardigheden niet ontwikkelen. Problemen op een van de onderdelen van taal leiden al snel
tot problemen in sociale situaties, omdat problemen met taal een sterke invloed hebben op de alledaagse
communicatie. Dit leidt bij leerlingen o.a. tot sociaal emotionele problemen (Wiefferink & Rieffe, 2012).
Leerlingen met autisme (ASS) waarbij sprake is van een ernstige communicatieve beperking die samenhangt
met een stoornis in het autisme spectrum volgen onderwijs op een cluster 2 school. Bij leerlingen met autisme
is er sprake van stoornissen in sociale interacties, verbale en non-verbale communicatie en in het verbeeldingsvermogen.
Deze stoornissen beïnvloeden het totale functioneren van een kind. De leerling met autisme
ziet weinig samenhang in de hem of haar omringende zaken en kan daardoor moeilijk begrijpen wat zich in
de omgeving afspeelt. Sociale interactie vormt hierbij een groot probleem.
Verhaalopbouw
Leerlingen die moeite hebben met het ontwikkelen van expressieve taal hebben vaak problemen met het
verwerven van de communicatieve redzaamheid en de leesvaardigheden. Ze hebben daarom specifieke aandacht
nodig.
Als leerlingen hun schoolcarrière voortzetten wordt het geschreven woord vaak de belangrijkste manier om
nieuwe informatie te vergaren. Toegang tot geschreven taal beïnvloedt gesproken taal doordat de kennis met
betrekking tot woordenschat, concepten en complexe zinsstructuren wordt uitgebreid (RCSLT, 2005).
Beargumenteren en onderhandelen zijn onderdelen van mondelinge vertelvaardigheden. Zeker wanneer
leerlingen ouder worden, moeten zij leren om hun eigen mening en gedachten te verwoorden en onderbouwen.
Ontwikkelen en toepassen van ondersteunde communicatie
Leerlingen met spraaktaalproblemen (evt. ten gevolge van doofheid of slechthorendheid) profiteren van het
gebruik van Nederlands met Gebaren en/of symbolen. De visuele informatie die gebaren en/of symbolen bieden,
kan leerlingen helpen om verbale informatie makkelijker vast te houden, te begrijpen en zichzelf te leren
uiten. Daarnaast stimuleert het de verbale en schriftelijke taalontwikkeling van de leerling.
4.5.2 Beschrijving interventies bij problemen met pragmatiek
Communicatieve voorwaarden en communicatieve vaardigheden
De logopedist besteedt in de behandeling aandacht aan communicatieve voorwaarden zoals oogcontact,
beurtwisseling en topic handhaving (bij het onderwerp blijven). Deze vaardigheden vormen de voorwaarde
om te komen tot gesprekken en succesvolle interactie. Veel leerlingen uit het cluster 2 onderwijs hebben problemen
met deze voorwaarden. Individueel of in kleine groepjes wordt er in de klas of in de logopediekamer
gewerkt aan de ontwikkeling van deze voorwaarden.
28