Vandenberghe, N., Cortois, L., de Bilde, J., Van Petegem, P. & Van ...

Inleiding
In dit rapport wordt de ontwikkeling en de afname van de leerlingperceptievragenlijst voor het zesde
leerjaar binnen het SiBO-onderzoek besproken. Het betreft een longitudinaal onderzoek naar de schoolloopbanen
van leerlingen doorheen het basisonderwijs. Het doel van het onderzoek is het beschrijven en
het verklaren van de (verschillen in) ontwikkeling van leerlingen en hun schoolloopbaan vanaf het kleuteronderwijs
tot het begin van het secundair onderwijs. Naast de cognitieve ontwikkeling willen we in
dit onderzoek ook uitdrukkelijk aandacht besteden aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen
(Maes, Ghesquière, Onghena, & Van Damme, 2002).
De leerlingperceptievragenlijst werd voor de eerste maal afgenomen in het schooljaar 2006-2007 wanneer
de leerlingen in het vierde leerjaar zaten. Het toevoegen van deze vragenlijst aan het onderzoeksinstrumentarium
had tot doel bij de leerlingen zelf te peilen naar hun sociaal-emotionele ontwikkeling.
Voordien werd dit aspect enkel onderzocht door een beroep te doen op het oordeel van betrokkenen uit
de onmiddellijke omgeving, i.c. de ouders en de leerkrachten. In het vijfde leerjaar werd de vragenlijst
aangevuld met vragen die peilen naar de perceptie van leerlingen op de klaspraktijk.
Met het oog op de overgang van de leerlingen van het basis- naar het secundair onderwijs werd beslist
de vragenlijst in het zesde leerjaar verder uit te breiden met een bevraging van de school- en studiekeuze
in het perspectief van het secundair onderwijs. Hierdoor werd de vragenlijst te omvangrijk om op
één afnamemoment te laten invullen. Tijdens het schooljaar 2008-2009 werden bijgevolg twee vragenlijsten
voorgelegd aan de leerlingen. De leerlingperceptievragenlijst voor het zesde leerjaar werd in
februari 2009 afgenomen en handelt voornamelijk over de klaspraktijk. Op het einde van het schooljaar
volgde een tweede (leerlingperceptie)vragenlijst. Deze vragenlijst werd de vragenlijst ‘einde basisonderwijs’
genoemd en peilt enerzijds naar een aantal dynamisch-affectieve attitudes en vaardigheden en
anderzijds naar de school- en studiekeuze voor het secundair onderwijs. De bespreking van deze laatste
vragenlijst vormt het onderwerp van het SSL-rapport ‘Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs.
Vragenlijst einde basisonderwijs (schooljaar 2008-2009)’.
In wat volgt belichten we in een eerste hoofdstuk de opbouw van de leerlingperceptievragenlijst voor
het zesde leerjaar. Hierbij beschrijven we de variabelen en de wijze waarop deze werden geoperationaliseerd.
In een tweede hoofdstuk bespreken we de respons-, betrouwbaarheids- en validiteitsgegevens
die gebaseerd zijn op de eigenlijke afname van de vragenlijst. Tevens maken we een vergelijking met
de resultaten van de vorige afname(s). Tot slot worden de belangrijkste bevindingen samengevat in een
besluit. De vragenlijst zelf vindt men in bijlage 1. Bijlage 2 en 3 bevatten frequentiehistogrammen voor
de schalen die in het kader van dit rapport worden besproken.
1