Vroege schoolverlaters in Vlaanderen Evolutie van de ...

Vroege schoolverlaters in VlaanderenEvolutie T van de ongekwalificeerde uitstroom tot2007Auteurs: G. Van Landeghem, M. Goos & J. Van DammeAPromotoren coördinatieteam: J. Van Damme, B. De Fraine, I. Nicaise, P. VanPetegem & K. VerschuerenOnderzoek in opdracht van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming, in het kader vanhet programma „Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek‟2010SSL-rapport nr. SSL/OD1/2009.25datum oplevering eerste versie: 28 april 2010datum publicatie: 15 juni 2010

Voor meer informatie over deze publicatie:Steunpunt SSL, onderzoeksdomein “Studie- en schoolloopbanen van leerlingen enstudenten”Auteurs: G. Van Landeghem, M. Goos & J. Van DammeAdres: Dekenstraat 2, 3000 LeuvenTel.: +32 16 32 57 58 of +32 16 32 57 47Fax: +32 16 32 58 59E-mail: Jan.VanDamme@ped.kuleuven.beWebsite: http://www.steunpuntloopbanen.beCopyright (2010)Steunpunt SSLp/a Parkstraat 47, 3000 LeuvenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonderuitdrukkelijk te verwijzen naar de bron.No part of this material may be made public without an explicit reference to the source.De verantwoordelijkheid voor dit rapport berust volledig bij de auteurs en vertolkt nietnoodzakelijk de officiële visie van de Vlaamse Overheid.

SamenvattingDit rapport brengt verslag uit over de indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroomuit het leerplichtonderwijs. Het indicatorensysteem is ontwikkeld in rapportOD1/2008.13 1 van het Steunpunt SSL. Het voorliggend rapport vult de tijdreeksen uitrapport OD1/2008.13 aan met de gegevens over het jaar 2007. Daarnaast bevat hetnieuw materiaal over de kwalificaties via het buitengewoon secundair onderwijs enover kwalificaties behaald door jonge vroege schoolverlaters na hetleerplichtonderwijs.De volgende belangrijke soorten kwalificaties zijn verwerkt in de indicatoren: hetdiploma van secundair onderwijs behaald via het algemeen secundair onderwijs of viahet technisch secundair onderwijs of het secundair kunstonderwijs, hetstudiegetuigschrift van het zesde leerjaar van het voltijds gewoon beroepsonderwijs 2 ,het kwalificatiegetuigschrift van het deeltijds beroepsonderwijs en het getuigschrift 3van een succesvol afgewerkt leercontract. Sommige wegen naar een kwalificatieblijven nog buiten beeld door een gebrek aan data. Niettemin vormen de inaanmerking genomen kwalificaties samen het meest complete kwalificatiecriteriumdat tot nu toe is toegepast in een studie van de ongekwalificeerde uitstroom doormiddel van tellingsdata 4 . Bovendien bevat dit rapport een eerste evaluatie van deinvloed van de belangrijkste nog ontbrekende component, de kwalificaties via hetbuitengewoon secundair onderwijs.Het verloop van de basisindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom isvoorgesteld in Figuur 1 en Figuur 2. Deze indicatoren per leeftijd geven een beeld vanhet tempo waarin leeftijdsgenoten ongekwalificeerd uitstromen.Zo toont Figuur 2 bijvoorbeeld dat 5,5% van de meisjes geboren in 1987 hetonderwijs zonder kwalificatie heeft verlaten op 18-jarige leeftijd (dat wil zeggen: ophet einde van hun leerplicht). Een jaar later ging nog eens 3,2% van dezelfde meisjescohorte(als 19-jarigen) weg zonder kwalificatie; de ongekwalificeerde uitstroom van1 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Evolutie van de ongekwalificeerde uitstroom. Eensamenhangend indicatorensysteem gebaseerd op indicatoren per leeftijd. Leuven: Steunpunt SSL,rapport nr. OD1/2008.13. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.2 Sinds 2004 verwerft een aantal leerlingen dit getuigschrift via het experimenteel modulair beroepsonderwijs.3 Uitgereikt door SYNTRA, het vroegere VIZO.4 De term ‗tellingsdata‘ geeft weer dat de gegevens verzameld zijn door de volledige populatie te tellen:er is geen steekproef getrokken.

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroom20-jarige meisjes bedroeg 1,3% (Figuur 2). In dezelfde figuur vindt menovereenkomstige cijfers voor oudere meisjescohorten: 6,2% (18-jarigen), 2,2% (19-jarigen) en 1,0% (20-jarigen) in de geboortecohorte van 1982; respectievelijk 5,7%,2,3% en 0,6% voor het geboortejaar 1977. Uit deze cijfers blijkt dat het tempo van hetongekwalificeerd uitstromen verandert volgens het geboortejaar. Zo is in degeboortecohorte van 1987 de verhouding van ‗oudere‘ ongekwalificeerdeschoolverlaters—die nog één of twee jaar op school gebleven zijn na het einde vanhun leerplicht—tot de 18-jarige ongekwalificeerde uitstroom belangrijker dan in deoudere cohorte van 1977.De corresponderende indicatoren voor de jongens zijn te vinden in Figuur 1. Uit eenblik op Figuur 1 en Figuur 2 samen blijkt onmiddellijk dat ongekwalificeerduitstromen een veel omvangrijker probleem is bij de jongens dan bij de meisjes. Dezevaststelling geldt ook telkens als men de vergelijking maakt op een gegeven leeftijd.Enkele voorbeelden van cijfers over de omvang van de ongekwalificeerde uitstroomper leeftijd die af te lezen zijn uit Figuur 1: een ongekwalificeerde uitstroom van 8,9%op 18-jarige leeftijd, 5,4% als 19-jarigen en 2,2% als 20-jarigen voor de jongensgeboren in 1987; respectievelijk 9,7% (18), 4,1% (19) en 1,2% (20) van dejongenscohorte van 1982; 8,5% (18), 4,2% (19) en 0,9% (20) voor het geboortejaar1977.Een tweede voordeel van deze basisindicatoren is dat ze de effecten van beleidsmaatregelenvoor het verminderen van de ongekwalificeerde uitstroom snellerzichtbaar kunnen maken: bij de start van de implementatie ervan heeft eenbeleidsinitiatief mogelijk slechts een impact op sommige leeftijdscategorieën vanbepaalde geboortejaren.Verschillende soorten indicatoren van voortijdig schoolverlaten kunnen dan berekendworden door de basisindicatoren op de gepaste manier te aggregeren: indicatoren perkalenderjaar, indicatoren per geboortecohorte en indicatoren met betrekking tot eengegeven leeftijdsinterval van de populatie. De afgeleide indicatoren verschillen enkeldoordat ze de ongekwalificeerde uitstroom elk bekijken vanuit een andere invalshoek;ze zijn gebaseerd op éénzelfde kwalificatiecriterium en op dezelfde ingrediënten.Ongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaar. In 2007 had 10,9% van de meisjes diehet leerplichtonderwijs achter zich lieten—in absolute cijfers: 3692 meisjes in een2

Samenvattinguitstroom van 33939 meisjes—geen kwalificatie. Bij de jongens ligt dat cijfer een heelstuk hoger: 18,3% van de uitstroom van de jongens—6560 uit 35937—wasongekwalificeerd. Voor jongens en meisjes samen stond de indicator van deongekwalificeerde uitstroom in het kalenderjaar 2007 (op het einde van het schooljaar2006–2007) dus op 14,7%. Acht jaar eerder, in 1999, bedroegen de indicatorwaardennog: 9,5% (meisjes), 14,8% (jongens) en 12,3% (samen). Tussen 1999 en 2007 (Tabel1) was er een geleidelijke toename van de fractie zonder kwalificatie onder deschoolverlaters, zowel bij de jongens als bij de meisjes.Tabel 1. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjarenJ M SamenKalenderjaar1999 14,8% 9,5% 12,3%2000 16,2% 10,3% 13,3%2001 15,6% 9,6% 12,7%2002 16,2% 10,2% 13,3%2003 17,1% 10,4% 13,8%2004 17,0% 10,2% 13,7%2005 17,0% 10,4% 13,8%2006 18,0% 10,8% 14,5%2007 18,3% 10,9% 14,7%Kwalificatiecriterium: ASO-diploma, KSO/TSO-diploma, BSO-getuigschrift, DBSO-getuigschrift ofSYNTRA-getuigschrift.Ongekwalificeerde uitstroom per geboortecohorte. Van 31824 meisjes geboren in1985 behaalden uiteindelijk—als we de boeken sluiten op 22-jarige leeftijd—3398meisjes, dat wil zeggen: 10,7%, geen kwalificatie in het leerplichtonderwijs. In decohorte van jongens van geboortejaar 1985 gaat het over 5972 jongens op een geschatgeboortecijfer van 33402, dus 17,9%. De indicator van de ongekwalificeerdeuitstroom voor het geboortejaar 1985 voor jongens en meisjes samen bedroeg dus14,4%. Voor de jongens en meisjes geboren in 1977, acht jaar eerder, waren deindicatorwaarden: 8,9% (meisjes), 14,3% (jongens) en 11,6% (samen). Tussen degeboortejaren 1977 en 1985 (Tabel 2) was er een geleidelijke groei van het aandeelzonder uiteindelijke kwalificatie in de geboortecohorten, zowel bij de jongens als bijde meisjes.3

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomTabel 2. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks geboortecohortenGeboortejaarin …J M Samen 22-jarigen1977 14,3% 8,9% 11,6% 19991978 14,1% 8,6% 11,4% 20001979 15,0% 9,0% 12,1% 20011980 14,8% 9,0% 12,0% 20021981 15,6% 9,7% 12,7% 20031982 16,4% 10,3% 13,5% 20041983 16,5% 10,0% 13,3% 20051984 17,6% 10,5% 14,1% 20061985 17,9% 10,7% 14,4% 2007Kwalificatiecriterium: ASO-diploma, KSO/TSO-diploma, BSO-getuigschrift, DBSO-getuigschrift ofSYNTRA-getuigschrift.Ongekwalificeerd uitgestroomde fractie in een leeftijdsinterval. Onder de naarschatting 230399 18–24-jarige meisjes in de Vlaamse Gemeenschap in 2007 haddener 21768 het leerplichtonderwijs verlaten zonder een kwalificatie op zak, dat wiljarigen, een aandeel van 15,5%. In 2007 bedroeg de waarde van de indicator van de18–24-jarigen zonder kwalificatie en niet meer in het leerplichtonderwijs dus, voorjongens en meisjes samen, 12,6%. De overeenkomstige cijfers voor het jaar 2001, zesjaar eerder, waren: 8,4% (meisjes), 13,6% (jongens) en 11,1% (samen). Tussen 2001en 2007 (Tabel 3) is deze indicator van de ongekwalificeerde uitstroom gestaagtoegenomen.Tabel 3. Ongekwalificeerde 18−24-jarigen niet meer in leerplichtonderwijsJ M Samenzeggen: 9,4%. Bij de jongens ging het om 37624 op een totaal van 242148 18–24-Kalenderjaar2001 13,6% 8,4% 11,1%2002 13,9% 8,6% 11,3%2003 14,3% 8,9% 11,6%2004 14,5% 9,0% 11,8%2005 14,9% 9,2% 12,1%2006 15,3% 9,4% 12,4%2007 15,5% 9,4% 12,6%Kwalificatiecriterium: ASO-diploma, KSO/TSO-diploma, BSO-getuigschrift, DBSO-getuigschrift ofSYNTRA-getuigschrift.De evolutie van de ongekwalificeerde uitstroom. In het derde deel van de VlaamseLissabonrapportering 2008 is sprake van een ―dalende trend‖ in de ongekwalificeerdeuitstroom. 5 6 Onze vaststellingen over het verloop van zowel de basisindicatoren per5 Download (24 januari 2009) van ―Deel 3: Vlaams Voortgangsrapport 2008‖ vanhttp://www.vlaanderen-in-actie.be/nlapps/docs/default.asp?id=266. Zie p. 121.6 Zie ook p. 29 in: Demeulemeester, A. (mei-december 2008). Vlaanderen in Actie.Positioneringspaper Talent. Vlaamse Overheid, Afdeling Communicatie.4

Samenvattingleeftijd als de afgeleide indicatoren per kalenderjaar, per geboortecohorte of in eenleeftijdsinterval tonen aan dat deze uitspraak niet geldig is voor het grootste deel vanhet leerplichtonderwijs, namelijk het gewoon (voltijds én deeltijds) secundaironderwijs en het leercontractensysteem. Volgens het in dit rapport gehanteerdekwalificatiecriterium—dat alle relevante kwalificaties van het leerplichtonderwijsomvat, op de kwalificaties van het buitengewoon secundair onderwijs na—en volgensde administratieve gegevens over het Vlaams onderwijs is de ongekwalificeerdeuitstroom de jongste jaren geleidelijk toegenomen.Kwalificaties via het buitengewoon secundair onderwijs. Leerlingen van de‗opleidingsvorm 3‘ (OV3) 7 van het buitengewoon secundair onderwijs (BuSO)kunnen een kwalificatiegetuigschrift behalen. Leerlingen van de ‗opleidingsvorm 4‘(OV4) 7 kunnen de kwalificaties van het gewoon secundair onderwijs verwerven. Hetzijn deze kwalificaties via de ‗opleidingsvormen 3 en 4‘ die we in aanmerking nemenbij het verrekenen van de rol van het buitengewoon secundair onderwijs in degekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom uit het leerplichtonderwijs. Tot nutoe zijn er te weinig cijfergegevens beschikbaar om kwalificaties van hetbuitengewoon secundair onderwijs volledig te integreren in het indicatorensysteem.Met de beschikbare korte tijdreeks van vier jaren is het wel mogelijk een aanzet tegeven tot die integratie. Dit geeft een eerste indruk van het effect van de opname vande kwalificaties van het buitengewoon secundair onderwijs in het kwalificatiecriterium.Ten eerste blijkt dat er een beduidende bijdrage is van het BuSO aan dekwalificatiestroom. Zo wordt het aantal vroege schoolverlaters volgens hetuitgebreide criterium (mét BuSO) geschat op 16,6% van de totale uitstroom vanjongens uit het leerplichtonderwijs in 2007, 1,7% lager dan de indicatorwaarde van18,3% zonder de kwalificaties van het BuSO. Bij de meisjes bedraagt deovereenkomstige overschatting 1,1%, waardoor de indicatorwaarde daalt van 10,9%ongekwalificeerde uitstromers (zonder BuSO) naar 9,8% (met BuSO). De bijdragevan het buitengewoon secundair onderwijs aan de kwalificatiestroom is bijna volledig7 Opleidingsvorm 3 ―geeft een algemene sociale en beroepsvorming met het oog op integratie in eengewoon leef- en werkmilieu‖; Opleidingsvorm 4 ―geeft een voorbereiding op een studie in het hogeronderwijs en op integratie in het actieve leven‖ (zie bijvoorbeeld: Statistisch Jaarboek van het Vlaamsonderwijs, schooljaar 2006–2007, p. 10).5

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomtoe te schrijven aan de ‗opleidingsvorm 3‘; in vergelijking daarmee zijn dekwalificatie-aantallen via ‗opleidingsvorm 4‘ verwaarloosbaar.Ten tweede blijkt het pakket kwalificaties via het BuSO groter te zijn in dejongenscohorten dan in de meisjescohorten. Het bestaande criterium (zonder BuSO)overschat de ‗gender gap‘ dus enigszins. Maar ook na het in rekening brengen van dekwalificaties via het buitengewoon secundair onderwijs blijft het verschil tussen het(grote) aantal vroege schoolverlaters bij de jongens en het (kleinere) aantal bij demeisjes opmerkelijk.Ten derde zien we in de korte tijdreeks geen enkele aanwijzing van een toename vanhet aantal kwalificaties via het BuSO. De berekening volgens het uitgebreidekwalificatiecriterium (mét BuSO) bevestigt dan ook dat de ongekwalificeerdeuitstroom recent is toegenomen. Zelfs door het smalle beschikbare venster van slechtsvier jaar zien we het aantal vroege schoolverlaters bij de jongens stijgen van 14,9%van de uitstroom (2004) tot 16,6% (2007); bij de meisjes is er een toename van 8,9%ongekwalificeerde uitstromers (2004) naar 9,8% (2007); voor jongens en meisjessamen komt dit neer op een stijging van 12,0% (2004) naar 13,3% (2007) voortijdigeschoolverlaters in de uitstroom.Kwalificaties kort na voortijdig schoolverlaten. Sommige leerlingen behalen eenkwalificatie via de ‗Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor hetVoltijds Secundair Onderwijs‘ 8 of via het ‗volwassenenonderwijs‘ 9 (tevoren:‗onderwijs voor sociale promotie‘, ‗tweedekansonderwijs‘, …) in een leeftijdsfasewaarin een beduidend aantal leeftijdsgenoten nog kwalificaties verwerft via hetleerplichtonderwijs. De indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom uit hetleerplichtonderwijs per geboortejaar (Tabel 2) kunnen bepaald worden door te volgenhoe een cohorte haar kwalificatieverzameling aanvult naarmate ze ouder wordt.Vanuit dat perspectief lijkt het zinvol om (op bepaalde leeftijden) ook de kwalificatiesvan een cohorte via het volwassenenonderwijs en de ‗Examencommissie‘ bij tehouden en het resultaat van die telling te vergelijken met het aantal vroegeschoolverlaters van het geboortejaar in kwestie.8 Diploma‘s van secundair onderwijs behaald via de Tweede Afdeling (ASO) of de Derde Afdeling(TSO/BSO/KSO) van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het Voltijds SecundairOnderwijs.9 De Centra voor Volwassenenonderwijs kunnen diploma‘s uitreiken sinds het schooljaar 2000−2001.6

SamenvattingMet voorlopig slechts informatie over vijf kalenderjaren (1997, 2003, 2005, 2006,2007), waarvan enkel de drie laatste opeenvolgen, zijn er niet genoeg gegevensvoorhanden om deze vergelijking voor zelfs maar één geboortecohorte exact uit tewerken. Volgens de beschikbare gegevens bedraagt de bijdrage van dit alternatievekwalificatiekanaal na het leerplichtonderwijs aan de kwalificatieverzameling van dejongenscohorte van geboortejaar 1980, gesommeerd over de betrokken leeftijden (tot22), ongeveer 0,4%. Voor het geboortejaar 1985 is de geschatte bijdrage dubbel zogroot, 0,8% van de omvang van de jongenscohorte. De overeenkomstige cijfers bij demeisjes zijn: 0,4% (geboortejaar 1980) en 0,7% (1985). Het gaat om bescheidenaantallen, maar de groei in de loop van een decennium—1997 tot 2007—isopmerkelijk. De geleidelijke toename van de ongekwalificeerde uitstroom uit hetleerplichtonderwijs ging dus gepaard met een (enigszins compenserende) groei vanhet aantal kwalificaties buiten het leerplichtonderwijs.De gekwalificeerde uitstroom. Voor het berekenen van de indicatoren van voortijdigschoolverlaten is het noodzakelijk de gekwalificeerde uitstroom in detail te volgen.De grafieken en tabellen van dit rapport bevatten dan ook uitgebreide informatie overhoe jongens- en meisjescohorten kwalificaties van verschillende types verwervennaarmate ze ouder worden, hoe dit proces verandert volgens het geboortejaar en hoehet relatief belang van de verschillende soorten kwalificaties evolueert. Zo blijktbijvoorbeeld (p. 178) dat de systematische afname van het percentage kwalificatiesvia het algemeen secundair onderwijs geheel toe te schrijven is aan een daling bij dejongens. De vermindering van de output van het algemeen secundair onderwijs in dejongenscohorten wordt gedeeltelijk gecompenseerd door de toename van hetpercentage diploma‘s via het technisch secundair onderwijs of het secundair kunstonderwijs.7

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 1. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte8

SamenvattingFiguur 2. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte9

InleidingInleiding en overzichtJongeren die weinig weten te halen uit wat de school kan bieden zijn geen grote uitzonderingen.Ze vormen een minderheid die voldoende omvangrijk is om een plaats tekrijgen op de agenda van beleidsmakers. Zo duidde de Beleidsnota 2004–2009 van deVlaamse minister van Werk, Onderwijs en Vorming het feit dat sommige jongerenniet of laag gekwalificeerd op de arbeidsmarkt komen aan als een belangrijkprobleem. De Beleidsnota koos het verwezenlijken van een betere aansluiting tussenhet onderwijs en de arbeidsmarkt als één van de vier doelstellingen waarop hetonderwijsbeleid zou worden afgerekend 10 . Ook in het toekomstplan voor 2020 van‗Vlaanderen in Actie‘ stelt men dat ―er nog teveel jongeren (zijn) die het onderwijsverlaten zonder diploma en zonder startkwalificaties op de arbeidsmarkt komen.‖ 11Dit probleem wordt vermeld als één van de ‗uitdagingen‘ onder de hoofding ‗delerende Vlaming‘, de titel van één van de vijf ‗doorbraken‘ die moeten gerealiseerdworden ―om van Vlaanderen tegen 2020 een Europese topregio te maken.‖ 12De eerste doelstelling van dit rapport is het aanvullen van de tijdreeksen van het inrapport SSL/OD1/2008.13 13 ontwikkelde systeem van indicatoren van voortijdigschoolverlaten. De meest recente beschikbare gegevens hebben betrekking op het jaar2007 (het einde van het schooljaar 2006−2007) en worden nu mee verwerkt.Daarnaast bevat dit rapport een eerste evaluatie van de invloed van de belangrijkstenog ontbrekende component in het kwalificatiecriterium, namelijk de kwalificaties viahet buitengewoon secundair onderwijs. De gegevens zijn nog te beperkt voor eenvolledige integratie van die kwalificaties in het indicatorensysteem. Daarom is dezeanalyse apart gehouden van de eigenlijke update van de bestaande indicatoren enwordt erover gerapporteerd in een bijlage. Deze eerste verkenning levert informatieover de omvang van de bijdrage van het buitengewoon secundair onderwijs aan dekwalificatiestroom en over de recente evolutie van die bijdrage.10 Zie pp. 7-9 van de Beleidsnota 2004-2009, Onderwijs en Vorming van de Vlaamse minister vanWerk, Onderwijs en Vorming.11 Vlaamse Overheid (januari 2009). Vlaanderen in Actie. Doorbraken 2020. Brussel: VlaamseOverheid, Afdeling Communicatie.12 Zie pp. 52 en 57 van: Vlaamse Overheid (januari 2009). Vlaanderen in Actie. Doorbraken 2020.Brussel: Vlaamse Overheid, Afdeling Communicatie.13 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Evolutie van de ongekwalificeerde uitstroom. Eensamenhangend indicatorensysteem gebaseerd op indicatoren per leeftijd. Leuven: Steunpunt SSL,rapport nr. OD1/2008.13. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.11

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomTen derde geeft dit rapport een eerste indruk van het belang van kwalificaties via deExamencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het Voltijds SecundairOnderwijs en via het volwassenenonderwijs. Sommige vroege schoolverlatersbenutten deze alternatieve kwalificatiekanalen om toch nog een kwalificatie teverwerven nadat ze het leerplichtonderwijs zonder succes hebben verlaten.We benadrukken tenslotte dat de grafieken en tabellen in deze tekst uitgebreideinformatie bevatten over de gekwalificeerde uitstroom. Ze tonen hoe de jongens- enmeisjescohorten kwalificaties van verschillende types verwerven naarmate ze ouderworden, hoe dit proces evolueert volgens het geboortejaar en hoe het relatief gewichtvan de verschillende soorten kwalificaties verschuift.Drie soorten indicatoren van voortijdig schoolverlatenEr zijn meerdere soorten indicatoren in omloop, die de ongekwalificeerde uitstroomelk vanuit een andere invalshoek meten. Het Steunpunt SSL produceert al enkele jarenindicatoren per kalenderjaar (of schooljaar) en indicatoren per geboortecohorte (ofgeboortejaar). Deze twee invalshoeken hebben allebei hun nut. Sommigeveranderingen of beleidseffecten zullen duidelijker zichtbaar zijn met het ene,sommige eerder met het andere type indicator.Een derde invalshoek wordt vertegenwoordigd door de indicator van ―vroegtijdigeschoolverlaters‖ die (in een Europese context) door de Algemene Directie Statistiekvan de FOD Economie wordt berekend uit de ―Enquête naar de arbeidskrachten‖(―EAK‖) 14 . Die indicator beschrijft niet de samenstelling van de uitstroom uit hetleerplichtonderwijs op het einde van een gegeven schooljaar (zoals de SSL-indicatorper kalenderjaar) en ook niet de eindbalans voor een geboortecohorte (zoals de SSLindicatorper geboortejaar). In de plaats daarvan beschrijft de EAK-indicator detoestand, onder meer wat het bezit van kwalificaties betreft, van het deel van debevolking in een gegeven leeftijdsinterval (namelijk: de 18–24-jarigen). Er zijnbelangrijke bijkomende verschillen met de SSL-indicatoren, op de eerste plaats dat de14 Een tijdreeks van deze indicator voor het Vlaams Gewest is te vinden op de sitehttp://www.statbel.fgov.be van de Algemene Directie Statistiek van de FOD Economie (maart 2010), inde tabel onder de titel ―Vroegtijdige schoolverlaters – jaargemiddelden (1999–2005)‖. De meestrecente indicatorwaarden (tijdreeks van 1999 tot 2008) zijn beschikbaar op de site http://www.werk.bevan het Steunpunt Werk & Sociale Economie (WSE) op het blad ‗Jaargemiddelden‘ van de Excel file‗311_ongekwalificeerde_uitstroom‘, in de tabellen onder de hoofding ‗Ongekwalificeerde uitstroom uithet onderwijs‘ (maart 2010).12

Inleidingindicator niet berekend wordt uit administratieve tellingen maar uit gegevensverzameld via een enquête voorgelegd aan een steekproef uit de bevolking.Een systeem van indicatoren per leeftijdIn rapport SSL/OD1/2008.13 15 zijn we er voor het eerst in geslaagd indicatoren teberekenen volgens de drie genoemde invalshoeken die onderling consistent zijn, datwil zeggen: ze zijn gebaseerd op eenzelfde kwalificatiecriterium, ze zijn afgeleid uitdezelfde gegevens en ze hebben betrekking op dezelfde populatie (namelijk: deVlaamse Gemeenschap). Om dat te bereiken, hebben we een nieuwe, onderliggendeindicatorenset gedefinieerd. Zo‘n nieuwe indicator zegt hoeveel leden van eengeboortecohorte het leerplichtonderwijs ongekwalificeerd verlaten op een gegevenleeftijd. 16 De leerlingen die ongekwalificeerd uitstromen zijn niet allemaal even oud.Daarom gaat het over een indicatorenset, met een aparte indicator voor elke relevanteleeftijd. De belangrijkste indicatoren zijn die van de 18-jarigen, 19-jarigen en 20-jarigen.Door eerst deze basisindicatoren per leeftijd te berekenen en de indicatoren perkalenderjaar, per geboortejaar of per leeftijdsinterval daaruit af te leiden, verzekerenwe dat al deze indicatoren onderling verenigbaar zijn: ze verschillen enkel doordat zede ongekwalificeerde uitstroom benaderen vanuit een andere invalshoek. De afgeleideindicatoren per leeftijdsinterval maken het bovendien mogelijk de EAK-indicator vande ongekwalificeerde uitstroom te toetsen.Bijkomende voordelen van het indicatorensysteemVoorafgaand redeneren en rekenen per leeftijd zorgt voor een interessantevereenvoudiging in de berekening van de indicatoren per kalenderjaar in vergelijkingmet vroegere berekeningswijzen 17 : er is geen behoefte meer aan instroomgegevens.15 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Evolutie van de ongekwalificeerde uitstroom. Eensamenhangend indicatorensysteem gebaseerd op indicatoren per leeftijd. Leuven: Steunpunt SSL,rapport nr. OD1/2008.13. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.16 De eerste ideeën over dit indicatorensysteem zijn geformuleerd in twee vroegere rapporten van hetSteunpunt SSL (toen nog het Steunpunt LOA): Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004).Indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom. Een bijdrage tot de discussie en een aantal nieuweschattingen. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 19; en: Van Landeghem, G., & Van Damme, J.(2006). Geactualiseerde schattingen van de ongekwalificeerde uitstroom per schooljaar en pergeboortejaar. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 37. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.17 Zie bijvoorbeeld p. 11 in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2009). Geactualiseerdeschattingen van de ongekwalificeerde uitstroom. Verwerking van de gegevens van 2006. Leuven:Steunpunt SSL, rapport nr. SSL/OD1/2008.12. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.13

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomEen tweede en wellicht nog belangrijker voordeel is dat er uitgebreid aandachtbesteed wordt aan de evolutie van de ingrediënten van de indicatoren. Daarbij gaat hetzowel over de ingrediënten van de geaggregeerde indicatoren, namelijk: debasisindicatoren per leeftijd, als de componenten van die basisindicatoren zelf: dekwalificatieaantallen per soort en de schattingen van de totale uitstroom. Het nazichtvan het verloop van de ingrediënten is een vorm van kwaliteitscontrole van degegevens, die de betrouwbaarheid van de indicatoren verhoogt.De nieuwe basisindicatoren per leeftijd zijn niet alleen van belang als componentenvan de geaggregeerde indicatoren. Ze vertegenwoordigen interessante nieuweinformatie, om minstens twee redenen. Ten eerste geven deze indicatoren een beeldvan het tempo waarin leeftijdsgenoten ongekwalificeerd uitstromen, en van deevolutie van dat uitstroomtempo volgens het geboortejaar. Een tweede voordeel vandeze basisindicatoren is dat ze de effecten van beleidsmaatregelen voor hetverminderen van de ongekwalificeerde uitstroom sneller zichtbaar kunnen maken: bijde start van de implementatie ervan heeft een beleidsinitiatief mogelijk slechts eenimpact op sommige leeftijdscategorieën van bepaalde geboortejaren.Overzicht van het rapportDit rapport bestaat uit drie delen en drie bijlagen. Het eerste deel (p. 21) behandelt deingrediënten en de berekening van de basisindicatoren. Het onderdeel onder dehoofdingenKwalificaties (p. 23)Kwalificaties Algemeen Onderwijs (p. 26)Kwalificaties Technisch Onderwijs en Kunstonderwijs (p. 34)Kwalificaties Voltijds Beroepsonderwijs (p. 42)Kwalificaties Deeltijds Beroepsonderwijs (p. 50)Kwalificaties Leercontracten SYNTRA (p. 56)beschrijft hoeveel kwalificaties van elke soort op elke leeftijd worden uitgereikt. Degrafieken tonen de evolutie volgens het geboortejaar. Het volgende onderdeel, onderde hoofdingenUitstroom (p. 61)Uitstroom van 16-jarigen tot ‗20 en ouder‘ (p. 66)Uitstroom van 16-jarigen tot ‗22 en ouder‘ (p. 72)14

Inleidingbeschrijft de verschillende modellen (naargelang van de leeftijd) om de uitstroom uithet leerplichtonderwijs per geboortejaar en per leeftijd te schatten, en de resultaten.Het onderdeel onder de hoofdingenGekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom (p. 79)Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 18-jarigen (p. 80)Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 19-jarigen (p. 84)Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 20-jarigen (p. 88)Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 21-jarigen (p. 92)Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 22 of ouder (p. 96)toont de verdeling van de uitstroom in een gekwalificeerd en een ongekwalificeerddeel.Het tweede deel (p. 101) toont en bespreekt de evolutie volgens het geboortejaar vande nieuwe indicatoren per leeftijd, onder de hoofding:Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—Basisindicatoren.Het derde deel (p. 117) is gewijd aan de geaggregeerde indicatoren. Onder dehoofdingOngekwalificeerde uitstroom in een geboortecohorte (p. 119)komen de indicatoren per geboortejaar aan bod. Onder de hoofdingOngekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaar (p. 125)brengen we de indicatoren per kalenderjaar in beeld, met uitgebreide aandacht vooreen vergelijking met de vroegere indicatoren. Onder de hoofdingVoortijdige schoolverlaters in een gegeven leeftijdsinterval (p. 135)bespreken we de nieuwe indicatoren per leeftijdsinterval, die vergeleken worden metde EAK-indicator.De eerste bijlage (p. 147) onder de hoofdingOngekwalificeerde uitstroom per leeftijd—Basisindicatorenanalyseert de beschikbare gegevens over kwalificaties via het buitengewoon secundaironderwijs.De tweede bijlage (p. 169) onder de hoofdingKwalificaties na voortijdig schoolverlatenbespreekt de kwalificaties via de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschapvoor het Voltijds Secundair Onderwijs en via het volwassenenonderwijs.De derde bijlage (p. 177) onder de hoofding15

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomTabellen per geboortecohortebestaat uit een reeks tabellen voor de geboortecohorten van de geboortejaren 1977 toten met 1985. Voor die cohorten beschikken we over ‗volledige‘ informatie—dat wilzeggen: van op 16-jarige leeftijd tot en met 22-jarige leeftijd—over de verschillendecomponenten van het kwalificatiecriterium. De tabellen tonen hoe elke cohorte jaar najaar de verschillende soorten kwalificaties accumuleert. De evolutie—over de tabellenen dus over de geboortejaren heen—van het totaal aantal kwalificaties op 22-jarigeleeftijd, per type kwalificatie, is voorgesteld in enkele grafieken na de tabellenreeks.Op p. 201, tenslotte, vindt men een overzicht van de voorafgaande rapporten over deongekwalificeerde uitstroom, waarop dit rapport verderbouwt.Begrippen en definitiesDe basisindicatoren van voortijdig schoolverlaten die in dit rapport berekend worden(Figuur 1 en Figuur 2), hebben betrekking op leeftijdsgenoten, dat wil zeggen: deleden van eenzelfde geboortecohorte 18 op een bepaalde leeftijd 19 . Deze indicatorendrukken de grootte van de ongekwalificeerde uitstroom uit als een percentage van deomvang van die geboortecohorte. 20 Dit rapport spreekt over het onderwijs in deVlaamse Gemeenschap 21 . Figuur 3 toont de hier gebruikte schattingen van de omvangvan de Vlaamse geboortecohorten.18 Leeftijdsgenoten hebben hetzelfde geboortejaar en vormen een geboortecohorte. Meer uitleg overwat we precies bedoelen met de doorstroming van een geboortecohorte door het Vlaams onderwijssysteem,is te vinden op pp. 1–7 van het rapport Geboortecohorten doorheen het Vlaams Onderwijs:Evolutie van 1989–1990 tot 2001–2002 van G. Van Landeghem en J. Van Damme (Steunpunt LOA,rapport nr. 16). Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.19 Een voorbeeld. De leden van de geboortecohorte van 1981 bereiken hun tweeëntwintigste verjaardagin kalenderjaar 2003. Als 22-jarigen verwerven ze studiebewijzen op het einde van het schooljaar2002–2003. De regel voor leeftijdsaanduidingen in verband met het behalen vangetuigschriften/diploma‘s is dus dat de leeftijd gelijk is aan het kalenderjaar (waarin de studiebewijzenbehaald worden) minus het geboortejaar.20 In het geval van studiebewijzen behaald door meisjes drukt het percentage uit over welk aantal hetgaat in vergelijking met de omvang van de volledige meisjescohorte van hun geboortejaar. Aantallenstudiebewijzen voor jongens worden vergeleken met de omvang van de jongenscohorte in kwestie. Alser geen onderscheid wordt gemaakt volgens sekse, dan wordt het percentage berekend ten opzichte vande volledige geboortecohorte.Een geboortecohorte van jongens of een geboortecohorte van meisjes bestaat uit enkele tienduizendenpersonen (zie Figuur 3)—bijvoorbeeld: ongeveer 35000 meisjes van geboortejaar 1980. Eén procent(1%) verwijst dus naar enkele honderden getuigschriften—ongeveer 350 in het geval vangetuigschriften uitgereikt aan meisjes geboren in 1980. Eén tiende van een procent (0,1%) gaat dusover enkele tientallen personen—35 in het geval van de meisjescohorte van 1980.21 Het is mogelijk geboorten te tellen in België of in de drie Gewesten, maar niet in deGemeenschappen. Een bijkomende complicatie is dat we geboortecohorten volgen gedurende hunonderwijsloopbaan. We moeten dus ook rekening houden met migratie—tussen het Vlaamsonderwijssysteem en andere Belgische of buitenlandse systemen—en met overlijdens. Eenpragmatische definitie van de omvang van een geboortecohorte op een gegeven leeftijd, telt het aantal16

InleidingUitstromen uit leerplichtonderwijs. Beschouw het deel van het Vlaams onderwijssysteem—verderaangeduid als ‗het deelsysteem‘—dat bestaat uit de volgendeonderdelen:De eerste graad (zonder onthaalklas voor anderstaligen) van het gewoon secundaironderwijs,De tweede graad van het lineair voltijds gewoon secundair onderwijs,De eerste twee leerjaren van de derde graad van het lineair voltijds gewoon secundaironderwijs,Het modulair voltijds gewoon beroepsonderwijs op het niveau van de tweede en derdegraad, maar zonder het gedeelte op het niveau van het ‗zevende leerjaar‘,Het deeltijds beroepsonderwijs ‗voor 15–18-jarigen‘ (zonder het onderwijs in de‗centra voor deeltijdse vorming‘),Het buitengewoon secundair onderwijs (alle vier de ‗opleidingsvormen‘),De leertijd (SYNTRA).Als we spreken over de ‗uitstroom uit het leerplichtonderwijs‘ dan bedoelen we degroep leerlingen die dit deelsysteem van het Vlaams onderwijssysteem verlaat.Kwalificaties. De volgende belangrijke soorten kwalificaties worden verwerkt in deindicatoren 22 : het diploma van secundair onderwijs behaald via het algemeensecundair onderwijs of via het technisch secundair onderwijs of het secundairkunstonderwijs, het studiegetuigschrift van het zesde leerjaar van het voltijds gewoonberoepsonderwijs 23 , het kwalificatiegetuigschrift van het deeltijds beroepsonderwijsen het getuigschrift 24 van een succesvol afwerkt leercontract.Daarnaast komen de volgende kwalificaties aan bod in dit rapport: het kwalificatiegetuigschriftvan de ‗opleidingsvorm 3‘ van het buitengewoon secundair onderwijs 25 ;de kwalificaties van het gewoon secundair onderwijs (een studiegetuigschrift van hettweede leerjaar van de derde graad beroepsonderwijs of een diploma van secundairleden van de cohorte dat zich op die leeftijd in het Vlaams onderwijssysteem bevindt. In de context vanberekeningen van de ongekwalificeerde uitstroom gebruiken we de gemiddelde omvang op 11-, 12- en13-jarige leeftijd als definitieve omvangsmaat.22 Voor gedetailleerde definities, zie Bijlage A van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2005). Deongekwalificeerde uitstroom. Evolutie van de verschillende soorten kwalificaties tot en met 2003.Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 29. Zie: http://www.steunpuntloopbanen.be.23 Sinds 2004 verwerft een aantal leerlingen dit getuigschrift via het experimenteel modulair beroepsonderwijs.Zie: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2007). Indicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroom. Verwerking van de gegevens van 2005 en integratie van het modulair beroepsonderwijs.Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. SSL/OD1/2007.01. Zie: http://www.steunpuntloopbanen.be.24 Uitgereikt door SYNTRA, het vroeger VIZO.25 Zie bijvoorbeeld: de tabel op blad ‗07dsec25‘ van bestand ‗dip_SO_0607‘ van het StatistischJaarboek van het Vlaams Onderwijs, schooljaar 2007–2008.17

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomonderwijs) behaald via de ‗opleidingsvorm 4‘ van het buitengewoon secundaironderwijs 26 ; diploma‘s van secundair onderwijs behaald via de Tweede Afdeling(ASO) of de Derde Afdeling (TSO/BSO/KSO) van de Examencommissie van deVlaamse Gemeenschap voor het Voltijds Secundair Onderwijs 27 ; de diploma‘s vansecundair onderwijs uitgereikt door het secundair volwassenenonderwijs 28 .GegevensbronnenDe berekeningen in dit rapport zijn grotendeels gebaseerd op de inhoud van de SSL-29 30 31database van leerlingenaantallen en van aantallen studiebewijzen, versie V07a.De tekst geeft aan waar een beroep is gedaan op bijkomende gegevens. Waar nodigworden de bronnen in detail aangegeven, in het bijzonder in de nieuwe analyses vandata over het buitengewoon secundair onderwijs en over kwalificaties na hetleerplichtonderwijs.26 Zie bijvoorbeeld: de tabel op blad ‗07dsec26‘ van bestand ‗dip_SO_0607‘ van het StatistischJaarboek van het Vlaams Onderwijs, schooljaar 2007–2008.27 Zie bijvoorbeeld: de lijnen met betrekking tot de ‗2de afdeling‘ en ‗3de afdeling‘ van de kolom‗Getuigschrift/diploma behaald‘ in de tabel ‗INSCHRIJVINGEN EN RESULTATEN IN 2007 BIJ DEEXAMENCOMMISSIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP VOOR HET VOLTIJDSSECUNDAIR ONDERWIJS‘ op het blad ‗07_nivover_11‘ van de Excel file‗l_niveauoverschrijdend_0708‘ van het Statistisch Jaarboek van het Vlaams Onderwijs, schooljaar2007−2008.28 Zie bijvoorbeeld: de kolom ‗Diploma‘s‘ in de tabel ‗SECUNDAIRVOLWASSENENONDERWIJS‘, ‗Aantal getuigschriften, certificaten en diploma‘s uitgereikt tijdensde referteperiode 1 februari 2007 – 31 maart 2008 naar geboortejaar en geslacht‘ op het blad‗07_dvwo_02‘ van de Excel file ‗dip_VWO_0708‘ van het Statistisch Jaarboek van het VlaamsOnderwijs, schooljaar 2007−2008.29 De database bevat vooral gegevens uit de Statistische Jaarboeken van het Vlaams Onderwijs,gepubliceerd door het Departement Onderwijs. Sommige elementen van de database zijn op aanvraaggeleverd door het Departement Onderwijs. We danken de medewerkers van het DepartementOnderwijs voor hun antwoorden op onze vragen naar achtergrondinformatie over en verfijningen vande gegevens.30 Een kleine—maar voor onze doeleinden zeer belangrijke—component van de database, namelijk: deleerlingenaantallen en getuigschriftenaantallen van de leertijd, is afkomstig van SYNTRA. We dankende medewerkers van SYNTRA voor het bezorgen van deze gegevens.31 Een beschrijving van de structuur van de SSL-database van leerlingenaantallen is te vinden op pp.63-66 van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Geboortecohorten doorheen het VlaamsOnderwijs: Evolutie van 1989–1990 tot 2001–2002. Leuven, Steunpunt LOA, rapport nr. 16.De structuur van de SSL-database van studiebewijzen is beknopt beschreven op p. 80 van: VanLandeghem, G., & Van Damme, J. (2005). De ongekwalificeerde uitstroom. Evolutie van deverschillende soorten kwalificaties tot en met 2003. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 29. Dezerapporten zijn beschikbaar via http://www.steunpuntloopbanen.be.18

InleidingFiguur 3. Geschatte omvang van de geboortecohortenOmvang uitgemiddeld over de leeftijden 11, 12 en 13. J = Jongens. M = Meisjes.19

Deel 1. Ingrediënten en constructie van indicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroom21

KwalificatiesHoe snel en volgens welk pad behalen leeftijdsgenoten een kwalificatie?—Aantalkwalificaties per leeftijd en per soort kwalificatie in een reeks geboortecohortenDit onderdeel brengt in beeld hoeveel kwalificaties van elke soort op elke leeftijdworden uitgereikt. De grafieken tonen de evolutie volgens het geboortejaar.Er zijn acht figuren met betrekking tot het diploma van secundair onderwijs behaaldvia het algemeen onderwijs (ASO). Figuur 4 (jongens) en Figuur 5 (meisjes) tonen deabsolute aantallen per leeftijd en als functie van het geboortejaar. Zo behaalden 8498jongens en 12506 meisjes van geboortejaar 1989 op 18-jarige leeftijd het diploma viahet ASO. Figuur 6 (jongens) en Figuur 7 (meisjes) tonen de overeenkomstige curvenwaar de aantallen verrekend zijn tot fracties (percentages) van de omvang van de bijbehorendegeboortecohorte. Figuur 8 (Figuur 9) zoomt in op een deel van Figuur 6(Figuur 8) om de curven van de leeftijden met kleinere aantallen kwalificaties beterzichtbaar te maken. Tenslotte geven Figuur 10 en Figuur 11 de percentagesgeaggregeerd over de seksen.Er is een analoge reeks figuren over het diploma van secundair onderwijs behaald viahet technisch onderwijs (TSO) of het kunstonderwijs (KSO) (Figuur 12 tot Figuur 19).De volgende reeks figuren—Figuur 20 tot Figuur 27—behandelt de studiegetuigschriftenvan het zesde leerjaar voltijds beroepsonderwijs. De kwalificaties verworvenin het deeltijds beroepsonderwijs (DBSO) en via leercontracten (SYNTRA) zijntelkens in kaart gebracht door middel van vijf figuren (respectievelijk Figuur 28 totFiguur 32 en Figuur 33 tot Figuur 37). 32De figuren per sekse die de aantallen in beeld brengen als percentages zijn updatesvan figuren uit een vroeger rapport over de ongekwalificeerde uitstroom. 33 34 Weherinneren aan enkele opvallende elementen uit de gedetailleerde bespreking van de32 Voor het DBSO en SYNTRA was het niet nodig extra ‗ingezoomde‘ figuren toe te voegen.33 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2005). De ongekwalificeerde uitstroom. Evolutie van deverschillende soorten kwalificaties per leeftijd tot en met 2003. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 29.Zie http://www.steunpuntloopbanen.be. De figuren in kwestie en de bespreking ervan zijn te vinden oppp. 6–21 van dat rapport. Figuur 6 in het huidige rapport is een update van Figuur 1a in rapport nr. 29;Figuur 7 van Figuur 1b; Figuur 14 van 2a; Figuur 15 van 2b; Figuur 22 van 3a; Figuur 23 van 3b;Figuur 30 van 4a; Figuur 31 van 4b; Figuur 35 van 5a; Figuur 36 van 5b.34 In rapport nr. 29 werden fouten gedetecteerd in de gegevens over de kwalificatieaantallen van hetjaar 1996. In latere berekeningen en ook in het voorliggende rapport zijn deze fouten bij benaderinggeëlimineerd, volgens de methode uitgelegd in Bijlage A van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J.(2006). Geactualiseerde schattingen van de ongekwalificeerde uitstroom per schooljaar en pergeboortejaar. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 37. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be. Lokaleverschillen tussen de grafieken van rapport 29 en de overeenkomstige curven in het huidig rapport zijneen gevolg van die correctie.23

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomfiguren in dat rapport (pp. 6–10): de dominantie van de meisjes inzake ASOkwalificaties;de opvallende toename van het aantal ‗op tijd‘ (dat wil zeggen: op 18-jarige leeftijd) behaalde TSO/KSO-kwalificaties, vooral bij de jongens; het feit dat hetvoor jongens ‗normaal‘ is om het BSO-studiegetuigschrift met een jaar vertraging tebehalen; het onregelmatig verloop van de getuigschriftenaantallen in het DBSO; devrije val van het aantal met succes afgeronde leercontracten.Dit rapport bevat (voor het eerst) ook gegevens over het aantal kwalificaties in hetBuSO. De overeenkomstige figuren met de grafieken van de absolute aantallen en defracties per leeftijd zijn te vinden in de bijlage over het BuSO (Figuur 89 tot Figuur93). De beschikbare tijdreeksen zijn immers nog te kort om ze op dezelfde manier inhet indicatorensysteem te verwerken als de kwalificaties van het ASO, TSO/KSO,enzovoort.Hetzelfde geldt voor de (voor het eerst getoonde) gegevens over kwalificaties via deCentra voor Volwassenenonderwijs en de Examencommissie van de VlaamseGemeenschap voor het Voltijds Secundair Onderwijs: de grafieken (Figuur 99 totFiguur 101) zijn opgenomen in de bijlage over dat onderwerp.24

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 4. Aantal diploma‘s van secundair onderwijs behaald door jongens via ASO,per leeftijd; absolute aantallen26

Kwalificaties Algemeen OnderwijsFiguur 5. Aantal diploma‘s van secundair onderwijs behaald door meisjes via ASO,per leeftijd; absolute aantallen27

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 6. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door jongens via ASO, perleeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte28

Kwalificaties Algemeen OnderwijsFiguur 7. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door meisjes via ASO, perleeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte29

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 8. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door jongens via ASO, perleeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail30

Kwalificaties Algemeen OnderwijsFiguur 9. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door meisjes via ASO, perleeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail31

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 10. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald via ASO, per leeftijd; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte32

Kwalificaties Algemeen OnderwijsFiguur 11. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald via ASO, per leeftijd; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte; detail33

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 12. Aantal diploma‘s van secundair onderwijs behaald door jongens viaTSO/KSO, per leeftijd; absolute aantallen34

Kwalificaties Technisch Onderwijs en KunstonderwijsFiguur 13. Aantal diploma‘s van secundair onderwijs behaald door meisjes viaTSO/KSO, per leeftijd; absolute aantallen35

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 14. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door jongens via TSO/KSO,per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte36

Kwalificaties Technisch Onderwijs en KunstonderwijsFiguur 15. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door meisjes via TSO/KSO,per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte37

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 16. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door jongens via TSO/KSO,per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail38

Kwalificaties Technisch Onderwijs en KunstonderwijsFiguur 17. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald door meisjes via TSO/KSO,per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail39

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 18. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald via TSO/KSO, per leeftijd;fracties van de omvang van de geboortecohorte40

Kwalificaties Technisch Onderwijs en KunstonderwijsFiguur 19. Diploma‘s van secundair onderwijs behaald via TSO/KSO, per leeftijd;fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail41

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 20. Aantal studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO behaald doorjongens, per leeftijd; absolute aantallen42

Kwalificaties Voltijds BeroepsonderwijsFiguur 21. Aantal studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO behaald doormeisjes, per leeftijd; absolute aantallen43

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 22. Studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO behaald doorjongens, per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte44

Kwalificaties Voltijds BeroepsonderwijsFiguur 23. Studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO behaald doormeisjes, per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte45

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 24. Studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO behaald doorjongens, per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail46

Kwalificaties Voltijds BeroepsonderwijsFiguur 25. Studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO behaald doormeisjes, per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail47

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 26. Studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO, per leeftijd; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte48

Kwalificaties Voltijds BeroepsonderwijsFiguur 27. Studiegetuigschriften van zesde leerjaar voltijds BSO, per leeftijd; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte; detail49

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 28. Aantal kwalificatiegetuigschriften DBSO behaald door jongens, perleeftijd; absolute aantallen50

Kwalificaties Deeltijds BeroepsonderwijsFiguur 29. Aantal kwalificatiegetuigschriften DBSO behaald door meisjes, perleeftijd; absolute aantallen51

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 30. Kwalificatiegetuigschriften DBSO behaald door jongens, per leeftijd;fracties van de omvang van de geboortecohorte52

Kwalificaties Deeltijds BeroepsonderwijsFiguur 31. Kwalificatiegetuigschriften DBSO behaald door meisjes, per leeftijd;fracties van de omvang van de geboortecohorte53

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 32. Kwalificatiegetuigschriften DBSO, per leeftijd; fracties van de omvangvan de geboortecohorte54

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 33. Aantal getuigschriften van succesvol afgeronde leerovereenkomst behaalddoor jongens, per leeftijd; absolute aantallen56

Kwalificaties Leercontracten SYNTRAFiguur 34. Aantal getuigschriften van succesvol afgeronde leerovereenkomst behaalddoor meisjes, per leeftijd; absolute aantallen57

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 35. Getuigschriften van succesvol afgeronde leerovereenkomst behaald doorjongens, per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte58

Kwalificaties Leercontracten SYNTRAFiguur 36. Getuigschriften van succesvol afgeronde leerovereenkomst behaald doormeisjes, per leeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte59

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 37. Getuigschriften van succesvol afgeronde leerovereenkomst, per leeftijd;fracties van de omvang van de geboortecohorte60

UitstroomVolgens welk tempo verlaten leeftijdsgenoten het leerplichtonderwijs?—Omvangvan de uitstroom per leeftijd in een reeks geboortecohortenDe gepubliceerde administratieve gegevens over het onderwijs—in het jaarlijkseStatistisch Jaarboek van het Vlaams onderwijs—bestaan voor een groot deel uitleerlingenaantallen. De cijfergegevens van dat type die hier van belang zijn, zeggen inessentie hoeveel jongens of meisjes van een gegeven geboortejaar zich in eenbepaalde positie van het onderwijssysteem—zeg: het eerste leerjaar van de derdegraad van het algemeen voltijds gewoon secundair onderwijs—bevinden, in hetschooljaar waarop het Jaarboek betrekking heeft. Het Departement Onderwijsbeschikt in principe ook over allerlei stroomgegevens—bijvoorbeeld: het aantalleerlingen dat in de zomer van 2007 is overgegaan van 2A in de eerste graad naar heteerste leerjaar van de tweede graad van het voltijds gewoon beroepsonderwijs—,maar die gegevens worden over het algemeen niet gepubliceerd.In bepaalde gevallen is het mogelijk om de omvang van leerlingenstromen in eengegeven kalenderjaar (in goede benadering) te bepalen uit leerlingenaantallen in hetschooljaar dat eindigt en het schooljaar dat begint in dat jaar. Dat is het geval voor deresultaten die we in dit onderdeel rapporteren. Het gaat over de stroom uit hetleerplichtonderwijs, verdeeld per geboortejaar, per sekse en per leeftijd, voor eenreeks geboortecohorten.Door beperkingen in de beschikbaarheid en nauwkeurigheid van de gepubliceerdeadministratieve gegevens is het nodig de manier van schatten van de leerlingenstromenaan te passen aan de beschouwde leeftijd.De uitstroom van 18- en 19-jarigenHet uitgangspunt van de berekening is de veronderstelling dat, op de aangegevenleeftijden, de instroom in het deelsysteem verwaarloosbaar is. Sterfte en migratieworden eveneens genegeerd. Voor een gegeven combinatie van geboortejaar enleeftijd is de gevraagde uitstroom dan gelijk aan de afname van het totale leerlingenaantalin het deelsysteem, dat wil zeggen: het verschil tussen het leerlingenaantal vande geboortecohorte in kwestie in het schooljaar vlak voor en het leerlingenaantal inhet schooljaar vlak na de overgang.61

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomDe uitstroom van 16- en 17-jarigenDe uitstroom van 16- en 17-jarigen kan geschat worden zoals de uitstroom van 18- en19-jarigen: als het verschil in leerlingenaantallen in twee opeenvolgende schooljaren(en met de veronderstelling dat instroom, migratie en sterfte genegeerd mogenworden). In het geval van de 17-jarigen is de uitstroom beperkt, bij de 16-jarigen is deuitstroom zeer klein. Als een kleine uitstroom berekend wordt als het verschil tussentwee grote getallen, zoals hier het geval is, hebben (ook geringe) telfouten een relatiefgroot effect. De resulterende curven verlopen dan ook vrij onregelmatig en liggenbovendien soms wat onder het aantal uitgereikte kwalificaties.De curven van de aantallen aan 16- of 17-jarigen uitgereikte kwalificaties—geaggregeerd over de verschillende kwalificatietypes—verlopen gladder. Dezeresultaten zijn duidelijk robuuster. Het gaat hier ook niet over een schatting door eenverschil te maken, maar over tellingen. Om die reden gebruiken we, voor dezeleeftijden, het aantal kwalificaties als schatting van de uitstroom. Dat impliceert deveronderstelling dat elke 16- of 17-jarige die een kwalificatie behaalt het leerplichtonderwijsverlaat én dat de ongekwalificeerde uitstroom op die leeftijden nul is.De uitstroom in de leeftijdscategorie ‗20 en ouder‘De procedure die is gebruikt om de uitstroom van 18- of 19-jarigen te schatten is inprincipe ook van toepassing op hogere leeftijden. Voor de berekening van deuitstroom van 20-jarigen zouden we dan moeten beschikken over het aantal leden vande cohorte dat zich op 19-jarige leeftijd nog in het deelsysteem bevindt en eveneensover het aantal een jaar later, op 20-jarige leeftijd.In de gepubliceerde administratieve data over de leerlingenaantallen in het voltijdsgewoon secundair onderwijs eindigt de leeftijdsverdeling echter met eenrandcategorie van ‗20 en ouder‘. Uit verwante gegevens, onder meer uit data over deaantallen kwalificaties, blijkt dat de fractie ouder dan 20 in die randcategorie nietverwaarloosbaar is. Met andere woorden: de leeftijdsindeling is te ruw om derandcategorie (bij benadering) aan te duiden als ‗20-jarigen‘.Het aantal leden van een 20-jarige cohorte dat het leerplichtonderwijs nog niet heeftverlaten, kennen we dus niet, in elk geval niet rechtstreeks uit de gepubliceerde data.Om die reden moeten we ons in een eerste stap beperken tot het schatten van deuitstroom van ‗20 en ouder‘ (zonder fijnere indeling in 20-jarigen, 21-jarigen, …).62

UitstroomHet gevraagde aantal wordt geschat uit de beschikbare schattingen van de omvangvan de cohorte in kwestie en van de uitstroom op 16-, 17-, 18- en 19-jarige leeftijdvan de cohorte. Het berekende aantal is gelijk aan het verschil tussen de omvang vande cohorte en de vier genoemde stromen: wie niet uitstroomt als 16-, 17- , 18-, of 19-jarige verlaat het leerplichtonderwijs als 20-jarige of later.Leeftijdsverdeling van de uitstroom, van 16 tot ‗20 en ouder‘, resultatenHet verloop van de geschatte uitstroom uit het leerplichtonderwijs als functie van hetgeboortejaar in de leeftijdscategorieën 16, 17, 18, 19 en ‗20 en ouder‘ is afgebeeld inFiguur 38 en Figuur 39 (in absolute aantallen) en in Figuur 40, Figuur 41 en Figuur 42(als fracties van de omvang van de geboortecohorten).Als we als uitgangspunt nemen dat achttien de gewenste leeftijd is om hetleerplichtonderwijs te verlaten, dan tonen de grafieken in Figuur 40 (jongens), Figuur41 (meisjes) en Figuur 42 (jongens en meisjes samen) dat het doorstromingstempo isverbeterd in de loop der jaren. De fracties van een geboortecohorte die uitstromen metéén jaar vertraging (19-jarigen) of met één jaar voorsprong (17-jarigen) zijn weliswaareerder constant gebleven. Maar het percentage dat ‗op tijd‘ (als 18-jarige) hetleerplichtonderwijs verlaat is gestegen, ten koste van de fractie die hetleerplichtonderwijs pas verlaat als 20-jarige of later.Merk op dat het contrast tussen de grafieken van de absolute aantallen en de grafiekenvan de percentages hier nog eens heel duidelijk de noodzaak toont van een correctievoor de omvang van de geboortecohorte. De stijgende trend in de fractie 18-jarigenwordt in de grafieken met absolute aantallen overschaduwd door de schommelingenvan de geboortecijfers.Indeling van de categorie ‗20 en ouder‘De leeftijdsverdeling van 16 tot ‗20 en ouder‘ is niet verfijnd genoeg voor de verdereverwerking in het indicatorensysteem van dit rapport. Het is noodzakelijk de categorievan ‗20 en ouder‘ verder te verdelen, zodanig dat de randcategorie van ‗xx en ouder‘voldoende klein is; meer bepaald: zo klein dat we ze kunnen verwerken als eencategorie van leeftijd ‗xx‘ zonder dat de resultaten lijden onder die benadering.63

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomOm dit te verwezenlijken hebben we bijkomende (niet-gepubliceerde) gegevens uit deadministratieve databases opgevraagd. Het Departement Onderwijs 35 leverde eendataset met een onderverdeling van het aantal leerlingen in het voltijds gewoonsecundair onderwijs van twintig en ouder, beperkt tot de schooljaren vanaf 2002–2003(tot 2007–2008). De leeftijdsverdelingen van de gepubliceerde administratievegegevens over de kwalificaties geven een eerste indicatie van de vereiste graad vanverfijning. Na een verkenning van de bijkomende niet-gepubliceerde data hebben wede keuze gemaakt de leeftijdscategorie van ‗20 en ouder‘ te verdelen in ‗20-jarigen‘,‗21-jarigen‘ en ‗22 en ouder‘.Bij de jongens bleek de uitstroom van ‗20 en ouder‘ voor ongeveer 72% op 20-jarigeleeftijd en voor ongeveer 19% op 21-jarige leeftijd te gebeuren; de overige 9%stroomt uit als 22-jarige of ouder. Bij de meisjes waren de overeenkomstigepercentages: 74%, 20% en 6%. 36Leeftijdsverdeling van de uitstroom, van 16 tot ‗22 en ouder‘, resultaten 37Figuur 43 en Figuur 45 tonen de leeftijdsverdeling van de uitstroom van de jongens,als functie van het geboortejaar. Van de jongens geboren in 1985, bijvoorbeeld,verlaat 55,5% het leerplichtonderwijs op 18-jarige leeftijd, 29,0% als 19-jarige, 10,1%als 20-jarige, 2,9¨% als 21-jarige, 1,5% als 22-jarige of later, 0,9% als 17-jarige en0,1% als 16-jarige.Figuur 44 en Figuur 46 bevatten de overeenkomstige gegevens voor de meisjes, metbijvoorbeeld de volgende verdeling voor de meisjescohorte van 1985: 68,8% (18, ‗optijd‘), 22,2% (19, één jaar vertraging), 5,6% (20), 1,6% (21), 0,5% (22 en ouder),1,1% (17, één jaar voorsprong), 0,1% (16).35 E-mail van 27 oktober 2008, H. Goeman, Departement Onderwijs, voor de data tot 2006–2007. E-mail van 7 mei 2009, P. Cornelis, Departement Onderwijs, voor de data van 2007–2008.36 Zoals gezegd heeft de bijkomende dataset van leerlingenaantallen betrekking op de vijf schooljaren2002–2003 tot 2007–2008. Hieruit konden we de genoemde fracties van 20-jarigen bepalen voor viergeboortejaren: 1983 tot 1987. De fracties blijken behoorlijk stabiel over de korte tijdreeks van viergeboortejaren. In de berekening van de uitstroom van 20-jarigen hebben we de exacte fracties gebruiktvoor de geboortejaren 1983 tot 1987 en hebben we de gemiddelde waarde van de fractie geëxtrapoleerdnaar vroegere geboortejaren. Een analoge redenering is toegepast op de 21-jarigen (met exacte cijfersvoor de geboortejaren 1982 tot 1986 en extrapolatie van een gemiddelde naar vroegere geboortejaren).37 De figuren van dit onderdeel tonen ook een aantal resultaten die gebaseerd zijn op extrapolaties vande verdeling van de categorie ‗20 en ouder‘ in de toekomst. Bijvoorbeeld: de uitstroom van 20-jarigengeboren in 1988 (die plaatsheeft in 2008). Zodra administratieve gegevens over schooljaren na 2007–2008 ter beschikking komen hopen we deze berekeningen over te doen met de werkelijke data. Dezeresultaten gebaseerd op extrapolatie naar recente geboortejaren spelen geen rol in de verdereindicatorenberekeningen.64

UitstroomFiguur 47 en Figuur 48 tonen de grafieken van de geboortecohorten als geheel(jongens en meisjes samen).65

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 38. Uitstroom van jongens uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗20 enouder‘; absolute aantallen66

Uitstroom van 16-jarigen tot ‗20 en ouder‘Figuur 39. Uitstroom van meisjes uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗20 enouder‘; absolute aantallen67

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 40. Uitstroom van jongens uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗20 enouder‘; fracties van de omvang van de geboortecohorte68

Uitstroom van 16-jarigen tot ‗20 en ouder‘Figuur 41. Uitstroom van meisjes uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗20 enouder‘; fracties van de omvang van de geboortecohorte69

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 42. Uitstroom uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗20 en ouder‘; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte70

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 43. Uitstroom van jongens uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗22 enouder‘; fracties van de omvang van de geboortecohorte72

Uitstroom van 16-jarigen tot ‗22 en ouder‘Figuur 44. Uitstroom van meisjes uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗22 enouder‘; fracties van de omvang van de geboortecohorte73

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 45. Uitstroom van jongens uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗22 enouder‘; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail74

Uitstroom van 16-jarigen tot ‗22 en ouder‘Figuur 46. Uitstroom van meisjes uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗22 enouder‘; fracties van de omvang van de geboortecohorte; detail75

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 47. Uitstroom uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗22 en ouder‘; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte76

Uitstroom van 16-jarigen tot ‗22 en ouder‘Figuur 48. Uitstroom uit het leerplichtonderwijs: van 16 tot ‗22 en ouder‘; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte; detail77

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroomVerdeling van de uitstroom in de gekwalificeerde en de ongekwalificeerdeuitstroom, per leeftijd in een reeks geboortecohortenPer combinatie van sekse, geboortejaar en leeftijd beschikken we al over de omvangvan de leerlingenstroom die het leerplichtonderwijs verlaat en over het aantal op datmoment uitgereikte kwalificaties. Het verschil tussen de twee is de ongekwalificeerdeuitstroom van de jongens of meisjes van het gegeven geboortejaar en op deaangegeven leeftijd. 38De figuren van dit onderdeel tonen deze verdeling van de uitstroom in degekwalificeerde en de ongekwalificeerde uitstroom, achtereenvolgens voor de 18-jarigen, de 19-jarigen, de 20-jarigen, de 21-jarigen en voor schoolverlaters van ‗22 enouder‘. 39Er zijn vier figuren per leeftijdscategorie. De eerste twee figuren (één voor de jongensen één voor de meisjes) tonen de evolutie van de (totale) uitstroom, degekwalificeerde uitstroom en het verschil tussen de twee, de ongekwalificeerdeuitstroom, in absolute aantallen. De volgende twee figuren (voor jongens en voormeisjes) bevatten telkens de drie overeenkomstige curven, uitgedrukt in procenten vande omvang van de geboortecohorten in kwestie.Figuur 49, bijvoorbeeld, geeft weer dat 18536 jongens geboren in 1985 het leerplichtonderwijsachter zich lieten op 18-jarige leeftijd; 15422 van die jongens verwierveneen kwalificatie; de overige 3114 gingen weg met lege handen. Dit betekent (Figuur51) dat 55,5% van de jongenscohorte van 1984 uitstroomt in 2002 (als 18-jarigen):46,2% met en 55,5% - 46,2% = 9,3% zonder een kwalificatie.Figuur 65 toont dat 501 jongens van geboortejaar 1985 het leerplichtonderwijs pasverlieten als 22-jarigen, 175 met en 501 – 175 = 326 zonder een kwalificatie.Uitgedrukt als fracties van het (geschatte) geboortecijfer voor jongens in 1984 wordtdit (Figuur 67): een uitstroom van 1,5%, namelijk 0,5% met en 1,5% - 0,5% = 1,0%zonder kwalificatie.38 De geschatte uitstroom blijkt altijd groter te zijn dan het aantal kwalificaties, zoals het hoort. Dat isniet zo bij constructie, het is een vaststelling in het voordeel van de gevolgde methode voor het schattenvan de uitstroomcijfers.39 Er zijn geen grafieken gemaakt voor de 16- en de 17-jarigen: de ongekwalificeerde uitstroom is daarnul (door constructie) en de uitstroom is gelijk aan de gekwalificeerde uitstroom.79

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 49. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 18-jarige jongens;absolute aantallen80

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 18-jarigenFiguur 50. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 18-jarige meisjes;absolute aantallen81

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 51. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 18-jarige jongens;fracties van de omvang van de geboortecohorte82

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 18-jarigenFiguur 52. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 18-jarige meisjes;fracties van de omvang van de geboortecohorte83

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 53. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 19-jarige jongens;absolute aantallen84

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 19-jarigenFiguur 54. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 19-jarige meisjes;absolute aantallen85

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 55. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 19-jarige jongens;fracties van de omvang van de geboortecohorte86

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 19-jarigenFiguur 56. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 19-jarige meisjes;fracties van de omvang van de geboortecohorte87

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 57. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 20-jarige jongens;absolute aantallen88

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 20-jarigenFiguur 58. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 20-jarige meisjes;absolute aantallen89

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 59. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 20-jarige jongens;fracties van de omvang van de geboortecohorte90

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 20-jarigenFiguur 60. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 20-jarige meisjes;fracties van de omvang van de geboortecohorte91

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 61. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 21-jarige jongens;absolute aantallen92

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 21-jarigenFiguur 62. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 21-jarige meisjes;absolute aantallen93

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 63. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 21-jarige jongens;fracties van de omvang van de geboortecohorte94

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 21-jarigenFiguur 64. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van 21-jarige meisjes;fracties van de omvang van de geboortecohorte95

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 65. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van jongens van 22 ofouder; absolute aantallen96

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 22 of ouderFiguur 66. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van meisjes van 22 ofouder; absolute aantallen97

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 67. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van jongens van 22 ofouder; fracties van de omvang van de geboortecohorte98

Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom 22 of ouderFiguur 68. Gekwalificeerde en ongekwalificeerde uitstroom van meisjes van 22 ofouder; fracties van de omvang van de geboortecohorte99

Deel 2. Basisindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom101

Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—BasisindicatorenVolgens welk tempo verlaten leeftijdsgenoten het leerplichtonderwijs zonder eenkwalificatie?—Basisindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroomIn Deel 1 is berekend hoeveel leden van een gegeven geboortecohorte op eenbepaalde leeftijd het leerplichtonderwijs verlaten en hoeveel kwalificaties ze op datmoment verwerven. Het verschil tussen de twee is de ongekwalificeerde uitstroomvan die geboortecohorte op de aangegeven leeftijd.De verhouding van die (absolute) ongekwalificeerde uitstroom tot de omvang van degeboortecohorte is de indicator van de ongekwalificeerde uitstroom per geboortejaaren per leeftijd. Het is de basisindicator waaruit de meer gebruikelijke (geaggregeerde)indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom per geboortejaar of deongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaar kunnen afgeleid worden (zie Deel 3).De relevante leeftijden voor deze basisindicatoren zijn: 18 40 , 19, 20 en 21; om eenvolledig beeld te hebben beschouwen we ook een restcategorie van ‗22 en ouder‘. 41Door de basisindicatoren van de verschillende relevante leeftijden te volgen over degeboortejaren heen, zou het mogelijk moeten zijn om effectieve beleidsmaatregelenwaarvan de eerste effecten beperkt zijn tot bepaalde leeftijdscategorieën snel zichtbaarte maken.De volgende bladzijden tonen grafieken van de ongekwalificeerde uitstroom perleeftijd als functie van het geboortejaar, zowel in absolute aantallen (Figuur 69 totFiguur 72) als uitgedrukt in percentages van de omvang van de geboortecohorte(Figuur 73 tot Figuur 78).Zo toont Figuur 74 bijvoorbeeld dat 5,5% van de meisjes geboren in 1987 hetonderwijs zonder kwalificatie heeft verlaten op 18-jarige leeftijd (dat wil zeggen: ophet einde van hun leerplicht). Een jaar later ging nog eens 3,2% van dezelfde meisjescohorte(als 19-jarigen) weg zonder kwalificatie; de ongekwalificeerde uitstroom van20-jarige meisjes bedroeg 1,3% (Figuur 74). In dezelfde figuur vindt menovereenkomstige cijfers voor oudere meisjescohorten: 6,2% (18-jarigen), 2,2% (19-jarigen) en 1,0% (20-jarigen) in de geboortecohorte van 1982; respectievelijk 5,7%,40 18 is de leeftijd op het einde van de leerplicht.41 Het is mogelijk dat er ook enkele leerlingen van jonger dan 18 ongekwalificeerd uitstromen. Volgensonze gegevens zijn deze aantallen verwaarloosbaar en vallen ze onder de nauwkeurigheidsdrempel vanonze data. Uit de manier waarop we de totale uitstroom per leeftijd schatten—zie Deel 1—volgt dat degeschatte ongekwalificeerde uitstroom op van 16- en 17-jarigen exact nul is. De grafieken bevatten danook geen curven voor 16- of 17-jarigen.103

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroom2,3% en 0,6% voor het geboortejaar 1977. Uit deze cijfers blijkt dat het tempo van hetongekwalificeerd uitstromen verandert volgens het geboortejaar. Zo is in degeboortecohorte van 1987 de verhouding van ‗oudere‘ ongekwalificeerdeschoolverlaters—die nog één of twee jaar op school gebleven zijn na het einde vanhun leerplicht—tot de 18-jarige ongekwalificeerde uitstroom belangrijker dan in deoudere cohorte van 1977.De corresponderende indicatoren voor de jongens zijn te vinden in Figuur 73. Uit eenblik op Figuur 73 en Figuur 74 samen blijkt onmiddellijk dat voortijdig schoolverlateneen veel omvangrijker probleem is bij de jongens dan bij de meisjes. Deze vaststellinggeldt ook telkens als men de vergelijking maakt op een gegeven leeftijd. Enkelevoorbeelden van cijfers over de omvang van de ongekwalificeerde uitstroom perleeftijd die af te lezen zijn uit Figuur 73: een ongekwalificeerde uitstroom van 8,9%op 18-jarige leeftijd, 5,4% als 19-jarigen en 2,2% als 20-jarigen voor de jongensgeboren in 1986; respectievelijk 9,7% (18), 4,1% (19) en 1,2% (20) van dejongenscohorte van 1982; 8,5% (18), 4,2% (19) en 0,9% (20) voor het geboortejaar1977.De figuren tonen ook cijfers voor de ongekwalificeerde uitstroom van 21-jarigen envan ‘22 en ouder‘ (zie Figuur 73 en Figuur 74, maar ook Figuur 75 en Figuur 76 vooreen detailbeeld). De indicatoren over de seksen heen zijn voorgesteld in Figuur 77 enFiguur 78.104

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 69. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; absolute aantallen106

Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—BasisindicatorenFiguur 70. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; absolute aantallen107

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 71. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; absolute aantallen;detail108

Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—BasisindicatorenFiguur 72. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; absolute aantallen;detail109

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 73. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte110

Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—BasisindicatorenFiguur 74. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte111

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 75. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte; detail112

Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—BasisindicatorenFiguur 76. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte; detail113

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 77. Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd; fracties van de omvang van degeboortecohorte114

Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd—BasisindicatorenFiguur 78. Ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd; fracties van de omvang van degeboortecohorte; detail115

Deel 3. Geaggregeerde indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom117

Ongekwalificeerde uitstroom in een geboortecohorteHet uiteindelijke aandeel zonder kwalificatie in een geboortecohorte—Eengeaggregeerde indicator van de ongekwalificeerde uitstroomDe indicator van dit onderdeel heeft betrekking op een gegeven geboortejaar(bijvoorbeeld: 1985, het geboortejaar van de 22-jarigen in 2007). De indicator isgedefinieerd als de verhouding van het (uiteindelijke) ongekwalificeerd uitgestroomdedeel van de geboortecohorte in kwestie tot de omvang van de geboortecohorte.Er zijn twee berekeningswijzen voor deze indicator. Men kan, ten eerste, degeboortecohorte jaar na jaar volgen en telkens noteren hoeveel leden van de cohorteongekwalificeerd uitstromen, van de 16-jarigen, 17-jarigen, 18-jarigen, …, tot ‗22 enouder‘. De verhouding van de totale ongekwalificeerde uitstroom (over de leeftijdenheen) tot de omvang van de cohorte levert dan de indicatorwaarde op. Deze eersteberekeningswijze toont de verwantschap van de indicator met de basisindicatoren uitDeel 2. Deze indicator per geboortejaar vormt één van de manieren om de informatievan de basisindicatoren samen te vatten.De indicator kan, ten tweede, berekend worden door jaar na jaar te registreren hoeveelkwalificaties leden van de cohorte verwerven: van de 16-jarigen, 17-jarigen, 18-jarigen, …, tot ‗22 en ouder‘. Men berekent dan de verhouding van het totaal aantalkwalificaties (over de leeftijdscategorieën heen) tot de omvang van de geboortecohorte.De indicatorwaarde is gelijk aan het complement van die verhouding. Dezetweede berekeningswijze toont dat de indicator niet afhangt van de veronderstellingendie aan de basis liggen van de berekening van de uitstroomcijfers (zie Deel 1). In datopzicht is dit een zeer robuuste indicator: hij volgt rechtstreeks uit de tellingen van deaantallen kwalificaties en de schatting van de omvang van de geboortecohorte. 42Figuur 79 toont de indicatorcurve van 1977—het geboortejaar van de cohorte die 22 isin 1999—tot 1985—het geboortejaar van de 22-jarigen in 2007—, per sekse (curven‗J‘ en ‗M‘) en voor jongens en meisjes samen (‗J+M‘). Van de meisjes geboren in1985, bijvoorbeeld, is 10,7% uit het leerplichtonderwijs vertrokken zonderkwalificatie. Het overeenkomstige percentage voor de jongens was veel hoger,42 De bijlage over ‗Tabellen per geboortecohorte‘ toont de tabellen met de aantallen kwalificatiesbehaald door de geboortecohorten van 1977 tot 1985, uitgedrukt als percentages van de omvang van decohorten. De indicator per geboortejaar is het complement van het percentage met een kwalificatie op22-jarige leeftijd in de kolom ‗Voltijds SO + DBSO + SYNTRA‘.Zie ook op http://www.steunpuntloopbanen.be: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008).Geactualiseerde schattingen van de ongekwalificeerde uitstroom. Verwerking van de gegevens van2006. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.12.119

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomnamelijk 17,9%. Per 1000 jongens geboren in 1985 zijn er dus 179 die hetleerplichtonderwijs voortijdig hebben verlaten. Voor jongens en meisjes samen stondde indicator in 1985 op 14,4%. De indicatorwaarden van Figuur 79 zijn ooksamengebracht in Tabel 4.Tabel 4. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks geboortecohortenGeboortejaarin …J M Samen 22-jarigen1977 14,3% 8,9% 11,6% 19991978 14,1% 8,6% 11,4% 20001979 15,0% 9,0% 12,1% 20011980 14,8% 9,0% 12,0% 20021981 15,6% 9,7% 12,7% 20031982 16,4% 10,3% 13,5% 20041983 16,5% 10,0% 13,3% 20051984 17,6% 10,5% 14,1% 20061985 17,9% 10,7% 14,4% 2007Kwalificatiecriterium: ASO-diploma, KSO/TSO-diploma, BSO-getuigschrift, DBSO-getuigschrift ofSYNTRA-getuigschrift.Tabel 4 en Figuur 79 tonen globaal een toename van de ongekwalificeerde uitstroom,zowel bij de meisjes als bij de jongens. In de beschikbare tijdreeks van negen jaren ishet meest recente cijfer het hoogste tot nu toe.De meest voor de hand liggende beleidsmaatregelen die gericht zijn op hetverminderen van de ongekwalificeerde uitstroom hebben wellicht meer impactnaarmate leerlingen er vroeger en langer aan blootgesteld zijn. 43 Indien een dergelijkebeleidsmaatregel effectief is dan zou dit zich moeten uiten in een verandering,geboortejaar na geboortejaar, van de manier waarop geboortecohorten door hetonderwijssysteem stromen. Dit zou dan zichtbaar moeten zijn in de indicator van deongekwalificeerde uitstroom per geboortejaar.In vergelijking met de basisindicatoren per leeftijd is het voordeel van dezegeaggregeerde indicator dat het wedervaren van een geboortecohorte samengevatwordt in één getal. Een nadeel is dat men pas beschikt over dat getal nadat degeboortecohorte het leerplichtonderwijs (nagenoeg) volledig heeft verlaten. Om deeventuele effecten van beleidsmaatregelen snel te zien aankomen, moet men toch43 We denken aan het versterken van de relatie tussen de arbeidsmarkt en het onderwijs, het verbeterenvan het studie-advies, het invoeren van systemen om leerlingen met problemen vroeg op het spoor tekomen, het tegengaan van spijbelen, …. Maatregelen die rechtstreeks ingrijpen op de uitstroom—bijvoorbeeld de verplichting om in het onderwijs te blijven tot men een kwalificatie verwerft—liggenwellicht minder voor de hand.120

Ongekwalificeerde uitstroom in een geboortecohorteteruggrijpen naar de batterij van basisindicatoren, waar een eerste aanzet van deeffecten dan mogelijk al zichtbaar is bij de 18-jarigen.Overeenkomst en verschil met bestaande indicatoren per kalenderjaarDeze indicator van de ongekwalificeerde uitstroom per geboortejaar, die kan opgevatworden als een samenvatting van de basisindicatoren per leeftijd over degeboortecohorte in kwestie, is gelijk aan indicator per geboortejaar die in vroegererapporten van het Steunpunt LOA/SSL is ontwikkeld en berekend. 4444 De indicator is ontwikkeld in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Indicatoren van deongekwalificeerde uitstroom. Een bijdrage tot de discussie en een aantal nieuwe schattingen. Leuven:Steunpunt LOA, rapport nr. 19. De meest recent update zonder voorafgaande berekening vanindicatoren per leeftijd is gepubliceerd in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008).Geactualiseerde schattingen van de ongekwalificeerde uitstroom. Verwerking van de gegevens van2006. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.12.121

Ongekwalificeerde uitstroom in een geboortecohorteFiguur 79. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks geboortecohortenJ = jongens; M = meisjes123

Ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaarDe ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaar—Een geaggregeerdeindicator van de ongekwalificeerde uitstroomDe indicator van dit onderdeel heeft betrekking op een gegeven kalenderjaar(bijvoorbeeld: 2007). De indicator is gedefinieerd als de verhouding van deongekwalificeerde uitstroom in het kalenderjaar in kwestie tot de totale uitstroom (uithet leerplichtonderwijs) in dat kalenderjaar.Deze indicator vormt een (tweede) manier om de informatie van de basisindicatorenvan de ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd samen te vatten. Hij kan berekendworden uit de basisindicatoren en de omvang van de geboortecohorten.Figuur 80 toont de indicatorcurve van 1999 tot 2007, per sekse (curven ‗J‘ en ‗M‘) envoor jongens en meisjes samen (‗J+M‘). In 2007, bijvoorbeeld, had 10,9% van demeisjes die uit het leerplichtonderwijs vertrokken geen kwalificatie. Hetovereenkomstige percentage voor de jongens was veel hoger, namelijk 18,3%. Per1000 jongens die het leerplichtonderwijs in 2007 verlieten waren er dus 183 zondereen kwalificatie. Voor jongens en meisjes samen stond de indicator in 2007 op 14,7%.De indicatorwaarden uit Figuur 80 zijn ook samengebracht in Tabel 5.Tabel 5. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjarenJ M SamenKalenderjaar1999 14,8% 9,5% 12,3%2000 16,2% 10,3% 13,3%2001 15,6% 9,6% 12,7%2002 16,2% 10,2% 13,3%2003 17,1% 10,4% 13,8%2004 17,0% 10,2% 13,7%2005 17,0% 10,4% 13,8%2006 18,0% 10,8% 14,5%2007 18,3% 10,9% 14,7%Kwalificatiecriterium: ASO-diploma, KSO/TSO-diploma, BSO-getuigschrift, DBSO-getuigschrift ofSYNTRA-getuigschrift.Meerdere geboortecohorten zijn betrokken in de indicator voor een gegevenkalenderjaar: de uitstroom bestaat in hoofdzaak uit 18-, 19-, 20- en 21-jarigen (vierverschillende geboortecohorten); er is ook een niet te verwaarlozen aantal 17-jarigenen zelfs enkele leerlingen van 16 en van 22 of ouder. De bijdrage van eengeboortecohorte aan de indicator hangt mee af van de omvang van de cohorte (metandere woorden: van het geboortecijfer).125

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomAls instrument voor het opvolgen van beleidseffecten is deze indicator daarom eerdergepast in het (waarschijnlijk zeldzame) geval van een maatregel die rechtstreeks zouingrijpen op de totale uitstroom van een gegeven kalenderjaar (ongeacht de leeftijd).In het geval van beleidsmaatregelen die eerder een invloed hebben op het proces datvoorafgaat aan de uitstroom uit het leerplichtonderwijs is de indicator mindergeschikt: de abrupte wendingen in het verloop van het geboortecijfer 45 kunnen zorgenvoor veranderingen in de indicator die moeilijk te interpreteren zijn vanuit deervaringen van opeenvolgende geboortecohorten die door het onderwijsysteemstromen.Overeenkomst en verschil met bestaande indicatoren per kalenderjaarDeze indicator is een vereenvoudigde en verbeterde versie van eerder berekendeindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaar, die we hier zullenaanduiden als ‗VoltSO-indicator‘ en ‗VoltSO+SYNTRA-indicator‘. 46Verbetering. De VoltSO-indicator houdt enkel rekening met de kwalificaties uit hetvoltijds onderwijs. De VoltSO+SYNTRA-indicator verrekent ook de SYNTRAgetuigschriftenvan met succes afgewerkte leerovereenkomsten. De nieuwe SSLindicator(Figuur 80) houdt bovendien rekening met de DBSO-kwalificaties. Dit is debelangrijkste verbetering. De indicator per kalenderjaar is nu gebaseerd op hetzelfdekwalificatiecriterium als de indicator per geboortejaar (en als de basisindicatoren).Vereenvoudiging. De belangrijkste vereenvoudiging zit in het feit dat er geeninstroomgegevens nodig zijn voor de berekening van deze indicator. De nieuwe SSLindicatorvolgt, zoals gezegd, uit de basisindicatoren en de omvang van degeboortecohorten. De basisindicator voor een gegeven geboortejaar en kalenderjaar(of leeftijd) wordt berekend uit het aantal uitgereikte kwalificaties en uit de uitstroomuit een precies omschreven deel van het onderwijssysteem, telkens voor hetkalenderjaar en de geboortecohorte in kwestie. Die uitstroom volgt op zijn beurt uit:(1) het aantal leden van de geboortecohorte in dat deelsysteem in het schooljaar dateindigt en het schooljaar dat begint in het aangegeven kalenderjaar; (2) de instroomvan de geboortecohorte in het deelsysteem in dat kalenderjaar. Voor de leeftijden die45 Zie bijvoorbeeld Figuur 3 op p. 19.46 De meest recente updates van de tijdreeksen van deze indicatoren zijn te vinden op pp. 11–12 van:Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Geactualiseerde schattingen van de ongekwalificeerdeuitstroom. Verwerking van de gegevens van 2006. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.12.Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.126

Ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaarrelevant zijn voor de ongekwalificeerde uitstroom—dat wil zeggen: 16 en ouder—isde instroom in het deelsysteem verwaarloosbaar. Er is dus geen behoefte aan dataover die instroom.De VoltSO-indicator en de VoltSO+SYNTRA-indicator per kalenderjaar worden nietgeschat uit basisindicatoren per leeftijd. Ze worden rechtstreeks berekend uitgegevens die geaggregeerd zijn over de leeftijden heen. Een deel van de procedurebestaat eveneens uit het schatten van een uitstroom uit een deel van het onderwijssysteem,uit een verschil in leerlingenaantallen in opeenvolgende schooljaren en deinstroom in het kalenderjaar in kwestie. De instroom in een gegeven kalenderjaar isniet verwaarloosbaar en moet bepaald worden uit gegevens over leerlingenaantallen inhet eerste leerjaar van het gewoon secundair onderwijs, het zittenblijverspercentage indat leerjaar en gegevens over de instroom in het buitengewoon secundair onderwijs. 47Kwalificaties via Examencommissie en via Volwassenenonderwijs. 48 De kwalificatiesvan het voltijds secundair onderwijs kan men ook verwerven via de tweede en derdeafdeling van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het voltijdssecundair onderwijs. Dit gegeven is tot nu toe niet op een bevredigende manierverwerkt in de indicatoren, noch in de nieuwe indicatoren van dit rapport, noch in deoude.In de nieuwe indicatoren—in Figuur 80 en ook in de indicatoren per geboortejaar ofde basisindicatoren—worden deze kwalificaties genegeerd. In de vroeger berekendeindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaar (‗VoltSO‘ en‗VoltSO+SYNTRA‘) zijn ze wel verrekend. 49 Daar is het probleem echter dat allekwalificaties meegeteld zijn, ongeacht de leeftijd. Uit de leeftijdsverdeling van deze47 De procedure voor de berekening van de VoltSO-indicator (voor jongens en meisjes samen) is indetail uitgelegd in: Van Landeghem, G. & Van Damme, J. (2004). De ongekwalificeerde uitstroom—Een geactualiseerde schatting. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 18. Zie pp.12–18 en vooral pp. 13–14 (over de schatting van de instroom). De VoltSO+SYNTRA-indicator per kalenderjaar isgeïntroduceerd in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Indicatoren van deongekwalificeerde uitstroom. Een bijdrage tot de discussie en een aantal nieuwe schattingen. Leuven:Steunpunt LOA, rapport nr. 19. De twee rapporten zijn beschikbaar op:http://www.steunpuntloopbanen.be.48 Zie ook: p. 14 van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). De ongekwalificeerdeuitstroom—Een geactualiseerde schatting. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 18; pp. 7 en 11 van:Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom. Eenbijdrage tot de discussie en een aantal nieuwe schattingen. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 19;Bijlage A van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2005). De ongekwalificeerde uitstroom.Evolutie van de verschillende soorten kwalificaties per leeftijd tot en met 2003. Leuven: SteunpuntLOA, rapport nr. 29. De rapporten zijn beschikbaar op: http://www.steunpuntloopbanen.be.49 Zie bijvoorbeeld LOA-rapport nr. 18, p. 14.127

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomkwalificaties blijkt echter dat dit niet opportuun is: ruwweg een derde van de mannenen de helft van de vrouwen die de kwalificatie behalen is 25 of ouder. 50Er is in dit verband een bijkomende complicatie, die tot nu in geen enkeleindicatorberekening is verwerkt. Sinds het schooljaar 2000–2001 kunnen Centra voorVolwassenenonderwijs ook zelf diplomeren; tevoren moesten studenten van hetvolwassenenonderwijs (―secundair onderwijs voor sociale promotie‖, SOSP) altijdeen beroep doen op de Examencommissie om een kwalificatie te verwerven. 51Een pragmatische en aanvaardbare oplossing voor deze kwestie is wellicht dekwalificaties van het voltijds secundair onderwijs uitgereikt via de Examencommissieen/of het volwassenenonderwijs te laten meetellen als men ze behaalt op een leeftijdwaarop leeftijdsgenoten nog dergelijke kwalificaties verwerven via hetleerplichtonderwijs. Een redelijke leeftijdsgrens zou dan kunnen zijn: tot en met 22(of eventueel 23, 24). 52Om deze oplossing effectief te kunnen verwerken in de indicatoren—of om op zijnminst de bijdrage van de bijkomende kwalificaties naast de bestaande indicatoren tekunnen rapporteren—moeten de aantallen kwalificaties per leeftijd beschikbaar zijn.Voor wat de kwalificaties uitgereikt door Centra voor Volwassenenonderwijs betreft,zijn deze gegevens gepubliceerd in de Statistische Jaarboeken van het VlaamsOnderwijs, vanaf de data voor het jaar 2003 53 . Over de kwalificaties via de Examencommissiezijn er pas recent voor het eerst data met leeftijdsverdeling gepubliceerd 54 .Het Departement Onderwijs heeft ons wel een meer uitgebreide dataset metleeftijdsverdeling kunnen bezorgen over de jaren 1992, 1997 en 2002–2007. Dezekorte tijdreeksen zijn voldoende voor een eerste schatting van de bijdrage van deze‗kwalificaties na voortijdig schoolverlaten‘ (zie de Bijlage onder die hoofding).50 Zie voetnoot 22 in LOA-rapport nr. 19.51 Zie p. 61 in LOA-rapport nr. 29.52 Het behalen van een kwalificatie via de Examencommissie en/of het volwassenenonderwijs kanopgevat worden als een precies omschreven vorm van herstel (kort na) het ongekwalificeerduitstromen. De overeenkomstige wijziging in de indicator is dan enigszins analoog aan wat er gebeurtbij het berekenen van de EAK-indicator van ―vroegtijdige schoolverlaters‖ die verderop in dit rapportaan bod komt: wie het leerplichtonderwijs ongekwalificeerd heeft verlaten krijgt respijt (dat wilzeggen: wordt niet geteld als ―vroegtijdig schoolverlater‖) indien hij/zij op het moment van de enquêteof kort voordien aan een vorm van opleiding deelnam.53 De eerste gegevens, voor 2003, staan op p. 531 van het Statistisch Jaarboek van het VlaamsOnderwijs, schooljaar 2003–2004, of op blad ‗03sosp04‘ van file ‗studiebewijzen_0203‘ van de Excelversie van dat Jaarboek.54 Vlaamse Overheid (s.d.). Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het voltijdssecundair onderwijs. Werkingsjaren 2005, 2006 en 2007. Brussel: Ministerie van Onderwijs enVorming, Agentschap voor Onderwijsdiensten.128

Ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaarMigratie. Om het effect van migratie correct te kunnen verwerken in de indicatorenvan de ongekwalificeerde uitstroom zouden we moeten kunnen beschikken over een(gezamenlijke) verdeling van de immigratie- en de emigratieaantallen per sekse en perleeftijd en tegelijk ook volgens de dichotomie gekwalificeerd/ongekwalificeerd. Decijfers zouden betrekking moeten hebben op de effectieve migratie van jongeren (enniet enkel op legale migratie). Bovendien zou het moeten gaan over migratie in en uitde Vlaamse Gemeenschap, een entiteit die geen welomschreven grondgebied en geenexact inwoneraantal heeft.In werkelijkheid zijn enkel cijfers over een aantal migratiestromen tussen deGewesten onderling en tussen de Gewesten en het buitenland voorhanden. 55 56 Er is degebruikelijke verdeling per sekse en leeftijd, maar (niet onverwacht) geen onderscheidvolgens het al dan niet bezitten van een kwalificatie.De manier waarop de bestaande indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom perkalenderjaar (‗VoltSO‘ en ‗VoltSO+SYNTRA‘) de mogelijke invloed van migratieproberen te verrekenen 57 is dan ook weinig geloofwaardig. Gezien de grote klooftussen de informatie die nodig is en wat effectief voorhanden is, hebben we nietgeprobeerd een correctie voor migratie in te bouwen in het voorliggende indicatorensysteem.Vergelijking van nieuwe en oude indicatorwaarden. In Figuur 81, Figuur 82 en Figuur83 kunnen de VoltSO-, de VoltSO+SYNTRA en de nieuwe SSL-indicator van deongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaar met elkaar vergeleken worden. 58 Uit defiguren blijkt dat het essentiële verschil tussen de indicatoren hun globaal niveau is,55 Zie p. 15 van LOA-rapport nr. 18. De voorbije jaren bleek het niet meer mogelijk de daar genoemdeinformatie over de migratiestromen tussen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Vlaams Gewestte verkrijgen bij de opvolger van het NIS, de Algemene Directie Statistiek van de FOD Economie.56 Een andere bron van gedeeltelijke informatie over immigratie is te vinden in de administratieveonderwijsgegevens zelf. Leerlingen jonger dan 18 die hun jaar in de ‗onthaalklas voor anderstaligenieuwkomers‘ beëindigen stromen waarschijnlijk binnen in het leerplichtonderwijs. (Voor deverwerking in het indicatorensysteem van dit rapport zouden de kleine aantallen die 16 of 17 zijn ophet moment dat ze overgaan, van belang zijn.) De voorbije jaren is de uitstroom van 16- en 17-jarigenuit de onthaalklas toegenomen. Waarschijnlijk is dit grotendeels een overgangsverschijnsel (door degeleidelijke inburgering van het systeem van onthaalklassen) dat enkel betekent dat een instroom die ertevoren ook al was meer en meer waarneembaar is geworden. Om die reden zijn de gegevens over deonthaalklas toch niet verwerkt in de schattingen van de totale en de ongekwalificeerde uitstroom uit hetleerplichtonderwijs (zie Deel 1).57 Zie p. 15 van LOA-rapport nr. 18. De correctie houdt bovendien enkel rekening met de migratie van12–17-jarigen, terwijl er in het beschouwde deel van het onderwijssysteem nog een beduidend aantaloudere leerlingen aanwezig zijn.58 Voor de ‗oude‘ indicatoren hebben we ons beperkt tot de waarden die reeds beschikbaar waren invroegere rapporten van het Steunpunt LOA/SSL.129

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomhet gevolg van het feit dat ze op verschillende kwalificatiecriteria gebaseerd zijn. DeSSL-indicator is gebaseerd op het meest complete criterium en zijn curve ligt dan ooktelkens het laagst.130

Ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaarFiguur 80. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjarenJ = jongens; M = meisjes131

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 81. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjaren: SSL-indicatorversus vroegere indicatoren; jongens132

Ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaarFiguur 82. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjaren: SSL-indicatorversus vroegere indicatoren; meisjes133

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 83. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjaren: SSL-indicatorversus vroegere indicatoren; jongens en meisjes samen134

Voortijdige schoolverlaters in een gegeven leeftijdsintervalHet aandeel zonder kwalificatie en niet meer in leerplichtonderwijs in het deelvan de bevolking tussen gegeven leeftijdsgrenzen—Een geaggregeerde indicatorvan de ongekwalificeerde uitstroomDe indicatoren van dit onderdeel hebben betrekking op een gegeven kalenderjaar(bijvoorbeeld: 2007) en op het deel van de Vlaamse bevolking binnen gegevenleeftijdsgrenzen (bijvoorbeeld: de 18–22-jarigen). De indicator geeft de fractie van detotale bevolking in het aangeven leeftijdsinterval die in het gegeven kalenderjaar ofvroeger ongekwalificeerd is uitgestroomd; of anders gezegd: de fractie die geenkwalificatie in handen heeft en niet meer in het leerplichtonderwijs zit.Deze indicatoren vormen een (derde) manier om de informatie van debasisindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd samen te vatten. Zekunnen berekend worden uit de basisindicatoren en de omvang van degeboortecohorten.Figuur 84 toont een eerste voorbeeld van dit type indicator. Het gaat daar over de 18–22-jarigen. Het eindpunt van de curve ‗J‘, bijvoorbeeld, heeft betrekking op detoestand van de mannelijke bevolking in het kalenderjaar 2007, en meer bepaald op dejongens geboren in 1985 (22-jarigen), 1986 (21-jarigen), …, of 1989 (18-jarigen). Deindicatorwaarde bedraagt iets meer dan 14,9%. Dat wil zeggen dat we per 1000 18–22-jarige jongens er 149 aantreffen die niet meer in het leerplichtonderwijs zitten enniet in het bezit zijn van een kwalificatie. Figuur 84 toont bovendien een curve voorde meisjes (‗M‘) en een curve voor jongens en meisjes samen (‗J+M‘), telkens voorde kalenderjaren 1999 tot 2007.De curven in Figuur 84 zijn eerder glad. Dat is in overeenkomst met de aard van deindicator. Neem bijvoorbeeld de 18–22-jarigen in 2006 die ongekwalificeerd zijn engeen leerplichtonderwijs meer volgen. Een belangrijk deel daarvan, namelijk de 18–21-jarigen, vinden we in 2007 onvermijdelijk terug als 19–22-jarige ‗voortijdigeschoolverlaters‘. Door de uitmiddeling over een leeftijdsinterval van, in dit geval, vijfjaren (18–22), mag men geen grote verandering tussen twee opeenvolgendekalenderjaren verwachten. Dit soort indicator is dan ook eerder geschikt om trendsover een ruim interval van kalenderjaren in beeld te brengen en minder geschikt omde eerste aanzet van een beleidseffect snel te detecteren.135

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomDe gekozen leeftijdsgrenzen hebben een invloed op de indicator op minstens tweemanieren. Ten eerste: hoe breder het leeftijdsinterval, hoe meer uitmiddeling en hoegladder de curven. Ten tweede is het van belang of de jaren vlak na het einde van deleerplicht in het interval begrepen zijn of niet.Een belangrijk aantal 18-jarigen zit—in het eerste jaar na het einde van hunleerplicht—toch nog in het leerplichtonderwijs. Hetzelfde geldt (in minder mate) voorde 19-jarigen (in het tweede jaar na het einde van de leerplicht). Die leerlingen hebbennog de kans om een kwalificatie te behalen, maar voor sommigen zal dat niet lukken.Het cumulatief aantal vroege schoolverlaters ligt bij de 18-jarigen dan ook nog eenstuk lager dan enkele jaren later, bijvoorbeeld op 20-jarige leeftijd. Een vergelijkingvan Figuur 85 met Figuur 86 illustreert de gevolgen hiervan voor de invloed van hetleeftijdsinterval op de indicator. Figuur 86 toont de indicator met betrekking tot de20–24-jarigen, die de (enigszins voorbarige) bevindingen op 18- en 19-jarige leeftijduit de mix laat. Die indicator heeft daardoor hogere waarden dan de indicator voor18–24-jarigen uit Figuur 85. In 2007 bedroeg het aantal 18–24-jarige vroegejarigen (Figuur 86, curve ‗J+M‘).De waarden van de indicator voor 18–24-jarigen (Figuur 85) zijn nog eenssamengebracht in Tabel 6. Het volgende onderdeel van de tekst vergelijkt dezeindicator met de dikwijls geciteerde indicator van ―vroegtijdige schoolverlaters‖gebaseerd op de ―Labour Force Survey‖.Tabel 6. Ongekwalificeerde 18−24-jarigen niet meer in leerplichtonderwijsJ M Samenschoolverlaters 12,6% (Figuur 85, curve ‗J+M‘), tegenover 13,8% bij de 20–24-Kalenderjaar2001 13,6% 8,4% 11,1%2002 13,9% 8,6% 11,3%2003 14,3% 8,9% 11,6%2004 14,5% 9,0% 11,8%2005 14,9% 9,2% 12,1%2006 15,3% 9,4% 12,4%2007 15,5% 9,4% 12,6%Kwalificatiecriterium: ASO-diploma, KSO/TSO-diploma, BSO-getuigschrift, DBSO-getuigschrift ofSYNTRA-getuigschrift.Overeenkomst en verschil met de EAK-indicatorDe indicator voor de 18–24-jarigen (Figuur 85) is, in elk geval voor wat de definitiebetreft, verwant met de indicator van ―vroegtijdige schoolverlaters‖ die (in een136

Voortijdige schoolverlaters in een gegeven leeftijdsintervalEuropese context) door de Algemene Directie Statistiek van de FOD Economie wordtberekend uit de ―Enquête naar de arbeidskrachten‖ (―EAK‖) 59 . Die indicator—kortaangeduid als de ―EAK-indicator‖—wordt gedefinieerd als:het percentage personen met een leeftijd van 18 tot 24 jaar dat geen diploma van hogersecundair onderwijs heeft behaald en geen enkele vorm van onderwijs of vorming meervolgt.Indien we abstractie maken van de mogelijke verschillen tussen ―geen kwalificatie‖en ―geen diploma van hoger secundair onderwijs‖ dan verwachten we voor deindicator van Figuur 85 een wat hogere waarde dan voor de EAK-indicator. Hetverschil bestaat dan immers uithet percentage personen met een leeftijd van 18 tot 24 jaar dat geen kwalificatie heeften niet meer in het leerplichtonderwijs zit maar wel nog een vorm van onderwijs ofvorming volgt.Een gedetailleerde bespreking van de overeenkomsten en verschillen tussen de SSLindicatorvan het percentage ongekwalificeerd uitgestroomde 18–24-jarigen (Figuur85) en de EAK-indicator is te vinden in een ander rapport van het Steunpunt SSL 60 .Uit de bespreking blijkt dat de EAK-indicator om verschillende redenen niet geschiktis voor het opvolgen van de ongekwalificeerde uitstroom uit het Vlaams leerplichtonderwijs:(1) de EAK-indicator vermengt, zoals gezegd, de (eerder geleidelijkevoluerende) ongekwalificeerde uitstroom uit het leerplichtonderwijs met de(mogelijk snel veranderende) graad van deelname van ongekwalificeerden aanvorming buiten het leerplichtonderwijs; (2) de EAK-indicator heeft betrekking op hetVlaams Gewest, niet op de Vlaamse Gemeenschap; (3) de EAK-indicator is onstabieldoor breuken in de tijdreeks en door de (te) beperkte nauwkeurigheid van de meting;de meetfout is wellicht een gevolg van de (te beperkte) omvang van de steekproef inhet leeftijdsegment in kwestie en mogelijk ook van een enquêteurseffect.Figuur 87 is een update van de centrale figuur van rapport SSL/OD1/2008.14. InFiguur 87 worden de SSL-indicatoren van de 18−22-jarigen (zie Figuur 84) en de59 Een tijdreeks van deze indicator voor het Vlaams Gewest is te vinden op de sitehttp://www.statbel.fgov.be van de Algemene Directie Statistiek van de FOD Economie (maart 2010), inde tabel onder de titel ―Vroegtijdige schoolverlaters – jaargemiddelden (1999–2005)‖. De meestrecente indicatorwaarden (tijdreeks van 1999 tot 2008) zijn beschikbaar op de site http://www.werk.bevan het Steunpunt Werk & Sociale Economie (WSE) op het blad ‗Jaargemiddelden‘ van de Excel file‗311_ongekwalificeerde_uitstroom‘, in de tabellen onder de hoofding ‗Ongekwalificeerde uitstroom uithet onderwijs‘ (maart 2010).60 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). De EAK-indicator van ―vroegtijdigeschoolverlaters‖: toets aan administratieve onderwijsgegevens en kritiek. Leuven: Steunpunt SSL,rapport nr. OD1/2008.14. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.137

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroom18−24-jarigen (zie Figuur 85) vergeleken met de indicator van ―vroegtijdigeschoolverlaters‖ gebaseerd op de ―Enquête naar de arbeidskrachten‖ (de EAKindicator).Figuur 88, tenslotte, is een update van de figuur over de 20−24-jarigen zonderkwalificatie uit de bijlage van rapport SSL/OD1/2008.14. Deze figuur toont hetcomplement van een eveneens op de ―Enquête naar de arbeidskrachten‖ gebaseerdeindicator van het ―aandeel 20- tot 24-jarigen met minimaal een diploma secundaironderwijs‖. 61 Die indicator wordt vergeleken met een berekening van het aandeel20−24-jarigen zonder kwalificatie die gebaseerd is op dezelfde gegevens als deindicatoren in het voorliggend rapport. 62 Daarnaast toont de figuur ook de SSLindicatorvan de 20−24-jarigen zonder kwalificatie en niet meer in leerplichtonderwijs(zie Figuur 86) 63 . De vergelijking in Figuur 88 is van belang omdat daaruit blijkt datde onregelmatigheid van de EAK-indicator van ―vroegtijdige schoolverlaters‖ nietenkel een gevolg is van de (volatiele) component over vorming vanongekwalificeerden buiten het leerplichtonderwijs. 6461 De indicatorwaarden zijn beschikbaar op de site http://www.werk.be van het Steunpunt Werk &Sociale Economie (WSE) op het blad ‗Jaargemiddelden‘ van de Excel file‗311_ongekwalificeerde_uitstroom‘, in de tabellen onder de hoofding ‗Aandeel 20- tot 24-jarigen diehet hoger secundair onderwijs beëindigd hebben‘ (maart 2010). De cijfers tot 2007 zijn ook eldersgepubliceerd, voor bronnen: zie rapport SSL/OD1/2008.14.62 Grafieken gemarkeerd als ‗J SSL‘, ‗J+M SSL‘ en ‗M SSL‘.63 Grafieken gemarkeerd als ‗J SSLuit‘, ‗J+M SSLuit‘ en ‗M SSLuit‘.64 Voor meer uitleg verwijzen we naar de bijlage van rapport SSL/OD1/2008.14.138

Voortijdige schoolverlaters in een gegeven leeftijdsintervalFiguur 84. Ongekwalificeerd en niet meer in leerplichtonderwijs, 18–22-jarigenJ = jongens; M = meisjes139

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 85. Ongekwalificeerd en niet meer in leerplichtonderwijs, 18–24-jarigenJ = jongens; M = meisjes140

Voortijdige schoolverlaters in een gegeven leeftijdsintervalFiguur 86. Ongekwalificeerd en niet meer in leerplichtonderwijs, 20–24-jarigenJ = jongens; M = meisjes141

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 87. Ongekwalificeerd en niet in onderwijs/vormingJ = jongens; M = meisjes142

Voortijdige schoolverlaters in een gegeven leeftijdsintervalFiguur 88. 20–24-jarigen zonder kwalificatieJ = jongens; M = meisjes143

Bijlagen145

Kwalificaties Buitengewoon OnderwijsKwalificaties via de ‘opleidingsvormen 3 en 4’ van het buitengewoon secundaironderwijsHet indicatorensysteem dat ontwikkeld is in rapport SSL/OD1/2008.13 65 houdtrekening met kwalificaties via het gewoon voltijds secundair onderwijs en het(gewoon) deeltijds beroepsonderwijs en met de leercontracten van SYNTRA. Tot nutoe waren er te weinig cijfergegevens beschikbaar om studiebewijzen van hetbuitengewoon secundair onderwijs (BuSO) op te kunnen nemen in het kwalificatiecriterium.Daaruit volgt dat de huidige indicatoren de werkelijke ongekwalificeerdeuitstroom overschatten: wie het leerplichtonderwijs verlaat vanuit het BuSO is nu—volgens het huidige onvolledige kwalificatiecriterium—bij definitie een vroegeschoolverlater. Een korte tijdreeks van data over het BuSO maakt het voor het eerstmogelijk om een indruk te krijgen van de omvang van die overschatting. Dit is meteeneen eerste aanzet tot een volledige integratie van de kwalificaties van het BuSO in hetindicatorensysteem. 66Kwalificaties via buitengewoon secundair onderwijsHet buitengewoon secundair onderwijs is verdeeld in vier ‗opleidingsvormen‘:Opleidingsvorm 1: ―geeft een sociale vorming met het oog op een integratie in eenbeschermd milieu‖;Opleidingsvorm 2: ―geeft een algemene en sociale vorming en een arbeidstraining methet oog op integratie in een beschermd leef- en arbeidsmilieu‖;Opleidingsvorm 3: ―geeft een algemene sociale en beroepsvorming met het oog opintegratie in een gewoon leef- en werkmilieu‖;Opleidingsvorm 4: ―geeft een voorbereiding op een studie in het hoger onderwijs en opintegratie in het actieve leven‖. 67Leerlingen van de ‗opleidingsvorm 3‘ (OV3) kunnen een kwalificatiegetuigschriftbehalen. 68 Leerlingen van de ‗opleidingsvorm 4‘ (OV4) kunnen de kwalificaties van65 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Evolutie van de ongekwalificeerde uitstroom. Eensamenhangend indicatorensysteem gebaseerd op indicatoren per leeftijd. Leuven: Steunpunt SSL,rapport nr. OD1/2008.13. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.66 Het is nu al mogelijk de recente waarden van de basisindicatoren per leeftijd en van de indicator vande ongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaar te corrigeren. Naarmate de tijdreeks van gegevensover het BuSO aangroeit in de komende jaren, kan het uitgebreide kwalificatiecriterium steeds verderingebouwd worden in het indicatorensysteem. Zodra de huidige beschikbare tijdreeks van vier jarenaangegroeid is tot acht jaren, wordt ook de SSL-indicator voor de ‗18−24-jarigen zonder kwalificatieen niet meer in het leerplichtonderwijs‘ exact berekenbaar volgens het uitgebreide criterium en is deintegratie volledig.67 Zie bijvoorbeeld: Statistisch Jaarboek van het Vlaams onderwijs, schooljaar 2006–2007, p. 10.147

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomhet gewoon secundair onderwijs verwerven (een studiegetuigschrift van het tweedeleerjaar van de derde graad beroepsonderwijs of een diploma van secundaironderwijs). 69 Het zijn deze kwalificaties via de ‗opleidingsvormen 3 en 4‘ die we inaanmerking nemen bij het verrekenen van de rol van het BuSO in de gekwalificeerdeen ongekwalificeerde uitstroom uit het leerplichtonderwijs.Beschikbare cijfers over kwalificaties via BuSO en eerste conclusiesFiguur 89 toont de beschikbare cijfers over het aantal kwalificaties behaald doorjongens via de ‗opleidingsvormen 3 en 4‘ van het buitengewoon secundair onderwijs,per leeftijd. Dit zijn gegevens uit de kalenderjaren 2004, 2005, 2006 en 2007. 70Tevoren werden deze kwalificaties ook al uitgereikt, maar waren er nog geenbetrouwbare tellingen van de aantallen. 71 Figuur 90 bevat de overeenkomstige datavoor de meisjes.De aantallen in Figuur 89 en Figuur 90 hebben in hoofdzaak betrekking op OV3. Debijdrage van OV4 in de kwalificatieverzameling van een cohorte is zeer gering invergelijking met de bijdrage van OV3. Dat blijkt uit een vergelijking van de cijfers inTabel 7 (over OV4) met de aantallen weergegeven in de figuren. Uit een vergelijkingvan Tabel 7 met Tabel 8 (over de BSO-kwalificaties via OV4) blijkt bovendien dathet in OV4 meestal om kwalificaties uit het beroepsonderwijs (namelijk:studiegetuigschriften van het tweede leerjaar van de derde graad) gaat.In de volgende figuren zijn de absolute aantallen vervangen door fracties van deomvang van de overeenkomstige geboortecohorten: Figuur 91 (jongens), Figuur 92(meisjes) en Figuur 93 (jongens en meisjes samen). Hieruit blijkt dat de bijdrage vanhet buitengewoon secundair onderwijs ongeveer vergelijkbaar is met die van hetdeeltijds beroepsonderwijs en belangrijker dan de (sterk afgenomen bijdrage van de)68 Zie bijvoorbeeld: de tabel op blad ‗07dsec25‘ van bestand ‗dip_SO_0607‘ van het StatistischJaarboek van het Vlaams Onderwijs, schooljaar 2007–2008.69 Zie bijvoorbeeld: de tabel op blad ‗07dsec26‘ van bestand ‗dip_SO_0607‘ van het StatistischJaarboek van het Vlaams Onderwijs, schooljaar 2007–2008.70 De data over de kwalificatiegetuigschriften in OV3 in 2004 en 2005 zijn bezorgd door hetDepartement Onderwijs (e-mail H. Goeman, 20 juni 2007). De gegevens over de kwalificaties via OV4in 2004 en 2005 zijn eveneens afkomstig van het Departement Onderwijs (e-mail H. Goeman, 3 juni2008). De gegevens voor 2006 en 2007 zijn gepubliceerd in de Statistische Jaarboeken van het VlaamsOnderwijs (schooljaren 2006−2007 en 2007−2008).71 Gegevens over de studiebewijzen in OV3 werden voor het eerst door het Departement Onderwijs aande scholen opgevraagd voor het schooljaar 2001−2002. Voor de eerste jaren (2002 en 2003) was hetresultaat van de gegevensverzameling echter nog niet voldoende betrouwbaar—bronnen: (1) e-mail F.Vossen, 24 oktober 2003; (2) reactie van 27 juli 2004, kenmerk 130B/AVD/040727cl, op onzetechnische nota van 26 mei 2004.148

Kwalificaties Buitengewoon Onderwijsleercontracten. Zo vindt men dat in de jongenscohorte van geboortejaar 1988ongeveer 1,2% op 18-jarige leeftijd een kwalificatie verwerft via het BuSO (Figuur91); in het deeltijds beroepsonderwijs gaat het over 1,1% van de jongenscohorte (zieFiguur 30); voor wat de leercontracten betreft over 0,5% van de 18-jarigen (Figuur35). De overeenkomstige cijfers voor de meisjes zijn: 0,7% (BuSO, Figuur 92), 0,6%(DBSO, Figuur 31) en 0,4% (SYNTRA, Figuur 36).Uit deze beperkte gegevens kan men toch al enkele conclusies trekken. Ten eersteblijkt dat er een beduidende bijdrage is van het BuSO aan de kwalificatiestroom.Door het BuSO niet in rekening te brengen in het indicatorensysteem van vroegeschoolverlaters, wordt de ongekwalificeerde uitstroom dus overschat. Ten tweedetonen de cijfers dat vooral het ‗buitengewoon beroepsonderwijs‘ (dat is‗opleidingsvorm 3‘) hier van belang is; in vergelijking daarmee zijn de kwalificatieaantallenvia ‗opleidingsvorm 4‘ verwaarloosbaar. Ten derde zien we in deze kortetijdreeks geen enkele indicatie van een toename van het aantal kwalificaties via hetBuSO.Het niet verrekenen van een groeiende kwalificatiestroom vanuit het BuSO had eenverklaring kunnen vormen voor de (in dat geval artificiële) geleidelijke stijging van debestaande SSL-indicatoren (zonder de BuSO-kwalificaties). Maar de beschikbaregegevens geven dus geen grond voor een dergelijke verklaring.Tabel 7. Aantal kwalificaties via BuSO OV4, naar leeftijdKalender- 18 19 20 21 22jaarJongens2004 2 9 1 1 -2005 5 5 1 - 12006 2 11 5 2 -2007 5 10 8 - -Meisjes2004 - 1 3 - -2005 - 7 3 1 -2006 - 4 1 - -2007 - 8 2 - -Jongens + Meisjes2004 2 10 4 1 -2005 5 12 4 1 12006 2 15 6 2 -2007 5 18 10 - -‗Kwalificaties‘ = studiegetuigschriften van 2 de leerjaar 3 de graad BSO of diploma van secundaironderwijs behaald in 2 de leerjaar 3 de graad TSO of ASO.149

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomTabel 8. Aantal studiegetuigschriften van 2 de leerjaar 3 de graad BSO via BuSO OV4,naar leeftijdKalender- 18 19 20 21 22jaarJongens2004 1 8 1 - -2005 4 5 - - -2006 1 10 5 1 -2007 2 10 5 - -Meisjes2004 - 1 3 - -2005 - 6 2 - -2006 - 3 1 - -2007 - 8 2 - -Jongens + Meisjes2004 1 9 4 - -2005 4 11 2 - -2006 1 13 6 1 -2007 2 18 7 - -150

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 89. Aantal kwalificaties behaald door jongens via OV 3 en OV4 van het BuSO,per leeftijd; absolute aantallen152

Kwalificaties Buitengewoon OnderwijsFiguur 90. Aantal kwalificaties behaald door meisjes via OV 3 en OV4 van het BuSO,per leeftijd; absolute aantallen153

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 91. Kwalificaties behaald door jongens via OV 3 en OV4 van het BuSO, perleeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte154

Kwalificaties Buitengewoon OnderwijsFiguur 92. Kwalificaties behaald door meisjes via OV 3 en OV4 van het BuSO, perleeftijd; fracties van de omvang van de geboortecohorte155

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 93. Kwalificaties behaald via OV 3 en OV4 van het BuSO, per leeftijd; fractiesvan de omvang van de geboortecohorte156

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 94. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorteHet label ‗B‘ (witte curven) verwijst naar de berekening mét BuSO-kwalificaties.158

Kwalificaties Buitengewoon OnderwijsFiguur 95. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorteHet label ‗B‘ (witte curven) verwijst naar de berekening mét BuSO-kwalificaties.159

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 96. Ongekwalificeerde uitstroom van jongens per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte; detailHet label ‗B‘ (witte curven) verwijst naar de berekening mét BuSO-kwalificaties.160

Kwalificaties Buitengewoon OnderwijsFiguur 97. Ongekwalificeerde uitstroom van meisjes per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorte; detailHet label ‗B‘ (witte curven) verwijst naar de berekening mét BuSO-kwalificaties.161

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 98. Ongekwalificeerde uitstroom in een reeks kalenderjarenHet label ‗B‘ (witte curven) verwijst naar de berekening mét BuSO-kwalificaties. J = jongens; M =meisjes.162

Kwalificaties Buitengewoon OnderwijsInvloed van BuSO-kwalificaties op de basisindicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroomFiguur 94 (jongens) en Figuur 95 (meisjes) tonen het effect van het in rekeningbrengen van de kwalificaties uit het buitengewoon secundair onderwijs op deindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom per leeftijd. De zwarte curven zijnde—eerder in Figuur 73 en Figuur 74 gerapporteerde—indicatorwaarden die deBuSO-kwalificaties negeren. De witte curven, met een bereik van maar vieropeenvolgende jaren, zijn de aangepaste indicatoren, die rekening houden met het feitdat ook het BuSO kwalificaties oplevert. Figuur 96 en Figuur 97 zoomen in op degrafieken van de 20-, 21- en 22-jarigen.De output van het buitengewoon secundair onderwijs is omvangrijk genoeg om eenniet te verwaarlozen effect te hebben op de ongekwalificeerde uitstroom. Zo wordt deongekwalificeerde uitstroom van 18-jarige jongens van geboortejaar 1989 geschat op8,0% van de jongenscohorte (door de BuSO-kwalificaties mee te tellen) in de plaatsvan 9,0% (door de BuSO-kwalificaties te negeren): een verschil van een vol procentvan de jongenscohorte. Bij de meisjes is het overeenkomstige verschil wat kleiner:5,3% mét tegenover 5,9% zonder correctie voor de BuSO-resultaten. Ook op 19-jarigeleeftijd is de bijdrage van het BuSO van enig belang. Daarna (voor de 20-, 21- en 22-jarigen) is het effect van het BuSO gering. 72Hoewel de BuSO-kwalificaties dus een beduidend effect hebben op het niveau van debasisindicatoren van de 18- en 19-jarigen, is er in de figuren geen enkel effectzichtbaar op de vorm van het verloop van de indicatoren.Invloed van BuSO-kwalificaties op de indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroomin een geboortecohorteLeerlingen van de ‗opleidingsvormen 3 en 4‘ van het BuSO verwerven hunkwalificaties in essentie op de leeftijden 17, 18, 19 en 20. (Er zijn ook enkele 21- en72 Merk op dat het in rekening brengen van de BuSO-kwalificaties een wat groter effect heeft op deindicator voor de 22-jarigen dan voor de 21-jarigen. Dat is een gevolg van het feit dat het aantal inrekening gebrachte kwalificaties een invloed heeft op de schatting van de totale uitstroom van 16- en17-jarigen. Indirect is er ook een invloed op de schatting van de totale uitstroom van 22-jarigen, dieberekend wordt als een restcategorie, namelijk het verschil tussen de omvang van de cohorte en deuitstroom van 16- tot 21-jarigen. Het feit dat sommige leerlingen een BuSO-kwalificatie behalen op 17-jarige leeftijd, vermindert de geschatte totale uitstroom van 22-jarigen en zo ook de geschatteongekwalificeerde uitstroom van 22-jarigen.163

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroom22-jarigen die nog een kwalificatie behalen.) Met de korte tijdreeks van beschikbaregegevens is het enkel voor de cohorte van geboortejaar 1987 dat we over dekwalificatieaantallen voor deze vier leeftijden beschikken. Anderzijds is de meestrecente cohorte met een volledige ‗boekhouding‘ (dat wil zeggen: tot en met debijdrage van de 22-jarigen) voor de overige kwalificatiesoorten de cohorte van hetgeboortejaar 1985. Het is dus nog niet mogelijk om de cijfers van het buitengewoonsecundair onderwijs exact te verrekenen in de tijdreeks van de ongekwalificeerdeuitstroom per geboortejaar: de datareeks over het BuSO is nog wat te kort. Maar decijfers in Tabel 9 geven al een goede indicatie van de orde van grootte van decorrectie.Tabel 9. Invloed van verrekening kwalificaties BuSO OV3 en OV4 in de indicator vande ongekwalificeerde uitstroom per geboortejaar (benadering c )Jongens Meisjes J + MBuSO kwalificaties niet meegerekend a 17,9% 10,7% 14,4%Bijdrage BuSO kwalificaties b 1,8% 1,1% 1,4%BuSO kwalficaties meegerekend 16,1% 9,6% 12,9%a Cijfers voor het geboortejaar 1985.b Cijfers voor het geboortejaar 1987 (17-, 18-, 19- en 20-jarigen).c Dit is een benadering omdat de indicatorwaarden voor het geboortejaar 1985 aangepast wordenvolgens de cijfers over het BuSO voor het geboortejaar 1987.Invloed van BuSO-kwalificaties op de indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroomin een kalenderjaarFiguur 98 toont de indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom in een kalenderjaarvolgens het nieuwe kwalificatiecriterium (mét BuSO). Ze worden er vergeleken metde langere tijdreeksen van Figuur 80 van de overeenkomstige indicatoren volgens hetcriterium zonder BuSO. In 2007 bijvoorbeeld, staat tegenover een ongekwalificeerdeuitstroom van 18,3% van de jongens volgens het beperkte kwalificatiecriterium eennieuw cijfer van 16,6% vroege schoolverlaters volgens het nieuwe criterium; heteffect van het in rekening brengen van de output van het BuSO bedraagt dus 1,7% vande totale uitstroom van jongens in 2007. Bij de meisjes bedraagt het verschil tussen detwee criteria 1,1% van de uitstroom in 2007: 9,8% vroege schoolverlaters (mét BuSO)tegenover de 10,9% in Figuur 80. Voor jongens en meisjes samen verandert deindicatorwaarde voor 2007 van 14,7% (zonder BuSO) naar 13,3% (mét BuSO).De nieuwe indicator bevestigt dat de ongekwalificeerde uitstroom recent istoegenomen. Zelfs door het smalle beschikbare venster van slechts vier jaar zien wehet aantal vroege schoolverlaters bij de jongens stijgen van 14,9% van de uitstroom164

Kwalificaties Buitengewoon Onderwijs(2004) tot 16,6% (2007); bij de meisjes is er een toename van 8,9% ongekwalificeerdeuitstromers (2004) naar 9,8% (2007); voor jongens en meisjes samen komt dit neer opeen stijging van 12,0% (2004) naar 13,3% (2007) voortijdige schoolverlaters in deuitstroom.Invloed van BuSO-kwalificaties op de indicatoren van de vroege schoolverlaters ineen leeftijdsintervalIn een indicator over de situatie van de 18–24-jarigen in een gegeven kalenderjaar zijnzeven geboortecohorten betrokken; de boekhouding van kwalificaties moet voor diegeboortecohorten af zijn tot en met de leeftijd van, achtereenvolgens, 18, 19, …, 24.De tijdreeks (van vier jaren) over de kwalificaties via het buitengewoon secundaironderwijs is nog te kort is om het BuSO correct te verrekenen in een indicator van detoestand van 18–24-jarigen voor zelfs maar één kalenderjaar.Invloed van BuSO-kwalificaties op de kloof tussen jongens en meisjesHet pakket BuSO-kwalificaties is groter in de jongenscohorten dan in demeisjescohorten. Dat blijkt bijvoorbeeld onmiddellijk uit een vergelijking van Figuur91 met Figuur 92. Volgens het nieuwe kwalificatiecriterium (mét BuSO) is de ‗gendergap‘ inzake voortijdig schoolverlaten dus smaller dan volgens het beperkte criteriumzonder het buitengewoon secundair onderwijs. Zo was het percentage vroegeschoolverlaters in 2007 16,6% - 9,8% = 6,8% hoger bij de jongens dan bij de meisjesvolgens het nieuwe kwalificatiecriterium; zonder de kwalificaties van hetbuitengewoon secundair onderwijs bedroeg het verschil 18,3% - 10,9% = 7,4%.Ook na deze (beperkte) correctie blijft het verschil tussen het (grote) aantal vroegeschoolverlaters bij de jongens en het (kleinere) aantal bij de meisjes opmerkelijk.Verdere vragen over de ongekwalificeerde uitstroom uit het buitengewoon secundaironderwijs en over het rendement van ‗opleidingsvorm 3‘Deze eerste analyse van de bijdrage van het BuSO aan de gekwalificeerde enongekwalificeerde uitstroom roept bijkomende vragen op.165

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomDe Figuren 27, 28, 33 en 34 in Bijlage A van het rapport SSL/OD1/2008.15 73 tonendat het gedeelte van een geboortecohorte dat op 13- tot 17-jarige leeftijdbuitengewoon onderwijs volgt, de voorbije jaren geleidelijk is gegroeid. 74 Anderzijdsvinden we geen aanwijzing voor een toename van de bijdrage van het BuSO aan dekwalificatiestroom (zie Figuur 91, Figuur 92 en Figuur 93). De combinatie van dezetwee vaststellingen roept vragen op over de recente evolutie van het rendement vanhet BuSO en meer bepaald over het rendement van de ‗opleidingsvorm 3‘.Een rendementsberekening zoals uitgewerkt voor de onderwijsvormen van hetgewoon onderwijs in het rapport SSL/OD1/2007.02 75 is ook uitvoerbaar voor OV3van het BuSO. Een dergelijke rendementsindicator zou de output van OV3 voor eengegeven geboortecohorte (dat wil zeggen: het aantal door de cohorte verworvenkwalificaties van OV3) vergelijken met de door OV3 geleverde input—het totaalaantal opleidingsjaren besteed aan de geboortecohorte, uitgedrukt in ‗opleidingseenheden‘van vijf jaar. Het rendementscijfer vat verschillende aspecten van deopleiding samen: vertraging binnen de opleiding, neveninstromen, overgangen naarandere vormen van leerplichtonderwijs, ongekwalificeerd uitstromen.Een indicator die (enkel) de ongekwalificeerde uitstroom uit OV3 weergeeft, kan nietberekend worden uit hetzelfde type gegevens—in hoofdzaak: tellingen vanleerlingenaantallen en aantallen studiebewijzen per geboortejaar, leeftijd en sekse—als het indicatorensysteem uit het voorliggend rapport. Om een indicator teconstrueren die betrekking heeft op een welbepaalde uitstroompositie (zoals‗onderwijsvorm 3‘ van het buitengewoon secundair onderwijs) zijn bepaaldestroomgegevens 76 nodig. Dergelijke stroomgegevens zijn in principe voorhanden inde administratieve databases van het Departement Onderwijs. Op dit moment is het73 Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2009). Geboortecohorten in het buitengewoon lageronderwijs. Evolutie van 1989−1990 tot 2006−2007. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.15.Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.74 Het is een beperkte toename, die geringer is dan de groei bij de 6- tot 12-jarigen (het leeftijdsbereikdat grotendeels samenvalt met het buitengewoon lager onderwijs).75 Zie pp. 23-37 in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2007). Geboortecohorten in de tweede enderde graad van het voltijds gewoon secundair onderwijs. Evolutie van 1989−1990 tot 2005−2006.Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2007.02. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.76 Dit zijn leerlingenaantallen die verdeeld zijn volgens combinaties van opeenvolgendeonderwijsposities. Voor een korte uiteenzetting over het belang van het ontsluiten van dergelijke data,zie pp. 57-60 in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2006). Geboortecohorten doorheen hetVlaams onderwijs na de leerplicht. Evolutie van 1989−1990 tot 2003−2004. Leuven: Steunpunt LOA,rapport nr. 39. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.166

Kwalificaties Buitengewoon Onderwijsechter niet duidelijk of alle voor een dergelijke berekening vereiste elementenaanwezig zijn en of de kwaliteit van die data volstaat.De rol van de ‗opleidingsvormen 1 en 2‘ van het buitengewoon secundair onderwijs inde context van het opvolgen van de ongekwalificeerde uitstroom uit het leerplichtonderwijs,vormt een tweede open kwestie. De leerlingen van de ‗opleidingsvorm 1‘(die enkel gericht is op een ‗sociale vorming‘ en niet op een ‗arbeidstraining‘) enmisschien ook de ‗opleidingsvorm 2‘ (waarbij de ‗arbeidstraining‘ gericht is opintegratie in een ‗beschermd arbeidsmilieu‘), zitten op een spoor dat bij definitie nietleidt tot een ‗kwalificatie‘.Men zou kunnen overwegen om het percentage van een geboortecohorte of van deuitstroom in een gegeven kalenderjaar dat afkomstig is uit OV1 en OV2 van hetBuSO te bepalen. Een dergelijk cijfer kan dienen als een soort ondergrens, die van nutis om de overeenkomstige indicator van de ongekwalificeerde uitstroom pergeboortejaar of per kalenderjaar te beoordelen. De gegevens voor een dergelijkeberekening—in essentie: de verdeling van de leerlingenaantallen van OV1 en OV2 inopeenvolgende schooljaren volgens geboortejaar en sekse—zijn voorhanden in deadministratieve databases van het Departement onderwijs.Deze verdere analyses vallen buiten het onderzoeksbudget voor dit rapport. Sommigeaspecten komen mogelijk aan bod bij gelegenheid van toekomstige updates van hetindicatorensysteem van de ongekwalificeerde uitstroom.167

Kwalificaties na voortijdig schoolverlatenKwalificaties via het volwassenenonderwijs en de Examencommissie van deVlaamse Gemeenschap voor het Voltijds Secundair OnderwijsSommige leerlingen behalen een kwalificatie via de ‗Examencommissie van deVlaamse Gemeenschap voor het Voltijds Secundair Onderwijs‘ of via het‗volwassenenonderwijs‘ (tevoren: ‗onderwijs voor sociale promotie‘, ‗tweedekansonderwijs‘,…) in een leeftijdsfase waarin een beduidend aantal leeftijdsgenoten nogkwalificaties verwerft via het leerplichtonderwijs. Het lijkt zinvol om die kwalificatiesin kaart te brengen en te bekijken samen met de cijfers over vroege schoolverlaters uithet leerplichtonderwijs.Gegevens over kwalificaties via de Examencommissie werden al verwerkt in vroegereindicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaar. 77 Zoals uitgelegd opp. 127 zijn deze kwalificaties echter niet correct opgenomen in die indicatoren. Er zijntwee redenen. Ten eerste is zo‘n vroegere indicator een schatter van deongekwalificeerde uitstroom gesommeerd over de verschillende leeftijden. Dekwalificatie-aantallen van de Examencommissie worden ook geïntroduceerd zonderonderscheid volgens leeftijd. Dat maakt dat een groot aantal oudere leerlingen (zeg:ouder dan vijfentwintig), die niets meer te maken hebben met het leerplichtonderwijs,in de indicator verwerkt wordt. Dat leidt tot een onderschatting van deongekwalificeerde uitstroom. Ten tweede verwijst een indicator per kalenderjaar naareen bepaald uitstroomtijdstip. Daarbij gaat het over de uitstroom uit hetleerplichtonderwijs. Het is echter onwaarschijnlijk dat wie een kwalificatie behaalt viade Examencommissie op dat moment uitstroomt uit het leerplichtonderwijs.De beschikbare gegevens zeggen ons hoeveel leerlingen op een gegeven moment eenkwalificatie behalen via de Examencommissie of via het volwassenenonderwijs. Eenbelangrijk aantal van die leerlingen heeft het leerplichtonderwijs wellicht eerderverlaten (al is dat niet noodzakelijk het geval voor iedereen). Voor de leerlingen vanhet volwassenenonderwijs en de leerlingen die via de Examencommissie werken ishet dus niet redelijk te onderstellen dat het tijdstip van uitstromen uit hetleerplichtonderwijs en het kwalificatietijdstip samenvallen. We beschikken echter nietover loopbaaninformatie die het verband geeft tussen het kwalificatietijdstip en hetuitstroomtijdstip. Om die reden is het niet zinvol de cijfers van de Examencommissie77 Een bespreking van deze vroegere indicatoren (en een vergelijking met de indicator per kalenderjaardie deel uitmaakt van het huidige indicatorensysteem) is te vinden op p. 126.169

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomen het volwassenenonderwijs te verwerken in de indicatoren per kalenderjaar (waarbijhet kalenderjaar verwijst naar het moment van uitstromen uit het leerplichtonderwijs).Dus: niet in de basisindicatoren (van de ongekwalificeerde uitstroom per kalenderjaaren per leeftijd) en niet in de (geaggregeerde) indicator van de uitstroom perkalenderjaar.Het is wél zinvol om de kwalificaties via de Examencommissie en hetvolwassenenonderwijs naast de indicatoren van de ongekwalificeerde uitstroom pergeboortejaar te plaatsen. De indicatoren per geboortejaar kunnen immers (ook 78 )bepaald worden zonder uitstroomtijdstippen in rekening te brengen: men volgtgewoon hoe een cohorte haar kwalificatieverzameling aanvult naarmate ze ouderwordt. Volgens die invalshoek is het perfect mogelijk om (op bepaalde leeftijden) ookde kwalificaties via het volwassenenonderwijs en de Examencommissie van eencohorte bij te houden en het resultaat van die telling te vergelijken met het aantalvroege schoolverlaters van het geboortejaar in kwestie.Beschikbare cijfers over kwalificaties via de ‗Examencommissie van de VlaamseGemeenschap voor het Voltijds Secundair Onderwijs‘ of via het ‗volwassenenonderwijs‘Het gaat hier enerzijds over de diploma‘s van secundair onderwijs behaald via deTweede Afdeling (ASO) of de Derde Afdeling (TSO/BSO/KSO) van deExamencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het Voltijds SecundairOnderwijs 79 en anderzijds over de diploma‘s uitgereikt door het secundairvolwassenenonderwijs 80 . Voor de doeleinden van dit rapport zijn er jaarlijksetellingen nodig van deze kwalificaties, verdeeld volgens de leeftijd (of: het78 Een eerste manier om de indicatoren per geboortejaar af te leiden is door aggregatie van debasisindicatoren per leeftijd en kalenderjaar. In die manier van werken zijn de uitstroomtijdstippen duswel betrokken.79 Zie bijvoorbeeld: de lijnen met betrekking tot de ‗2de afdeling‘ en ‗3de afdeling‘ van de kolom‗Getuigschrift/diploma behaald‘ in de tabel ‗INSCHRIJVINGEN EN RESULTATEN IN 2007 BIJ DEEXAMENCOMMISSIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP VOOR HET VOLTIJDSSECUNDAIR ONDERWIJS‘ op het blad ‗07_nivover_11‘ van de Excel file‗l_niveauoverschrijdend_0708‘ van het Statistisch Jaarboek van het Vlaams Onderwijs, schooljaar2007−2008.80 Zie bijvoorbeeld: de kolom ‗Diploma‘s‘ in de tabel ‗SECUNDAIRVOLWASSENENONDERWIJS‘, ‗Aantal getuigschriften, certificaten en diploma‘s uitgereikt tijdensde referteperiode 1 februari 2007 – 31 maart 2008 naar geboortejaar en geslacht‘ op het blad‗07_dvwo_02‘ van de Excel file ‗dip_VWO_0708‘ van het Statistisch Jaarboek van het VlaamsOnderwijs, schooljaar 2007−2008.170

Kwalificaties na voortijdig schoolverlatengeboortejaar) en de sekse. Volledige cijfers zijn op dit moment voor ons beschikbaar81 82voor de jaren 1997, 2003, 2005, 2006 en 2007.De gegevens van deze jaren over de jongens zijn samengebracht in Figuur 99, incurven per leefijd als functie van het geboortejaar en met aantallen uitgedrukt alsfractie van de jongenscohorte. 83 Om een duidelijker zicht te krijgen op de globaleevolutie zijn de eigenlijke datapunten (zwart) aangevuld met geïnterpoleerde punten(wit). Figuur 100 toont de overeenkomstige data voor de meisjes; Figuur 101 gaatover de jongens en meisjes samen.De meest in het oog springende vaststelling uit deze figuren is dat het belang van ditkwalificatiekanaal recent sterk is toegenomen. In 1997 voegde het bijvoorbeeld aangeen van de betrokken jongenscohorten meer dan 0,1% gekwalificeerden toe. In 2007verwierf meer dan 0,2% van de 19-, 20- en 21-jarige jongens een kwalificatie langsdeze weg. Het gaat om bescheiden aantallen, maar de groei in de loop van eendecennium is opmerkelijk. De geleidelijke toename van de ongekwalificeerdeuitstroom uit het leerplichtonderwijs ging dus gepaard met een (enigszinscompenserende) groei van het aantal kwalificaties buiten het leerplichtonderwijs.Kwalificaties via de ‗Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor hetVoltijds Secundair Onderwijs‘ of via het ‗volwassenenonderwijs‘ in eengeboortecohorteDe ‗Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het Voltijds SecundairOnderwijs‘ en het secundair volwassenenonderwijs geven dus aan sommigen demogelijkheid om een kwalificatie in handen te krijgen die men normaal via hetleerplichtonderwijs verwerft. Volgens de grafieken in Figuur 99 bedraagt deze81 Gegevens over de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het Voltijds SecundairOnderwijs voor 1997: e-mail van Departement Onderwijs, F. Vossen, 24 oktober 2003. Voor 2003: e-mails Departement Onderwijs, F. Vossen, 7 december 2005 en 8 december 2005. Voor 2005: e-mailDepartement Onderwijs, H. Goeman, 16 mei 2007. Voor 2006: e-mails Departement Onderwijs, H.Goeman, 16 mei 2007 en 3 juni 2008. Voor 2007: e-mail Departement Onderwijs, P. Bontinck, 12 mei2009; en p. 21 in: Vlaamse Overheid (s.d.). Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor hetvoltijds secundair onderwijs. Werkingsjaren 2005, 2006 en 2007. Brussel: Ministerie van Onderwijs enVorming, Agentschap voor Onderwijsdiensten.82 De Centra voor Volwassenenonderwijs kunnen diploma‘s uitreiken sinds het schooljaar 2000−2001(Persmededeling van de Vlaamse minister van onderwijs en vorming, 2 juli 2001). De aantallen voor2001 (het eerste jaar) en 2002 zijn echter niet beschikbaar. Vanaf 2003 zijn de aantallen, met indelingvolgens geboortejaar en sekse, te vinden in de Statistische Jaarboeken van het Vlaams Onderwijs.(Cijfers voor 2003 in het Jaarboek van schooljaar 2003−2004, enzovoort.)83 De aantallen kwalificaties via de twee kanalen (rechtstreekse uitreiking door Centra voorVolwassenenonderwijs versus Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap) zijn samengeteld indeze figuren.171

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomalternatieve bijdrage aan de kwalificatieverzameling van de jongenscohorte vangeboortejaar 1980, gesommeerd over de betrokken leeftijden (tot 22), ongeveer 0,4%.Voor het geboortejaar 1985 is die bijdrage dubbel zo groot, 0,8% van de omvang vande jongenscohorte. De overeenkomstige cijfers bij de meisjes zijn: 0,4% (geboortejaar1980) en 0,7% (1985). 84Merk wel op dat de totalen in deze voorbeelden benaderingen zijn, die deelsgebaseerd zijn op interpolatie. Met voorlopig slechts informatie over vijf kalenderjaren,waarvan enkel de drie laatste opeenvolgen, zijn er niet genoeg gegevensvoorhanden om het percentage voor zelfs maar één geboortecohorte exact teberekenen.84 Zie ook: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Indicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroom. Een bijdrage tot de discussie en een aantal nieuwe schattingen. Leuven: Steunpunt LOA,rapport nr. 19. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be. Op p. 11 van dat rapport werd de bijdrage vande kwalificaties buiten het leerplichtonderwijs (via de ‗Examencommissie‘) voor het eerst verkend. Deorde van grootte van de schattingen in rapport nr. 19 is vergelijkbaar met de schattingen op basis vanFiguur 99 en Figuur 100.172

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 99. Kwalificaties behaald door jongens via volwassenenonderwijs enExamencommissie voor voltijds secundair onderwijs, per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorteDe witte datapunten zijn het resultaat van interpolatie tussen de eigenlijke (zwarte) data. Het perfectlineair verloop volgens de witte data is dus artificieel.174

Kwalificaties na voortijdig schoolverlatenFiguur 100. Kwalificaties behaald door meisjes via volwassenenonderwijs enExamencommissie voor voltijds secundair onderwijs, per leeftijd; fracties van deomvang van de geboortecohorteDe witte datapunten zijn het resultaat van interpolatie tussen de eigenlijke (zwarte) data. Het perfectlineair verloop volgens de witte data is dus artificieel.175

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 101. Kwalificaties behaald via volwassenenonderwijs en Examencommissievoor voltijds secundair onderwijs, per leeftijd; fracties van de omvang van degeboortecohorteDe witte datapunten zijn het resultaat van interpolatie tussen de eigenlijke (zwarte) data. Het perfectlineair verloop volgens de witte data is dus artificieel.176

Tabellen per geboortecohorteTabellen per geboortecohorte, voor de geboortejaren 1977 tot 1985 85Voor de geboortecohorten van de geboortejaren 1977 tot en met 1985 beschikken weover ‗volledige‘ informatie, dat wil zeggen: van op 16-jarige leeftijd—de leeftijdwaarop een eerste beduidende groep jongeren een DBSO-getuigschrift verwerft—toten met 22-jarige leeftijd—waarop een klein aantal jongeren nog een KSO/TSOdiploma,BSO-getuigschrift of SYNTRA-getuigschrift behaalt.Per geboortecohorte zijn er zes tabellen. Voor de jongenscohorte is er (links) een tabelmet cijfers voor elk van de vijf soorten kwalificaties 86 : het ASO-diploma, hetKSO/TSO-diploma, het BSO-getuigschrift 87 , het DBSO-getuigschrift en hetSYNTRA-getuigschrift 88 . Een tweede tabel (rechts) bevat de sommen voorverschillende combinaties van de kwalificatiesoorten. Zo staan links in de tabeltelkens de cijfers voor het voltijds gewoon secundair onderwijs (aangeduid als‗Voltijds SO‘). Dit zijn de sommen van de cijfers voor het ASO-diploma, hetKSO/TSO-diploma en het BSO-getuigschrift. De aanduidingen van de overigecombinaties (‗DBSO + SYNTRA‘, ‗Voltijds SO + DBSO‘ enzovoort) spreken voorzich. Verder zijn er twee analoge tabellen voor de meisjecohorte en voor de volledigegeboortecohorte (jongens en meisjes samen).Voor elke kwalificatiesoort of combinatie in een tabel zijn er telkens twee kolommenmet percentages: links (onder de hoofding ‗%‘) staat hoeveel kwalificaties behaaldworden op de aangeduide leeftijd; de rechterkolom (hoofding ‗tot‘) is cumulatief engeeft weer hoeveel kwalificaties door de leden van de cohorte verzameld zijn tot enmet de aangeduide leeftijd.Elk percentage in de tabellen verwijst naar een aantal ‗studiebewijzen‘ (diploma‘s,getuigschriften, …) behaald door personen met hetzelfde geboortejaar. Depercentages drukken dat aantal studiebewijzen uit in verhouding tot de omvang van degeboortecohorte (jongenscohorte, meisjescohorte of volledige geboortecohorte) in85 Dit is een update van de tabellenreeks in: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2009).Geactualiseerde schattingen van de ongekwalificeerde uitstroom. Verwerking van de gegevens van2006. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. SSL/OD1/2008.12. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.86 Zie Bijlage A van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2005). De ongekwalificeerde uitstroom.Evolutie van de verschillende soorten kwalificaties tot en met 2003. Leuven: Steunpunt LOA, rapportnr. 29. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.87 Sinds 2004 verwerven een aantal leerlingen dit getuigschrift via het experimenteel modulair beroepsonderwijs.88 Vroeger: VIZO-getuigschrift.177

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomkwestie. Daardoor kan de situatie van opeenvolgende geboortecohorten vergelekenworden zonder hinder door de veranderingen in het geboortecijfer 89 .Als schatting voor de omvang van een geboortecohorte gebruiken we het gemiddeldevan de omvang van de cohorte op 11-, 12- en 13-jarige leeftijd. De omvang van degeboortecohorte op 11-, 12- of 13-jarige leeftijd is bepaald als het aantal leden van decohorte dat zich op de gegeven leeftijd in het onderwijssysteem van de VlaamseGemeenschap bevindt. Tabel 10 toont het resultaat van deze werkwijze voor degeboortejaren 1977 tot en met 1985 90 .Tabel 10. Omvang van de geboortecohortenJ M SamenGeboortejaar1977 35188 34034 692221978 36018 34475 704931979 37023 34742 717651980 36531 34953 714841981 37044 34718 717621982 35889 33953 698421983 34971 33536 685071984 34020 32406 664261985 33402 31824 65226Evolutie volgens geboortejaar, per kwalificatiesoortEen deel van de cijfers uit de tabellen is samengevat in Figuur 102 (jongens), Figuur103 (meisjes) en Figuur 104 (jongens en meisjes samen). De grafieken tonen desituatie op 22-jarige leeftijd, wanneer de boekhouding van de behaalde kwalificatiesuit het leerplichtonderwijs (nagenoeg) kan afsloten worden. 91Per honderd jongens van het meest recente geboortejaar met volledige gegevens—hetgeboortejaar 1985, de 22-jarigen in 2007—zijn er 30 diploma‘s behaald via het89 Meer uitleg over deze manier van werken is te vinden op pp. 4–7 van: Van Landeghem, G., & VanDamme, J. (2004). Geboortecohorten doorheen het Vlaams Onderwijs: Evolutie van 1989–1990 tot2001–2002. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 16.90 Opnieuw: zie LOA-rapport nr. 16 (pp. 4-7) voor meer uitleg bij het schatten van de omvang van eengeboortecohorte.91 De grafieken over het ASO, TSO/KSO en BSO komen ongeveer overeen met de grafieken in deFiguren 7, 8 en 9 van: Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2007). Geboortecohorten in de tweedeen derde graad van het voltijds gewoon secundair onderwijs. Evolutie van 1989−1990 tot 2005−2006.Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2007.02. Zie http://www.steunpuntloopbanen.be.Het verschil is dat de grafieken in rapport OD1/2007.02, die werden gemaakt in het kader vanrendementsberekeningen, de toestand op 21-jarige leeftijd weergeven. Zoals opgemerkt in voetnoot 14van dat rapport, kan dat voor het TSO/KSO en voor het BSO een verschil van enkele tienden van eenprocent veroorzaken, in vergelijking met een telling tot en met de leeftijd van 22. (Een tweede verschilis dat de huidige grafieken een geboortejaar verder kunnen kijken.)178

Tabellen per geboortecohorteTSO/KSO, 27 diploma‘s via het ASO, 19 studiegetuigschriften van het BSO, 3getuigschriften van een succesvol afgerond leercontract en 2 kwalificatiegetuigschriftenvan het DBSO. Als we enkele jaren terugkijken dan blijkt dat de output vanhet ASO is gedaald; die daling wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een toenamevan de bijdrage van het TSO/KSO; de bijdrage van de leercontracten is duidelijkafgenomen; de rol van het BSO en DBSO is constant. Zo waren de cijfers voor dejongens van het geboortejaar 1977: 32% (ASO), 28% (TSO/KSO), 19% (BSO), 5%(SYNTRA) en 2% (DBSO). 92Er zijn duidelijke verschillen tussen de outputgrafieken van de meisjes (Figuur 103)en die van de jongens (Figuur 102). Het aantal BSO-getuigschriften voor geboortejaar1985 is wel hetzelfde: 19 per honderd meisjes. Maar over de jaren heen is de outputvan het BSO bij de meisjes licht gedaald. Bij de meisjes van 1977, bijvoorbeeld,behaalde nog 21% het studiegetuigschrift. Het deeltijds onderwijs (leercontracten enDBSO) speelt een kleinere rol bij de meisjes dan bij de jongens, maar de evolutie isgelijkaardig; bij de meisjes is de output van het leercontractensysteem zelfs gedaaldtot onder het niveau van de bijdrage van het DBSO. De output van het TSO/KSO ligtlager dan bij de jongens, bijvoorbeeld: 27% voor het geboortejaar 1985. Bovendien ishet verschil over de jaren heen iets groter geworden, door een zwakkere toename vande bijdrage van het TSO/KSO bij de meisjes dan bij de jongens. Wat het meest opvaltis de dominantie van het ASO bij de meisjes, met 40 à 41 diploma‘s per honderdmeisjes. De daling van het percentage kwalificaties via het ASO in een geboortecohorte(Figuur 104) is geheel toe te schrijven aan een systematische afname bij dejongens (vergelijk Figuur 102 met Figuur 103).92 Om de bespreking eenvoudig te houden hebben we de cijfers hier afgerond tot op 1% (één ophonderd). De tabellen geven meer verfijnde informatie, afgerond op 0,1%. Ook de grafieken kunnennauwkeuriger afgelezen worden en geven het duidelijkste beeld van de trends.179

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1977, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,7% 0,7% 0,1% 0,2% 0,0% 0,0% 0,4% 0,6% 0,0% 0,0%18 23,7% 24,4% 12,6% 12,8% 6,4% 6,4% 0,9% 1,5% 1,4% 1,4%19 5,4% 29,8% 9,5% 22,3% 7,6% 14,0% 0,4% 1,9% 1,6% 3,0%20 1,4% 31,3% 4,6% 26,9% 3,6% 17,6% 0,1% 2,0% 1,0% 4,0%21 0,2% 31,5% 1,2% 28,1% 1,1% 18,7% 0,0% 2,0% 0,5% 4,5%22 0,0% 31,5% 0,3% 28,4% 0,3% 19,0% 0,0% 2,0% 0,2% 4,7%23 0,0% 31,5% 0,0% 28,4% 0,0% 19,0% 0,0% 2,0% 0,0% 4,7%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1977, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,8% 0,9% 0,2% 0,2% 0,0% 0,1% 0,3% 0,4% 0,0% 0,0%18 34,2% 35,2% 15,5% 15,7% 9,8% 9,9% 0,7% 1,0% 1,2% 1,2%19 4,4% 39,6% 7,5% 23,2% 7,4% 17,2% 0,2% 1,2% 0,7% 1,9%20 0,7% 40,3% 2,4% 25,6% 2,4% 19,6% 0,1% 1,3% 0,4% 2,3%21 0,1% 40,4% 0,6% 26,2% 0,7% 20,3% 0,0% 1,3% 0,2% 2,5%22 0,0% 40,4% 0,2% 26,4% 0,2% 20,5% 0,0% 1,3% 0,1% 2,6%23 0,0% 40,4% 0,0% 26,4% 0,0% 20,5% 0,0% 1,3% 0,0% 2,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1977, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,7% 0,8% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,4% 0,5% 0,0% 0,0%18 28,9% 29,7% 14,1% 14,2% 8,1% 8,1% 0,8% 1,3% 1,3% 1,3%19 4,9% 34,6% 8,5% 22,8% 7,5% 15,6% 0,3% 1,6% 1,2% 2,4%20 1,1% 35,7% 3,5% 26,3% 3,0% 18,6% 0,1% 1,7% 0,7% 3,2%21 0,2% 35,9% 0,9% 27,2% 0,9% 19,4% 0,0% 1,7% 0,3% 3,5%22 0,0% 35,9% 0,3% 27,4% 0,3% 19,7% 0,0% 1,7% 0,1% 3,6%23 0,0% 35,9% 0,0% 27,4% 0,0% 19,7% 0,0% 1,7% 0,0% 3,7%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.180

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1977, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2%17 0,8% 0,9% 0,4% 0,6% 1,3% 1,5% 0,8% 0,9% 1,3% 1,5%18 42,7% 43,6% 2,3% 2,8% 43,6% 45,1% 44,1% 45,0% 45,0% 46,5%19 22,5% 66,1% 2,1% 4,9% 22,9% 68,0% 24,1% 69,1% 24,5% 71,0%20 9,6% 75,8% 1,1% 6,0% 9,8% 77,8% 10,6% 79,8% 10,8% 81,8%21 2,5% 78,2% 0,5% 6,5% 2,5% 80,3% 3,0% 82,7% 3,0% 84,8%22 0,7% 79,0% 0,2% 6,7% 0,7% 81,0% 0,9% 83,6% 0,9% 85,7%23 0,0% 79,0% 0,0% 6,8% 0,0% 81,0% 0,0% 83,7% 0,0% 85,7%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1977, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,3% 0,3% 0,1% 0,1% 0,3% 0,3%17 1,0% 1,2% 0,3% 0,4% 1,3% 1,5% 1,0% 1,2% 1,3% 1,5%18 59,6% 60,7% 1,8% 2,2% 60,2% 61,8% 60,7% 61,9% 61,4% 62,9%19 19,3% 80,0% 0,9% 3,1% 19,5% 81,3% 20,0% 81,9% 20,2% 83,1%20 5,5% 85,5% 0,5% 3,6% 5,5% 86,8% 5,9% 87,8% 6,0% 89,1%21 1,3% 86,8% 0,2% 3,8% 1,3% 88,1% 1,5% 89,3% 1,5% 90,6%22 0,5% 87,3% 0,1% 3,9% 0,5% 88,6% 0,5% 89,9% 0,5% 91,1%23 0,0% 87,3% 0,0% 3,9% 0,0% 88,6% 0,0% 89,9% 0,0% 91,2%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1977, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2%17 0,9% 1,0% 0,4% 0,5% 1,3% 1,5% 0,9% 1,0% 1,3% 1,5%18 51,0% 52,0% 2,0% 2,5% 51,8% 53,3% 52,3% 53,3% 53,1% 54,6%19 20,9% 73,0% 1,5% 4,0% 21,2% 74,5% 22,1% 75,4% 22,4% 77,0%20 7,6% 80,6% 0,8% 4,9% 7,7% 82,2% 8,3% 83,7% 8,4% 85,4%21 1,9% 82,5% 0,3% 5,2% 1,9% 84,1% 2,2% 86,0% 2,2% 87,6%22 0,6% 83,1% 0,1% 5,3% 0,6% 84,7% 0,7% 86,7% 0,7% 88,4%23 0,0% 83,1% 0,0% 5,4% 0,0% 84,7% 0,0% 86,7% 0,0% 88,4%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.181

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1978, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,3% 0,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 0,7% 0,0% 0,0%18 23,8% 24,1% 13,4% 13,4% 6,8% 6,8% 1,1% 1,8% 1,3% 1,3%19 5,4% 29,5% 9,5% 22,9% 7,5% 14,3% 0,5% 2,3% 1,7% 3,0%20 1,2% 30,7% 4,4% 27,3% 3,6% 17,9% 0,1% 2,4% 1,0% 4,0%21 0,2% 30,9% 1,2% 28,5% 1,1% 18,9% 0,0% 2,4% 0,4% 4,5%22 0,0% 31,0% 0,4% 28,8% 0,2% 19,1% 0,0% 2,4% 0,1% 4,6%23 0,0% 31,0% 0,0% 28,8% 0,0% 19,1% 0,0% 2,4% 0,0% 4,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1978, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,4% 0,0% 0,0%18 34,9% 35,4% 16,1% 16,2% 9,9% 10,0% 0,7% 1,1% 1,1% 1,1%19 4,4% 39,8% 7,5% 23,6% 7,4% 17,4% 0,3% 1,4% 0,7% 1,9%20 0,6% 40,4% 2,3% 26,0% 2,1% 19,5% 0,0% 1,4% 0,4% 2,2%21 0,1% 40,5% 0,6% 26,6% 0,5% 20,0% 0,0% 1,4% 0,2% 2,4%22 0,0% 40,5% 0,2% 26,8% 0,2% 20,2% 0,0% 1,4% 0,1% 2,5%23 0,0% 40,5% 0,0% 26,8% 0,0% 20,2% 0,0% 1,4% 0,0% 2,5%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1978, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,5% 0,0% 0,0%18 29,2% 29,6% 14,7% 14,8% 8,3% 8,3% 0,9% 1,5% 1,2% 1,2%19 4,9% 34,5% 8,5% 23,3% 7,5% 15,8% 0,4% 1,8% 1,2% 2,4%20 0,9% 35,5% 3,4% 26,7% 2,9% 18,7% 0,1% 1,9% 0,7% 3,1%21 0,1% 35,6% 0,9% 27,6% 0,8% 19,5% 0,0% 1,9% 0,3% 3,4%22 0,0% 35,6% 0,3% 27,8% 0,2% 19,7% 0,0% 1,9% 0,1% 3,5%23 0,0% 35,6% 0,0% 27,8% 0,0% 19,7% 0,0% 1,9% 0,0% 3,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.182

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1978, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,4% 0,4% 0,5% 0,7% 0,9% 1,0% 0,4% 0,4% 0,9% 1,0%18 43,9% 44,3% 2,4% 3,1% 45,1% 46,1% 45,2% 45,6% 46,4% 47,4%19 22,4% 66,7% 2,2% 5,3% 22,9% 69,0% 24,1% 69,7% 24,6% 72,0%20 9,2% 75,9% 1,1% 6,4% 9,3% 78,3% 10,2% 79,9% 10,3% 82,3%21 2,4% 78,3% 0,4% 6,8% 2,4% 80,7% 2,9% 82,8% 2,9% 85,1%22 0,6% 78,9% 0,1% 7,0% 0,6% 81,3% 0,8% 83,5% 0,8% 85,9%23 0,0% 78,9% 0,0% 7,0% 0,0% 81,3% 0,0% 83,5% 0,0% 85,9%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1978, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,7% 0,7% 0,3% 0,4% 1,0% 1,1% 0,7% 0,7% 1,0% 1,1%18 60,8% 61,5% 1,8% 2,2% 61,5% 62,6% 61,9% 62,6% 62,6% 63,7%19 19,3% 80,8% 1,0% 3,2% 19,6% 82,2% 20,0% 82,7% 20,3% 84,0%20 5,1% 85,9% 0,4% 3,6% 5,1% 87,3% 5,4% 88,1% 5,5% 89,5%21 1,2% 87,1% 0,2% 3,8% 1,2% 88,5% 1,4% 89,5% 1,4% 90,9%22 0,4% 87,5% 0,1% 3,9% 0,4% 88,9% 0,4% 89,9% 0,4% 91,4%23 0,0% 87,5% 0,0% 3,9% 0,0% 88,9% 0,0% 90,0% 0,0% 91,4%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1978, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,5% 0,5% 0,4% 0,5% 0,9% 1,1% 0,5% 0,5% 0,9% 1,1%18 52,2% 52,7% 2,1% 2,7% 53,1% 54,2% 53,4% 53,9% 54,3% 55,4%19 20,9% 73,6% 1,6% 4,3% 21,3% 75,4% 22,1% 76,0% 22,5% 77,9%20 7,2% 80,8% 0,8% 5,0% 7,2% 82,7% 7,9% 83,9% 7,9% 85,8%21 1,8% 82,6% 0,3% 5,4% 1,8% 84,5% 2,1% 86,0% 2,1% 88,0%22 0,5% 83,1% 0,1% 5,5% 0,5% 85,0% 0,6% 86,7% 0,6% 88,6%23 0,0% 83,1% 0,0% 5,5% 0,0% 85,0% 0,0% 86,7% 0,0% 88,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.183

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1979, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 0,7% 0,0% 0,0%18 23,3% 23,6% 13,9% 13,9% 6,9% 6,9% 1,1% 1,9% 1,3% 1,3%19 5,0% 28,6% 9,8% 23,7% 7,5% 14,5% 0,4% 2,2% 1,6% 2,9%20 1,1% 29,7% 4,3% 28,1% 3,5% 18,0% 0,1% 2,3% 0,9% 3,8%21 0,2% 29,8% 1,1% 29,2% 0,8% 18,8% 0,0% 2,3% 0,3% 4,2%22 0,0% 29,9% 0,3% 29,5% 0,2% 19,1% 0,0% 2,3% 0,1% 4,3%23 0,0% 29,9% 0,0% 29,5% 0,0% 19,1% 0,0% 2,3% 0,0% 4,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1979, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,4% 0,0% 0,0%18 34,9% 35,5% 16,3% 16,4% 9,9% 9,9% 0,8% 1,2% 1,1% 1,1%19 4,3% 39,8% 7,4% 23,9% 7,1% 17,1% 0,2% 1,5% 0,7% 1,8%20 0,6% 40,5% 2,1% 25,9% 2,3% 19,3% 0,0% 1,5% 0,4% 2,2%21 0,1% 40,6% 0,5% 26,4% 0,5% 19,8% 0,0% 1,5% 0,1% 2,3%22 0,0% 40,6% 0,2% 26,6% 0,2% 20,0% 0,0% 1,5% 0,0% 2,3%23 0,0% 40,6% 0,0% 26,6% 0,0% 20,0% 0,0% 1,5% 0,0% 2,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1979, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,6% 0,0% 0,0%18 28,9% 29,4% 15,1% 15,1% 8,4% 8,4% 1,0% 1,6% 1,2% 1,2%19 4,7% 34,0% 8,7% 23,8% 7,3% 15,7% 0,3% 1,9% 1,2% 2,4%20 0,9% 34,9% 3,2% 27,0% 2,9% 18,6% 0,1% 1,9% 0,7% 3,0%21 0,1% 35,0% 0,8% 27,9% 0,7% 19,3% 0,0% 1,9% 0,2% 3,3%22 0,0% 35,1% 0,2% 28,1% 0,2% 19,5% 0,0% 1,9% 0,1% 3,3%23 0,0% 35,1% 0,0% 28,1% 0,0% 19,5% 0,0% 1,9% 0,0% 3,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.184

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1979, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,4% 0,4% 0,5% 0,7% 0,9% 1,2% 0,4% 0,4% 0,9% 1,2%18 44,1% 44,5% 2,4% 3,2% 45,2% 46,3% 45,4% 45,8% 46,5% 47,6%19 22,4% 66,8% 2,0% 5,1% 22,7% 69,0% 23,9% 69,7% 24,3% 71,9%20 8,9% 75,7% 1,0% 6,2% 9,0% 78,0% 9,8% 79,5% 9,9% 81,9%21 2,2% 77,9% 0,3% 6,5% 2,2% 80,2% 2,5% 82,0% 2,5% 84,4%22 0,6% 78,4% 0,1% 6,6% 0,6% 80,7% 0,6% 82,7% 0,6% 85,0%23 0,0% 78,4% 0,0% 6,6% 0,0% 80,7% 0,0% 82,7% 0,0% 85,0%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1979, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,7% 0,7% 0,3% 0,4% 1,0% 1,1% 0,7% 0,7% 1,0% 1,1%18 61,2% 61,9% 1,9% 2,3% 62,0% 63,1% 62,2% 63,0% 63,1% 64,2%19 18,9% 80,8% 1,0% 3,3% 19,1% 82,2% 19,6% 82,6% 19,8% 84,0%20 4,9% 85,7% 0,4% 3,7% 5,0% 87,2% 5,3% 87,9% 5,4% 89,4%21 1,1% 86,8% 0,1% 3,8% 1,1% 88,3% 1,2% 89,1% 1,2% 90,6%22 0,4% 87,2% 0,0% 3,8% 0,4% 88,7% 0,4% 89,5% 0,4% 91,0%23 0,0% 87,2% 0,0% 3,8% 0,0% 88,7% 0,0% 89,5% 0,0% 91,0%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1979, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,5% 0,6% 0,4% 0,6% 1,0% 1,1% 0,5% 0,6% 1,0% 1,1%18 52,3% 52,9% 2,2% 2,8% 53,3% 54,5% 53,5% 54,1% 54,5% 55,7%19 20,7% 73,6% 1,5% 4,2% 21,0% 75,4% 21,9% 75,9% 22,1% 77,8%20 7,0% 80,6% 0,7% 5,0% 7,0% 82,5% 7,6% 83,6% 7,7% 85,5%21 1,6% 82,2% 0,2% 5,2% 1,6% 84,1% 1,9% 85,4% 1,9% 87,4%22 0,5% 82,6% 0,1% 5,2% 0,5% 84,6% 0,5% 86,0% 0,5% 87,9%23 0,0% 82,6% 0,0% 5,3% 0,0% 84,6% 0,0% 86,0% 0,0% 87,9%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.185

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1980, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,7% 0,9% 0,0% 0,0%18 23,1% 23,5% 14,8% 14,8% 7,2% 7,2% 1,2% 2,0% 1,2% 1,2%19 5,1% 28,6% 9,6% 24,4% 7,8% 15,0% 0,4% 2,4% 1,6% 2,8%20 1,1% 29,6% 3,8% 28,3% 3,3% 18,2% 0,1% 2,5% 0,9% 3,7%21 0,2% 29,8% 1,1% 29,4% 0,8% 19,0% 0,0% 2,5% 0,3% 3,9%22 0,0% 29,8% 0,3% 29,7% 0,2% 19,2% 0,0% 2,5% 0,1% 4,1%23 0,0% 29,8% 0,0% 29,7% 0,0% 19,2% 0,0% 2,5% 0,0% 4,1%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1980, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,5% 0,0% 0,0%18 35,7% 36,3% 16,4% 16,4% 10,0% 10,0% 0,7% 1,2% 0,9% 0,9%19 4,1% 40,5% 7,0% 23,5% 7,3% 17,3% 0,3% 1,5% 0,6% 1,5%20 0,6% 41,1% 2,3% 25,7% 2,1% 19,4% 0,1% 1,6% 0,3% 1,8%21 0,1% 41,2% 0,5% 26,2% 0,5% 19,8% 0,0% 1,6% 0,1% 1,9%22 0,0% 41,2% 0,1% 26,3% 0,1% 20,0% 0,0% 1,6% 0,0% 1,9%23 0,0% 41,2% 0,0% 26,3% 0,0% 20,0% 0,0% 1,6% 0,0% 1,9%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1980, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,6% 0,7% 0,0% 0,0%18 29,3% 29,8% 15,6% 15,6% 8,5% 8,5% 0,9% 1,6% 1,1% 1,1%19 4,6% 34,4% 8,3% 24,0% 7,6% 16,1% 0,3% 1,9% 1,1% 2,2%20 0,8% 35,2% 3,1% 27,0% 2,7% 18,8% 0,1% 2,0% 0,6% 2,7%21 0,1% 35,4% 0,8% 27,8% 0,6% 19,4% 0,0% 2,0% 0,2% 2,9%22 0,0% 35,4% 0,2% 28,0% 0,2% 19,6% 0,0% 2,0% 0,1% 3,0%23 0,0% 35,4% 0,0% 28,0% 0,0% 19,6% 0,0% 2,0% 0,0% 3,0%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.186

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1980, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,4% 0,4% 0,7% 0,9% 1,1% 1,3% 0,4% 0,5% 1,1% 1,3%18 45,0% 45,5% 2,4% 3,3% 46,2% 47,5% 46,2% 46,7% 47,4% 48,7%19 22,5% 68,0% 1,9% 5,2% 22,9% 70,4% 24,1% 70,8% 24,5% 73,2%20 8,2% 76,2% 0,9% 6,1% 8,3% 78,6% 9,0% 79,8% 9,1% 82,3%21 2,1% 78,2% 0,3% 6,4% 2,1% 80,7% 2,3% 82,1% 2,3% 84,6%22 0,5% 78,7% 0,1% 6,5% 0,5% 81,2% 0,6% 82,8% 0,6% 85,2%23 0,0% 78,7% 0,0% 6,6% 0,0% 81,2% 0,0% 82,8% 0,0% 85,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1980, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,7% 0,7% 0,4% 0,5% 1,1% 1,2% 0,7% 0,7% 1,1% 1,3%18 62,1% 62,8% 1,5% 2,1% 62,8% 64,0% 63,0% 63,7% 63,6% 64,9%19 18,4% 81,2% 0,9% 3,0% 18,7% 82,7% 19,0% 82,7% 19,3% 84,2%20 4,9% 86,2% 0,4% 3,4% 5,0% 87,7% 5,2% 87,9% 5,3% 89,5%21 1,0% 87,2% 0,1% 3,5% 1,0% 88,8% 1,1% 89,1% 1,1% 90,7%22 0,3% 87,5% 0,0% 3,5% 0,3% 89,0% 0,3% 89,4% 0,3% 91,0%23 0,0% 87,5% 0,0% 3,5% 0,0% 89,0% 0,0% 89,4% 0,0% 91,0%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1980, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,6% 0,6% 0,6% 0,7% 1,1% 1,3% 0,6% 0,6% 1,1% 1,3%18 53,4% 53,9% 2,0% 2,7% 54,3% 55,6% 54,4% 55,0% 55,3% 56,6%19 20,5% 74,5% 1,4% 4,1% 20,8% 76,4% 21,6% 76,6% 21,9% 78,6%20 6,6% 81,0% 0,7% 4,8% 6,7% 83,1% 7,2% 83,8% 7,3% 85,8%21 1,6% 82,6% 0,2% 5,0% 1,6% 84,6% 1,7% 85,5% 1,7% 87,6%22 0,4% 83,0% 0,1% 5,1% 0,4% 85,0% 0,5% 86,0% 0,5% 88,0%23 0,0% 83,0% 0,0% 5,1% 0,0% 85,0% 0,0% 86,0% 0,0% 88,1%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.187

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1981, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,7% 0,9% 0,0% 0,0%18 23,0% 23,4% 14,8% 14,8% 7,5% 7,6% 1,3% 2,2% 1,2% 1,2%19 4,6% 28,0% 9,5% 24,3% 7,5% 15,1% 0,5% 2,7% 1,5% 2,7%20 1,2% 29,2% 4,1% 28,4% 3,1% 18,2% 0,1% 2,7% 0,7% 3,4%21 0,2% 29,4% 1,0% 29,4% 0,7% 18,8% 0,0% 2,7% 0,3% 3,7%22 0,0% 29,4% 0,2% 29,6% 0,1% 19,0% 0,0% 2,7% 0,1% 3,7%23 0,0% 29,4% 0,0% 29,6% 0,0% 19,0% 0,0% 2,7% 0,0% 3,7%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1981, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,5% 0,0% 0,0%18 35,3% 36,0% 17,0% 17,1% 9,8% 9,8% 0,7% 1,3% 0,8% 0,8%19 3,9% 39,9% 7,1% 24,2% 7,0% 16,9% 0,2% 1,4% 0,7% 1,4%20 0,6% 40,5% 2,2% 26,4% 2,0% 18,9% 0,0% 1,5% 0,2% 1,7%21 0,1% 40,5% 0,5% 26,8% 0,4% 19,3% 0,0% 1,5% 0,1% 1,8%22 0,0% 40,6% 0,1% 26,9% 0,2% 19,5% 0,0% 1,5% 0,0% 1,8%23 0,0% 40,6% 0,0% 26,9% 0,0% 19,5% 0,0% 1,5% 0,0% 1,8%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1981, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,5% 0,7% 0,0% 0,0%18 29,0% 29,5% 15,9% 15,9% 8,6% 8,7% 1,0% 1,7% 1,0% 1,0%19 4,3% 33,8% 8,3% 24,2% 7,3% 16,0% 0,3% 2,1% 1,1% 2,1%20 0,9% 34,7% 3,2% 27,4% 2,5% 18,5% 0,1% 2,1% 0,5% 2,6%21 0,1% 34,8% 0,7% 28,1% 0,6% 19,1% 0,0% 2,1% 0,2% 2,7%22 0,0% 34,8% 0,2% 28,3% 0,2% 19,2% 0,0% 2,1% 0,1% 2,8%23 0,0% 34,8% 0,0% 28,3% 0,0% 19,2% 0,0% 2,1% 0,0% 2,8%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.188

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1981, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,5% 0,5% 0,7% 0,9% 1,2% 1,4% 0,5% 0,5% 1,2% 1,4%18 45,3% 45,8% 2,5% 3,4% 46,6% 48,0% 46,5% 47,0% 47,8% 49,2%19 21,6% 67,4% 2,0% 5,3% 22,0% 70,1% 23,1% 70,1% 23,5% 72,8%20 8,4% 75,8% 0,8% 6,1% 8,4% 78,5% 9,0% 79,1% 9,1% 81,9%21 1,8% 77,6% 0,3% 6,4% 1,8% 80,3% 2,1% 81,2% 2,1% 84,0%22 0,4% 78,0% 0,1% 6,5% 0,4% 80,7% 0,4% 81,7% 0,4% 84,4%23 0,0% 78,0% 0,0% 6,5% 0,0% 80,7% 0,0% 81,7% 0,0% 84,4%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1981, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,7% 0,7% 0,4% 0,5% 1,1% 1,3% 0,7% 0,7% 1,1% 1,3%18 62,2% 62,9% 1,5% 2,0% 62,9% 64,2% 63,0% 63,7% 63,7% 65,0%19 18,1% 81,0% 0,8% 2,9% 18,2% 82,4% 18,7% 82,4% 18,9% 83,9%20 4,7% 85,7% 0,3% 3,2% 4,8% 87,2% 5,0% 87,4% 5,0% 88,9%21 1,0% 86,7% 0,1% 3,2% 1,0% 88,1% 1,0% 88,4% 1,0% 89,9%22 0,3% 87,0% 0,0% 3,3% 0,3% 88,5% 0,4% 88,8% 0,4% 90,3%23 0,0% 87,0% 0,0% 3,3% 0,0% 88,5% 0,0% 88,8% 0,0% 90,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1981, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,6% 0,6% 0,5% 0,7% 1,2% 1,3% 0,6% 0,6% 1,2% 1,3%18 53,5% 54,1% 2,0% 2,7% 54,5% 55,8% 54,5% 55,1% 55,5% 56,8%19 19,9% 74,0% 1,4% 4,1% 20,2% 76,0% 21,0% 76,1% 21,3% 78,1%20 6,6% 80,6% 0,5% 4,7% 6,7% 82,7% 7,1% 83,1% 7,1% 85,3%21 1,4% 82,0% 0,2% 4,9% 1,4% 84,1% 1,6% 84,7% 1,6% 86,8%22 0,3% 82,3% 0,1% 4,9% 0,3% 84,5% 0,4% 85,1% 0,4% 87,3%23 0,0% 82,3% 0,0% 4,9% 0,0% 84,5% 0,0% 85,1% 0,0% 87,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.189

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1982, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijd 93Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,8% 1,0% 0,0% 0,0%18 22,8% 23,2% 15,1% 15,2% 7,4% 7,4% 0,8% 1,8% 1,1% 1,1%19 4,9% 28,1% 9,6% 24,8% 7,7% 15,2% 0,4% 2,2% 1,4% 2,5%20 0,9% 29,0% 4,1% 28,8% 2,8% 18,0% 0,1% 2,3% 0,6% 3,0%21 0,2% 29,2% 0,9% 29,7% 0,6% 18,6% 0,0% 2,3% 0,2% 3,3%22 0,0% 29,2% 0,2% 29,9% 0,2% 18,8% 0,0% 2,3% 0,1% 3,3%23 0,0% 29,2% 0,0% 29,9% 0,0% 18,8% 0,0% 2,3% 0,0% 3,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1982, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijd 93Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,7% 0,7% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,5% 0,6% 0,0% 0,0%18 35,4% 36,2% 17,2% 17,3% 9,1% 9,1% 0,6% 1,2% 0,8% 0,8%19 4,1% 40,3% 7,1% 24,4% 7,2% 16,3% 0,2% 1,4% 0,5% 1,2%20 0,6% 40,8% 1,9% 26,3% 2,0% 18,3% 0,1% 1,5% 0,2% 1,5%21 0,1% 40,9% 0,4% 26,7% 0,4% 18,7% 0,0% 1,5% 0,0% 1,5%22 0,0% 40,9% 0,2% 26,9% 0,1% 18,8% 0,0% 1,5% 0,0% 1,6%23 0,0% 40,9% 0,0% 26,9% 0,0% 18,8% 0,0% 1,5% 0,0% 1,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1982, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijd 93Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,6% 0,8% 0,0% 0,0%18 28,9% 29,5% 16,2% 16,2% 8,2% 8,3% 0,7% 1,5% 0,9% 0,9%19 4,5% 34,0% 8,4% 24,6% 7,5% 15,7% 0,3% 1,8% 0,9% 1,9%20 0,8% 34,8% 3,0% 27,6% 2,4% 18,1% 0,1% 1,9% 0,4% 2,3%21 0,1% 34,9% 0,6% 28,3% 0,5% 18,6% 0,0% 1,9% 0,1% 2,4%22 0,0% 34,9% 0,2% 28,5% 0,2% 18,8% 0,0% 1,9% 0,0% 2,5%23 0,0% 34,9% 0,0% 28,5% 0,0% 18,8% 0,0% 1,9% 0,0% 2,5%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.93 Het (kleine) aantal 20-jarigen van geboortejaar 1982 dat een DBSO-getuigschrift behaalt is geschat(interpolatie tussen vorig en volgend schooljaar): de exacte gegevens van 2002 zijn niet bekend.190

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1982, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,5% 0,5% 0,8% 1,0% 1,3% 1,5% 0,5% 0,5% 1,3% 1,5%18 45,4% 45,9% 1,9% 2,9% 46,2% 47,6% 46,5% 47,0% 47,3% 48,8%19 22,2% 68,0% 1,8% 4,7% 22,6% 70,2% 23,6% 70,5% 24,0% 72,7%20 7,8% 75,8% 0,7% 5,3% 7,9% 78,1% 8,3% 78,9% 8,4% 81,2%21 1,6% 77,5% 0,2% 5,6% 1,7% 79,8% 1,9% 80,7% 1,9% 83,0%22 0,4% 77,9% 0,1% 5,6% 0,4% 80,2% 0,5% 81,2% 0,5% 83,6%23 0,0% 77,9% 0,0% 5,6% 0,0% 80,2% 0,0% 81,3% 0,0% 83,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1982, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,8% 0,8% 0,5% 0,6% 1,3% 1,4% 0,8% 0,8% 1,3% 1,4%18 61,8% 62,6% 1,4% 2,0% 62,4% 63,8% 62,5% 63,4% 63,2% 64,6%19 18,4% 81,0% 0,7% 2,7% 18,6% 82,5% 18,9% 82,3% 19,1% 83,7%20 4,5% 85,5% 0,3% 3,0% 4,5% 87,0% 4,7% 87,0% 4,8% 88,5%21 0,9% 86,3% 0,1% 3,0% 0,9% 87,8% 0,9% 87,9% 0,9% 89,4%22 0,3% 86,6% 0,0% 3,1% 0,3% 88,1% 0,3% 88,2% 0,3% 89,7%23 0,0% 86,6% 0,0% 3,1% 0,0% 88,1% 0,0% 88,2% 0,0% 89,7%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1982, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,6% 0,7% 0,6% 0,8% 1,3% 1,4% 0,7% 0,7% 1,3% 1,4%18 53,3% 54,0% 1,7% 2,5% 54,1% 55,5% 54,3% 54,9% 55,0% 56,5%19 20,4% 74,4% 1,3% 3,7% 20,7% 76,2% 21,3% 76,2% 21,6% 78,1%20 6,2% 80,5% 0,5% 4,2% 6,3% 82,4% 6,6% 82,8% 6,7% 84,7%21 1,3% 81,8% 0,1% 4,3% 1,3% 83,7% 1,4% 84,2% 1,4% 86,1%22 0,4% 82,2% 0,0% 4,4% 0,4% 84,1% 0,4% 84,6% 0,4% 86,5%23 0,0% 82,2% 0,0% 4,4% 0,0% 84,1% 0,0% 84,6% 0,0% 86,5%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.191

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1983, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijd 94Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,5% 0,7% 0,0% 0,0%18 22,3% 22,8% 15,5% 15,6% 7,4% 7,5% 1,1% 1,8% 1,1% 1,1%19 4,6% 27,4% 9,9% 25,5% 7,9% 15,4% 0,5% 2,3% 1,3% 2,4%20 0,8% 28,2% 3,8% 29,2% 2,9% 18,3% 0,1% 2,4% 0,6% 3,0%21 0,2% 28,4% 0,8% 30,1% 0,6% 18,9% 0,0% 2,4% 0,1% 3,1%22 0,0% 28,4% 0,2% 30,3% 0,2% 19,1% 0,0% 2,4% 0,1% 3,2%23 0,0% 28,4% 0,0% 30,3% 0,0% 19,1% 0,0% 2,4% 0,0% 3,2%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1983, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijd 94Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,5% 0,0% 0,0%18 35,7% 36,3% 17,0% 17,1% 9,7% 9,7% 0,8% 1,3% 0,8% 0,8%19 4,1% 40,4% 7,0% 24,0% 6,9% 16,6% 0,3% 1,6% 0,5% 1,3%20 0,5% 40,9% 2,1% 26,1% 2,0% 18,7% 0,1% 1,7% 0,2% 1,4%21 0,1% 41,0% 0,4% 26,5% 0,4% 19,0% 0,0% 1,7% 0,0% 1,5%22 0,0% 41,0% 0,2% 26,7% 0,1% 19,1% 0,0% 1,7% 0,0% 1,5%23 0,0% 41,0% 0,0% 26,7% 0,0% 19,1% 0,0% 1,7% 0,0% 1,5%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1983, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijd 94Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,6% 0,0% 0,0%18 28,9% 29,4% 16,2% 16,3% 8,5% 8,6% 1,0% 1,6% 0,9% 0,9%19 4,3% 33,7% 8,5% 24,8% 7,4% 16,0% 0,4% 1,9% 0,9% 1,9%20 0,7% 34,4% 2,9% 27,7% 2,5% 18,5% 0,1% 2,0% 0,4% 2,2%21 0,1% 34,5% 0,7% 28,4% 0,5% 19,0% 0,0% 2,0% 0,1% 2,3%22 0,0% 34,6% 0,2% 28,6% 0,1% 19,1% 0,0% 2,0% 0,1% 2,4%23 0,0% 34,6% 0,0% 28,6% 0,0% 19,1% 0,0% 2,0% 0,0% 2,4%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.94 Het aantal 19-jarigen van geboortejaar 1983 dat een DBSO-getuigschrift behaalt is geschat(interpolatie tussen vorig en volgend schooljaar): de exacte gegevens van 2002 zijn niet bekend.192

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1983, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,5% 0,5% 0,5% 0,7% 1,0% 1,2% 0,5% 0,5% 1,0% 1,2%18 45,3% 45,8% 2,2% 2,9% 46,4% 47,6% 46,4% 46,9% 47,5% 48,7%19 22,4% 68,2% 1,8% 4,7% 22,9% 70,5% 23,7% 70,6% 24,2% 72,9%20 7,5% 75,7% 0,7% 5,4% 7,6% 78,1% 8,1% 78,7% 8,2% 81,1%21 1,6% 77,4% 0,2% 5,5% 1,7% 79,8% 1,8% 80,5% 1,8% 82,9%22 0,4% 77,8% 0,1% 5,6% 0,4% 80,2% 0,5% 81,0% 0,5% 83,5%23 0,0% 77,8% 0,0% 5,7% 0,0% 80,2% 0,0% 81,1% 0,0% 83,5%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1983, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,7% 0,7% 0,3% 0,5% 1,1% 1,3% 0,7% 0,7% 1,1% 1,3%18 62,3% 63,1% 1,6% 2,1% 63,1% 64,4% 63,1% 63,8% 63,9% 65,2%19 18,0% 81,0% 0,7% 2,9% 18,2% 82,6% 18,5% 82,3% 18,7% 83,9%20 4,6% 85,7% 0,2% 3,1% 4,7% 87,3% 4,8% 87,1% 4,9% 88,8%21 0,9% 86,6% 0,1% 3,1% 0,9% 88,2% 1,0% 88,1% 1,0% 89,7%22 0,3% 86,9% 0,0% 3,2% 0,3% 88,5% 0,3% 88,4% 0,3% 90,0%23 0,0% 86,9% 0,0% 3,2% 0,0% 88,5% 0,0% 88,4% 0,0% 90,0%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1983, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2%17 0,6% 0,6% 0,4% 0,6% 1,0% 1,2% 0,6% 0,6% 1,0% 1,2%18 53,6% 54,3% 1,9% 2,5% 54,6% 55,8% 54,6% 55,2% 55,5% 56,8%19 20,2% 74,5% 1,3% 3,8% 20,6% 76,4% 21,2% 76,4% 21,5% 78,3%20 6,1% 80,6% 0,5% 4,3% 6,2% 82,6% 6,5% 82,8% 6,6% 84,9%21 1,3% 81,9% 0,1% 4,4% 1,3% 83,9% 1,4% 84,2% 1,4% 86,3%22 0,4% 82,3% 0,1% 4,4% 0,4% 84,3% 0,4% 84,6% 0,4% 86,7%23 0,0% 82,3% 0,0% 4,4% 0,0% 84,3% 0,0% 84,6% 0,0% 86,7%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.193

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1984, per soort kwalificatie en95 96verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,4% 0,4% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,5% 0,0% 0,0%18 22,1% 22,5% 15,4% 15,5% 7,1% 7,1% 1,1% 1,7% 1,1% 1,1%19 4,3% 26,8% 9,7% 25,2% 7,9% 15,0% 0,5% 2,2% 1,3% 2,4%20 0,8% 27,7% 3,8% 29,0% 3,1% 18,1% 0,1% 2,3% 0,4% 2,8%21 0,2% 27,8% 0,9% 29,9% 0,7% 18,8% 0,0% 2,3% 0,3% 3,1%22 0,0% 27,8% 0,2% 30,1% 0,2% 19,0% 0,0% 2,3% 0,0% 3,1%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1984, per soort kwalificatie en95 96verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,4% 0,0% 0,0%18 35,2% 35,8% 16,9% 16,9% 9,1% 9,1% 0,8% 1,2% 0,6% 0,6%19 4,0% 39,8% 7,6% 24,5% 7,4% 16,5% 0,3% 1,5% 0,5% 1,2%20 0,6% 40,4% 2,0% 26,5% 1,9% 18,5% 0,1% 1,5% 0,1% 1,3%21 0,1% 40,5% 0,4% 26,9% 0,4% 18,9% 0,0% 1,5% 0,1% 1,4%22 0,0% 40,5% 0,1% 27,0% 0,2% 19,0% 0,0% 1,5% 0,0% 1,4%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1984, per soort kwalificatie95 96en verdeeld volgens de leeftijdLeef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,5% 0,0% 0,0%18 28,5% 29,0% 16,1% 16,2% 8,1% 8,1% 1,0% 1,4% 0,9% 0,9%19 4,2% 33,1% 8,7% 24,9% 7,6% 15,8% 0,4% 1,8% 0,9% 1,8%20 0,7% 33,9% 2,9% 27,8% 2,5% 18,3% 0,1% 1,9% 0,3% 2,1%21 0,1% 34,0% 0,7% 28,4% 0,6% 18,8% 0,0% 1,9% 0,2% 2,3%22 0,0% 34,0% 0,2% 28,6% 0,2% 19,0% 0,0% 1,9% 0,0% 2,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.95 Het aantal 18-jarigen van geboortejaar 1984 dat een DBSO-getuigschrift behaalt is geschat(interpolatie tussen vorig en volgend schooljaar): de exacte gegevens van 2002 zijn niet bekend.96 Deaantallen kwalificaties behaald door 23-jarigen zijn verwaarloosbaar of de facto meegeteld bij de(randcategorie van) 22-jarigen. Volgens de meer gestroomlijnde werkwijze uiteengezet rapportSSL/OD1.2008.13‘ worden ze niet meer opgenomen in deze tabellen.194

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1984, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,5% 0,5% 0,4% 0,5% 0,9% 1,0% 0,5% 0,5% 0,9% 1,0%18 44,6% 45,0% 2,2% 2,7% 45,7% 46,7% 45,6% 46,1% 46,8% 47,8%19 22,0% 67,0% 1,8% 4,5% 22,5% 69,2% 23,3% 69,4% 23,8% 71,5%20 7,7% 74,7% 0,6% 5,1% 7,9% 77,0% 8,2% 77,5% 8,3% 79,8%21 1,8% 76,5% 0,3% 5,4% 1,8% 78,8% 2,1% 79,6% 2,1% 81,9%22 0,4% 76,9% 0,0% 5,4% 0,4% 79,3% 0,5% 80,1% 0,5% 82,4%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1984, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,7% 0,7% 0,3% 0,4% 1,0% 1,2% 0,7% 0,8% 1,0% 1,2%18 61,2% 61,9% 1,4% 1,8% 61,9% 63,1% 61,8% 62,5% 62,5% 63,7%19 19,0% 80,9% 0,8% 2,6% 19,2% 82,3% 19,5% 82,0% 19,8% 83,5%20 4,6% 85,4% 0,2% 2,8% 4,6% 86,9% 4,7% 86,7% 4,8% 88,2%21 0,9% 86,3% 0,1% 2,9% 0,9% 87,9% 1,0% 87,7% 1,0% 89,2%22 0,3% 86,6% 0,0% 2,9% 0,3% 88,1% 0,3% 88,0% 0,3% 89,5%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1984, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,6% 0,6% 0,4% 0,5% 0,9% 1,1% 0,6% 0,6% 1,0% 1,1%18 52,7% 53,3% 1,8% 2,3% 53,6% 54,7% 53,5% 54,1% 54,5% 55,6%19 20,5% 73,8% 1,3% 3,6% 20,9% 75,6% 21,4% 75,5% 21,8% 77,4%20 6,2% 79,9% 0,4% 4,0% 6,3% 81,9% 6,5% 82,0% 6,6% 83,9%21 1,4% 81,3% 0,2% 4,2% 1,4% 83,2% 1,6% 83,6% 1,6% 85,5%22 0,4% 81,7% 0,0% 4,2% 0,4% 83,6% 0,4% 83,9% 0,4% 85,9%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.195

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomKwalificaties behaald door jongens geboren in 1985, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijd 97Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,5% 0,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,4% 0,4% 0,0% 0,0%18 21,6% 22,1% 15,0% 15,0% 7,4% 7,4% 1,2% 1,6% 1,0% 1,0%19 4,5% 26,6% 10,3% 25,4% 8,2% 15,5% 0,6% 2,2% 0,9% 1,9%20 0,7% 27,3% 3,6% 29,0% 3,0% 18,5% 0,2% 2,4% 0,6% 2,4%21 0,1% 27,5% 1,0% 30,0% 0,6% 19,2% 0,0% 2,4% 0,1% 2,6%22 0,0% 27,5% 0,2% 30,3% 0,2% 19,4% 0,0% 2,4% 0,1% 2,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1985, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijd 97Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%17 0,7% 0,7% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,4% 0,0% 0,0%18 35,2% 35,9% 17,2% 17,3% 9,1% 9,1% 0,7% 1,1% 0,6% 0,6%19 4,1% 40,0% 7,5% 24,8% 7,1% 16,2% 0,3% 1,4% 0,4% 1,1%20 0,5% 40,5% 2,0% 26,8% 1,9% 18,0% 0,1% 1,4% 0,2% 1,2%21 0,1% 40,6% 0,4% 27,2% 0,5% 18,5% 0,0% 1,4% 0,0% 1,3%22 0,0% 40,6% 0,2% 27,3% 0,2% 18,7% 0,0% 1,4% 0,0% 1,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1985, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijd 97Leef-ASO KSO/TSO BSO DBSO SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0%17 0,6% 0,6% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,3% 0,4% 0,0% 0,0%18 28,3% 28,9% 16,1% 16,1% 8,2% 8,2% 1,0% 1,4% 0,8% 0,8%19 4,3% 33,1% 9,0% 25,1% 7,6% 15,8% 0,4% 1,8% 0,7% 1,5%20 0,6% 33,8% 2,8% 27,9% 2,5% 18,3% 0,1% 1,9% 0,4% 1,8%21 0,1% 33,9% 0,7% 28,6% 0,5% 18,8% 0,0% 1,9% 0,1% 1,9%22 0,0% 33,9% 0,2% 28,8% 0,2% 19,0% 0,0% 1,9% 0,0% 2,0%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.97 Het aantal 17-jarigen van geboortejaar 1985 dat een DBSO-getuigschrift behaalt is geschat(interpolatie tussen vorig en volgend schooljaar): de exacte gegevens van 2002 zijn niet bekend.196

Tabellen per geboortecohorteKwalificaties behaald door jongens geboren in 1985, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,5% 0,5% 0,4% 0,4% 0,9% 1,0% 0,5% 0,5% 0,9% 1,0%18 44,0% 44,5% 2,2% 2,6% 45,2% 46,1% 45,0% 45,5% 46,2% 47,1%19 23,0% 67,5% 1,5% 4,1% 23,6% 69,7% 23,8% 69,4% 24,4% 71,6%20 7,4% 74,9% 0,7% 4,8% 7,6% 77,3% 8,0% 77,3% 8,1% 79,7%21 1,8% 76,7% 0,1% 4,9% 1,8% 79,0% 1,9% 79,2% 1,9% 81,6%22 0,5% 77,1% 0,1% 5,0% 0,5% 79,5% 0,5% 79,8% 0,5% 82,1%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de jongenscohorte.Kwalificaties behaald door meisjes geboren in 1985, per soort kwalificatie enverdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%17 0,8% 0,8% 0,3% 0,4% 1,1% 1,2% 0,8% 0,8% 1,1% 1,2%18 61,5% 62,3% 1,3% 1,7% 62,3% 63,4% 62,1% 62,9% 62,9% 64,0%19 18,6% 81,0% 0,7% 2,4% 18,9% 82,3% 19,1% 82,0% 19,4% 83,4%20 4,3% 85,3% 0,2% 2,7% 4,4% 86,7% 4,5% 86,5% 4,6% 87,9%21 0,9% 86,2% 0,0% 2,7% 1,0% 87,7% 1,0% 87,5% 1,0% 88,9%22 0,4% 86,6% 0,0% 2,7% 0,4% 88,0% 0,4% 87,9% 0,4% 89,3%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de meisjescohorte.Kwalificaties behaald door jongens en meisjes geboren in 1985, per soort kwalificatieen verdeeld volgens de leeftijdLeef-Voltijds SO DBSO+SYNTRAVoltijds SO+DBSOVoltijds SO+SYNTRAVoltijds SO+DBSO+SYNTRAtijd% tot % tot % tot % tot % tot16 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1%17 0,7% 0,7% 0,4% 0,4% 1,0% 1,1% 0,7% 0,7% 1,0% 1,1%18 52,6% 53,2% 1,8% 2,2% 53,5% 54,6% 53,4% 54,0% 54,3% 55,4%19 20,9% 74,1% 1,1% 3,3% 21,3% 75,9% 21,5% 75,5% 21,9% 77,3%20 5,9% 80,0% 0,5% 3,7% 6,0% 81,9% 6,3% 81,8% 6,4% 83,7%21 1,4% 81,3% 0,1% 3,8% 1,4% 83,3% 1,4% 83,3% 1,5% 85,2%22 0,4% 81,7% 0,1% 3,9% 0,4% 83,7% 0,5% 83,7% 0,5% 85,6%De aantallen kwalificaties zijn weergegeven in procenten van de omvang van de cohorte.197

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 102. Kwalificaties van geboortecohorten van jongens, per soort kwalificatie;uitgedrukt als fractie van de omvang van de jongenscohorteTotalen van de kwalificaties verworven op de leeftijden 16 tot en met 22.198

Tabellen per geboortecohorteFiguur 103. Kwalificaties van geboortecohorten van meisjes, per soort kwalificatie;uitgedrukt als fractie van de omvang van de meisjescohorteTotalen van de kwalificaties verworven op de leeftijden 16 tot en met 22.199

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomFiguur 104. Kwalificaties van geboortecohorten, per soort kwalificatie; uitgedrukt alsfractie van de omvang van de geboortecohorteTotalen van de kwalificaties verworven op de leeftijden 16 tot en met 22.200

BibliografieBibliografieDit is een overzicht van de teksten van het Steunpunt SSL (tevoren: Steunpunt LOA)over de ontwikkeling en berekening van indicatoren van de gekwalificeerde enongekwalificeerde uitstroom uit het leerplichtonderwijs in de Vlaamse Gemeenschap.De teksten zijn beschikbaar op http://www.steunpuntloopbanen.be.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). De ongekwalificeerde uitstroom—Eengeactualiseerde schatting. Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 18.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Indicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroom. Een bijdrage tot de discussie en een aantal nieuwe schattingen.Leuven: Steunpunt LOA, rapport nr. 19.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2004). Indicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroom in Vlaanderen. Over.Werk 14 de jaargang 3, 136-139.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2005). De ongekwalificeerde uitstroom.Evolutie van de verschillende soorten kwalificaties tot en met 2003. Leuven:Steunpunt LOA, rapport nr. 29.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2006). Geactualiseerde schattingen van deongekwalificeerde uitstroom per schooljaar en per geboortejaar. Leuven:Steunpunt LOA, rapport nr. 37.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2007). Indicatoren van de ongekwalificeerdeuitstroom. Verwerking van de gegevens van 2005 en integratie van hetmodulair beroepsonderwijs. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr.SSL/OD1/2007.01.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Geactualiseerde schattingen van deongekwalificeerde uitstroom. Verwerking van de gegevens van 2006. Leuven:Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.12.Van Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). Evolutie van de ongekwalificeerdeuitstroom. Een samenhangend indicatorensysteem gebaseerd op indicatorenper leeftijd. Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.13.201

Indicatorensysteem ongekwalificeerde uitstroomVan Landeghem, G., & Van Damme, J. (2008). De EAK-indicator van ―vroegtijdigeschoolverlaters‖: toets aan administratieve onderwijsgegevens en kritiek.Leuven: Steunpunt SSL, rapport nr. OD1/2008.14202