Desember 2008 - Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika

More documents

Recommendations

Info

teologiese diskussie Prof. Hans van Deventer (Vaaldriehoekkampus, NWU) ’n Wonderende weerwoord • in gesprek met proff. Jordaan, J van Rensburg en dr. Breed • Die redaksie is deeglik bewus daarvan dat die twee artikels wat onder die subhoof TEOLOGIESE DISKUSSIE verskyn, vir sommige lesers moeilike leesstof sal uitmaak. Tog het ons geoordeel dat lesers ook sal kennis neem van die belangrike debatte wat deur teoloë gevoer word, te meer wanneer dit oor so ’n belangrike saak gaan as die juiste verstaan van die Woord van God, ons bron en norm vir die kerk en teologie. – Red. Indien almal binne akademiese konteks oor alles (moet) saamstem, bestaan daar bitter min ruimte vir die uitbou van die wetenskap. Daarom is ek dankbaar dat my leermeester-kollegas, proff. Jordaan, J van Rensburg en dr. Breed in Die Kerkblad van November 2008 breedvoerig gereageer het op ’n bydrae wat hulle jonger kollega oorspronklik as brief vir Die Kerkblad aangebied het. Alhoewel ek nie op elke punt saamstem met hulle interpretasie van wat ek neergepen het nie, gaan ek nie daarop in nie. Ek wil eerder wys hoe hulle die punt wat ek probeer maak het, self deur hulle bydrae illustreer. Ek het in my aanvanklike skrywe kritiek uitgespreek teenoor teoloë wat apologeties “die bestaande verklaringstradisie teenoor (ander metodes) as die beter alternatief voorhou”. Uit hulle “antwoord” op my brief blyk hierdie gesindheid so duidelik soos daglig. Waar ek in my bydrae pleit vir inklusiwiteit binne akademiese konteks (m.a.w. die gebruik van meerdere metodes), lyk dit asof hulle eerder metodologiese eksklusiwiteit voorstaan (gebruik van net die grammaties-historiese metode). Die vraag bly: Is dit akademies verantwoordbaar? Buiten dat hulle patroniserende opmerking (p. 32) onvanpas is, is dit ook onjuis: my gepubliseerde werk getuig dat ek heel tuis is binne ’n wye verskeidenheid verklaringsmodelle (insluitend die grammaties-historiese). Die strekking van hulle argument is eerder op hulleself van toepassing. Hulle verduideliking van grammaties-historiese eksegese toon verder bepaalde gebreke, wat verband hou met my aanvanklike opmerking dat hierdie verklaringstradisie bloot onkrities aanvaar word. Het daar al ooit ’n studie verskyn waarin ons die filosofiese en historiese grondslae van hierdie tradisie grondig en krities (= “ontledend”) uitgeklaar het? Dit terwyl ’n baie behoudende Ou-Testamentikus soos Walter C Kaiser (jr.) al aangetoon het dat “grammaties” in grammaties-histories in die 19de eeu eerder na “letterlik” as na “taalkundig” verwys. Kan ons in akademiese konteks sommer op klankekse- gese af ’n hele klomp goed oor hierdie metode aanvaar wat nie deur Bybelwetenskaplike navorsing ondersteun word nie? Dan praat ek nie eers van Hans Frei (1974) se indringende studie oor hermeneutiese ontwikkelings in die 18de en 19de eeue nie (’n werk wat op elke teologiese biblioteek in die land se rakke is, behalwe in Potchefstroom – ’n leemte waarvoor ek gedeeltelik verantwoordelikheid aanvaar). Daarin toon hy onder andere aan dat die Reformatore se beskikbare hermeneutiese modelle baie van ons s’n verskil. ’n Onderskeid tussen die teks enersyds en byvoorbeeld historiese konteks of outeursbedoeling andersyds was ondenkbaar binne die 16deeeuse, hermeneutiese denkklimaat. Die teks bevat gewoon die historiese konteks of outeursbedoeling. In daardie konteks beteken grammaties-histories dus letterlik-histories. Dit is juis om hierdie rede dat Calvyn in sy kommentaar op Genesis 3:15 ’n Christologiese interpretasie van hierdie vers afwys! My aanvanklike opmerkings is egter nie aangewakker deur hierdie vorm van teoretiese redenasie nie, maar deur die praktiese lees van Genesis 1 en 2 in die konteks van evolusieteorieë. Die drie kollegas het nie aangetoon dat die grammaties-historiese metode ons insigte in hierdie verband verbreed het nie. So kan die grammaties-historiese metode ook nie ’n ontstaanskonteks in die tweede eeu vC vir die boek Daniël ondersteun nie – iets wat algemeen onder Ou-Testamentici aanvaar word. Dit is juis die konsekwente gebruik van daardie metode wat lei tot die volgende afleiding: “Daarom word daar met redelike sekerheid aanvaar dat die Ou Testament tot en met die boek van Josua teen 1100 vC alreeds as versameling bekend was en gebruik is” (prof. Jordaan, Die Kerkblad Maart 2008, p. 20). Ek weet van nie een publiserende Ou-Testamentikus wat met hierdie stelling sal saamstem nie. Ek twyfel dus sterk of die kosmetiese veranderinge wat hulle aan die gram � na bl. 40 32 • Die Kerkblad • 2008 desember
Prof. Gerrie Snyman (Departement Ou Testament en Ou Nabye Oosterse Studies, Unisa) 2008 desember Grammaties-historiese teologiese diskussie benadering is nie omvattend nie In proff. Gert (Jorrie) Jordaan, Fika J van Rensburg en dr. DG (Douw) Breed se verduideliking oor die grammaties-historiese benadering (Die Kerkblad November 2008), beweer hulle dat dié benadering “ongetwyfeld die mees omvattende benadering vir die verstaan en die uitleg (interpretasie) van die Bybel is.” (My kursivering – GS.) Die omvattendheid word gesien in terme van die grammatiese (kennisname van wat geskryf is) en die historiese (tyd en omstandighede waarop daardie woorde gerig is en waarin dit ontstaan het). Maar dié benadering help nie die GKSA met die oplos van ’n leesprobleem wat dreig om die kerke uitmekaar te ruk nie! Die afgelope 25 jaar lees die kerke die Bybel grammatieshistories oor die vrou in die amp, en nog is die einde nie in sig nie. Die grammaties-historiese benadering kon tot sover een ding nie regkry nie: dit verklaar nie hoekom twee groepe uit een tradisie die Bybel só verskillend kan lees dat dit bitterheid en onmin skep nie. Na my mening sou ’n benadering omvattend wees indien dit ook die rol van die leser by die verstaan en uitleg van die Bybel verdiskonteer. Sondigheid wat aan die mens toegedig word, hef nie enige verstandelike prosesse op in die leesproses nie. Die verligting van die Heilige Gees ignoreer nie die prosesse wat voltrek word in die menslike verstand gedurende die leesproses nie. Maar deur die mens te bly ignoreer, gebeur dit dat subjektiwiteit wat in alle geval ’n invloed op die leesproses het, nie op die tafel gesit word nie. Daarsonder kan die Bybelleser uiteindelik nie verantwoordelikheid aanvaar vir sy/haar interpretasie nie, kan daar nie gesien word of die leser geregtigheid aan die teks in laasgenoemde se historiese omstandighede laat geskied het nie, en kan lesers nie destruktiewe nagevolge wat ’n bepaalde Bybellees mag hê, weerstaan nie. Na al die jare se geswoeg en sweet oor die vrou in die amp, is daar twee groepe in die GKSA. Die een groep vir wie ’n patriargale sosiale orde nie meer aanvaarbaar is nie, vanweë die soort samelewing waarin ons op die oomblik leef. Vroue werk en beklee hoë posisies waar mans na hulle moet luister. En die kerke is nie ongeneë om geld van vroue te neem nie. Vroue begin ook al meer gesaghebbend in gemeentelike lewens deelneem. Konflik ontstaan omdat die raamwerk waarmee die lewe gehanteer word by die werk, vreemd staan teenoor die religieuse teks se veronderstelde sosiale raamwerk. Vir die ander groep is die sosiale patriargale orde waarbinne die Bybel geskryf is, nog die norm. Maar die strewe daarna bring hulle noodwendig in konflik met wat in die breër samelewing aan die gang is, soos die grondwet se handves vir menseregte. Ek dink die grammaties-historiese benadering het die GKSA in hierdie dilemma laat beland, want dit bied die Bybelleser nie genoeg instrumente nie. En die apologetiese klem op die benadering noop mense om sekere instrumente te verbied. Kyk maar na die redes hoekom sekere gemeentes in doleansie is. Skrifgesag word aangetas as daar van die grammatieshistoriese benadering wegbeweeg word en wanneer sosiologies-historiese ekesegese na bewering bedryf word. Resepsieteorie word as ’n “dwaalleer” getipeer. Sulke perspektiewe voorsien uiteindelik aan ’n benadering soos die grammaties-historiese ’n belydeniskarakter, en die beginsels wat onderliggend aan die grammaties-historese benadering lê, durf dan nie bevraagteken word nie. Bevraagtekening daarvan lei tot onaanvaarbare “Skrifkritiek”. ’n Omvattende Bybellees behels eerder ’n nougesette lees (close reading) van die Bybelteks ten einde die wêreld van die teks te verstaan, ’n historiese lees van die teks ten einde te kyk in watter mate die teks na geskiedkundige gebeure verwys, ’n ontleding van die wêreld van teksproduksie om agter te kom watter invloede werksaam was toe die skrywer geskryf het, ’n ontleding van die wêreld van die eerste lesers om agter te kom in watter situasie moes die Bybelteks inspreek, en les bes, ’n ontleding van die wêreld van die huidge lesers om te verstaan watter faktore bedrywig is in die huidige lesers se lewe ten einde te bepaal watter resonans met die antieke Bybelteks gevind kan word. Op hierdie manier hoop ek Bybellesers kan toegerus word om verantwoordelikheid vir hulle eie Bybellees te aanvaar. Ek is nie oortuig dat ’n grammatieshistoriese benadering dit doen nie. DK • Die Kerkblad • 33
Page 2 and 3: JAARGANG 111, NO. 3218 - DESEMBER 2
Page 4 and 5: uit die Woord Dr. WC (Wim) Vergeer
Page 6 and 7: Redaksioneel Oujaar 2008 Wanneer on
Page 8 and 9: Brandpunt Prof. PH (Rikus) Fick (Te
Page 10 and 11: die redakteur gesels met ... Ds. Le
Page 12 and 13: gesprek te wat ons gestel het, sal
Page 14 and 15: aktueel oop: � Eerstens, God se a
Page 16 and 17: aktueel fees nie net deur die nasat
Page 18 and 19: fokusartikel Matteus, Markus, Lukas
Page 20 and 21: fokusartikel Dr. Jan Lion-Cachet (K
Page 22 and 23: fokusartikel Ds. JP (Johannes) Bing
Page 24 and 25: fokusartikel Ds. CA (Carel) Jansen
Page 26 and 27: fokusartikel Ds. Jan Malan (Oudtsho
Page 28 and 29: diskussie Nogeens Artikel 31 Ek ver
Page 30 and 31: diskussie Weer oor skepping en natu
Page 34 and 35: esinning Abraham Kuyper (1908): Nab
Page 36 and 37: esinning Bram Schouwstra (Potchefst
Page 38 and 39: esinning Dr. CN (Nico) van der Merw
Page 40 and 41: van die Teologiese Skool Kuratorera
Page 42 and 43: van die Teologiese Skool van predik
Page 44 and 45: aktueel Konvent vir Reformatoriese
Page 46 and 47: aktueel Oproep Sinode 2009 / Callin
Page 48 and 49: jeug 48 • Die Kerkblad • 2008 d
Page 50 and 51: iewe Vaagheid kenmerk artikels? N E
Page 52 and 53: lief en leed 50STE HUWELIKSHERDENKI
Page 54 and 55: kleinADVERTENSIES Die Bemarkingsafd
Page 56 and 57: kleinADVERTENSIES hoofstraat, veili
Page 58: 58 • Die Kerkblad • 2008 desemb

Desember 2008 - Die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?