jenaplanconferentie 2004 - Nederlandse Jenaplanvereniging

Lisan Fasten
GEDRAG KUN JE LEREN
MET EEN KLAPROOS
Tijdens het Jenaplancongres in november
2004 hebben we in drie workshopgroepen
van vijfentwintig onderwijsprofessionals
kennis gemaakt met de Klaproos.
Sindsdien zijn al vele gratis Klaprozen opgevraagd en toegezonden. Voor degenen die wat voelen voor een
gedragsopvoeding in school, zoals die in dit artikel wordt gepresenteerd, is een mailtje voldoende om de inhoud
van de Klaproos te ontvangen. Het moet duidelijk zijn dat het werken met modellen in het algemeen zijn tekortkomingen
en beperkingen heeft. Die rem kan echter gemakkelijk ontkoppeld worden als we een model zien als
een uitdaging tot een professionele vertaling met een persoonlijke invulling. Elke leerkracht kan de Klaproos op
eigen wijze toepassen en samen met de leerlingen zal elke uitwerking uniek zijn.
Een kleurrijke ontvangst
In een sfeervolle zaal in Papendal waren de vijfentwintig
stoelen al in een kring gezet. Een grote mand met
een prachtig boeket stond uitnodigend op een tafel.
Een stapeltje folders met de creatiespiraal herinnerde
aan de opdracht om elke workshop zoveel mogelijk in
verband te brengen met de Creatiespiraal van Marinus
Knoope (1998, 15 e druk). Dat gegeven hoeft geen
probleem op te leveren. Het interventiemodel “De
Klaproos” is een creatief product dat geheel volgens de
wetmatigheid van de Creatiespiraal is ontstaan op basis
van de Rose van Leary (1957), de Interactiewijzer van
Lodewijks en Verstegen (2001) en de verhalen van
Winnie de Poeh (Milne 1926). De Klaproos staat symbool
voor de kwetsbare leerling die zich ontwikkelt tot
een leerling met aangepast gedrag en met de uitstraling
van zijn eigen waardevolle identiteit. Het is een
praktisch handboek voor leerkrachten, dat je in een
oogopslag leest en direct in de dagelijkse praktijk kunt
toepassen.
Acht kleurrijke karakteristieken
Als de geïnteresseerden naar de workshop komen dan
ligt de papieren Klaproos van bijna twee meter doorsnee
in het midden van de kring. De acht bloembladen
van de Klaproos zijn verdeeld in acht gedragskarakteristieken.
Elke octant heeft zijn eigen kleur. In het
centrum is een klaproos afgebeeld. Daaromheen staan
acht rode vaasjes met bloemen in de kleuren van de
octanten. Bij elk vaasje bloemen staat een karakteristiek
dier uit de verhalenbundel Winnie the Poeh van Milne
(1926): De hoofdpersoon beer ‘Winnie de Poeh’ bij de
rode gedragsoctant van ‘het Winnen’. De strijdbare
tijger ‘Teigetje’ bij de oranje gedragsoctant van ‘het
Strijden’. Het opstandige ‘Konijn’ bij de gele gedragsoctant
van ‘het Zich Afzetten Tegen’. De depressieve
ezel ‘Iejoor’ bij de grijze gedragsoctant van ‘het Zich
Terugtrekken’. Het geduldige en sociale varkentje
‘Knorretje’ bij de roze gedragsoctant van ‘het Afwachten’.
Het slimme oplettende kangoeroetje ‘Roe’ bij de
blauwe gedragsoctant van ‘het Volgen’. De zorgzame
moeder Kangaroe ‘Kanga’, die goede oplossingen kan
bedenken bij de groene gedragsoctant van ‘het Zorgen’
en de wijze ‘Uil’, die altijd wel “iets weet van iets” bij
de bruine gedragsoctant van ‘het Leiding en Advies
Geven’.
Bij elke gedragsoctant ligt een exemplaar van mijn
doctorale afstudeerscriptie ‘Flexibel handelen met verschillende
opvattingen’ en een praktische uitwerking
van het onderzoek ‘de Klaproos’. In de zaal staan acht
tafels langs de kanten. Op de acht tafels liggen acht
geselecteerde hoofdstukken uit de Winnie de Poeh
(Milne 1926). Elk hoofdstuk geeft een verklaring van
een gedragsoctant door een avontuur van een karakteristiek
dier. Daarbij liggen allerlei materialen die leerkrachten
kunnen uitnodigen tot creatieve vormgeving
met betrekking tot het karakteristieke gedrag. De geïnteresseerden
die binnen komen worden uitgenodigd
om plaats te nemen bij de gedragsoctant die hen het
meeste aanspreekt. Het was bij de drie workshops geen
enkel probleem om de verdeling zo te maken dat de
kring rond bleef. Na een ronde van een korte kennismaking
met elkaar is het tijd om te openen met de
vraag: Hoe karakteristiek is gedrag eigenlijk? Na een
18
MENSEN-KINDEREN
MAART 2005