chirurgie - Europa Ziekenhuizen

HART-
CHIRURGIE
De pioniers van hartchirurgie
Geschiedenis van de Hartchirurgie in België
Dr Raphael Suy
Chirurg op rust
Em. Hoogleraar K.U.Leuven
De Professer Raphaël Suy heeft ons de eer gedaan
om een zeer mooi artikel te schrijven voor dit
nummer gewijd aan de hartchirurgie. In naam van de
redactieraad, hebben wij het genoegen om hem onze
welgemeende dank te betuigen.
Mitralisklep comissurotomie met de vinger en met behulp van een dilatator.
18 | N r 12 - DECEMBER 2008
Hartchirurgie is het jongste heelkundige deelspecialisme.
Het begin bevindt zich ergens in het interbellum, indien
men althans enkele sporadische bravourestukjes van onze
verre voorgangers achterwege laat. De stelling van Theodoor
Billroth, de befaamdste chirurg uit de tweede helft van de
19de eeuw, dat “een chirurg die de waardering van zijn
collega’s op prijs stelt, nooit een hechting op het hart
zal uitvoeren” was wel al enkele decennia achterhaald, maar
de start van de hartchirurgie is wel een verhaal van vallen en
opstaan.
Kort na de tweede wereldoorlog werden de nieuwe
technieken vanuit de USA in West-Europa overgenomen. De
ontwikkeling van de hartchirurgie heeft ook in België zweet,
bloed en tranen heeft gekost. Adelbert van Bogaert, befaamd
cardioloog verbonden aan het Antwerps Bunge instituut,
verzuchtte in 1960 dat “Pour être chirurgien (cardiaque), il
faut être amnésique, ignorant et inconscient”. Twijfelaars
stelden zich bij het begin vragen over het nut van al die, soms
vruchtloze, chirurgische inspanningen. Het was een avontuur
dat alleen maar tot stand kon komen door het niet afl atend
doorzettingsvermogen van enkele pioniers, maar het werd
een succes: één generatie later worden er in België, een landje
van amper 10 miljoen inwoners, door ongeveer 100 chirurgen
jaarlijks 14.000 hartoperaties verricht in 30 ziekenhuizen. En
daarmee zijn we nu koplopers geworden van het Europees
peloton.
Het is de bedoeling van deze bijdrage de sluier rond het begin
van de Belgische hartchirurgie op te lichten, althans voor zover
dit nog mogelijk is, want veel is in de mist van de tijd verloren
gegaan. De meeste betrokken ziekenhuizen zijn grondig
omvormd, verplaatst of zelfs afgebroken. Nieuwe directies
hebben vaak alles opgeruimd, daarbij gerugsteund door een
beslissing van hogerop dat patiëntengegevens maar 30 jaar
moeten bewaard worden. Gelukkig waren de meeste pioniers
ijverig met de pen in de toenmalige Acta Chirurgica Belgica en
Revues de Médecine, en zijn de nog levende pioniers uitvoerig
met hun commentaar, waarvoor mijn welgemeende dank.
Hoe begon de hartchirurgie in België?
In België kwam de hartchirurgie laat en langzaam uit de
startblokken in de tweede helft van de veertiger jaren van de
vorige eeuw. Er was, zelfs ten opzichte van onze buurlanden,
enige achterstand door ons gebrek aan volwaardige
anesthesisten. In 1946 werden de eerste pericardectomies
voor behandeling van het pantserhart nog onder plaatselijke
verdoving verricht door René Appelmans in het Leuvens
Universitair St. Rafaelsziekenhuis. Vanzelfsprekend met