Bronnen voor gratieverlening tot 1987 P. Brood - Historici.nl

186Broodoverwegen van collectieve gratieverlening niet van de Kroon, maar vande minister van Justitie uitgingen. Naar aanleiding van de inauguratie in1980 van prinses Beatrix tot koningin gaven regering en parlement aandat voor collectieve gratieverlening bij bijzondere gebeurtenissen geenplaats meer was. 38De Gratieregeling 1976 is gegoten in de vorm van een algemene maatregelvan Rijksbestuur. Enerzijds omdat de rechtsmacht van de militairerechter op Rijkswetgeving berust en anderzijds om de regeling toe te kunnenpassen op verzoekschriften om gratie van straffen die zijn opgelegdbij vonnis van de Nederlandse militaire rechter op de Nederlandse Antillen.De Gratieregeling 1976 is tot de inwerkingtreding van de Gratiewetvan 1987 niet gewijzigd.d. De Gratiewet van 1987De Grondwetsherziening van 1983 noopte tot omzetting van de Gratieregeling1976 in een gratiewet. 39 Het nieuwe Grondwetsartikel inzake gratiekende het recht van gratie niet langer toe aan ‘de Koning’, maar bepaaldedat gratie wordt verleend ‘bij Koninklijk Besluit’. Dit vloeit voort uit delijn van de gehele Grondwetsherziening, namelijk de vervanging van determ Koning door Kroon. In feite veranderde er wat de gratie betreft niets,omdat in het licht van de ministeriële verantwoordelijkheid met de termKoning al vóór 1983 de constitutionele Koning, ofwel de Kroon, werd bedoeld.40 Tevens is het gratieartikel in de nieuwe Grondwet geplaatst onderhet hoofdstuk betreffende de rechtspraak, terwijl tot dan toe het desbetreffendeartikel viel onder het hoofdstuk ‘Van de macht des Konings’.De regeling van 1976 stond model voor de nieuwe wet, maar tochzijn er enkele grote verschillen. Belangrijkste nieuwigheid is de opnamein de wet van twee, volgens de Memorie van Toelichting, in de praktijkgegroeide algemene gronden waaraan gratieverzoeken plegen te wordengetoetst, namelijk:a een omstandigheid waarmee de rechter op het tijdstip van zijn beslissinggeen of onvoldoende rekening heeft gehouden of kunnen houdenen die, als die op dat tijdstip wel of voldoende bekend was geweest, hemaanleiding zou hebben gegeven tot het opleggen van een andere straf ofmaatregel of tot het afzien daarvan;b het aannemelijk geworden zijn van de veronderstelling dat met detenuitvoerlegging van de rechterlijke beslissing of de voortzetting daarvangeen met de strafrechtstoepassing na te streven doel 41 in redelijkheidwordt gediend. 42Volgens de Memorie van Toelichting komt daarin ‘de erkenning totuitdrukking dat beslissingen tot het al of niet verlenen van gratie administratievebeslissingen zijn, die op in de wet verankerde grondslagen dienente worden genomen, behoren te beantwoorden aan in het algemeenrechtsbewustzijn levende beginselen van behoorlijk bestuur en, wanneerBroncommentaren7.indb 186 27-02-2009 10:35:24