Bronnen voor gratieverlening tot 1987 P. Brood - Historici.nl

177 Bronnen voor gratieverlening2 ADMINISTRATIEVE ONTSTAANSGESCHIEDENIS 10Uit het bovenstaande is op te maken dat er al vanaf de negentiende eeuwgeen sprake meer is van gratie als een instituut afhankelijk van koninklijkewillekeur. Het recht is in zekere zin ingekapseld in de politieke, bestuurlijkeen rechterlijke structuren die Nederland rijk is. Daarom is hetook uitgewerkt in nadere wetgeving: het Gratiebesluit van 1856 (met nietgepubliceerdKB), het Gratiebesluit van 1887, de Gratieregeling 1976 ende Gratiewet van 1987.a. Het Gratiebesluit van 1856In 1856 bundelde men de sinds 1813 ‘op verschillende tijden uitgevaardigdebesluiten omtrent de maatregelen, die de uitoefening van het aanOns toekomend regt van gratie behooren vooraf te gaan’ en vormde dieom tot een meer rationele regeling. 11 Basis hiervoor was artikel 66 van detoenmalige Grondwet. Het besluit bevatte bepalingen inzake de adviesenraadplegingsprocedure, de inrichting van het verslag van het OpenbaarMinisterie en het rechterlijke advies, evenals bepalingen betreffendede behandeling van de jaarlijkse voordrachten tot het verlenen van afslagen ontslag (strafbekorting en -beëindiging) aan gedetineerden. 12 Dezeprocedure is in de kern bewaard gebleven in alle latere gratieregelingen.Bij de voorbereiding van het besluit van 1856 is oorspronkelijk ookeen artikel 9 opgenomen met voorschriften betreffende de raadplegingsprocedure,op grond waarvan de minister van Justitie negatief op eengratieverzoek zou kunnen beschikken, zonder daartoe een machtiging temoeten vragen aan de Koning. Omdat dit echter werd beschouwd als eeninterne zaak die alleen de Kroon aanging, verwijderde men dit artikel uithet eerste ontwerpbesluit (van juli 1856). Vervolgens nam men het afgewezenartikel 9 echter in zijn geheel op in een voor het ministerie vanJustitie interne instructie, vastgelegd in een Koninklijk Besluit. 13Deze constructie bleef bestaan tot 1976, toen dit Koninklijk Besluitbij de Gratieregeling 1976 werd ingetrokken. Tot dat jaar is er dus feitelijkdubbele regelgeving geweest, namelijk de procedure die in de Algemenemaatregelen van bestuur van 1856 en 1887 is opgenomen, en daarnaast deinterne instructie, waaraan de departementale praktijk ten grondslag ligt.b. Het Gratiebesluit van 1887Ook in de Grondwet van 1887 is de bevoegdheid tot gratieverlening aande Koning toegekend (zie artikel 68). Daarbij staat verder dat hij dat rechtBroncommentaren7.indb 177 27-02-2009 10:35:22