Zorg in het huis van de toekomstBouwenDirecteur Joachim De Vos van het Huis van deToekomst: “Dankzij technologie kan de patiënt eendeel van de handelingen op zich nemen die andersin het ziekenhuis plaatsvinden. We beleven eenrevolutie zoals IKEA die destijds heeft ontketenddoor mensen zelf hun meubels in elkaar te latensteken.”Een IKEA-revolutie in de zorg?Living Tomorrow, in de volksmond het ‘Huis van de Toekomst’, opende in 1995 voor het eerst zijn deuren.Aangezien de toekomst wel erg snel heden wordt, verandert het huis om de vijf jaar van gedaante.Het vorige project wordt dan afgesloten. “Iets oneindigs bouwen is gewoon onmogelijk en kan niet debedoeling zijn van ons project”, meent directeur Joachim De Vos. Omdat het huis ook een blik werpt opde zorg van de toekomst, gingen we even een kijkje nemen naar wat ons te wachten staat.De gedachte die Bill Gates uitte bij deopening van de eerste editie van LivingTomorrow hangt nog altijd in de inkomhalen blijft een stokpaardje van directeurDe Vos: “Gates vond dat, aangezienonze samenleving de komende decenniahet hoofd moet bieden aan zoveel uitdagingen,het verstandig is mensen naareen tastbare verwezenlijking van huntoekomst te brengen. Zo maken ze zelfkennis met producten en diensten die dekwaliteit van wonen, leven en werken inde nabije toekomst kunnen verbeteren.Ze worden uitgenodigd hun feedback tegeven en eigen suggesties te doen. LivingTomorrow ondersteunt die gedachtegangvolledig en wil een dergelijke discussieook op gang brengen in de zorgsector,zodat verdere professionaliseringmogelijk is.”Living Tomorrow zag al snel het belangvan technologie in de zorg. Niet alleenomdat bezoekers steeds meer vroegenzorgwijzer | 14
naar hoe ze levensbestendig kondenbouwen, maar ook omdat een aantal gekendeproblemen zich scherp stelden.De Vos: “Denk aan de verzilvering vande maatschappij of de toename van ouderdomsziekten.Of aan de cardiovasculaireaandoeningen die aan belang winnen,onder meer door onze gebrekkigeaandacht voor welzijn en gezondheid,de zogenaamde zelfzorg.” Daarom werdbeslist om in de derde editie van LivingTomorrow, die liep van <strong>20</strong>03 tot <strong>20</strong>08 inAmsterdam, al een deeltje over zorg teintegreren aan de hand van een aantaltechnologieën, concepten en dienstendie de levenskwaliteit ten goede moetenkomen. In het vierde project in Vilvoorde,dat nog loopt tot <strong>20</strong>12, staat nu ookeen flat die focust op levensbestendigwonen.ParticipatieDe vergrijzing is enorm. <strong>Zorgnet</strong> <strong>Vlaanderen</strong>berekende vorig jaar dat er tegen<strong>20</strong><strong>20</strong> minstens 14.000 extra plaatsen inwoonzorgcentra moeten komen, en dattegelijkertijd ook de capaciteit van dethuiszorg drastisch moet worden verhoogd.“Hoe kunnen we de kosten beheersen?Mensen thuis verzorgen kostbeduidend minder geld dan een opnamein een ziekenhuis, tenminste zolang dezorgbehoefte dat toelaat. Daarom hebbenwe een traject ontwikkeld, dat startbij het Hospital Out Of the Box, waarbijhet ziekenhuis als het ware aan huiskomt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan denierdialyse, die mensen meer en meerzelf thuis kunnen uitvoeren. Natuurlijk,als het zelfs met de extra diensten thuisniet meer lukt en de zorgverstrekker tevaak moet langskomen, worden alternatievenals de serviceflats, woonzorgcentra,sociale verpleging, het zorghotelof het ziekenhuis goedkoper voor de samenleving”,duidt Joachim De Vos.Om mensen langer thuis te laten wonen,is het belangrijk om er al bij de bouw vande woning voor te zorgen dat de verschillendevertrekken rolstoeltoegankelijkzijn. Boosdoeners zijn bijvoorbeeld trappen,te smalle deuren of te enge ruimtes.“Maar ook subtielere elementen verdienenaandacht: de kookplaten zoals weze nu kennen zijn bijvoorbeeld best gevaarlijk.Om aan de achterste rij platente kunnen, moeten rolstoelgebruikerszich over de eerste rij heen buigen en datis natuurlijk gevaarlijk voor brandwonden.Daarom kozen we ervoor de kookplatenallemaal naast elkaar te plaatsen.Om brand te vermijden hebben we eendampkamp ontwikkeld die een signaalgeeft wanneer iets aan het verbranden isen automatisch het vuur uitzet.”Revolutie in IKEA-stijlDe directeur van Living Tomorrow hechtin de hele werking sterk aan het systeemvan de vier P’s: predictief, preventief,participatief en gepersonaliseerd werken.Predictieve geneeskunde laat toebepaalde aandoeningen te voorspellenvia DNA, wat uiteraard een enorme evolutieis. Ook meer zelfzorg werkt een langergezond leven in de hand. Daarnaastgelooft De Vos sterk in participatie vande patiënt: “Dankzij technologie kan depatiënt een deel van de handelingen opzich nemen die anders in het ziekenhuisplaatsvinden. We beleven een revolutiezoals IKEA die destijds heeft ontketenddoor mensen zelf hun meubels in elkaarte laten steken. In de geneeskunde startteeen dergelijk proces met de zwangerschapspredictor.Als je bedenkt hoe langhet vroeger duurde om te weten of er eenkindje op komst was, dan zie je toch welhet grote verschil dat dergelijke methodenmaken.” Soortgelijke gebruiksvriendelijkeapparaten zullen meer en meerhun intrede doen. In de seniorenflatvind je bijvoorbeeld een tandenborsteldie tegelijk de lichaamstemperatuur,bloeddruk en hartslag van de mensenmeet. De resultaten worden op de spiegelgeafficheerd. “Dat zal de rol van dezorgverstrekker helemaal omgooien.Vroeger moest de arts op tien minuutjestijd zoveel metingen uitvoeren dat hetgesprek er soms bij inschoot. Door de patiëntpermanent op te volgen via de modernetechnologie, kan de arts zijn tijdnuttiger invullen.” Een ander voordeelvan deze veelvuldige metingen is datmedicatie beter kan worden afgestemdop de patiënt, gepersonaliseerd als hetware. “Bovendien is het vandaag al mogelijkhet geneesmiddel via een biochipte volgen tot wanneer het aankomt op dejuiste plaats in het lichaam.”Tafelgenoot in 3DTechnologie zal volgens Joachim De Vosniet leiden tot minder sociale contacten,maar wel tot een andere invulling vandie contacten. “Of al die technologieverantwoordelijk zal zijn voor meer eenzaamheid?Ik hoop van niet. Eigenlijkgeloof ik niet dat de patiënt of ouderemedemens veel heeft aan de zogenaamdesociale contacten in het ziekenhuisof de supermarkt. Door patiënten meerzelf te laten doen thuis of door de boodschappenaan huis te brengen, komttijd vrij die kwaliteitsvoller kan wordeningevuld. Het verenigingsleven zal zijnaanbod hierop nog beter moeten afstemmen.Ook is het belangrijk momenten tecreëren waarop ouderen samen kunneneten, bijvoorbeeld in het dagcentrum.Daarmee kunnen we het probleem vande ondervoeding al voor een groot deelopvangen. Wanneer het echt niet mogelijkis de oudere te verplaatsen, liggener ook mogelijkheden bij het opzettenvan een virtual presence, een persoonin 3D als het ware, waarmee de ouderesamen eet. Dat voorstel wordt soms welop hoongelach onthaald, maar net zoalsvideoconferencing bij de consumenteningeburgerd raakt, zal dat ook zo in dezorg zijn. Daarvan ben ik overtuigd.”Technologie krijgt niet alleen het verwijtde eenzaamheid in de hand te werken,ze zou ook de privacy in het gedrangbrengen. Ook daar is De Vos het niet helemaalmee eens: “Enerzijds geven weenorm veel informatie prijs via socialenetwerken, anderzijds vinden we dat hetdelen van informatie te ver gaat. Dankzijtechnologie kunnen we vermijden datiemand maanden na zijn dood teruggevondenwordt in zijn appartement. Ikben het ermee eens dat we onze privacymoeten beschermen, maar ik pleit vooralvoor een betere reglementering. Hoeveelwerknemers weten vandaag dat ze methun smartphone perfect getraceerd kunnenworden door hun werkgever?”Voor directeur De Vos komt het er uiteindelijkop neer zo goed mogelijk gebruikte maken van mensgerichte technologie,die aanvullend werkt en veel tijdswinstinhoudt. “Wat ik wil, is dat technologiebasisactiviteiten overneemt die je nietgraag doet en tijd laat voor dingen dieje wél graag doet. Als je kan kiezen tussensociale contacten in het ziekenhuisof sociale contacten bij een stukje taartin het dagcentrum, dan is de keuze tochsnel gemaakt?”CZLiving Tomorrow biedt diverse rondleidingenaan over de toekomst van degezondheidszorg. Voor professionelen inde gezondheidszorg worden innovatieworkshops-op-maatgeorganiseerd. Meerinformatie op www.livingtomorrow.com15 | mei <strong>20</strong>11
Change language