pdf (4.2 Mb) - Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart

hadden we al ervaring met vergelijkbareproblemen op aarde, onder andere bijmilieuvervuiling. Als we milieuproblemenaanpakken, maken we gebruik van microorganismen,die snel, schoon en effectiefafval afbreken. Eerbied voor het kleine,dat was en is ons motto.”Dinkla laat een plastic buis zien. “Ditis een biologisch luchtfilter. Hierin zittenafzonderlijke compartimenten metmicro-organismen die het afbraakwerk ineen ruimtevaartuig kunnen doen. Ze zettenongewenste stoffen om in gewenste,zoals zuurstof.” De Vries vult aan: “Weweten welke organismen we moeten inzetten.Dat gaat verder dan kennis van dewerking van afzonderlijke organismen.We weten welke combinaties het besteresultaat boeken. Zo hebben we onzekennis van microbiologische processenop aarde bruikbaar gemaakt voor deruimtevaart.”SimpleBij de detectieapparatuur voor microorganismenwaren de eisen die de ruimtevaartstelt aanleiding om de oorspronkelijkeaardse werkwijze sterk te verbeteren.Dinkla: “De apparatuur was moeilijk tebedienen en omvangrijk. Voor de ruimtevaartontwikkelden we daarom samenmet Dutch Space de kleine en eenvoudigbedienbare Simple, die uit twee delen bestaat.Voor het nemen van de monsters iseen hightech wattenstokje ontwikkeld (deSimple-pen), waarmee je alleen maar overeen oppervlak hoeft te strijken. De bijbehorendeanalyseapparatuur, die meerderevan deze wattenstokjes kan uitlezen, isniet groter dan een appeltaart.”Aan boord van het ISS zijn al succesvolleexperimenten gedaan in het kader vande hygiëne controle, waarbij ook HermieHarmsen van het Universitair MedischCentrum Groningen was betrokken.De Vries: “Met de Simple kunnenastronauten, bijvoorbeeld tijdenseen missie naar Mars, snel enefficiënt micro-organismenopsporen.”De Simple maakt gebruik vangeavanceerde kennis van desamenstelling van het DNA vanmicro-organismen. Dinkla: “Voorhet opsporen van E.coli of Salmonellazijn maar kleine hoeveelhedenDNA nodig. We zijn nu bezig methet leggen van contacten voor praktischetoepassingen op aarde, bijvoorbeeld in depetrochemie, de mijnbouw, de gezondheidszorgen bij forensisch onderzoek.Het gaat om toepassingen waarbij deklant het monster neemt en wij in onslaboratorium de analyses doen. Versturenis geen probleem, want het is een geslotensysteem waarin het monster langetijd goed blijft.”BiodetectOndertussen is Bioclear alweer bezig meteen verbeterde versie van de Simple. DeVries: “Dat doen we niet alleen. We werkensamen met bedrijven als Dutch Spaceen LioniX en met TNO. Het gaat om eengeminiaturiseerde versie van de Simple,een Lab-on-a-Chip. LioniX zorgt voor dechiptechnologie, Dutch Space brengtkennis in over het werken bij gewichtsloosheiden bouwt het apparaat en TNOlevert kennis over microfluïdica.”Het nieuwe apparaat, dat voorlopigBiodetect heet, is extreem klein. Dinkla:De bijbehorende analyseapparatuur is in staat ommeerdere Simple-pennen tegelijkertijd uit te lezen.[Dutch Space]“Monsters van een microliter zijn genoeg.Dat is te danken aan geavanceerdemanieren om DNA te isoleren, te conserverenen vervolgens te vermeerderenmet technieken zoals QPCR, dat staatvoor ‘Quantitative Polymerase ChainReaction’.” Ze legt een glazen plaatje optafel: “Hierin zitten achttien kopieermachientjesdie met behulp van enzymende monsters van het DNA van evenveelmicro-organismen vermenigvuldigen enanalyseerbaar maken.”Ruimtevaart als ‘driver’De Vries: “Het concept is mede gefinancierddoor het Netherlands Space Office(NSO). De ruimtevaart speelt een duidelijkerol als ‘driver’. Ook hier liggen kansenvoor commerciële aardse toepassingen.Je kunt nu nog sneller en eenvoudigereen beeld krijgen van de aan- of afwezigheidvan micro-organismen. Er zijn alklanten die interesse hebben getoond,bijvoorbeeld om de drinkwaterkwaliteitaan boord van vliegtuigen te monitoren.”Ook LioniX en Dutch Space noemenGlazen plaatje met daarin achttien ‘kopieermachientjes’ die metbehulp van enzymen de monsters van het DNA van evenveel microorganismenvermenigvuldigen en analyseerbaar maken. [Bioclear]Biologisch luchtfilter, opgebouwd uit 660 poreuze holle fibers; ditfilter werd ca. 10 jaar geleden ontwikkeld en getest in opdracht vande ESA. [Bioclear]18 Ruimtevaart 2013 | 2