pdf (4.2 Mb) - Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart

50 jaar Russischevrouwen in de ruimteBert VisOp 16 juni 1963 werd Valentina Tereshkova als eerste vrouw in een baan om deaarde gebracht. De Sovjet Unie was euforisch. Weer had men de Verenigde Stateneen ‘Space First’ afgesnoept. Nikita Khrushchev verkondigde aan iedereen diehet maar horen wilde dat hiermee bewezen was dat Sovjet-vrouwen alles kondendoen wat mannen deden. Maar als vrouwen in de Sovjet Unie dachten daarmeeeen serieuze kans te krijgen om ook kosmonaut te worden, dan hadden ze het mis.Tereshkova’s vlucht was niet meergeweest dan de volgende succesvollepoging om NASA eenstap voor te zijn. Op zich niet alte moeilijk, want NASA had op dat momentgeen enkele intentie om een vrouwin de ruimte te brengen. Ondanks dat wasTereshkova’s missie zeker een indrukwekkende,al was het maar omdat ze meer tijdin de ruimte had doorgebracht dan alleAmerikanen bij elkaar opgeteld.Omdat met Vostok wel zo’n beetje allemogelijke records waren behaald werdgekeken naar een opvolger. Dat werd deVoskhod, feitelijk een uitgeklede Vostok.NASA werkte aan Gemini, waarmee tweeastronauten in de ruimte zouden wordengebracht. Teneinde die prestatie te overtreffenlanceerden de Sovjets in oktober1964 Voskhod-1, met drie kosmonautenaan boord. Ze droegen geen ruimtepakkenen de cabine bevatte geen schietstoelen;daar was simpelweg geen ruimtemeer voor. Vijf maanden later volgdeVoskhod-2, waarmee de laatste groteprimeur zou worden binnengesleept: deeerste ruimtewandeling, uitgevoerd doorAleksey Leonov. Zowel de ruimtewandelingals de landing van Voskhod-2 liepenbijna slecht af. Het was duidelijk dat degrenzen van de mogelijkheden van hetVoskhod ruimteschip waren bereikt, enmisschien zelfs al overschreden. Desondankswerden nog diverse vluchtengepland, die elk voor aansprekende primeurshadden moeten zorgen.Voskhod-4 had in 1966 voor de tweedekeer vrouwen in de ruimte moetenbrengen. Valentina Ponomaryova enIrina Solovyova waren aangewezen om devlucht uit te voeren. Hun reserves zoudenZhanna Yorkina en Tatyana Kuznetsovazijn. Het programma voor de vlucht wasindrukwekkend. Hij was gepland voor tiendagen, en daarmee op dat moment delangste bemande ruimtevlucht na Voskhod-3,die 15 tot 20 dagen zou duren, enGemini-7, die in december 1965 bijna 14dagen had geduurd. Daarbovenop kwamnog dat Irina Solovyova een ruimtewandelingzou maken. Het zou niet zoverkomen. In januari 1966 overleed SergeyKorolyov, de vader van de Sovjet ruimtevaart,en kort daarna werden alle geplandeVoskhod vluchten geschrapt. De viervrouwen waren op dat moment weliswaarbegonnen met algemene training, maarwaren nog niet zover gekomen dat ze ookmet specifieke missie-training waren gestartvoor de ruimtewandeling en andereaspecten van de vlucht. Het afgelastenvan Voskhod-4 betekende ook het feitelijkeeinde van hun kosmonautencarrière.Hoewel ze officieel nog tot oktober 1969lid bleven van de kosmonautengroepwerden ze nooit meer gekandideerd vooreen vlucht. Kuznetsova ging in Moskouwerken, terwijl de andere drie vrouwennieuwe generaties kosmonauten gingenopleiden in het Yuri Gagarin trainingscentrum.In een interview vertelde Solovyovadat ze het weliswaar jammer vond dat zeniet had gevlogen, maar dat ze er niet rouwigom was dat ze niet de eerste vrouw inde ruimte was geworden. In dat geval hadze namelijk nooit de kans gekregen om deinteressante dingen te doen die ze nu hadkunnen doen, zoals doorgaan met parachutespringen,psychologie studeren, ennaar de zuidpool reizen als commandantvan de Metelitsa expeditie, die geheel uitvrouwen bestond. Ze voegde er nog welaan toe dat ze ervan overtuigd was dat zealsnog gevlogen zou hebben indien NASAhad besloten een vrouw te laten vliegenop een Gemini of een Apollo vlucht. Hetwas duidelijk dat NASA onbewust eengrotere invloed had op de carrière van devrouwelijke kosmonauten dan de kosmonautenzelf…Nieuwe kansenGedurende bijna tien jaar waren vrouwelijkekosmonauten eigenlijk geen punt vanconsideratie meer. Dat veranderde toenNASA in 1978 haar eerste groep Shuttleastronauten selecteerde, waaronder zichzes vrouwen bevonden. Het was duidelijkslechts een kwestie van tijd voor er een4 Ruimtevaart 2013 | 2