Nederland in de top 10 - NOC*NSF

SpelenSportief fundamentLeren trainenTrainen voor omvangTrainen voor hoog niveauTrainen om te winnenTopsportsucces is vaak een ongrijpbaar fenomeen.Sommige succesfactoren zijn ook niet te beïnvloeden.Denk aan de bevolkingsomvang, de economischesituatie of het politieke systeem van een land. Andereomstandigheden die het topsportklimaat mede bepalen,zijn meer te sturen. Zoals de inhoud van detopsportprogramma’s, financiering, infrastructuur,voorzieningen voor de coaches en sporters, talentontwikkelingen wetenschappelijke ondersteuning.Dit hoofdstuk gaat over topsport in uitvoering, dedagelijkse praktijk van de meer beïnvloedbare succesfactorenin de Nederlandse topsport. Er wordt, met devorige hoofdstukken in het achterhoofd, aangegevenhoe deze factoren versterkt zouden kunnen worden.Een samenwerkingsverband van onderzoekers uit binnen- enbuitenland heeft de factoren die bepalend zijn voor het topsportsuccessamengebracht in het zogeheten SPLISS-model(2007). Naast de genoemde niet-beïnvloedbare omstandighedenzoals de bevolkingsomvang of het bruto nationaal product,onderscheidt dit model ook een aantal beïnvloedbare pijlersvoor topsportsucces. De pijlers, die in de volgende paragrafenaan bod komen, zijn:1. Topsportprogramma’s;2. Topsportfinanciering;3. Topsportinfrastructuur;4. Professionele aansturing;5. Positie van de topsporter;6. Positie van de coach en specifieke experts;7. Talentontwikkeling;8. Wetenschappelijke ondersteuning.5.1 Topsportprogramma’sOm te kunnen concurreren moeten topsportprogramma’smondiaal toonaangevend zijn. Dit streven is door de georganiseerdesport uitgesproken in de Sportagenda 2012 vanNOC*NSF. Hierna wordt de kwaliteit van de Nederlandsetopsportprogramma’s onder de loep genomen.De huidige kwaliteit van de topsportprogramma’sDe sportbonden hebben de eerste verantwoordelijkheid voor deontwikkeling en organisatie van hun topsportprogramma’s.Dit doen zij mede op basis van analyses van de internationaleconcurrentie en hun eigen ambities en doelstellingen. Ze wordenhierin bijgestaan door de technische staf van NOC*NSF.De huidige kwaliteit van de topsportprogramma’s wordt door debonden vastgesteld aan de hand van het ‘Topsport ProgrammaAssessment’ (TPA). Hierbij worden de topsportprogramma’sgeëvalueerd op een aantal kritische succesfactoren, zoalsleiderschap en sturing, planning en strategie, training- enwedstrijdprogramma en concrete prestaties. Aan de handvan de uitkomsten wordt in samenwerking met de technischestaf van NOC*NSF een jaarlijks actieplan geformuleerd.Impulsen in de topsportIn de periode na 1992 zijn de eerste topsportbeleidsplannenvan bonden en de individuele begeleiding en prestatiebeloningvan sporters ingezet. Vanaf 1997 zijn de topsportprogramma’svan bonden versterkt, na Sydney 2000 uitmondend in hetopzetten van het huidige Stipendium. Ook gingen bonden deuitdaging aan om onbegrensd te denken. Er is ingezet op hetcreëren van kwalitatief hoogwaardige topsportprogramma’s.Hierbij is het accent verlegd van parttime naar fulltime programma’s,centraal gestuurd door de bonden in hoogwaardigetrainingsomgevingen. Dit resulteerde in de oprichting vanCentra voor Topsport en Onderwijs (CTO’s) en Nationale Topsportcentra(NTC’s) in 2009.In de genoemde periode is ook geïnvesteerd in kwalitatiefhoogwaardige begeleiding zoals de aanstelling van fulltimetopcoaches (via de regeling ‘Coaches aan de Top’). Externeexperts op het gebied van bijvoorbeeld fysieke en mentaletraining werden ingezet dankzij de ‘Collectieve OlympischeVoorzieningen’. Enkele daarvan, vooral fysieke experts, steldeNOC*NSF aan ten behoeve van de topsportprogramma’s, huntopexpertise werd zo efficiënt en gericht ingezet voor meerdereprogramma’s. Met de financiële ondersteuning van bestaandeen aanstelling van nieuwe technisch directeuren bij bonden isgestart met de versterking van de regie en aansturing van topsportprogramma’s.Ook is voor het eerst veel aandacht besteedaan talentontwikkeling, door versterking van de opleidingsprogramma’sen de aanstelling en opleiding van talentcoaches.Dankzij deze investeringen in de afgelopen circa twintig jaar zijnde topsportprogramma’s versterkt en is het topsportklimaat inNederland stap voor stap verbeterd. Er is echter nog steedsruimte voor verbetering, bovendien zit de concurrentie niet stil,waardoor er mede sprake is van een grote prestatiedichtheid.Impulsen in de topsport | afgelopen jarenOnderweg naarBarcelona ’92 atlanta ’96 Sydney ’00 athene ’04 Beijing ’08L londen ’12Juli 1993 Fusie NOC en NSF.Eerste topsportbeleidsplannen.Individuelebegeleiding en prestatiebeloningtopsporters.Tijdelijke regeling sporters.World Class programma’s.Technisch adviseurs.VWS: ’99 meer geld eneerste topsportnota.VerbeterpuntenIn 2010 functioneren nog niet alle topsportprogramma’s op hetbeoogde mondiale topniveau. De bonden hebben de ambitiesweergegeven om hun topsportprogramma’s te versterken (ziehoofdstuk 4). Naast hetgeen in hoofdstuk 4 is vastgesteld, zijnde volgende verbeterpunten te benoemen:het vergroten van de kwantiteit en het versterken van dekwaliteit van de topsportstaf binnen bonden. Zo wordtsuccesvol invulling en sturing gegeven aan de topsportprogramma’s.Dat geldt zowel voor de sporttechnische begeleiding(coaches, assistent-coaches en talentcoaches) enaansturing (technische directeuren en teammanagers) alsvoor de bureauondersteuning die nodig is voor de organisatieen uitvoering van de topsportprogramma’s;het verbeteren van de kwaliteit en beschikbaarheid vanexperts;een kritischere beoordeling van de topsportprogramma’s.Binnen de topsport moeten meer consequenties verbondenworden aan onvoldoende functioneren. Van een echt kritischebeoordeling van de programma’s door de bonden en NOC*NSFis onvoldoende sprake. Zo kunnen bijvoorbeeld de uitkomstenvan de ‘Topsport Programma Assessments’ beter wordenbenut en prestaties en afspraken sterker worden gevolgd;het bieden van pathway-ondersteuning. Het overgrote deelvan het beleid en de ondersteuning is gericht op de topsportprogramma’svoor senioren en te weinig op het totale trajectvan talentontwikkeling tot en met seniorenselectie, de zogenaamdepathway-ondersteuning (zie ook paragraaf 5.6);Stipendium envoorzieningensporters.Fulltime programma’s bonden. Coachfonds.Talent ontwikkeling. Experts fysiek, mentaal,voeding. InnoSportNL. Start Technischdirecteuren.beter zicht op de internationale concurrentie. Er is nog onvoldoendezicht op wat de concurrentie exact doet, ondermeer omdat er nog weinig invulling wordt gegeven aan dezogenaamde spy-functie die een aantal concurrerende landeninzet. Daarbij wordt de internationale concurrentie in depraktijk bekeken en geanalyseerd.Kritische beoordelingNederland kent de ‘Topsport Programma Assessments’.Canada en Engeland zijn voorbeelden van landen die detopsportprogramma’s van hun sportbonden nog scherperin de gaten houden. In Canada kent men het CanadianSport Review Panel. Dit onafhankelijke panel beoordeelt dekwaliteit van de topsportplannen van de bonden en rapporteerthierover aan (het centrale orgaan) Sport Canada.In Engeland gaat men nog een stapje verder. UK Sport sluitmet elke bond een prestatieovereenkomst waarin sportievedoelstellingen zijn vastgelegd. Om een onafhankelijke beoordelingvan deze doelen te garanderen, is het Mission2012-panel in het leven geroepen. Dit panel hanteert eenstoplichtsysteem bij het beoordelen van de programma’s.Een van de consequenties bij falen kan zijn dat een programmaop rood wordt gezet, met als gevolg een beperkingvan de financiële steun. Wel worden er meteen afsprakengemaakt om het programma weer op topniveau te krijgenwaardoor de financiering weer volledig wordt ingezet.CTO’s/NTC’s excellerendeomgeving. Talent coaches.Technisch directeuren.168 Nederland in de top 10 Nederland in de top 10 169