Nederland in de top 10 - NOC*NSF

SpelenSportief fundamentLeren trainenTrainen voor omvangTrainen voor hoog niveauTrainen om te winnenIn Nederland nemen we graag samen beslissingen.Dat is ook in de topsport de praktijk. De sportbonden,wiens primaire taak het is de belangen van hun leden– de sportverenigingen – te behartigen, hebben sameneen beslissende stem in het bepalen van zowel hetbreedtesport- als het topsportbeleid. Dat leidt toteen democratisch besluitvormingsproces en eenverdelingsmechanisme dat zich slecht verhoudttot de harde wetten die bij topsport horen. In detopsport komt het aan op ‘prioriteren’ en selecteren,en dus het bevoordelen van een kleine groepsporters en sporten. Ook sturen we in de topsportnog niet genoeg op het behalen van succes. Het isdaarom noodzakelijk dat de organisatie van topsportbedrijfsmatiger wordt aangepakt. Pas dan kunnende topsportprogramma’s strakker worden geleid enkunnen de beschikbare middelen efficiënter wordenbesteed. Dat komt ten goede aan sportbonden, programma’sen sporters die bijdragen aan de top10-ambitie.De organisatie, aansturing en financiering van topsport inNederland geschiedt door verschillende instanties en organisaties,zoals de rijksoverheid, sportbonden, verenigingen,sportkoepel NOC*NSF, het bedrijfsleven, provinciale en lokaleoverheden en het onderwijs. Aan het begin van dit hoofdstukwordt beschreven hoe dit speelveld eruitziet. Vervolgens wordtingezoomd op de relatie tussen de sportbonden en NOC*NSF.De financiering van topsport door de verschillende partnerskomt in paragraaf 5.2 aan bod.3.1 Huidige organisatie enaansturing van topsportRijksoverheid, sportkoepel en partnersDe politieke verantwoordelijkheid voor de sport is in handenvan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport(VWS). Dit ministerie is de grootste financier van de topsportin Nederland. De staatssecretaris is de eerstverantwoordelijkevoor de sportportefeuille. De directie Sport van hetMinisterie van VWS ziet toe op de voorbereiding van hetnationale sportbeleid.De georganiseerde sport, NOC*NSF en de sportbonden, kentnaast het Ministerie van VWS een eigen topsportbeleid en financiering(via de LOTTO en bijdragen vanuit het bedrijfsleven: dePartners in Sport en Suppliers van NOC*NSF). De overheid en‘de sport’ hebben dus ieder hun eigen taken en verantwoordelijkheden,gebaseerd op de gezamenlijke top 10-ambitie.Onderling vindt er afstemming plaats en tegelijkertijd isNOC*NSF een belangrijke adviseur van de overheid. De sportkoepelis ook uitvoerder van specifieke overheidsregelingenop topsportgebied.Bij de organisatie en aansturing van topsport is naast de rijksoverheiden NOC*NSF een aantal andere partners van belang,zoals gemeenten en provincies. Daarnaast zijn de Centra voorTopsport en Onderwijs (CTO’s), de Nationale Topsportcentra(NTC’s) en de Olympische Netwerken belangrijke schakels.Op landelijk niveau krijgen de topsportprogramma’s dus financiëlesteun vanuit de rijksoverheid, de LOTTO en het bedrijfsleven,via de Partners in Sport en de Suppliers van NOC*NSF.Laatstgenoemde partners leveren via het ‘Ambition’-programmaeen onmisbare bijdrage aan Olympische en Paralympischetopsportprogramma’s. Naast de Partners en Suppliers vanNOC*NSF is een aantal grote commerciële partijen als sponsordirect gerelateerd aan de topsportprogramma’s van sportbondenen individuele sporters, denk aan de commerciëleschaats- en wielerploegen. Zij leveren een belangrijk aandeelin het waarmaken van de top 10-ambitie. Vaak fungeren zijook als werkgever voor topsporters.De NOc*NSF Partners in sport | ambition 2012De georganiseerde sportHet fundament van de Nederlandse sportinfrastructuur bestaatuit 74 sportbonden. Van deze sportbonden hebben 52 bondeneen bondsbureau, verdeeld over 41 locaties in Nederland. Veelvan deze sportbonden financieren een deel van hun topsportprogramma’suit eigen middelen. Het gaat dan om inkomstenuit contributie, sponsoring en de organisatie van evenementen.De draagkracht per bond varieert sterk.Zoals sportverenigingen van oudsher tot doel hebben ommensen met dezelfde sportpassie samen te brengen, zo hebbenverenigingen sportbonden opgericht om voor hen eenaantal taken en diensten op nationaal niveau uit te voeren.Die sportbonden richtten op hun beurt een koepelorganisatieop in de vorm van het huidige NOC*NSF, om hun belangen tebundelen en te behartigen, de sportontwikkeling te bevorderenen de betekenis hiervan uit te dragen. In de algemene ledenvergaderingbeslissen alle aangesloten sportbonden over hetsportbeleid van NOC*NSF en daarmee dus ook over het topsportbeleid.Als gevolg hiervan hebben ook sportbonden zondertopsportprogramma’s een stem in de koersbepaling vande topsport.De georganiseerde sport – NOC*NSF en de sportbonden –hebben de Sportagenda 2012 en een bijbehorend uitvoeringsprogramma(het Realisatieplan) opgesteld, met daarin de top10-ambitie en speerpunten voor de periode 2009-2012. Onderde noemer ‘Bonden ontwikkelen en verzilveren kansen’ is in deSportagenda vastgelegd dat de kennis, vaardigheden en slagkrachtvan de sportbonden vergroot dient te worden om eenplaats in de mondiale top 10 te veroveren.3.2 Robuust samenspelGelet op de internationale medaillewedloop en de bijbehorendestijging van de kosten per medaille, dient de organisatie vantopsport effectief te verlopen. In de praktijk blijkt dat onvoldoendehet geval te zijn. Zo stelt de Algemene Rekenkamer datsprake moet zijn van een ‘robuust samenspel’ tussen hetMinisterie van VWS en de georganiseerde sport. In de praktijkis dit samenspel nog niet robuust genoeg, zo concludeert deRekenkamer.De grootste winst in de organisatie en aansturing van topsportis te boeken in de samenwerking tussen de sportkoepel en desportbonden en binnen NOC*NSF en de individuele sportbondenzelf. Belangrijk aandachtspunt hierbij is dat grote verschillenbestaan tussen de organisatiekracht van de sportbonden. Opbeide niveaus dienen veranderingen te worden doorgevoerdom te komen tot een efficiënte topsportorganisatie. Het is vanbelang dat de sportbonden gezamenlijk kiezen voor een anderbesturings- en aansturingsmodel, wil de sport collectief de top10-ambitie kunnen realiseren. Hieronder worden de verbeterpuntenbesproken die hiervoor nodig zijn.Aanvaard de consequenties van de top 10-ambitieHet nastreven van de top 10-ambitie geniet een breed draagvlak,in de sport en in de samenleving. Het gevaar is echterdat deze ambitie vooral met de mond wordt beleden. Om dedaad bij het woord te voegen, moeten duidelijke keuzes wordengemaakt. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor desportbonden en NOC*NSF. Zij, maar ook de rijksoverheid ende sponsors moeten de verantwoordelijkheid nemen en consequentiesverbinden aan de gestelde ambities.Topsport gaat niet alleen om keuzesmaken, maar om keuzes durven maken.Differentieer de aansturing van top- en breedtesportIn topsport staat presteren voorop. De financiële belangenzijn vaak groot, media en commercie spelen een belangrijkerol. Zoals in hoofdstuk 2 werd geschetst, wordt topsport nunog primair aangestuurd op basis van solidariteit, consensusen ledendemocratie. In deze context gedijt topsport nietoptimaal. Topsport is gebaat bij eenduidige, heldere regelsmet korte lijnen tussen beleidsmakers en uitvoerders. Zokunnen snel beslissingen worden genomen, zonder te veelruimte voor discussie en inspraak. De breedtesport wordt juistgekenmerkt door een democratische verdeling van middelen,waarbij inspraak en consensus vanzelfsprekend en gewenstzijn. Deze twee verschillende uitgangspunten verhouden zichonvoldoende tot elkaar.Cees VervoornLector Topsport en OnderwijsHogeschool en Universiteit vanAmsterdam, voormalig topzwemmeren topcoach en Chef de MissionParalympische Spelen Atlanta 199630 Nederland in de top 10Nederland in de top 10 31