Rondom bestand van 1996 13-1 dd 20-1-09 - Atlantis

Op een dag komt een postbode uit Coevorden zomaar m'n kamer binnen en kijktme recht in het gezicht. Een andere keer loop ik buiten wat rond het huis.Steendam nadert op de fiets. Ik groet hem, maar hij doet net of hij me niet kent.Geheel verbouwereerd ga ik naar binnen en vlucht naar mijn kamer. Een halfuurtje later zie ik hem wegrijden. Ik naar zijn vrouw om te vertellen wat mijoverkomen is. Ze lacht en zegt: 'Och jao, dat is een tweelingbreur van m'nman.Dat hew vergeten je te vertel'n. Die gaon nog altied geliek gekleed'. Jo gaat metHenk praten en die heeft geen bezwaren. Even later zijn we op weg en spoedigdaarna zitten we bij Schonewille om de warme kachel met een kop lekkerekoffie. Jo vertelt eerst zijn belevenissen. 'Je weet nog wel, Isi, hoe blij ik wastoen Heins in Hoogeveen kwam en zei dat hij een adres voor me had waar ik voorlangere tijd kon blijven. Die blijdschap werd een heel stuk minder toen hij me in deauto vertelde dat de mensen waar hij me heen zou brengen niet mochtenweten dat ik een Jood ben.Heins vond dat heel gewoon en zei dat ik me er maar doorheen moest slaan,maar ik begreep onmiddellijk welke moeilijkheden daaraan vast zaten. Tot nu toeheb ik me er zo goed en zo kwaad als maar mogelijk was doorheen geslagen.Maar je kunt begrijpen wat er in mij omging toen Steendam na de razzia's inCoevorden thuis kwam en zei: 'In Coevorden hebt ze alle Jeuden oppakt'. Omgeen argwaan te wekken mocht ik niet veel vragen. Zoals je misschien weetzouden mijn ouders met Mini en Hartie de maandag daarop onderduiken. Eenpaar dagen tevoren was Heins hier nog langs gereden met z'n auto. Ik had goedehoop dat zij het zouden zijn, tot Heins donderdags kwam vertellen dat hij zeniet had kunnen redden. Je begrijpt wat ik toen moest doorstaan. Die avondmoest ik met de familie Steendam in de huiskamer onder het Monopolyspel mijnleed verbergen. Er was geen mens om vertrouwelijk mee te praten, je hart uit testorten.Je moest alles in de eenzaamheid van je kamertje alleen verwerken. Af en toekwam Heins wel eens even, maar die was altijd weer gauw weg. Hij bezorgde meeen brief uit Westerbork van Hartie, mijn neef, die met Mini Zilverberg getrouwdis. Zijn jongste dochtertje lag daar in het ziekenhuis.Hij vroeg om een kinderwagen. Vader is daar nog aan z'n maag onderzocht. Hijschreef dat ze hierdoor allemaal 'Gesperrt' waren en voorlopig niet naar Polendoorgezonden zouden worden.In het kamp was het een beestenboel. Het eten ging wel, maar we zouden het fijnvinden als er levensmiddelen gestuurd werden.De brief eindigde met: 'Groeten aan degene die hopelijk meer geluk heeft danwij'.Toch waren ze allen nog vol goede moed. Ik heb een brief en een pakje naar hentoegestuurd, dat kun jij ook Isi, dat is het enige wat we nog kunnen doen. Ik hebmet Heins alles uit voerig besproken maar hij zegt dat er niets, maar dan ookniets meer aan te doen is'.Het is een ogenblik stil. Die brief van Hartie, het is hier een beestenboel. Ik begrijpontzet wat hij daarmee bedoeld.Dan is het mijn beurt om te vertellen. Het relaas is wat langer dan van Jo. Ik eindigmet te zeggen dat ik het tot nu toe heel goed heb gehad.28