ENSOC Magazine Juni 2016

‘Koppel
energielabel
aan
feitelijk
verbruik’
Energielabels van
woningen krijgen pas
betekenis wanneer ze
worden gekoppeld aan
het werkelijke in plaats
van aan het theoretische
energieverbruik, stelt
promovenda Dasa Majcen.
Dat is ook duidelijker voor
bewoners.
Energielabels zijn in Nederland
de belangrijkste etiketten voor
de energieprestaties van woningen,
maar feitelijk zeggen ze
weinig. Labels vergelijken alleen
de thermische waarden van woningen
met elkaar. Veel factoren,
zoals de gezinssamenstelling en
hoe bewoners hun woning verwarmen,
worden onterecht als
vaststaande gegevens gezien.
Dat constateert promovenda
Dasa Majcen in haar proefschrift
waarop ze promoveerde aan de
TU Delft. Majcen pleit voor meer
bewustmaking van bewoners.
Woningen zijn in theorie prima
energieneutraal te bouwen,
maar in de praktijk lukt dit vaak
niet door het gedrag van de
bewoners en technische fouten.
De forse kloof tussen theorie en
praktijk bemoeilijkt beleid en
investeringen in Nul-op-de Meter
renovaties, want kosten en
terugverdientijden zijn daardoor
lastig vast te stellen.
Besparing blijft achter
Majcen voerde voor haar promotieonderzoek
een steekproef uit
onder een kleine veertigduizend
sociale huurwoningen door de
database met energielabels van
de Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland (RVO) te koppelen
aan de energiedata van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS). Ook onderzocht zij de
werkelijke energiebesparing in
de ruim 600.000 renoveerde woningen
op basis van de SHAERE
database van AEDES. Deze
studie liet zien dat de werkelijke
besparingen in op hoog niveau
gerenoveerde woningen sterk
achterblijven bij de theoretische
besparingen. In dit onderzoek
analyseerde ze ook de werkelijke
energiebesparing van verschillende
renovatiemaatregelen. Enkele
van die maatregelen pakten
gunstiger uit dan verwacht, maar
de meeste andere niet.
A-label minder zuinig dan
verwacht
Een alleenstaande oudere in
een huis met energielabel G
verbruikt soms minder energie
dan een gezin met kinderen in
een woning met label A, zo blijkt
uit het onderzoek. Sterker nog,
de meeste gebruikers van oude,
slecht geïsoleerde huizen hebben
relatief bescheiden stookkosten.
Het omgekeerde is ook
het geval. Terwijl het werkelijke
gasverbruik voor de labels D tot
en met G aanzienlijk lager ligt
dan het theoretische – gemiddeld
pakweg de helft – geldt
voor de hoogste labelklassen
juist het omgekeerd: het werkelijke
energiegebruik is fors hoger
dan vooraf berekend.
Oude vs nieuwe woningen
Het energieverbruik gaat wel
naar beneden als de U-waarde
wordt opgekrikt. Maar voor
een label A-woning ligt het
werkelijke verbruik toch gauw
20 tot 30 procent hoger dan
het theoretische verbruik.
‘Een verklaring is dat in oude
woningen niet altijd alle ruimtes
centrale verwarming hebben’,
vermoedt Majcen. ‘Ook kan
het moeilijk zijn om tochtige,
slecht geïsoleerde ruimtes
warm te krijgen. In dat geval
is het efficiënter om alleen
de belangrijkste ruimten te
verwarmen. Bewoners van zeer
goed geïsoleerde huizen hebben
al gauw het idee dat ze zich geen
zorgen hoeven te maken over
hun stookgedrag.’
Theorie vs praktijk
Door de forse kloof tussen
theorie en praktijk zijn kosten en
terugverdientijden van energiezuinige
investeringen lastig vast
te stellen. Het bemoeilijkt beleid
en investeringen voor energierenovaties.
Problematisch is
ook dat verbruiksgetallen die op
de labels worden vermeld van
weinig betekenis blijken. ‘Het is
beter om het gemiddelde werkelijke
verbruik te vermelden’, stelt
Majcen. Zij constateert daarnaast
dat bewustmaking van
bewoners minstens zo belangrijk
is als technische ingrepen. ‘De
doorslaggevende factor zijn we
zelf: richt het beleid dus ook op
de gebruikers. Gelukkig is er
inmiddels een grote hoeveelheid
gegevens beschikbaar op basis
waarvan theorie en praktijk bij
elkaar gebracht kunnen worden.’
34
ensoc magazine zomer 2016
ensoc zomer'16.indd 34 23-05-16 09:08