Kijk 2017_2 DIGIMAG

Grenzen aan de grens
1960-80 1975
3
vreemde
vluchtroutes
Het lijkt soms alsof alle vluchtelingen
in gammele bootjes naar
Europa komen. Er zijn echter nog
gevaarlijkere manieren.
De wederopbouw van Nederland
verloopt razendsnel: er zijn gastarbeiders
nodig. Eerst uit Spanje en
Italië, later uit Turkije en Marokko.
Suriname wordt onafhankelijk.
Tienduizenden inwoners
verhuizen op het laatste
moment naar Nederland.
Onder een vliegtuig: soms
1 verstopt een vluchteling zich in
het landingsgestel van een vliegtuig.
Sinds 1947 zijn er meer dan honderd
van dit soort vliegende verstekelingen
gevonden. Meestal gaat het
fout. Op vlieghoogte heerst een
tekort aan zuurstof en kan het wel
60 graden vriezen.
ANTONIO MASIELLO/NURPHOTO/GETTY IMAGES
Zwemmend: begin 2015
2 spoelden in Nederland en
Noorwegen twee lichamen aan met
identieke wetsuits. In elk geval één
van de mannen bleek een vluchteling
die van Frankrijk naar Engeland wilde
zwemmen. De Syrische vluchteling
Ameer Mehtr had meer succes: hij
zwom in zeven uur van Turkije naar
Griekenland.
Lopend: regelmatig proberen
3 vluchtelingen door de Kanaaltunnel
van Frankrijk naar Engeland
te lopen. De voorbijrazende treinen
maken de 50 kilometer lange oversteek
levensgevaarlijk. Anderen
verstoppen zich in, op of onder de
vrachtwagens die per veerboot naar
Engeland gaan.
visumbeleid in de jaren negentig
staan ze op een zwarte lijst. In
totaal zijn dat 135 landen, samen goed
voor zo’n 80 procent van de wereldbevolking.
Een Nederlander kan zonder
visum naar 143 landen reizen, een
Syriër naar slechts 48.”
De strenge visumverplichtingen maken
een groot deel van de mensheid tot
‘gevangenen door geboorte’, meent Van
Houtum. Veel Aziaten en Afrikanen
hebben weinig kans om op een legale
manier uit hun armoedige of gewelddadige
omgeving te ontsnappen. “Zo
is reizen een privilege geworden dat je
alleen door afkomst kunt verkrijgen.
Kom je door de geboorteloterij op de
verkeerde plek ter wereld, dan heb je
een enorme achterstand.” Wat rest zijn
de gevaarlijke routes. Dat er daardoor
steeds meer doden vallen, is volgens
Van Houtum niet verwonderlijk.
Hoge prijs
“Tel deze dilemma’s bij elkaar op en
je moet concluderen dat het Europese
grensbeleid failliet is”, zegt Van Houtum.
“We kunnen het huidige ontmoedigingsbeleid
voortzetten, maar dan
betalen we daarvoor een hoge prijs. In
mensenlevens, maar ook in juridisch
opzicht. Om over onze internationale
Bij het Griekse
eiland Lesbos
kwam een vluchtelingenboot
in botsing met
een schip van de
kustwacht. Deze
man overleefde
het ongeluk niet
en wordt naar
een lijkenzak.
gedragen.
geloofwaardigheid en reputatie op het
gebied van mensenrechten nog maar te
zwijgen.”
Zoals gezegd doet Van Houtum in
Voorbij Fort Europa samen met migratiehistoricus
Leo Lucassen voorstellen
om het grensbeleid stevig te herzien.
Om het groeiende aantal verdronken
bootvluchtelingen terug te dringen,
moeten vluchtelingen bijvoorbeeld buiten
de Europese Unie asiel aan kunnen
vragen. Op die ‘veilige plekken’ moet de
EU uitsluitsel geven over deze aanvragen.
Wordt een aanvraag gehonoreerd,
dan kan de vluchteling in kwestie veilig
naar Europa doorreizen.
Daarnaast moet de Europese Unie
migratiemogelijkheden voor arbeidsmigranten
toestaan, vinden Van
Houtum en Lucassen. “Gesloten
arbeidsmarktgrenzen verhinderen
dat de arbeidsvraag en het -aanbod bij
elkaar komen”, schrijven ze. Sterker
nog: in sommige gevallen zorgen harde
grenzen juist voor meer immigratie.
Van Houtum: “Voorheen reisden bijvoorbeeld
veel Marokkaanse seizoensarbeiders
jaarlijks op en neer tussen
Marokko en Spanje. Na de invoering van
de visumplicht hebben velen van hen
zich permanent in Spanje gevestigd,
omdat de seizoensarbeid niet langer
66 2/2017