Kijk 2017_2 DIGIMAG

Antwoordt
US NAVY
Waar komt
het salueren
vandaan?
Er zijn mensen die denken dat het
salueren afkomstig is van ridders die
het vizier van hun helm openden.
Maar waarschijnlijk is het gebruik
later ontstaan. Tot en met de Amerikaanse
Onafhankelijkheidsoorlog
(1775-1783) namen Britse soldaten
hun pet af als ze een meerdere tegenkwamen.
Maar toen het formaat
en het gewicht van de hoofddeksels
in de decennia daarna toenamen,
werd dat steeds lastiger. En dus gebruikte
men voortaan het inmiddels
overal ingevoerde gebaar.
Wat gebeurt er als een man
de anticonceptiepil slikt?
“Als hij dat
DdV
eenmalig doet,
gebeurt er niks”, antwoordt
uroloog-androloog dr. Marij
Dinkelman-Smit van het Erasmus
MC. “Maar als hij hem regelmatig
gebruikt, zijn er zeker gevolgen.”
In de meeste anticonceptiepillen
zitten twee soorten hormonen,
vertelt ze: progesteron en
oestrogenen. “Van de toediening
van oestrogeen verwacht ik het
grootste negatieve effect op de
man. Van nature hebben mannen
een klein beetje oestrogeen; dat
houdt onder andere de botten
gezond. Oestrogeen speelt
ook een rol bij het maken van
spermacellen, al is niet geheel
duidelijk hoe. Maar we weten
wel dat te veel oestrogeen
mannen minder vruchtbaar
maakt. Dikke mannen kunnen
bijvoorbeeld minder vruchtbaar
zijn, en dat komt doordat
hun vetcellen het mannelijke
hormoon testosteron omzetten
in oestrogenen.” Geen wonder
dus dat er zorgen bestaan over
stoffen in onze leefomgeving
die lijken op oestrogenen, zoals
bepaalde weekmakers in plastic.
Door oestrogenen zou een man
trouwens ook borstvorming kunnen
krijgen. “Maar ik weet niet of
er daarvoor genoeg oestrogenen
in de pil zitten.”
Van progesteron verwacht de
uroloog eveneens negatieve effecten
op de mannelijke vruchtbaarheid.
“Progesteron remt de
aanmaak van hormonen die bij
mannen de zaadcelproductie
opvoeren”, legt ze uit.
Er is gewerkt aan een anticonceptiepil
voor mannen.
Zaten daar ook deze vrouwelijke
hormonen in? “Nee, daar zat juist
testosteron in, soms in combinatie
met progesteron.” Huh?
Maar testosteron is toch juist
een mannelijk hormoon? En daar
word je toch extra vruchtbaar
van? “Klopt, maar als je van buitenaf
testosteron toedient, dan
onderdruk je je eigen productie
van testosteron. Daardoor loopt
er van alles mis.”
Iets om rekening mee te houden
voor bodybuilders die mannelijke
hormonen slikken voor
extra spieropbouw. “Als je met
die supplementen stopt, kan het
zes tot negen maanden duren
voordat je eigen testosteronproductie
weer op gang komt”,
waarschuwt Dinkelman-Smit.
“Soms is de schade zelfs onherstelbaar.”
Waarom zeggen we het paard, maar de koe?
123RF
GD
De vraag van Ton Decades is een logische. Voor de
meeste diersoorten hebben we de-woorden, zoals
de haas en de schildpad. Maar er zijn een paar traditionele boerderijdieren
waarvoor we al meer dan tweeduizend jaar minstens vier
verschillende namen hebben. Twee daarvan zijn onzijdig (het-woorden
dus): de algemene soortnaam en het woord voor het jonkie. De
andere twee slaan op het wijfje en het mannetje, en die zijn natuurlijk
vrouwelijk en mannelijk (de-woorden). Het gaat om deze vijf landbouwhuisdieren:
• het rund – de koe – de stier – het kalf
• het paard (vroeger: het ros) – de merrie – de hengst – het veulen
• het schaap – de ooi – de ram – het lam
• het hoen – de hen of kip – de haan – het kuiken
• het varken of zwijn – de zeug – de beer – de big (niet ‘het’ – een
uitzondering dus)
Paard is een algemene soortnaam en begint dus met het lidwoord
‘het’. De woorden merrie en hengst hebben wel het lidwoord ‘de’,
omdat dit respectievelijk de vrouwelijke en de mannelijke versie
van de soortnaam paard is. Op dezelfde manier is rund de algemene
soortnaam voor koe en stier, waarbij koe de vrouwelijke versie van het
rund is en dus met ‘de’ begint.
Het is trouwens opvallend dat maar liefst vier van deze woorden de
zeldzame meervoudsuitgang -eren hebben: runderen, kalveren,
lammeren en hoenderen. En kuikens komen natuurlijk uit eieren...
78 2/2017