You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ETHIEK<br />
VAN LEVEN EN ZORGEN<br />
E<strong>en</strong> bezinningsprogrammavoor medisch specialist<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> overige medici in de ziek<strong>en</strong>huiz<strong>en</strong>, GGZ, eerste lijn,<br />
verpleging <strong>en</strong> verzorging <strong>en</strong> overige zorg
ETHIEK VAN LEVEN EN ZORGEN<br />
<strong>Ethiek</strong> <strong>en</strong> zorg<br />
Er bestaat misschi<strong>en</strong> wel ge<strong>en</strong> domein binn<strong>en</strong><br />
de sam<strong>en</strong>leving dat zo zeer doordr<strong>en</strong>kt is <strong>van</strong><br />
morele vraagstukk<strong>en</strong> als de gezondheidszorg.<br />
M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> doorgaans gedur<strong>en</strong>de hun<br />
gehele <strong>lev<strong>en</strong></strong>sloop, <strong>van</strong> geboorte tot de dood,<br />
in aanraking met de zorg. En in al die fas<strong>en</strong> zijn<br />
voortdur<strong>en</strong>d ethische vrag<strong>en</strong> aan de orde; <strong>van</strong><br />
ivf tot euthanasie <strong>en</strong> <strong>van</strong> bevordering <strong>van</strong><br />
gezond <strong>lev<strong>en</strong></strong> tot zorg voor onze naast<strong>en</strong>.<br />
Professionals in de zorg kom<strong>en</strong> daar dagelijks<br />
mee in aanraking. Maar ook zorgbestuurders<br />
mak<strong>en</strong> regelmatig morele afweging<strong>en</strong> inzake<br />
de vormgeving <strong>van</strong> het zorgaanbod <strong>en</strong> het<br />
beleid <strong>van</strong> de organisatie. Zorg wordt<br />
geleverd in e<strong>en</strong> context die onderwerp is <strong>van</strong><br />
perman<strong>en</strong>te morele <strong>en</strong> politieke discussie.<br />
Dat betreft bijvoorbeeld de vraag in hoeverre<br />
de zorg mag word<strong>en</strong> blootgesteld aan de<br />
markt. Of de vraag wat e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><strong>lev<strong>en</strong></strong> de<br />
sam<strong>en</strong>leving mag kost<strong>en</strong>. Of hoeveel zorg<br />
–in geïnstitutionaliseerde dan wel informele<br />
vorm– wij gezam<strong>en</strong>lijk over hebb<strong>en</strong> over de<br />
kwetsbar<strong>en</strong> onder ons. En wie die zorg dan<br />
lever<strong>en</strong> moet. Morele vrag<strong>en</strong> te over. Maar hoe<br />
goed zijn wij eig<strong>en</strong>lijk in het voer<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
geord<strong>en</strong>d <strong>en</strong> weldoordacht debat hierover?<br />
Dat kan <strong>en</strong> moet ons inzi<strong>en</strong>s veel beter.<br />
E<strong>en</strong> gefragm<strong>en</strong>teerde wereld<br />
In de moderne klassieker ‘After Virtue’ (1981)<br />
schrijft Alisdair MacIntyre dat we als sam<strong>en</strong>leving<br />
ge<strong>en</strong> gedeeld refer<strong>en</strong>tiekader meer<br />
hebb<strong>en</strong> om over moraal te sprek<strong>en</strong>. De taal<br />
die we hanter<strong>en</strong> <strong>en</strong> de argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die we<br />
aanvoer<strong>en</strong> zijn, zonder dat we ons daar doorgaans<br />
<strong>van</strong> bewust zijn, afkomstig uit verschill<strong>en</strong>de<br />
ethische tradities <strong>en</strong> ontwikkeld in <strong>en</strong><br />
voor hele andere context<strong>en</strong> dan de onze:<br />
“We have –very largely, if not <strong>en</strong>tirely– lost our<br />
compreh<strong>en</strong>sion, both theoretical and practical,<br />
of morality.” In dit programma will<strong>en</strong> we terug<br />
naar die tradities, terug naar de bronn<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
onze morele taal. In de hoop zo meer inzicht te<br />
krijg<strong>en</strong> in de achtergrond<strong>en</strong> <strong>van</strong> de begripp<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die we hanter<strong>en</strong>. Daarvoor<br />
gaan we –met de deskundige toelichting <strong>van</strong><br />
e<strong>en</strong> aantal hooglerar<strong>en</strong> ethiek <strong>en</strong> filosofie– e<strong>en</strong><br />
aantal klassieke werk<strong>en</strong> lez<strong>en</strong> <strong>en</strong> besprek<strong>en</strong>:<br />
<strong>van</strong> Aristoteles tot Nietzsche. En we trekk<strong>en</strong><br />
de lijn<strong>en</strong> door naar hun moderne volgeling<strong>en</strong>.<br />
We will<strong>en</strong> zo onze morele wereld in kaart<br />
prober<strong>en</strong> te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. In de hoop, dat we aan<br />
het eind <strong>van</strong> het programma iets meer overzicht<br />
<strong>en</strong> inzicht hebb<strong>en</strong>.<br />
Ethos<br />
De vraag die als de startvraag kan word<strong>en</strong><br />
beschouwd <strong>van</strong> de westerse ethiek is e<strong>en</strong> vraag<br />
<strong>van</strong> Socrates: “Hoe te <strong>lev<strong>en</strong></strong>?” Het Griekse
woord ‘ethos’ kan word<strong>en</strong> vertaald als ‘<strong>lev<strong>en</strong></strong>shouding’.<br />
In dit programma will<strong>en</strong> we <strong>van</strong> de<br />
bespreking <strong>van</strong> ethische kwesties dan ook ge<strong>en</strong><br />
academische exercitie mak<strong>en</strong>. We vertal<strong>en</strong> alle<br />
ethische b<strong>en</strong>aderingswijz<strong>en</strong> <strong>en</strong> alle kwesties<br />
steeds weer terug naar onze eig<strong>en</strong> dagelijkse<br />
werkelijkheid. In de zorg, maar ook in de<br />
werkelijkheid <strong>van</strong> ons persoonlijke <strong>lev<strong>en</strong></strong>.<br />
Want zorg is niet alle<strong>en</strong> maar e<strong>en</strong> zakelijke of<br />
professionele aangeleg<strong>en</strong>heid. De zorg voor<br />
onszelf <strong>en</strong> ander<strong>en</strong> is in de eerste plaats e<strong>en</strong><br />
persoonlijke opdracht. En dat voert als <strong>van</strong>zelf<br />
terug naar de basisvraag <strong>van</strong> Socrates: hoe wil<br />
ik <strong>lev<strong>en</strong></strong>? Wat voor m<strong>en</strong>s wil ik zijn, wat voor<br />
dokter, wat voor bestuurder? En hoe geef ik<br />
dat vorm? B<strong>en</strong> ik daar tevred<strong>en</strong> over? Wat is<br />
daarbij mijn leidraad <strong>en</strong> mijn toetsste<strong>en</strong>?<br />
Trage vrag<strong>en</strong>, die rust <strong>en</strong> ruimte voor bezinning<br />
vereis<strong>en</strong>. Die hop<strong>en</strong> we te kunn<strong>en</strong> bied<strong>en</strong>.<br />
Daarbij werk<strong>en</strong> we steeds met casuïstiek,<br />
zowel <strong>van</strong> de deelnemers zelf als door ons<br />
aangedrag<strong>en</strong>.<br />
Dialoog<br />
Zorg wordt niet alle<strong>en</strong> geleverd in de spreekkamer,<br />
op de operatiekamer of in het lab.<br />
Zorg is meer dan ooit e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>spel <strong>van</strong> vele<br />
actor<strong>en</strong>, die met elkaar moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
binn<strong>en</strong> grote organisatorische verband<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
over organisaties he<strong>en</strong>. In verschill<strong>en</strong>de typ<strong>en</strong><br />
zorg spel<strong>en</strong> deels dezelfde, maar deels ook<br />
verschill<strong>en</strong>de morele vraagstukk<strong>en</strong>. Soms<br />
word<strong>en</strong> ze ook verschill<strong>en</strong>d b<strong>en</strong>aderd of zijn<br />
andere aspect<strong>en</strong> <strong>van</strong> hetzelfde probleem aan<br />
de orde. Alle partij<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> daarbij ler<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
elkaars perspectief. Deze cursus is daarom<br />
bestemd voor zowel de specialist in het ziek<strong>en</strong>huis,<br />
als de psychiater in de GGZ, de huisarts,<br />
de specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde <strong>en</strong> andere<br />
medici. Dat geldt ook voor medici met e<strong>en</strong><br />
stevige managem<strong>en</strong>ttaak of e<strong>en</strong> rol als<br />
bestuurder <strong>van</strong> e<strong>en</strong> zorginstelling.<br />
PROF. DR. ARJO KLAMER<br />
Arjo Klamer, hoogleraar Economie <strong>van</strong><br />
Kunst <strong>en</strong> Cultuur, Erasmus Universiteit<br />
Rotterdam, programmaleider ‘<strong>Ethiek</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>lev<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>’:<br />
“M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in de<br />
gezondheidszorg,<br />
zorgverl<strong>en</strong>ers <strong>en</strong> ook<br />
bestuurders, word<strong>en</strong><br />
voortdur<strong>en</strong>d geconfronteerd<br />
met belangrijke<br />
vrag<strong>en</strong>. Op grond<br />
waar<strong>van</strong> neem je<br />
bepaalde beslissing<strong>en</strong>?<br />
In deze cursus ontdekt<br />
u dat er allerlei<br />
bronn<strong>en</strong> zijn die je kunt gebruik<strong>en</strong> voor<br />
belangrijke morele <strong>en</strong> ethische kwesties.<br />
Bronn<strong>en</strong> die vaak eeuw<strong>en</strong> oud zijn zull<strong>en</strong><br />
we in deze cursus ontsluit<strong>en</strong> voor het<br />
verhelder<strong>en</strong> <strong>van</strong> het eig<strong>en</strong> morele kompas.<br />
We gaan uit <strong>van</strong> persoonlijke vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
situaties die u kunt voorlegg<strong>en</strong> aan vooraanstaande<br />
wet<strong>en</strong>schappers. Zij zijn uitgekoz<strong>en</strong><br />
omdat ze graag het gesprek met u aangaan.<br />
Verder br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> we sprek<strong>en</strong>de casuss<strong>en</strong> in.<br />
Hierdoor wordt het onderzoek <strong>van</strong> de<br />
bronn<strong>en</strong> concreet. U gaat veel ler<strong>en</strong> over<br />
klassieke d<strong>en</strong>kers <strong>en</strong> schrijvers waar u altijd<br />
al meer <strong>van</strong> hebt will<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>.<br />
Eerdere deelnemers zegg<strong>en</strong> dat de cursus<br />
ook veel bijdraagt aan hun persoonlijke<br />
ontwikkeling. Het dwingt h<strong>en</strong> na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />
over hoe ze bezig zijn <strong>en</strong> ze word<strong>en</strong> zich<br />
bewust <strong>van</strong> wat werkelijk belangrijk voor<br />
ze is.”
PROGRAMMA<br />
Het programma bestaat uit neg<strong>en</strong> modules<br />
<strong>van</strong> 15.30 tot 21.30 uur. Per module krijgt<br />
iedere<strong>en</strong> vooraf del<strong>en</strong> uit klassieke werk<strong>en</strong> te<br />
lez<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>als <strong>en</strong>ige moderne literatuur.<br />
De literatuur wordt int<strong>en</strong>sief besprok<strong>en</strong>.<br />
Daarnaast wordt iedere<strong>en</strong> geacht casuïstiek<br />
in te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>; liefst op papier. Vooraf schrijft<br />
iedere<strong>en</strong> e<strong>en</strong> korte biografie. We sluit<strong>en</strong> af<br />
met e<strong>en</strong> beknopt essay.<br />
Module 1 – Leidmotief<br />
M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is aan hun <strong>lev<strong>en</strong></strong> door<br />
het in verhaalvorm te giet<strong>en</strong>. We besprek<strong>en</strong><br />
de wijze waarop iedere<strong>en</strong> dat doet <strong>en</strong> wat dat<br />
wil zegg<strong>en</strong>. En we nem<strong>en</strong> de tijd om voor<br />
ieder afzonderlijk e<strong>en</strong> goede vraag te formuler<strong>en</strong><br />
die als persoonlijke rode draad door<br />
de cursus he<strong>en</strong> kan funger<strong>en</strong>. We zull<strong>en</strong> daar<br />
regelmatig op terugkom<strong>en</strong>.<br />
Module 2 – Voortreffelijkheid<br />
Veruit de oudste stroming in het westerse<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over ethiek is de deugdethiek. Sinds<br />
<strong>en</strong>ige dec<strong>en</strong>nia staat deze weer volop in de<br />
belangstelling als mogelijk antwoord op de<br />
tekortkoming<strong>en</strong> <strong>van</strong> latere stroming<strong>en</strong>. De<br />
oorspronkelijke betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> het Griekse<br />
woord voor deugd is ‘arètè’: voortreffelijkheid.<br />
Wanneer is iemand moreel voortreffelijk?<br />
Module 3 – Plicht<br />
Dé filosoof die e<strong>en</strong> breuk in het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over<br />
ethiek teweegbracht was Immanuel Kant. Zijn<br />
opvatting<strong>en</strong> zijn nog steeds zeer invloedrijk.<br />
Kants vertrekpunt is de ‘categorische imperatief’:<br />
handel zoals je wilt dat iedere<strong>en</strong> zou<br />
handel<strong>en</strong>. De startvraag is dan "Wat moet ik<br />
do<strong>en</strong>?". Kants ethiek staat bek<strong>en</strong>d als de<br />
plichtsethiek. Eerst <strong>lev<strong>en</strong></strong> we ons in in de<br />
d<strong>en</strong>kwijze <strong>van</strong> elke stroming voordat we<br />
andere mogelijkhed<strong>en</strong> onderzoek<strong>en</strong>; steeds<br />
met de eig<strong>en</strong> praktijk <strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> <strong>lev<strong>en</strong></strong> in<br />
gedacht<strong>en</strong>.<br />
Module 4 – Lev<strong>en</strong>skunst<br />
Friedrich Nietzsche verklaarde dat God dood is,<br />
<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> hun ket<strong>en</strong><strong>en</strong> moet<strong>en</strong> afwerp<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> zelf hun <strong>lev<strong>en</strong></strong> moet<strong>en</strong> vormgev<strong>en</strong>. Hij<br />
werd daarmee de inspirator <strong>van</strong> de filosofie<br />
<strong>van</strong> de <strong>lev<strong>en</strong></strong>skunst: de moderne vorm <strong>van</strong><br />
voortreffelijkheid. Biedt dit e<strong>en</strong> antwoord op<br />
vrag<strong>en</strong> over vrijheid, waardigheid <strong>en</strong> auth<strong>en</strong>ticiteit?<br />
Of wordt hiermee e<strong>en</strong>ieder volledig op<br />
zichzelf teruggeworp<strong>en</strong>?<br />
Module 5 – Vakmanschap<br />
E<strong>en</strong> goed arts zijn vereist voor alles vakmanschap.<br />
Goed vakmanschap vereist dat je daar<br />
tot in de vezels <strong>van</strong> je persoonlijkheid in<br />
getraind b<strong>en</strong>t. Om te kunn<strong>en</strong> exceller<strong>en</strong> als<br />
vakman of vakvrouw is niet alle<strong>en</strong> ‘technische’,<br />
maar ook morele voortreffelijkheid vereist.<br />
Wat houdt het in om e<strong>en</strong> goed vakman of<br />
vakvrouw te zijn? Hoe wordt je dat? Wat is<br />
daarin ess<strong>en</strong>tieel? Is het mogelijk om die voortreffelijkheid<br />
te bereik<strong>en</strong>? Wat vereist dat<br />
voor uw eig<strong>en</strong> ontwikkeling op dit gebied?
Module 6 – Het systeem<br />
Het beoef<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>van</strong> het arts<strong>en</strong>vak vindt altijd<br />
plaats in e<strong>en</strong> organisatie. En die organisatie<br />
functioneert binn<strong>en</strong> het zorgstelsel. Zonder<br />
dat systeem ge<strong>en</strong> medische professie. Het<br />
systeem dreigt de professie echter te overwoeker<strong>en</strong>.<br />
Bureaucratie <strong>en</strong> gereguleerde<br />
marktwerking zijn ook gebaseerd op morele<br />
overweging<strong>en</strong>. Hoe verhoud<strong>en</strong> die zich tot de<br />
moraliteit, die inher<strong>en</strong>t is aan de professie?<br />
Wat betek<strong>en</strong>t dat voor de uitoef<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> het<br />
vak als arts?<br />
Module 7 – Goed zorg<strong>en</strong><br />
Zorg<strong>en</strong> is niet voorbehoud<strong>en</strong> aan medici <strong>en</strong><br />
ook niet aan zorginstelling<strong>en</strong>. Zorg<strong>en</strong> do<strong>en</strong><br />
we primair voor elkaar. De ‘zorgethiek’ is e<strong>en</strong><br />
rec<strong>en</strong>te stroming in de ethiek, die haar wortels<br />
vindt in het pastoraat, de verpleegkunde <strong>en</strong><br />
het feminisme. Wat impliceert dit voor ons<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over de manier waarop wij het zorg<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> vormgegev<strong>en</strong> in onze sam<strong>en</strong>leving? Wat<br />
is het verschil tuss<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> <strong>en</strong> behandel<strong>en</strong>?<br />
Welke rol speelt macht hierin? Zou het anders<br />
kunn<strong>en</strong>?<br />
Module 8 – Goed behandel<strong>en</strong><br />
Filosofie <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eeskunde werd<strong>en</strong> in de<br />
klassieke oudheid als twee zijd<strong>en</strong> <strong>van</strong> dezelfde<br />
medaille gezi<strong>en</strong>: bevordering <strong>van</strong> e<strong>en</strong> goed<br />
<strong>lev<strong>en</strong></strong>. De g<strong>en</strong>eeskunde heeft, te beginn<strong>en</strong> bij<br />
de eed <strong>van</strong> Hippocrates, e<strong>en</strong> zeer lange traditie<br />
in het nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over het eig<strong>en</strong> morele kader.<br />
Hoe verhoudt zich dat tot de verschill<strong>en</strong>de<br />
stroming<strong>en</strong>? En biedt dat voldo<strong>en</strong>de houvast?<br />
Module 9 – Antwoord<strong>en</strong>?<br />
We sluit<strong>en</strong> het programma af met de<br />
bespreking <strong>van</strong> de persoonlijke essays <strong>van</strong><br />
alle deelnemers. Daarin ker<strong>en</strong> we terug naar<br />
de startvraag die ieder aan het begin voor<br />
zichzelf geformuleerd heeft. Wat heeft<br />
e<strong>en</strong>ieder deze reeks <strong>van</strong> gesprekk<strong>en</strong> gebracht<br />
<strong>en</strong> hoe verder? Wat betek<strong>en</strong>t dit voor uw<br />
werk? En voor de inrichting <strong>van</strong> uw <strong>lev<strong>en</strong></strong>?<br />
M. CAROLINE VOS,<br />
gynaecoloog in het Elisabeth-TweeSted<strong>en</strong><br />
Ziek<strong>en</strong>huis te Tilburg, volgde de cursus<br />
‘<strong>Ethiek</strong> <strong>van</strong> <strong>lev<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>’.<br />
“In het ziek<strong>en</strong>huis b<strong>en</strong><br />
ik voorzitter <strong>van</strong> de<br />
Ethische Commissie,<br />
die zich specifiek<br />
bezighoudt met ethiek<br />
op de werkvloer. Bij<br />
ethiek d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
al gauw aan ingewikkelde<br />
dilemma’s over<br />
<strong>lev<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> dood, maar vaak gaat het gewoon<br />
over het dagelijks <strong>lev<strong>en</strong></strong> in het ziek<strong>en</strong>huis.<br />
Dat vind ik zo fantastisch aan deze cursus.<br />
Enerzijds lees je de originele tekst<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
klassieke d<strong>en</strong>kers, waardoor je dicht bij de<br />
oorspronkelijke gedachte blijft. Anderzijds<br />
mak<strong>en</strong> de gastsprekers het geheel <strong>lev<strong>en</strong></strong>dig<br />
<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>baar, toegespitst op de praktijk.<br />
Zowel in je persoonlijk <strong>lev<strong>en</strong></strong> als op het<br />
werk zijn de ideeën toepasbaar. Wat is<br />
bijvoorbeeld het meest eerlijke om te do<strong>en</strong>?<br />
Op welke manier komt deg<strong>en</strong>e die het<br />
betreft het meest tot zijn recht?<br />
Doordat je de wijshed<strong>en</strong> <strong>van</strong> de oude<br />
d<strong>en</strong>kers tot je neemt, ontwikkel je e<strong>en</strong> soort<br />
basisgevoel over ethische kwesties. E<strong>en</strong><br />
manier <strong>van</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> die je houvast geeft <strong>en</strong><br />
je helpt om jouw criteria beter te motiver<strong>en</strong>.<br />
Je moet niet bang zijn voor wat uurtjes<br />
nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> studer<strong>en</strong>, maar ik kan de<br />
cursus zeker aanbevel<strong>en</strong>.”
PRAKTISCHE INFORMATIE<br />
Cursusleiding<br />
Prof. dr. Arjo Klamer, hoogleraar Economie <strong>van</strong><br />
Kunst <strong>en</strong> Cultuur, Erasmus Universiteit<br />
Rotterdam <strong>en</strong> wethouder Sociale Zak<strong>en</strong> in<br />
Hilversum.<br />
Drs. Pieter Wijnsma, zelfstandig adviseur <strong>en</strong><br />
coach, oud-directeur Academie voor<br />
Medisch Specialist<strong>en</strong>; onderzoeker ‘goed zorgbestuur’<br />
bij Erasmus C<strong>en</strong>trum voor Zorgbestuur.<br />
Doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Bij zes <strong>van</strong> de neg<strong>en</strong> modules treedt e<strong>en</strong> gastdoc<strong>en</strong>t<br />
op. Dit zull<strong>en</strong> in de regel hooglerar<strong>en</strong><br />
filosofie <strong>en</strong>/of ethiek zijn. Zie de website voor<br />
de sam<strong>en</strong>stelling <strong>van</strong> het doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>corps.<br />
Locatie<br />
Regio Utrecht.<br />
Duur<br />
Neg<strong>en</strong> modules <strong>van</strong> 15.30 tot 21.30 uur, zie de<br />
website voor de actuele data.<br />
Prijs<br />
Exclusief boek<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergaderarrangem<strong>en</strong>t.<br />
Led<strong>en</strong> FMS én VvAA: € 4.450,-.<br />
Niet-led<strong>en</strong>: € 4.750,-.<br />
Accreditatie<br />
ABAN 40 punt<strong>en</strong>.<br />
Informatie <strong>en</strong> inschrijving<br />
De meest actuele informatie vindt u op de<br />
website <strong>van</strong> de Academie. Hier vindt u ook e<strong>en</strong><br />
inschrijfformulier, ev<strong>en</strong>als onze algem<strong>en</strong>e voorwaard<strong>en</strong>,<br />
waaronder de annuleringsregeling.<br />
DINK LEGEMATE,<br />
hoofd chirurgie in het AMC, volgde de<br />
cursus ‘<strong>Ethiek</strong> <strong>van</strong> <strong>lev<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>’.<br />
“Ik kwam tot de overtuiging<br />
dat e<strong>en</strong> zekere<br />
k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> de filosofie<br />
e<strong>en</strong> meerwaarde kon<br />
zijn voor mijzelf <strong>en</strong><br />
voor mijn vak. E<strong>en</strong><br />
cursus hierover die<br />
zowel persoonlijk<br />
als gezondheidszorggeoriënteerd<br />
was, vormde e<strong>en</strong> extra<br />
stimulans.<br />
Sam<strong>en</strong> met beroepsg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> maak je in<br />
vogelvlucht k<strong>en</strong>nis met de medische<br />
filosofie. Je verdiept je in de grote d<strong>en</strong>kers<br />
uit de geschied<strong>en</strong>is in de tijdsperiode waarin<br />
zij hebb<strong>en</strong> geleefd. Hierdoor ga je inzi<strong>en</strong><br />
dat het mom<strong>en</strong>t waarop jij leeft, <strong>en</strong> jouw<br />
plek op aarde, grot<strong>en</strong>deels bepal<strong>en</strong>d zijn<br />
voor hoe je teg<strong>en</strong> ding<strong>en</strong> aankijkt. In de<br />
g<strong>en</strong>eeskunde bijvoorbeeld zijn wij heel erg<br />
wet<strong>en</strong>schappelijk georiënteerd. Dat model<br />
hang ik ook zeer aan, maar je leert wel<br />
beseff<strong>en</strong> dat veel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> heel anders naar<br />
ziekt<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> zich meer lat<strong>en</strong> leid<strong>en</strong><br />
door intuïtie <strong>en</strong> overtuiging.<br />
De cursus heeft absoluut iets toegevoegd<br />
aan mijn manier <strong>van</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. Je komt los<br />
<strong>van</strong> je eig<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kstructur<strong>en</strong>. Of je nu praat<br />
over politiek, religie of g<strong>en</strong>eeskunde; je krijgt<br />
verdiep<strong>en</strong>d inzicht <strong>en</strong> leert relativer<strong>en</strong>.<br />
Ik kijk er zeker positief op terug.”<br />
Academie voor Medisch Specialist<strong>en</strong><br />
t.a.v. A. <strong>van</strong> Amerong<strong>en</strong>-Brouwer<br />
Postbus 8153 • 3503 RD Utrecht<br />
Orteliuslaan 750 • 3528 BB Utrecht<br />
Telefoon (030) 247 41 97<br />
anita.amerong<strong>en</strong>@academiems.nl<br />
www.academiemedischspecialist<strong>en</strong>.nl