2017-02-Stuwe Grave

De Binnenvaartkrant 17 januari 2017
24
VAKBLAD VOOR RIJN- & BINNENVAART
THEMA
Stuw Grave
+31(0)10 429 08 88
info@hoogerwaard.com
www.hoogerwaard.com
OMRU
SCHEEPSRAMEN
HET BESTE ZICHT OP
SERVICE, KWALITEIT
EN INNOVATIE
www.omruscheepsramen.com
Wilt u ook
“Zorgeloos
varen”?!

De Binnenvaartkrant 23 Stuw Grave
2
17 januari 2017
Daanen zorgde met nachtelijke klus dat niet nog meer water uit Maas-Waalkanaal wegliep
Hoog tijd voor een rampendraaiboek
DOOR FRANK ANTONIE VAN ALPHEN
Hans Brom en Jan Witjes zijn
sinds 2007 de eigenaren van
het in 1958 opgerichte Daanen
Shipping & Logistics. Dit transportbedrijf
is gevestigd aan de
Oostkanaaldijk in Nijmegen.
De onderneming heeft behoorlijk
hinder ondervonden van de
kapot gevaren stuw bij Grave.
Maar Daamen sleepte daardoor
ook een opdracht binnen. Van
transport hadden ze al verstand,
maar deze nachtelijke klus was
toch even wat anders.
De voorgeschiedenis is bekend:
donderdagavond 29 december
voer de Slowaakse schipper van
een Duitse tanker de stuw bij
Grave kapot. Het schip was met
benzeen geladen. In de nacht van
donderdag op vrijdag kreeg Hans
Brom om 0.30 uur het verzoek de
sluis in Heumen te sluiten. Vijf
uur na de aanvaring.
Drie andere partijen waren eerst
benaderd, voordat Brom uit zijn
bed wordt gebeld. Eerst probeert
Rijkswaterstaat VolkerInfra. Die
neemt contact op met een onderaannemer,
Evert Koning, maar
diens kraanschip blijkt te ver weg
te liggen. Dus dat is geen optie.
Vervolgens wordt via via contact
opgenomen met Hans Brom. Zeven
uur na het ongeluk vaart deze
met zijn sleepboot Daan de sluis
in Heumen dicht. Het is dan 02.30
uur.
In het ongewisse
Bij Daanen Shipping & Logistics
snappen ze niet dat het zo lang
heeft moeten duren. De havenmeester
in Nijmegen wist om
22.30 uur al dat het water aan het
zakken was. Want hij belde op dat
tijdstip langs het kanaal gevestigde
bedrijven om poolshoogte te nemen.
Vanwege “een incident” met
de stuw in Grave.
Op de vraag waarom de noodkreet
zo laat kwam, heeft de woordvoerder
van Daanen Shipping, Jarno
Witjes, wel een aanvullend antwoord:
“Aanvankelijk verkeerden
we volkomen in het ongewisse
over wat er gebeurde. Dat, en de
dichte mist waren de grootste
boosdoeners. Wij zijn van mening
dat het na twee uur nog steeds niet
duidelijk was wie wat moest aansturen.
Doordat geen draaiboeken
voorhanden waren. Bij zoiets onwerkelijks
is dat ook nauwelijks
voor te bereiden.”
Draaiboek
“Wij hopen wel dat er na deze
‘ramp’ een draaiboek wordt opgesteld.
Zodat er altijd korte lijnen
zijn naar mensen die oplossingsgericht
kunnen denken. En er ook
naar kunnen handelen.”
“De toestand na de aanvaring is
grotendeels overmacht geweest.
Sluis Weurt. “We moeten nu laden op de waterstand van de Waal.” (foto Frank Antonie van Alphen)
Het grote waterverlies op het
Maas-Waalkanaal was te wijten
aan het niet kundig en niet snel
handelen van derden. Ieder uur
zakte het water 20 centimeter,
werd ons medegedeeld. Dus als
we vijf uur eerder ter plekke waren
geweest, had dat een meter water
gescheeld.”
Aangewezen op de Waal
De (gedeeltelijke) stremming is
lastig voor Daanen. De gevolgen
zijn groot, zo laat Witjes weten.
“Wij en andere bedrijven op het
Maas-Waalkanaal zijn zeer zeker
gedupeerd. Al is het sinds zondag
8 januari wel weer mogelijk om op
bepaalde tijden te schutten.”
“Nadeel is dat we nu niet weg kunnen
over de Maas, bij de normaal
gegarandeerde waterstand van
3,20 meter. We moeten nu laden
op de waterstand van de Waal. Die
staat momenteel op 2,40 meter.
Dus de toestand is nog verre van
ideaal. De situatie zal pas genormaliseerd
zijn wanneer schepen
weer over de Maas weg kunnen.”
“De schade voor bedrijven in onder
meer Heijen en Cuijk is nog
vele malen groter. Ook woonboten
hebben zeer grote schade opgelopen.
Sommige bewoners zijn
in één klap dakloos geworden. Dat
is zeer triest voor deze mensen.”
Noodvoorziening
Of dat één en al schadeclaims gaat
opleveren – nog afgezien van de
vraag aan wie die gericht moeten
zijn – zal de toekomst moeten uitwijzen.
Witjes: “Nu is vooral het
belangrijkste dat door de verantwoordelijke
instanties en bedrijven
wordt bekeken hoe ze volgende
keer beter moeten handelen.”
Nogal wat prognoses zijn gedaan
wat betreft het weer normaal op
gang komen van de doorvaart.
Wanneer zal het zo ver zijn?
Witjes: “Wij verwachten dat de
noodvoorziening, waar ze nu mee
bezig zijn, na circa drie tot vier weken
zal werken en dat er dan weer
over de Maas gevaren kan worden.
Maar deze situatie is nieuw. Dus er
kunnen zich best nog onvoorziene
problemen voordoen.”
Rijkswaterstaat wacht intussen de
evaluatie af. Om afdoende antwoord
te kunnen geven op de
vraag waarom het uren heeft moeten
duren, voordat er daadwerkelijk
actie werd ondernomen.
Werkgeversorganisaties willen compensatieregeling van het rijk
Limburgse bedrijven: minimaal
2,5 miljoen euro schade per week
DOOR NOUD VAN DER ZEE
De stremming door de kapotte
stuw bij Grave kost verladers en
ontvangers in Limburg minstens
2,5 miljoen euro per week. Dat
stelt werkgeversorganisatie LWV,
de Limburgse tak van VNO-NCW,
op basis van een enquête onder
haar leden. De bedrijven willen
een compensatieregeling van het
rijk.
De Maas is tussen Sambeek en
Grave gestremd sinds de Duitse
binnenvaarttanker Maria Valentine
op 29 december dwars door de
stuw heen voer. De rivier is de belangrijkste
vaarweg naar Brabant
en Limburg. Per jaar passeren bij
Grave ruim 9.000 schepen.
Omvaren kost zowel de schippers
als de verladers en ontvangers
geld. Dat geldt ook als een bedrijf
voor een andere vorm van vervoer
kiest: de truck of de trein.
Onkostenpost
Uit de enquête komt naar voren
dat bedrijven extra kosten hebben
gemaakt om toch de goederen te
kunnen afleveren of ontvangen.
Danwel dat ze door uitstel van leveringen
de eerste problemen hebben
kunnen opvangen. Maar dat
kan nu niet meer.
Vanuit de binnenvaartorganisaties
is gemeld dat de extra kosten voor
de vervoerders in totaal rond de
300.000 euro ligt. LWV geeft aan
dat de kosten voor bedrijven in
Limburg vele malen hoger zijn. Er
zijn bedrijven die 1.250 euro extra
kosten hebben, maar er is er ook
één die verwacht dat de onvoorziene
onkostenpost de 500.000
euro beloopt.
Rek is eruit
In de enquête hebben bedrijven te
kennen gegeven dat de maximale
rek eruit is; ze lopen nu tegen de
grens aan. Leveringen kunnen niet
meer uitgesteld worden of ze hebben
nieuwe grondstoffen nodig.
De geleden bedrijfsschade is zo
goed als zeker niet te verhalen op
de verzekeringsmaatschappij van
de verantwoordelijke schipper en
rederij.
LWV, haar Brabantse evenknie
BZW en EVO Fenedex (vertegenwoordigers
van verladers en
exporteurs) roepen de provinciebesturen
van Limburg en Noord-
Brabant op om samen met hen bij
de rijksoverheid een compensatieregeling
uit het vuur te slepen
om de bedrijven zo veel mogelijk
schadeloos te stellen.
“Deze kosten kunnen immers niet
tot het normale bedrijfsrisico van
de bedrijven worden gerekend!”

De Binnenvaartkrant 22Stuw Grave
3
17 januari 2017
Tijdelijke dam maakt Maas weer bevaarbaar
Rijkswaterstaat bouwt een tijdelijke
dam bij de zwaar beschadigde
stuw Grave. Die komt achter de
stuw te liggen. Naar verwachting
kan volgende week weer worden
gevaren op de Maas tussen Sambeek
en Grave.
Tegelijk met de realisatie van de tijdelijke
dam werkt Rijkswaterstaat
aan het definitieve herstel van de
stuw. De beschadigde jukken worden
vanaf de bovenstroomse zijde
verwijderd en hun vervangers zijn
inmiddels besteld.
Voor het repareren van de betonnen
steunbokken wordt de beschadigde
stuw op termijn tijdelijk
drooggezet. Rijkswaterstaat verwacht
dat het werk ruim een half
jaar zal duren.
Experts van Rijkwaterstaat hebben
met steun van externe deskundigen
twaalf verschillende mogelijkheden
bestudeerd. Een tijdelijke
dam benedenstrooms van de
stuw kwam als beste uit de bus.
Een belangrijk voordeel is dat de
stuwvloer en de rivierbodem bovenstrooms
zodoende bereikbaar
blijven, zodat er voldoende ruimte
is voor het definitieve herstel.
De dam bestaat uit verschillende
formaten breuksteen en wordt
vanaf het water geleidelijk opgebouwd.
De dam wordt aangesloten
op de bestaande pijlers van de
noordelijke stuwopening en krijgt
een hoogte van circa 5,60 meter en
een breedte van circa 30 meter.
Waterpeil
Tijdens de realisatie van de tijdelijke
dam, laat Rijkswaterstaat het
waterpeil geleidelijk stijgen. Dit
moet met beleid gebeuren, zodat
woonboten en jachten los kunnen
komen van de rivierbodem en met
het waterpeil mee stijgen.
Als het water weer op het normale
peil van 7,90 meter boven NAP is,
(foto Noud van der Zee)
kan er weer gevaren worden tussen
Sambeek en Grave.
Bij de selectie van de nooddam
als oplossing zijn twaalf scenario’s
doorgerekend. Belangrijke criteria
waren volgens Rijkswaterstaat waterveiligheid,
technische haalbaarheid
(rekening houdend met het
definitief herstel), bodemgesteldheid,
hinder voor scheepvaart en
omgeving en de snelheid van aanen
afbouw. De dam moet snel ontmanteld
kunnen worden omdat
het waterpeil van de Maas snel
kan stijgen bij regenval stroomopwaarts.
Rijkswaterstaat maakte de plannen
dinsdag 10 januari wereldkundig.
Die dag al werd de bodem
achter de stuw geïnspecteerd en
waterdicht gemaakt. De eerste stenen
werden woensdag 11 januari
aangevoerd.
Een voorwaarde bij de tijdelijke
oplossing is dat die bij hoog water
in de Maas binnen 48 uur kan
worden afgebroken. Dat is bij de
nooddam niet helemaal het geval.
Indien nodig wordt de bovenste
laag er afgehaald, zodat het water
alsnog afgevoerd kan worden.
Projectmanager Tom Huveneers
legt op de website van Rijkswaterstaat
uit: “Als het bijvoorbeeld
veel regent in de Ardennen en
het water door de Maas hierheen
stroomt, dan kunnen we 1 m van
de dam afhalen. Dit kunnen we 48
uur van te voren zien. Als de hoogwatergolf
dan voorbij is, kunnen
we de dam ook snel weer opbouwen.”
Onderzoek naar oorzaak en aanpak
Er komt een extern onderzoek
naar het ongeluk in Grave, de
hulpverlening en bestrijding van
de ramp en de nasleep. Daartoe
geeft Veiligheidsregio Gelderland-Zuid,
samen met Rijkswaterstaat,
getroffen gemeenten en
waterschappen, opdracht.
Ook de aanpak van de dalende
waterstand in de Maas en op het
Maas-Waalkanaal zou daarin
meegenomen moeten worden.
Veiligheidsregio Gelderland-Zuid
laat het onderzoek uitvoeren
door een extern bureau.
Er leven nog allerlei vragen: over
hoe de Duitse met 2.000 ton benzeen
geladen tanker de sluis heeft
kunnen missen en waarom de
stuw niet (voldoende) tegen een
aanvaring was beveiligd. Maar ook
over de inzet van hulpdiensten
en het late sluiten van de sluis bij
Heumen, waardoor de waterstand
op het Maas-Waalkanaal veel meer
zakte dan nodig was.
Vanuit de binnenvaart wordt gehoopt
dat de Onderzoeksraad
voor de Veiligheid zich over ‘Grave’
buigt. Dat gaat met name om
Woonboten Paesplas
drijven weer
Sinds zondagmiddag 15 januari
drijven de woonboten en
recreatie schepen in de Paesplas
(Rijksvluchthaven) bij Heijen/
Gennep weer. Ze zijn allemaal
op hun plek verankerd zodat ze
zullen blijven drijven als de waterstand
van de plas weer gelijk is
aan de Maas.
Rijkswaterstaat startte zondagmiddag
met het laten dalen van de waterstand.
Als die weer gelijk is aan
het peil van de Maas, kan gestart
worden met het afbreken van de
mobiele dijk die sinds vrijdag 13
januari de toegang tot de plas afsloot.
Daardoor kon er water worden
overgepompt vanuit de Maas
Daags na het ongeluk: onderzoek aan boord van de Maria Valentine.
(foto AS Media)
naar de plas. Vandaag (dinsdag
17 januari) staat het water waarschijnlijk
gelijk aan de Maas en
kan een start kan worden gemaakt
met het afbreken van de mobiele
dijk.
Dat was ook een eis van Koninklijke
BLN-Schuttevaer: zodra het
scheepvaartverkeer weer kan worden
vrijgegeven, moest de mobiele
kering weg moet zijn zodat de haven
van Heijen weer bereikbaar is.
Ook wees de vereniging erop dat
de kering niet mocht leiden tot
ondiepten en zand in de vaarweg
of de vaargeul. De aannemer kreeg
van Rijkswaterstaat de opdracht de
Maas op te leveren zoals die vóór
aanvang van de klus was.
de oorzaak van het ongeluk met
Maria Valentine. Directeur Hester
Duursema van Koninklijke BLN-
Schuttevaer zei tegen Nu.nl: “Voor
het beantwoorden van de schuldvraag
is wat ons betreft onafhankelijk
onderzoek nodig door de
Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Daarmee moet worden vastgesteld
hoe het heeft kunnen gebeuren
dat een schipper voor de stuw terecht
is gekomen.”
Maandag 16 januari maakte de politie
bekend dat bloedonderzoek
heeft uitgewezen dat de Slowaakse
schipper van de Maria Valentine
niet had gedronken.
Gratis zondagsbediening Albertkanaal
Op verzoek van de Nederlandse
binnenvaartorganisaties en Rijkswaterstaat
werden de sluizen
op het Albertkanaal afgelopen
zondag bediend. Anders dan
gewoonlijk hoefden schippers
daarvoor ook geen vergoeding te
betalen.
De Vlaamse vaarwegbeheerder
De Scheepvaart besloot tot deze
De stuw raakte zwaar beschadigd. (foto Noud van der Zee)
maatregel als ondersteuning aan
de scheepvaart. Door de stremming
bij Grave moeten grote schepen
omvaren via het Albertkanaal.
Dat kost hen 24 tot 28 uur.
Op afroep
De zes sluizen werden zondag
bediend van 06.00 en 18.00 uur.
Normaal worden de kunstwerken
in het Albertkanaal op zondag alleen
op afroep bediend. Daarvoor
moet de schipper dan 286 euro
per schutting betalen.
Ook aanstaande zondag (22 januari)
worden de zes sluizen in
het Albertkanaal bediend tussen
06.00 en 18.00 uur. Rijkswaterstaat
gaat ervan uit dat de tijdelijke
dam bij Grave daarna gereed is en
de scheepvaart over de Maas weer
mogelijk is.