Glimmer'lei februari 2020

van de 18e eeuw waren er meer dan 50 kooien in de provincie
Groningen waarvan zeker zeven in de toenmalige gemeente
Haren. Zo hadden de nu niet meer bestaande, buitenplaatsen
“de Middelhorst” en de Emdaborg ook een eigen kooi. Het bos
dat om de plas heen werd aangelegd zorgde voor een beschutte
en aantrekkelijke plek voor trekkende eenden en leverde
tegelijkertijd ook bruikbaar materiaal op voor de boer of eigenaar
van de buitenplaats: van de wilgentenen werden bijvoorbeeld
nestmanden gemaakt en het kaphout was bestemd voor de
haarden of kon worden verkocht.
Rond 1819 kwam er een eind aan de exploitatie van de eendenkooi.
De exacte reden hiervoor is moeilijk te achterhalen; economische
factoren, veranderingen op het gebied van de waterbeheersing
en ruilverkavelingen zullen een rol hebben gespeeld. Of
misschien wilden de stadjers gewoon geen eend meer eten
zoals wij tegenwoordig veel minder vlees gaan consumeren. In
ieder geval zullen de lasten hoger zijn geworden dan de lusten
en raakte de kooi buiten gebruik. Er werd een nieuwe oplossing
bedacht om de grond rendabel te maken: in de drassige kooi
werden rabatten aangelegd (rabatten zijn verhoogde stroken
aarde met aan weerszijden greppels). Dankzij de rabatten
Globale reconstructie Glimmer eendenkooi.
Vangpijp Fries-Groningse kooi.
konden bomen geplant worden op plekken die anders te nat
zouden zijn. Zo ontstond er een hakhoutbos. De verkoop van het
hout van deze bomen vormde een nieuwe bron van inkomsten.
Door de jaren heen veranderde het landschap. In 1857 werd het
Noord-Willemskanaal gegraven en werden de Glimmermaden
droger. Nog later werden ze ingepolderd en drooggemalen door
de Witte Molen en zo verdwenen langzaam maar zeker de ideale
omstandigheden van de Glimmer eendenkooi. Het natuurlijk
bosbeheer deed zijn intree, het Quintusbos verwilderde, groeide
als het ware dicht en de vele wandelaars zorgden voor nieuwe
(niet aangelegde) paden.
De eendenkooi anno 2020
Sinds 2004 is de hele buitenplaats inclusief het Quintusbus en de
weilanden een beschermd rijksmonument en werd er begonnen
met het herstel van het landgoed Huis te Glimmen. Men had de
eendenkooi graag in ere willen herstellen maar dat bleek door
de veranderde waterhuishouding in de wijde omgeving niet
mogelijk. In plaats daarvan is gekozen om de wallen die de
oorspronkelijke kooi met vangpijpen omringden, op elkaar te
laten aansluiten zodat er een besloten plaats is ontstaan. Van
een van de vangarmen is een pad gemaakt die je naar binnen
voert in de vroegere kooi; Het pad gaat geleidelijk over in een
bank waar je in alle rust de geschiedenis van de kooi, van de
eenden tot de rabatten, op je kunt laten inwerken.
Rare tijden tegenwoordig
Kleinzoon tegen opa: ik begrijp het niet meer! Er kwam een
nieuwe jongen bij ons in de klas. Hij kwam uit Turkije en ik zei;
“juf nu hebben wij een Chinees een Marokkaan en een Turk in
de klas”. De juf werd boos en ik werd de klas uitgestuurd. Maar
iemand uit Turkije is toch een Turk opa? ‘Ja jongen, het is een
rare tijd tegenwoordig, je moet oppassen wat je zegt want er is
altijd iemand die zich eraan stoort. Toen ik jouw leeftijd had kon
je in de winkel nog jodenkoeken, moorkoppen, zigeunersaus,
Vlaamse friet, Vietnamese loempia’s, Turks brood, negerzoenen,
Wienerschnitzels, Spaanse pepers en ga zo maar door kopen.
Je ging uit eten bij de Chinees, de Griek of de Turk. Sinterklaas
had een zwarte Piet’. Oké, zei de kleinzoon. Is daarom ome Jan
het hulpje van Sinterklaas? Ja, zei opa, een zwarte Piet vonden
sommige mensen niet goed. En daarom ziet ome Jan er met die
rare vegen op zijn gezicht heel raar uit.
Die nieuwe jongen zei vandaag tegen mij Nederlander. Ik keek
naar de juf en die zei er niets van… Hij had het ook nog over witte
chocolade, blanke vla, witlof en Hollandse pot die hij vies vond.
En dat mag dus wel opa, maar ik vind dat toch wel hetzelfde.
‘Ja jongen, het is eigenlijk hetzelfde, alleen wij voelen ons niet
aangesproken en zeggen er dus niets van’. Tja jongen, het is een
rare tijd tegenwoordig. Wat of je ook zegt, het is nooit goed en er
is altijd wel iemand die het er niet mee eens is. Maar een ding is
niet veranderd, de grootste schreeuwers krijgen bijna altijd hun
zin…
Berend
2 Glimmer’lei - februari 2020