Zilver Magazine - Lente 2020

INTERVIEW | TEKST JOS KNAAP ... FOTOGRAFIE RIET VOS
Zijn motoriek laat hem
wat in de steek sinds hij
begin vorig jaar een lichte
beroerte kreeg, maar
zijn geest is ongebroken
en aan zijn geheugen
mankeert nog niets.
Gerard Kokhuis (88),
schrijver van dertig boeken
in ruim vijftig jaar, kan
nog steeds uitgebreid
en enthousiast vertellen
over zijn werk en hobby.
Het zijn voornamelijk
historische boekwerken
die hij schreef, niet zo
verwonderlijk voor een
gepensioneerd leraar
geschiedenis met als
magnus opus – zijn
belangrijkste werk dus -
‘De geschiedenis van
Twente, van prehistorie
tot heden.’
GERARD
KOKHUIS
Docent,
schrijver
en vooral
verteller
Docent of schrijver? Gerard Kokhuis
moet er even over nadenken en komt
dan opmerkelijk genoeg met een
compromis. ‘Misschien ben ik op de
eerste plaats wel een verteller,’ besluit
hij dan. ‘Of een verzamelaar. Ik maak bij het schrijven
graag gebruik van bestaande gegevens, tenminste
als ik zeker weet dat ze kloppen. En waar nodig laat
ik me zonder moeite corrigeren. Neem de geschiedenis
van Twente waarvoor ik jarenlang gegevens heb
verzameld en - als het kon - te rade ben gegaan bij
mijn lezerspubliek. Voorafgaand aan de uitgave van
het boek publiceerde de toenmalige Twentsche Courant
gedurende een heel jaar 52 afleveringen met de ruwe
inhoud. Ik kreeg er veel commentaar en aanvullingen
op, die ik kon verwerken in de definitieve versie van
het verhaal. Een prima formule, want toen het boek
in 1982 verscheen was het binnen de kortste keren
uitverkocht. Evenals de tweede en derde, opnieuw
herziene en uitgebreide, druk die daarop volgden.
Later hebben we deze methodiek ook gevolgd bij de
geschiedenis van Salland. Opnieuw met veel succes.’
Dagboekje
Gerard Kokhuis, zoon van een seinhuiswachter in
Almelo, was negen jaar toen de Tweede Wereldoorlog
uitbrak. Hij hield een dagboekje bij dat vooral spannend
werd toen hij als hoofd van de familie moest
optreden, nadat zijn vader gedwongen werd onder te
duiken na de spoorwegstaking in 1944 waaraan hij
deelnam. In het Nijreesbos, waar de jonge Gerard
bomen kapte voor de verwarming van het ouderlijk
huis, zag hij de lanceerinstallaties voor de V1 en de
V2, de veel gevreesde vergeldingswapens van Hitler.
‘Je hoorde hoe die raketten werden afgeschoten en
kreeg maar even tijd om dekking te zoeken, waarna
een explosie volgde. Ik schreef het allemaal op, net als
de verhalen die thuis werden verteld over het verloop
van de oorlog.’
Het dagboekje is jammer genoeg verloren gegaan toen
de familie Kokhuis haar woning tijdelijk moest verlaten.
Maar achteraf is de conclusie gerechtvaardigd
dat toen al het schrijverstalent van Gerard ontkiemde.
Later schreef hij diverse boeken over de oorlog , waaronder
‘Van V1 tot ruimtevaart’, ’Twente in de Tweede
Wereldoorlog’ en ‘De bevrijding van Almelo’.
Van regulier onderwijs kwam er niet veel in die oorlogsjaren,
herinnert Gerard zich nog goed. ‘Je werd
wat bijgespijkerd hier en daar en ik had het geluk
na de bevrijding naar het gymnasium in Oldenzaal
te kunnen. Als zoon van een spoorwegman had ik
immers vrij reizen, zodat de reiskosten geen onoverkomelijk
bezwaar vormden.’ Hij haalde in Oldenzaal
zijn gymnasiumdiploma en werkte enige tijd bij de
gemeente Almelo als schrijver derde klasse. Uiteindelijk
koos hij voor het onderwijs ook al, omdat
een diploma van het gymnasium toegang gaf tot
de eenjarige opleiding tot onderwijzer. Hij stond
daarna enkele jaren voor de klas in Hellendoorn en
Bornerbroek waarbij zijn talent als verhalenverteller
hem uitstekend van pas kwam. Ook zag hij hoe
leerlingen toen ook al verzamelingen aanlegden van
dingen als suikerzakjes en sigarenbandjes, munten en
postzegels.
Schot in de roos
‘Er was geen literatuur over en dat bracht mij op het
idee daarin te voorzien met het boekje Munten, penningen
en medailles.’ Het was een schot in de roos, want
niet alleen kinderen kochten deze veredelde catalogus,
ook volwassenen ontdekten het als prima naslagwerk.
Wat volgde was een boekje over de geschiedenis
van Borne, aan de hand van ansichtkaarten. Dat paste
in een serie van dit soort uitgaven die toentertijd erg
populair waren en hij werkte mee aan boekjes over de
Tweede Wereldoorlog voor de Almelose basisscholen.
Gerard Kokhuis was een ijverig man, die kans zag
naast zijn werkzaamheden en hobby’s ook nog eens
de hoofdakte te halen als onderwijzer, zodat hij aan
de slag kon als hoofd van de Titus Brandsmaschool
in zijn woonplaats Almelo. Maar hij wilde meer en
logischerwijze lag zijn toekomst in het voortgezet
onderwijs en dan met name als leraar geschiedenis.
De daarvoor benodigde diploma’s haalde hij binnen
en kreeg daarop een baan als docent aan de openbare
scholengemeenschap Bataafse Kamp in Hengelo.
De Twentse textielstaking van 1931 en 1932 was het
volgende boek dat van zijn hand verscheen. Al dan
niet bewust de voorloper van De geschiedenis van
62 zilver magazine
zilver magazine 63