informatie - Erfgoed à la Carte Den Helder

40 meter. Op alle vier de hoeken stonden ronde torens. Aan
de zijden tussen de torens bevonden zich torens die vierkant
van vorm waren. Eén daarvan, aan de oostzijde, was de
poorttoren die toegang gaf tot het slot.
Van de bouw van kasteel Nuwendoorn bij Eenigenburg in de
gemeente Harenkarspel weten we veel door archeologische
vondsten. Ook in geschreven bronnen als de Rijmkroniek van
Melis Stoke (de secretaris van Floris V) wordt hier het een en
ander over vertelt. En de nog aanwezig fundamenten in situ
(op de plaats waar de burcht oorspronkelijk is gebouwd) leren
ons ook wat over het verleden. Helaas, is er geen enkele
afbeelding van het kasteel in al zijn glorie overgeleverd! Voor
de bouw van kasteel Nuwendoorn werd gebruik gemaakt van
baksteen, die in de vorm van zgn. kloostermoppen werden
gemaakt. Dat zijn doorgaans handgevormde stenen met een
De bouw van een kasteel
standaard afmeting.
Baksteen bestaat uit lokaal gewonnen en ter plekke gebakken
klei. Het werd geproduceerd in de kloosters in Friesland en via de zeearm de Zijpe en de rivier de Rekere
per handelskogge vervoerd naar een terrein nabij de bouwplaats. Recente opgravingen wijzen echter ook
op de aanwezigheid van een steenoven nabij de bouwplaats. Mogelijk werden er dus ook ter plaatse
bakstenen gemaakt. De grondstof zeeklei was natuurlijk ruim voorhanden.
Organisatie Organisatie van de de samenleving
De samenleving van de 13 e eeuw kende nog een feodale structuur. De hoogste gezagdrager in Europa, de
keizer van Duitsland (en in 1254 Roomskoning Willem II van Holland) had formeel alles voor het zeggen.
Zijn rijk kon hij natuurlijk niet alleen besturen. Daarom gaf hij grote stukken land en bijbehorende
bevoegdheden in leen aan lagere adel. Zij konden in hun eigen gebied meestal onbeperkt van hun
bevoegdheden gebruikmaken. Naar de keizer toe verantwoorden ze zich slechts als het echt nodig was (en
dat kwam zelden voor).
In 1283 beleende Floris V aan Willem van Egmond (heer van Egmond) het gebied Huisduinen. Uit
oorkonden blijkt dat de vader en grootvader van Floris al rechten op het gebied Huisduinen hadden.
De organisatie binnen een bestuurlijke- of politieke eenheid (keizerrijk, koninkrijk, graafschap) was
onderverdeeld in drie standen: adel, geestelijkheid en burgers (een verzamelbegrip voor vrije boeren,
ambachtslieden en handelaren). Daarnaast waren er nog vele horige boeren, rechtelozen, melaatsen en
enkele migranten. De horige boeren waren in dienst van de heer en genoten bescherming van hem.
Vanaf de jaren 1280 is er voor het eerst sprake van een positieve overheidsbemoeienis op het gebied van
de waterhuishouding. Dat wordt dan een taak van de vorst en niet meer van een groep bewoners.
In deze periode ontstonden ook het eerste internationale samenwerkingsverbanden tussen steden. De
economie veranderde nu voor een belangrijk deel van ruilhandel in een geldeconomie. Kopen en verkopen
geschiedt voornamelijk door betaling van gouden, zilveren of (later) ook bronzen munten.
Werken Werken
Werken
In de tweede helft van de dertiende eeuw is er veel bedrijvigheid in de Kop van Noord-Holland en
Westfriesland waar te nemen. Onder leiding van graaf Floris V werd de Westfriese Omringdijk gesloten en
boven zeeniveau gebracht. Dit was belangrijk voor de bescherming van de inwoners van het gebied.
Hierdoor en ook door de bouw van de dwangburchten verbeterden de levensomstandigheden van de
bewoners van de Kop en West-Friesland.
Doordat de omstandigheden op het platteland verbeterden, hield men meer tijd over voor andere
activiteiten. Hierdoor kwam er steeds meer ander werk en er ontstonden verschillende beroepen. De
maatschappij was niet alleen meer gericht op het agrarisch bedrijf. De agrarische activiteiten bestonden
vooral uit akkerbouw en veelteelt.
In de Noordkop richt men zich sterk op de visserij en scheepvaart. Met het verbeteren van de
toegangswegen over zee en de weg over de Westfriese Omringdijk ontwikkelden de nederzettingen
Medemblik, Enkhuizen en Hoorn zich als belangrijke steden. Deze ontwikkelingen brachten meer en ook
nieuwe werkgelegenheid en specialisatie. In de steden was er een toenemende vraag naar ambtenaren,
die zich bezighielden met de voorbereiding en uitvoering van stedelijke besluiten. Er was steeds meer geld
13