OnzeJeugd.NU 2024 08/09

Kinderrechten en
inclusief onderwijs
In het VN-Kinderrechtenverdrag is vastgelegd waar je als kind recht op hebt
tussen je geboorte en je 18e jaar. De Nederlandse overheid moet zich hieraan
houden, en de rechten vertalen naar wetten en beleid. Verder moet ze zorgen
dat kinderrechten in het onderwijs beter worden nageleefd, zoals het recht op
inclusief onderwijs.
In een notendop houdt inclusief onderwijs in
dat alle kinderen samen naar school gaan en
daar gelijke kansen krijgen. Het mag daarbij
niet uitmaken welke achtergrond een kind
heeft, hoe de situatie thuis is, hoe het gaat
met de gezondheid van het kind en of er kwetsbaarheden
of andere bijzonderheden spelen
waardoor een kind extra ondersteuning nodig
heeft. Bij inclusief onderwijs denken mensen
vaak dat het alleen gaat om kinderen met een
beperking of ziekte. Het recht op inclusief
onderwijs wordt voor deze groep kinderen
inderdaad extra bevestigd in het VN-Verdrag
Handicap. Zo moeten kinderen met een
beperking of ziekte een gelijkwaardige plek
op reguliere scholen krijgen en hier passend
ondersteund worden. Het Kinderrechtenverdrag
zegt dat deze extra inzet voor kinderen
met beperking of ziekte ook geldt voor kinderen
die om andere redenen extra ondersteuning
of aanpassingen nodig hebben op school.
Denk bijvoorbeeld aan kinderen die in armoede
opgroeien, nieuw zijn in Nederland of die vanwege
problemen thuis te maken hebben met
ontwikkel- of leerachterstanden. Deze brede
invulling van het recht op inclusief onderwijs
vloeit voort uit de kern van het Kinderrechtenverdrag.
Daarin staat namelijk dat ieder kind
het recht heeft om zich zo volledig mogelijk
te ontwikkelen en dat ieder kind gelijk is. Kinderen
moeten gebruik kunnen maken van hun
recht op onderwijs op basis van gelijke behandeling
en gelijke kansen. En dat kan het beste
in een inclusief onderwijssysteem.
De gedachte achter inclusief onderwijs is dat
het een belangrijke stap is naar een inclusieve
samenleving. Kinderen met extra behoeften
aan ondersteuning of aanpassing moeten op
school ervaren dat ze erbij horen en dezelfde
rechten en mogelijkheden hebben als andere
kinderen waar het gaat om schoolsucces en
actieve deelname aan het schoolleven. Om die
reden is een veilige, respectvolle schoolomgeving
met een sterk pedagogisch klimaat
een belangrijke pijler voor inclusief onderwijs.
Andere basisprincipes voor inclusief onderwijs
gaan over de extra ondersteuning voor
leerlingen. Van een school wordt gevraagd
dat er goede ondersteuning beschikbaar is
en deze ook toegankelijk is voor kinderen die
dat nodig hebben. Ook wordt van scholen verwacht
dat zij zich aan kunnen passen en goed
af kunnen stemmen op wat een kind (of kinderen)
nodig heeft. Daarbij zijn twee aanvullende
kinderrechten van belang. De eerste is
het recht dat het ontwikkelingsbelang van het
kind altijd voorop staat bij besluiten die de
school over het kind neemt. En het tweede is
dat een kind altijd het recht heeft om betrokken
en gehoord te worden over een besluit dat
hem raakt. Om deze laatste twee rechten in de
praktijk te brengen, heeft de Kinderombudsman
een handreiking gemaakt onder de titel
Beste Besluit. Zie hiervoor www.kinderombudsman.nl/bestebesluit.
Machteld Wiersma is beleidsadviseur van de
Kinderombudsman
ONZEJEUGD.NU 8/9-2023 17