Supervisie:een preventieve aanpak bij burnout - Aalbers

de Ziektewet. De duur van de problematiek is relatief kort: tot ongeveer drie maanden. Kenmerkend
van overspanning is, dat men inefficiënt in het werk staat en ontevreden is over het werk. De werker
beleeft tegenstellingen tussen spanning en waardering. Het is het begin van demotivatie. De werker
heeft er geen zin meer in, stelt uit of pakt dingen net iets te laat op.
Burnout. Er is sprake van een relatief lange voorgeschiedenis van overbelasting (zes maanden tot een
jaar) en een chronisch klachtenbeloop. Men zit langdurig in de Ziektewet en dreigt arbeidsongeschikt
te raken. Naast ernstige spanningsklachten is er ook een verstoorde relatie met het werk: De werker
is er volledig in vastgelopen.
Volgens van Keulen wordt burnout als erg zwaar ervaren. Hij stelt dat het nodig is om aan de
lichamelijke uitputting te werken. In eerste instantie gaat het om lichamelijk en geestelijk tot rust
komen. Het is nodig dat er niet te veel gepraat wordt en meer geluisterd. Daarnaast kunnen
procesgerichte activiteiten iemand weer in contact met eigen beleving en in beweging brengen.
Hierbij kan gedacht worden aan muziek maken, tekenen, schilderen, wandelen, zwemmen, schrijven,
enzovoorts. Naast medische begeleiding en psychotherapie zou creatieve therapie een belangrijke
bijdrage tot herstel kunnen bieden, omdat de activiteit met zich meebrengt dat iemand tot rust kan
komen en al doende kan gaan ervaren. Als energie weer beschikbaar is en enige afstand mogelijk is,
is supervisie weer aan de orde.
Deze differentiatie maakt duidelijk dat supervisie ingezet kan worden bij spanningsklachten of op het
moment dat iemand na een periode van overspannenheid of burnout het werk langzaam-aan weer
oppakt. Het is een taak van de supervisor om hier oog en oor voor te hebben voor en tijdens de
contractering.
1.6 Verklaringsmodellen
In de praktijk wordt op dit moment veelvuldig gebruik gemaakt van 2 typen verklaringsmodellen voor
burnout, namelijk de verklaring vanuit intrapsychische processen en de verklaring vanuit sociale
uitwisselingsprocessen. Een model wat in de praktijk minder genoemd wordt, maar ook bij kan
dragen aan een onderbouwing van een visie op supervisie is het biopsychosociaal model.
1.6.1 Intra-psychisch verklaringsmodel
Bij individueel-psychologische verklaringen staat het verwachtingspatroon dat de werker heeft ten
opzichte van het werk centraal. Emotionele overbelasting die ontstaat door intensief contact met
cliënten, patiënten, leerlingen, enzovoorts, ligt aan de basis van het burnoutproces. Deze belasting
kan leiden tot emotionele uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke bekwaamheid,
wanneer er niet op de juiste manier met deze belasting om wordt gegaan (coping). Met
depersonalisatie wordt bedoeld dat de werker zich psychisch terugtrekt uit de relatie met de ander.
11