Jaarverslag 2011 - Port of Rotterdam

Jaarverslag
2011

Inhoudsopgave
Voorwoord van de Directie 3
At a Glance 5
Verslag van het Havenbedrijf 7
1 Strategie 8
1.1 Bedrijfsprofiel 9
1.2 Haven van Rotterdam 11
1.3 Onze ambities tot 2015 14
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 17
2 Klant 19
2.1 Onze relatie met de klant 20
2.2 Marktpositie 21
2.3 Commercieel beleid 24
2.4 Container Port 26
2.5 Fuel Hub 28
2.6 Energy Port 31
2.7 Andere concepten 34
2.8 Havenbedrijf internationaal 37
3 Ontwikkeling havengebied 39
3.1 Ruimte en bereikbaarheid 40
3.2 Maasvlakte 2 42
3.3 Bestaand Rotterdams Gebied 46
3.4 Binnenvaart 50
3.5 Spoor 53
3.6 Weg 55
3.7 Pijpleidingen 58
4 Havenmeester 60
4.1 Veiligheid in de haven 61
4.2 Efficiënt scheepvaartverkeer 65
5 Omgeving 67
5.1 Dialoog met de omgeving 68
5.2 Rotterdam Climate Initiative 72
5.3 Innovatie 74
5.4 Arbeidsmarkt en onderwijs 76
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Inhoudsopgave
1

6 Ons bedrijf 78
6.1 Bedrijfsvoering 79
6.2 Onze medewerkers 85
6.3 Financiën 88
Bericht van de Raad van Commissarissen 92
Jaarrekening 97
Historisch overzicht kengetallen 128
Toelichting op het Jaarverslag 137
Controleverklaring 141
Bijlagen 145
I Personalia Raad van Commissarissen 146
II Personalia Algemene Directie 150
III Lijst met Key Performance Indicators (KPI’s) 152
IV Lijst van afkortingen en begrippen 158
V G3-Richtlijn Global Reporting Initiative 164
Colofon 186
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Inhoudsopgave
2

Van links naar rechts: Hans Smits, Thessa Menssen en Paul Smits
Voorwoord
van de Directie
Eén van onze kernwaarden is ‘steeds verbeteren’. Het afgelopen jaar
bleek hoe belangrijk het is dat we als haven voortdurend blijven verbeteren
en vernieuwen. Dankzij de investeringen van het havenbedrijfsleven en
onze investeringen in vorige jaren nam de overslag in 2011 toe met 1% ten
opzichte van het recordjaar 2010. Hiermee kunnen we voor de negende
keer in tien jaar groei noteren. Lichte groei weliswaar maar wel groei,
ondanks de tegenvallende economie.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Voorwoord van de Directie
3

Ondernemingsplan 2011-2015
Het jaar 2011 was het eerste jaar waarin we aan de slag gingen om ons Ondernemingsplan
2011­2015 te realiseren. Dit Jaarverslag geeft een beeld van de doelen
uit dit plan voor 2011 en de behaalde resultaten. We startten bijvoorbeeld samenwerking
met Dordrecht, ontvingen het eerste LNG­schip, leverden de eerste terreinen
van Maasvlakte 2 op en verstrekten voor het eerst kortingen aan de meest
schone schepen. In 2012 en volgende jaren gaan we door met vernieuwingen en
verbeteringen om de haven nog duurzamer, nog efficiënter en nog veiliger te maken.
Daarmee kan de mainport Rotterdam zijn rol blijven spelen als motor van de
nationale en Europese economie.
Havenvisie 2030
In 2011 hebben we de Havenvisie 2030 afgerond en heeft de gemeenteraad van
Rotterdam er unaniem mee ingestemd. Deze visie, met als ondertitel “Direct the
Future, Start today”, is leidend voor onze vernieuwingen in de komende jaren.
De Havenvisie 2030 geeft onder meer een visie op de toekomst van industrie
en logistiek (Europe’s Industrial Cluster & Global Hub). En het beschrijft wat er
moet gebeuren om die visie te realiseren. Bij het ontwikkelen van de visie is nauw
samengewerkt met overheden, bedrijfsleven en belangenorganisaties. Het is nu zaak
om met al deze betrokken partijen te zorgen dat de uitvoeringsagenda met 188
concrete acties en maatregelen, die onderdeel vormt van de visie, ook wordt
uitgevoerd. Gezien het gezamenlijke belang en de relaties die wij met de betrokken
partijen hebben opgebouwd, hebben wij daar alle vertrouwen in.
Dankwoord
Wij sluiten af met dank aan de medewerkers en de Ondernemingsraad. Ons motto
is “Wereldklasse doen”. Een bedrijf kan alleen op wereldklasse niveau opereren met
medewerkers van wereldklasse. Wij zijn er trots op dat we deze medewerkers in huis
hebben. En wij danken hen voor hun grote inzet en betrokkenheid in 2011.
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Rotterdam, 14 maart 2012
De Algemene Directie
Hans Smits Thessa Menssen Paul Smits
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Voorwoord van de Directie
4

Omzet
In miljoenen euro’s
Mijlpalen
190
6,7%
meer omzet in 2011
EBITDA
In miljoenen euro’s
2008
2011 2010
588,1 551,4
Samenstelling omzet 2011
In miljoenen euro’s
Havengelden 305
Huur, erfpacht en
kadegelden 267
Overige opbrengsten 216
494
Vaststelling 445 van
Havenvisie 2030
door 341 Rotterdamse
gemeenteraad
2009
2010
2011
359,6
Realisatie Maasvlakte 2
Realisatie Bestaand Rotterams Gebied
resultaat voor rente,
afschrijvingen en belastingen
in 2011 (genormaliseerd)
550
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
At a glance
Havenbedijf Rotterdam
Mijlpalen
Oplevering eerste terreinen
aan APM Terminals en
Rotterdam World Gateway
(RWG) op Maasvlakte 2
Resultaat
In miljoenen euro’s
185,7
Havengelden 305
500
450
400
350
300
190
250
200
150
100
50
2008
0
netto resultaat Huur, in erfpacht 2011 en
(genormaliseerd) kadegelden 267
Overige opbrengsten 216
Investeringsuitgaven
In miljoenen euro’s
341
2009
2007
Mijlpalen
550
494 500
445
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2010 2011
2008 Realisatie 2009 Maasvlakte 2010 2
Realisatie Bestaand Rotterams Gebied
Tekenen samenwerkings -
overeenkomst met
gemeente Dordrecht
Totale overslag
In miljoen ton
434,6
overslag in 2011
2011 2010
434,6 430,2
Verdeling overslag in segmenten
Droog massagoed
Nat massagoed
2010 2011
Modal Split
500
450
400
350
Prognose MV2
300
Realisatie MV2
250
200
Realisatie BRG
40
35
van de afvoer van containers 30
150
vanaf de maasvlakte ging via 25
100
de 50weg
in de eerste helft 2011 20
0
2007 2011 2008
15
2009norm
2010 201110
2011
2011 (obv 2012 Q2) 47,8% 46,5% 5
Prognose BRG
47,8%
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 5
Containers
Breakbulk
240
200
160
120
0
2006 Modal 2007 Split containers 2008 2009 Maasvlakte 2010
Rotterdam
Antwerpen
Hamburg
Amsterdam 52,2%
47,8%
Le Havre
Bremerhaven
Duinkerken
Zeebrugge
Wilhelmshaven
Zeeland_Seaports
Wegvervoer
Spoor/binnenvaart Gent
80
40
0
20

1.220
ultimo 2011
ultimo 2011 ultimo 2010
1.220 1.224
33.681
zeeschepen in 2011
2009
2010
2011 Kort (1 t/m 7 dgn) 2010
33.681 Middellang (8 t/m 42 34.404 dgn)
At a glance
Havenbedijf Rotterdam
Aantal medewerkers Mijlpalen
Marktaandeel
Man-vrouw verhouding
Man-vrouw verhouding management
Aantal scheepsbezoeken
2008
23%
23%
77%
2011 2010
77%
23%
15%
77%
2011 2010
85%
Man
Vrouw
Lang (43 t/m 365 dgn)
Jaar (1 t/m 2 jr)
Streefwaarde
6
5
4
3
2
1
0
CO 2 -footprint 2011
In Kton (afgeronde getallen)
0,6
Kton minder CO 2 uitstoot in 2011
CO 2 -footprint
In Kton
20
16
12
8
4
0
Tekenen contract van uitgifte
terrein Tankterminal
Europoort West voor de
bouw van een olieterminal
15,5
2008
Mijlpalen
2011 2010
14,4
9,3 9,8
9,8
0,8procentpunt
lager marktaandeel in
Hamburg-Le Havre range in 2011
ultimo 2011 ultimo 2010
37,0% 37,8%
Verdeling marktaandeel 2011
In procenten
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 6
450
400
2008
9,3
20
16
12
8
4
0
Grootte havengebied
2009 2010 2011
In
Scope
hectare
1: Scope 2:
Scope 3:
Directe emissies Energie indirecte emissies Overige indirecte emissies
Scope 1: Direct emissions
50
50,000000
Sco
Scope 2: Energy indirect emissions
45
45,833333
Scope 2: En
Scope 3: Other indirect emissions
2008
2009
41,666667
5.894*
40
37,500000
35
33,333333
30
20
29,166667
25
16
25,000000
2010
hectare havengebied in 122011
2008
Scope 3: O
Havenbedrijf totaal
8
Management 2011 4 2010
2008 2009 2010
Nieuwe medewerkers
2011
5.894 0 5.214
2007 2008 200
* Incl. uitgeefbaar terrein MV2
Opening eerste
2007 LNG terminal en ontvangst
eerste LNG tankschip
2009
2010
1.250
1.000
750
500
250
Rotterdam Fulltime 37,0
Antwerpen Parttime 15,9
Hamburg 11,3
Amsterdam 7,9
Bremerhaven 6,9
Le Havre 5,7
0
Duinkerken 4,0
Zeebrugge 4,0
Zeeland Seaports 3,0
Gent 2,3
Wilhelmshaven 2,0

Verslag van het
Havenbedrijf

Verslag Van het haVenbedrijf
1 Strategie
2 Klant
3 Ontwikkeling havengebied
4 Havenmeester
5 Omgeving
6 Ons bedrijf
Strategie
Wat doet Havenbedrijf Rotterdam, wat zijn onze missie en visie?
Waar staan wij voor? Antwoord op deze vragen staat in dit hoofdstuk.
Daarnaast gaat het over ons werkveld: de haven van Rotterdam. Welke
economische en strategische waarde vertegenwoordigt de Rotterdamse
haven voor Nederland en hoe ziet onze Havenvisie 2030 eruit?
Leidend in onze strategie zijn de ambities uit ons Ondernemingsplan
2011-2015. Hoe we die ambities maatschappelijk verantwoord
(duurzaam, betrokken en transparant) willen realiseren, is beschreven
in de laatste paragraaf.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
8

1.1 Bedrijfsprofiel
Ons bedrijf
Havenbedrijf Rotterdam heeft tot doel de concurrentiepositie van de Rotterdamse
haven te versterken als logistiek knooppunt én industriecomplex van wereldklasse.
Samen met onze partners richten wij ons op een veelzijdige, duurzame, veilige,
efficiënte en attractieve haven. Onze kerntaken (statutaire doelen) zijn:
• Het zorgen voor een effectieve, veilige en efficiënte scheepvaartafwikkeling in de
haven en het aanloopgebied voor de kust.
• De ontwikkeling, aanleg, beheer en exploitatie van het havengebied in Rotterdam.
Onze eigen investeringen voorzien in terreinuitgifte aan bedrijven en in vastgoed
of infrastructuur, zoals kades, steigers en wegen. Onze klanten investeren in
bedrijfsspecifieke middelen zoals kranen en opslagtanks. Om de scheepvaart
optimaal af te wikkelen houden we de vaarwegen op diepte. Ook investeren we
in een verkeersbegeleidend systeem, verkeerscentrales en patrouillevaartuigen.
Naast de investeringen in infrastructuur in en rond het havengebied werkt Havenbedrijf
Rotterdam in samenwerking met verschillende bedrijven en organisaties aan
randvoorwaarden voor de haven. Deze randvoorwaarden zoals bereikbaarheid en
milieu zijn noodzakelijk voor een efficiënte, duurzame en veilige groei van de haven.
Missie en visie
De missie en visie zijn de centrale uitgangspunten van onze strategie. Onze missie
luidt:
“Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelt in partnerschap dé Europese haven van
wereldklasse”.
Om deze missie te realiseren stellen wij iedere vijf jaar een Ondernemingsplan
op. Als leidraad voor het Ondernemingsplan 2011 ­ 2015 is een ambitieuze visie
opgesteld, die aangeeft waar Havenbedrijf Rotterdam op lange termijn naar toe wil.
Onze visie in het Ondernemingsplan 2011 ­ 2015 is als volgt geformuleerd:
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
9

“Havenbedrijf Rotterdam zet vol in op het doorontwikkelen van het haven- en
industriecomplex Rotterdam tot het meest efficiënte, veilige en duurzame ter wereld.
Havenbedrijf Rotterdam creëert waarde voor klanten door het ontwikkelen van
ketens, netwerken en clusters. In Europa én in groeimarkten wereldwijd. Havenbedrijf
Rotterdam is als ondernemende havenontwikkelaar dé partner voor klanten
van wereldklasse, in petrochemie, energie, transport & logistiek. Daarmee versterkt
Havenbedrijf Rotterdam de concurrentiekracht van Nederland”.
Kernwaarden
De kernwaarden zijn de belangrijkste waarden binnen onze organisatie. Ze moeten
onze medewerkers helpen hun werk te doen, de onderlinge samenwerking te
bevorderen en aan te geven hoe wij door de buitenwereld gezien willen worden.
Onze vier kernwaarden zijn:
• Passie: passie voor de haven en ons vak;
• Samen: interne­ en externe samenwerking om gezamenlijke ambities te realiseren;
• Steeds verbeteren: willen leren, evalueren, ontwikkelen en grenzen verleggen;
• Vertrouwd: vertrouwd voor onze omgeving, een zorgvuldige en betrouwbare partner,
voortbouwend op onze solide basis.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
10

1.2 Haven van Rotterdam
Het havengebied
De haven van Rotterdam is het grootste logistieke en industriële knooppunt van
Europa. Het haven­ en industriegebied strekt zich uit over een lengte van ongeveer
40 kilometer en meet circa 10.000 hectare (water en land, exclusief Maasvlakte 2).
Met een overslag van bijna 435 miljoen ton goederen in 2011 is Rotterdam verreweg
de grootste zeehaven van Europa.
Het havengebied van Rotterdam heeft een uitstekende bereikbaarheid. Het is de
enige haven in Noordwest­Europa die onbeperkte toegang biedt voor de meest
diepstekende schepen.
Uit onderzoek van het World Economic Forum in 2011 volgt, dat Nederland de
beste haveninfrastructuur van Europa heeft. Mondiaal staat Nederland op de tweede
plaats. Dit is een verbetering ten opzichte van vorig jaar. Toen stond Nederland op
de derde plaats.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
11

Economische waarde
De laatst beschikbare cijfers in 2011 over de waarde voor de Nederlandse economie
van de Nederlandse zeehavens in het algemeen en de Rotterdamse haven in het
bijzonder zijn afkomstig uit 2009. Door de crisis die begon in 2008 nam de directe
toegevoegde waarde van de Nederlandse zeehavens aan de Nederlandse economie
in 2009 ten opzichte van 2008 af met 22,7% tot € 20,5 miljard. Meer dan de helft van
de directe toegevoegde waarde van alle Nederlandse zeehavens wordt gecreëerd
in het Rotterdamse havengebied (Regio Rotterdam­Rijnmond), ruim € 11 miljard.
In 2008 (meest recent) namen de investeringen in de Nederlandse havengebieden,
met name in de regio Rotterdam­Rijnmond, sterk toe. Dit komt voornamelijk door
grote investeringen in de zeevaart en de industrie. Het economische belang van
het havengebied in de regio Rotterdam­Rijnmond laat zich het best uitdrukken in
de onderstaande getallen.
OMGEVING
Directe toegevoegde waarde € 11,4 miljard
Indirecte toegevoegde waarde € 6,4 miljard
Directe werkgelegenheid 88.000 mensen
Indirecte werkgelegenheid 52.000 mensen
Investeringen bedrijfsleven 2008
Bron: Havenmonitor 2009.
€ 2,7 miljard
Strategische waarde
De strategische betekenis omvat de economische betekenis maar gaat verder
en geeft aan hoe Nederland profiteert van de Rotterdamse haven. Dat is meer
dan de huidige directe en indirecte toegevoegde waarde van zo’n € 18 miljard.
De Erasmus Universiteit Rotterdam verrichtte in 2011 een onderzoek naar de
strategische waarde van de Rotterdamse haven. Uit dit onderzoek blijkt dat de
haven een substantiële strategische bijdrage levert aan het internationale
concurrentie vermogen van bedrijven in Nederland. De universiteit concludeerde
dat de strategische bijdrage op drie manieren geleverd wordt. Ten eerste, doordat
de haven zelf ondermeer een unieke fysieke­ en kennisinfrastructuur biedt als
grootste haven van Europa en als nummer vier van de wereld (in 2011). Ten tweede,
door samenwerking met andere havens en logistieke knooppunten in Nederland
gericht op specialisatie, innovatie en productiviteitverbetering. Ten derde, door
samenwerking met haven­ en industriële complexen in het buitenland, vooral
als Havenbedrijf Rotterdam betrokken is bij het beheer daarvan.
De Erasmus Universiteit concludeert dat de strategische waarde van de
Rotterdamse haven voor Nederland groter is dan gedacht. Havenbedrijf Rotterdam
kan hieraan volgens de Universiteit bijdragen door bij lange termijn beslissingen
de strategische betekenis voor Nederland van projecten te wegen. Dat zal leiden tot
een meer innovatiegedreven, nationaal en internationaal geïntegreerde Rotterdamse
haven met zowel voor Nederland als voor de haven een sterke internationale
concurrentiepositie.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
12

Havenvisie 2030
Het is voor Nederland belangrijk dat de haven zijn positie in de toekomst behoudt
en verstevigt. Daarvoor is ambitie nodig en een duidelijke visie op de toekomst:
de Havenvisie 2030. De Havenvisie 2030 is een gedeelde visie van Havenbedrijf
Rotterdam, gemeente Rotterdam, Deltalinqs en andere stakeholders. Op 15
december 2011 heeft de gemeenteraad de Havenvisie 2030 definitief vastgesteld.
De Havenvisie 2030 is als volgt geformuleerd:
“Rotterdam is in 2030 Europa’s belangrijkste haven- en industriecomplex. Het is
een ijzersterke combinatie van de Global Hub en Europe’s Industrial Cluster, die
beide koploper zijn op het gebied van efficiency en duurzaamheid. Rotterdam is
nauw verbonden met Noordwest-Europese industriële en logistieke knooppunten.
Toonaangevende bedrijven investeren blijvend in de meest moderne facilities.
Nauwe samenwerking tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen leidt tot
een hoogwaardige arbeidsmarkt, leefomgeving en bereikbaarheid. Aanpassingsvermogen
is het handelsmerk. Hierdoor is het complex in 2030 een belangrijke
pijler onder de welvaart van de regio, Nederland en Europa.”
De visie bestaat uit twee concepten. Het Global Hub concept beschrijft de visie
voor de logistieke pijler van de haven. Rotterdam moet in 2030 dé Global Hub van
Europa zijn voor containers en brandstof­ en energiestromen. Het concept Europe’s
Industrial Cluster bevat de visie voor de industrie. Het Rotterdamse industriële
en energiecomplex moet in 2030 functioneren als een geïntegreerd cluster met
onder meer Antwerpen en daarmee het grootste, meest moderne en duurzame
petrochemie­ en energiecomplex worden van Europa.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
13

1.3 Onze ambities tot 2015
Ondernemingsplan 2011 – 2015
Wereldklasse doen! Dat is het motto van het Ondernemingsplan van Havenbedrijf
Rotterdam. Het Ondernemingsplan geeft onze ondernemingsdoelstellingen weer tot
2015. De relatie tussen het Ondernemingsplan en de Havenvisie 2030 kan als volgt
worden weergegeven:
Havengebied
Havenbedrijf
Ondernemingsplan
2011-2015
Havenvisie
2030
Korte termijn (5 jaar) Lange termijn (20 jaar)
De Havenvisie 2030 richt zich op de ontwikkelingsrichting van het Rotterdamse
havengebied op middellange en lange termijn. De Havenvisie 2030 is extern
georiënteerd en schetst een beeld van de ontwikkelmogelijkheden en ­richtingen
in het tijdvak 2010 ­ 2030. Het Ondernemingsplan 2011 ­ 2015 gaat over de visie,
strategie en activiteiten van Havenbedrijf Rotterdam zelf. De scope van het Ondernemingsplan
gaat tot en met 2015, maar uiteraard worden in het Ondernemingsplan
ook activiteiten ontwikkeld die na 2015 verdergaan.
Het Ondernemingplan bevat naast onze missie en visie een strategie waarmee we
onze missie en visie willen realiseren. Onze strategie bestaat uit vijf componenten:
Rotterdam homebase showcase, Partnering met klanten van wereldklasse,
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
14

Onder nemende ontwikkelaar, Ketens en netwerken en Verbinden met groeimarkten
(zie verder hierna). Per component is een aantal doelstellingen geformuleerd met
Key Performance Indicators (KPI’s). Ieder kwartaal meten we de voortgang van deze
KPI’s. Jaarlijks voeren we een strategie audit uit waarin we toetsen of aanscherping
van doelstellingen en KPI’s nodig is. Voor een overzicht van de belangrijkste KPI’s
wordt verwezen naar bijlage III.
De ondernemingsdoelstellingen kunnen schematisch als volgt worden weergegeven:
Rotterdam Homebase Showcase
Havenbedrijf Rotterdam blijft vol inzetten op de ontwikkeling van het Rotterdamse
haven­ en industriegebied als meest duurzame, veilige en efficiënte ter wereld in
2015. Op weg hier naar toe formuleerden wij een aantal doelstellingen.
Deze doelstellingen betreffen de volgende onderwerpen:
• Duurzaam ruimtegebruik (paragraaf 3.1 – 3.3), duurzaam transport
(paragraaf 3.4 – 3.6) en een duurzame eigen organisatie (paragraaf 6.1).
• Nautische veiligheid (paragraaf 4.1).
• Efficiënt ruimtegebruik (paragraaf 3.3), efficiënte afhandeling van het scheepvaartverkeer
(paragraaf 4.2) en betere benutting van de modaliteiten richting het achterland
(paragraaf 3.4 – 3.7).
Partnering met klanten van wereldklasse
Havenbedrijf Rotterdam heeft de ambitie de beste spelers in specifieke speerpuntmarkten
te binden: Container Port, Fuel Hub en Energy Port. Dit betekent dat
wij ons verder willen verdiepen in de internationale trends en ontwikkelingen in
deze groeiconcepten en strategische partnerships ontwikkelen met toonaangevende
bedrijven in deze concepten. Dit vertaalt zich in de volgende doelstellingen:
• Verdere prijsdifferentiatie (paragraaf 2.3).
• Verdiepen van de klantrelatie (paragraaf 2.1).
• In de speerpuntconcepten harder groeien dan de markt (paragraaf 2.4 – 2.6).
Hiernaast richten wij ons op andere marktconcepten, zie paragraaf 2.7.
Met alle concepten samen willen wij een haven van wereldklasse maken.
Ondernemende ontwikkelaar
Havenbedrijf Rotterdam heeft als kerntaken de afwikkeling van het scheepvaartverkeer
en de ontwikkeling en beheer van het havengebied. Als ondernemende
ontwikkelaar streeft Havenbedrijf Rotterdam naar het verstevigen van de
concurrentiepositie van de haven door activiteiten die verder gaan dan het landlord
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
15

model en die de efficiëntie, veiligheid en duurzaamheid van de haven vergroten.
Daarbij zetten wij in de periode 2011­2015 in op het vergroten van de transportefficiency,
bijvoorbeeld door meer regie op de containerbinnenvaart (paragraaf 3.4)
en de uitbreiding van het ‘open access’ pijpleidingen netwerk (paragraaf 3.7).
Ketens en netwerken
Havenbedrijf Rotterdam creëert meerwaarde voor verladers en vervoerders door het
ontwikkelen en optimaliseren van ketens en netwerken op het gebied van transport
en logistiek en informatievoorziening. Wij kijken hierbij verder dan alleen Rotterdam.
Onze doelstellingen zijn:
• Versterking van de hubfunctie in maritieme netwerken voor containers en minerale
olieproducten (paragraaf 2.4 en 2.5).
• Vergroten van verbondenheid van Rotterdam met intermodale, (inter)nationale
knooppunten in groeiregio’s voor Rotterdam (paragraaf 5.1).
• Versterking van samenwerking met andere havenbeheerders in Nederland
(paragraaf 5.1).
Verbinden met groeimarkten
Havenbedrijf Rotterdam wil in partnerschap een aantal havens met groeipotentieel
in het buitenland ontwikkelen. Met onze kennis en ervaring kunnen we waarde
toevoegen. En we verwachten daarmee klantrelaties te versterken en ons internationale
netwerk uit te breiden. Zo kan dit een positieve impuls geven aan de ontwikkeling
van ‘Homebase’ Rotterdam. Concrete doelstelling voor de periode 2011­2015
is nieuwe internationale deelnemingen realiseren en global strategic partnerships
ontwikkelen (paragraaf 2.8).
Beheersen van strategische risico’s
In ons strategisch risicolandschap staan de risico’s die de realisatie van onze
ambities en doelen kunnen beïnvloeden. Deze ambities en doelen zijn vastgelegd
in de Havenvisie 2030 en in ons Ondernemingsplan 2011­2015. De strategische
risico’s staan in dit Jaarverslag bij de onderwerpen waarop zij betrekking hebben.
Het gaat om de risico’s op de volgende gebieden:
• Beschikbaarheid van gebiedsruimte voor de langere termijn
• Beschikbaarheid van milieugebruiksruimte voor beoogde groei van de haven
• Bereikbaarheid van de haven
• Voldoende achterland verbindingen
Zie verder paragraaf 6.1.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
16

1.4 Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen
Duurzaam, betrokken en transparant
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is een integraal onderdeel
van onze bedrijfsprocessen en bedrijfscultuur. Dat betekent onder meer dat wij
bij de uitvoering van onze kerntaken en besluitvorming voortdurend zoeken naar de
balans tussen economie, mens en milieu. Dit hebben wij vastgelegd in een officiële
MVO­verklaring (zie www.portofrotterdam.com). Ons streven is dat we in onze
investeringen en ruimtegebruik (economie), duurzaam (milieu), betrokken (mens)
en transparant zijn.
Hierna wordt kort uitgelegd wat we verstaan onder Duurzaam, Betrokken en
Transparant. Voor de toelichting op Economie verwijzen we naar hoofdstukken
Klant (hoofdstuk 2), Ontwikkelen havengebied (hoofdstuk 3) en de Jaarrekening.
Duurzaam
Het is onze ambitie om de Rotterdamse haven tot 2015 door te ontwikkelen tot
de meest duurzame ter wereld. Investeren in duurzaamheid is in onze ogen noodzakelijk
om draagvlak voor havenactiviteiten te behouden en daarnaast te kunnen
groeien. We werken op drie manieren aan deze ambitie:
we stimuleren bedrijven in de haven om duurzamer te werken (hoofdstuk 2 en 3),
we stimuleren schoner transport in en om de haven (hoofdstuk 3) en streven er als
organisatie naar om zelf duurzamer te werken (paragraaf 6.1). Deze inspanningen
richten zich met name op een goede luchtkwaliteit en het leveren van een bijdrage
aan een beter klimaat.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
17

In onze managementrapportage waarborgen we dat de duurzaamheidsdoelstellingen
onze blijvende aandacht hebben. Zo is een groot deel van onze Key Performance
Indicators gericht op duurzaamheid. En de Directie weegt duurzaamheid mee in
het besluitvormingsproces over investeringen en andere belangrijke onderwerpen.
Doordat duurzaamheid in onze hele bedrijfsvoering is geïntegreerd, komt duurzaamheid
in de verschillende hoofdstukken van dit verslag aan bod.
Betrokken
Havenbedrijf Rotterdam staat midden in de samenleving. De focus van onze sociale
activiteiten (mens) ligt voornamelijk op onze omgeving: de relatie tussen haven
en stad, onze bijdrage aan directe en indirecte werkgelegenheid en onze bijdrage
aan kennis en scholing. Betrokkenheid bij onze omgeving is belangrijk om te kunnen
inspelen op behoeftes van de omgeving, om draagvlak te creëren en om mensen
kennis te laten maken met de haven als een aantrekkelijke werkomgeving. Hierbij
besteden wij specifiek aandacht aan de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd
personeel dat in de haven nodig is om onze groeiambities te kunnen
realiseren. Vanuit onze betrokkenheid zoeken wij regelmatig de dialoog met onze
omgeving op. Bijvoorbeeld via “Havenbedrijf op tournee” en “(Dial)Oog op de Haven”
(paragraaf 5.1). Ook ‘FutureLand’ (paragraaf 3.2) en dit Jaarverslag helpen ons bij
de dialoog met onze stakeholders. Uiteraard besteden we ook specifiek aandacht
aan ons eigen personeel. Zie hiervoor ook (paragraaf 6.2 Medewerkers).
Transparant
We willen open en duidelijke ambities formuleren én verantwoording afleggen
over de bereikte resultaten. Dit geldt ook voor de dilemma’s waarmee we soms
te maken hebben. Zie bijvoorbeeld onze verslaglegging over de ontwikkeling van
kolencentrales (paragraaf 2.6) en over een vaarsnelheidsbeperking en de aanleg
van walstroom voor de binnenvaart (paragraaf 3.4) Met dit Jaarverslag willen we
ook transparant zijn. Ons Jaarverslag wordt integraal gecontroleerd door een externe
accountant. Daarnaast is het toepassingsniveau van de G3­richtlijnen beoordeeld
door Global Reporting Initiative (GRI), een niet­gouvernementele organisatie
die wereldwijd standaarden ontwikkelt voor maatschappelijke jaarverslaggeving.
Het verslag van Havenbedrijf Rotterdam is door GRI op applicatieniveau A+
(het hoogste transparantieniveau) geaccordeerd.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Strategie
18

Verslag Van het haVenbedrijf
1 Strategie
2 Klant
3 Ontwikkeling havengebied
4 Havenmeester
5 Omgeving
6 Ons bedrijf
Klant
Wij ontwikkelen de haven voor en met onze klanten. Om te kunnen
blijven investeren is een consistente en gezonde omzetontwikkeling
noodzakelijk. Voor een gezonde omzetontwikkeling is een divers en
kwalitatief hoogwaardig klantportfolio belangrijk. Hierbij zoeken we
naar een balans tussen de belangen van de klanten en de best mogelijke
inrichting van het hele havengebied. En wij hanteren een actief
commercieel beleid waarbij we nieuwe klanten aantrekken én met
de bestaande klanten meedenken over de wijze waarop wij aan hen
het beste ondersteuning kunnen geven voor een verdere groei. Verder
zetten we in op een begrijpelijke en gematigde prijsontwikkeling die
geaccepteerd wordt door de markt.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Klant
19

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.1 Onze relatie met de klant
Categorieën van klanten
Wij hebben twee categorieën contractuele klanten: vestigingsklanten en overslagklanten.
Vestigingsklanten zijn bijvoorbeeld raffinaderijen, chemiebedrijven en
terminals voor over­ en opslag. Overslagklanten zijn rederijen en grote bedrijven die
het transport van lading verzorgen. Met verladers en expediteurs (de zogenaamde
“klant achter de klant”) hebben wij geen formele contractuele relatie. Toch vinden wij
het belangrijk ook een goede en hechte relatie met hen te onderhouden. Dit omdat
zij grote invloed hebben op de goederenstromen. Verladers en expediteurs vormen
daarom een derde categorie: de indirecte klanten.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
20

Marktaandeel Rotterdam in de
Hamburg – Le Havre range
(per hoofdsegment) in %
421,1
2008
2008
2008
387,0
2009 2010 2011
2009
Rotterdam
Antwerpen
Hamburg
Amsterdam
Bremerhaven
Le Havre
430,2
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.2 Marktpositie
434,6
Nat massagoed
Droog massagoed
2010 Containers 2011
Droog massagoed Breakbulk
Nat massagoed
Verloop marktaandeel Rotterdam Containers in
de Hamburg - Le Havre range Breakbulk
(gebaseerd op totale overslag in tonnen) in %
2009 2010 2011
Duinkerken
Zeebrugge
Zeeland Seaports
Gent
Wilhelmshaven
450 60
400
50
350
40
300
30
250
20
200 10
150
0
100
50
0
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Marktaandeel
De Rotterdamse haven is de grootste haven van Europa en het is onze doelstelling
deze positie als marktleider te behouden. Met een overslag van 435 miljoen ton in
2011 heeft Rotterdam een sterke positie in de Hamburg­Le Havre range. Doordat
de overslag over veel verschillende goederensoorten is verdeeld, is de haven van
Rotterdam minder kwetsbaar voor marktfluctuaties. Het marktaandeel voor alle
goederensoorten was in 2011 37,0%. Dit is een daling ten opzichte van 2010 van
0,8 procentpunt. Hiermee is de doelstelling van 37,3% niet gehaald. De belangrijkste
60
oorzaak is een tegenvallende ontwikkeling van het marktaandeel van minerale
50
olieproducten en overig nat massagoed. Dit wordt veroorzaakt door een sterke
40
groei van de overslag van deze producten in Antwerpen en Amsterdam.
30
20
Goederenoverslag
10
0
De goederenoverslag in de Rotterdamse haven nam in 2011 met 1% toe tot 434,6
2008
2009 2010 2011
miljoen ton. Dit is ruim 4 miljoen ton meer dan in het recordjaar 2010. De aanvoer
Nat massagoed
groeide 1%, de afvoer groeide ook met 1% tot 126 miljoen ton. Door de tegenvallende
Droog massagoed
economie als gevolg van de eurocrisis is de groei vanaf november gestagneerd. Door
Containers
de onvoorziene zwakke economie blijft de groei van de totale overslag in 2011 dan ook
Breakbulk
achter bij de verwachting van 2 à 3% groei die we in ons vorige jaarverslag uitspraken.
Desondanks is de totale overslag in 2011 gegroeid. Het is de negende keer in tien jaar
dat we groei kunnen noteren.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
120
100
80
21

2008 2009 2010 2011
150
50 10
Droog massagoed
100
400
Nat massagoed
50
2008
2009 2010 2011 30
Containers
0
Nat massagoed 20
2008 2009 2010 Breakbulk 2011
Droog massagoed 10
Droog massagoed Goederenoverslag Rotterdam*
Containers 0
Nat massagoed
40 Bruto gewicht in 1.000 metrische
2008
tonnen
2009 2010 Breakbulk 2011
Containers 35
Nat massagoed
Breakbulk 30
2011 Droog massagoed **2010 verschil
25
Containers
(in %)
40 20
Breakbulk
Droog massagoed 35 15
87.326 84.640 3,2
Nat massagoed 30 10
198.525 209.378 -5,2
Totaal massagoed255 200
285.851 294.019 -2,8
2008
2009 2010 Containers 2011
15
123.556 112.298 10,0
Rotterdam
Duinkerken Breakbulk10 25.143 23.843 5,5
Antwerpen
Zeebrugge 5
Hamburg TOTAAL GOEDERENOVERSLAG Zeeland Seaports 0
434.550 430.159 1,0
2008 Amsterdam 2009 2010 2011 Gent
Bremerhaven Rotterdam
Wilhelmshaven Duinkerken
* Genoemde overslagcijfers zijn inclusief de overslag op terminals aan de noordzijde van de rivier (Hoek van
Antwerpen Le Havre
Zeebrugge
Holland, Schiedam, Vlaardingen). Deze overslag betreft voor 2011 c.a 3,3% van het totale overslagvolume van de
Hamburg
Zeeland Seaports
aan- en afvoer. Het bijbehorende zeehavengeld komt niet aan Havenbedrijf Rotterdam toe en wordt derhalve niet
Amsterdam
Gent
in de financiële verslaglegging meegenomen.
Bremerhaven
Wilhelmshaven
** Overslagdata voor 2010 zijn licht naar boven bijgesteld ten opzichte van de vorig jaar gepubliceerde cijfers als
Le Havre
Verloop overslag Rotterdam
(Brutogewicht x 1.000 metrische tonnen)
gevolg van een kleine correctie in de verwerking van de nagekomen opgaven uit 2009 in de cijfers over 2010. Het
verschil betreft ca. 200.000 ton op totaalniveau.
Q1 Q2 Q3
2008
Q4 Q1 Q2 Q3
2009
Q4 Q1 Q2 Q3
2010
Q4 Q1 Q2 Q3
2011
Q4
120
100
80
60
120 40
100 20
800
60
40
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2008 2009 2010 Ruwe aardolie 201121%
Verhouding goederensoorten
Minerale olieproducten en
(Brutogewicht in tonnen)
overig nat massagoed 24%
Droog massagoed 20%
Ruwe Containers aardolie 21% 28%
Minerale olieproducten Breakbulk en 6%
overig nat massagoed 24%
Droog massagoed 20%
Containers 28%
Breakbulk 6%
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
20
0
Droog massagoed
120
Totale overslag droog massagoed
100
De totale overslag van droog massagoed nam toe met 3%. De overgeslagen 80 hoeveelheid
kolen steeg met 11%. De stijging was vooral het gevolg van ontwikkelingen 60 in
Duitsland. Door de sluiting van hoogovens in West­Europa daalde de 120 40vraag
naar
cokeskolen in het vierde kwartaal, maar door mijnsluitingen daalde 100 gedurende 20 het jaar
het Duitse aanbod sterker. De vraag naar energiekolen bleef de eerste 800
9 maanden
2008 2009
onder verwachting door minder vraag naar energie uit Duitsland. Het 60besluit
de Duitse
kerncentrales te sluiten had een positief effect op de vraag naar kolen. 40 Voor volgend
jaar wordt een stabilisatie van de kolenoverslag verwacht.
20
0
2008 2009
Overslag ertsen en schroot
De overslag van ertsen en schroot liep met 6% terug. In het eerste halfjaar was er
relatief weinig aanvoer door het interen op voorraden uit 2010. De afvoer naar het
achterland lag wel op normaal niveau. In de tweede helft van het jaar werd de staalproductie
teruggeschroefd, onder meer door sluiting van enkele hoogovens in West­
Europa. Wij verwachten een verdere afname van de staalproductie. Het effect op de
overslag is tot dusverre beperkt omdat de overslag tegen het eind van 2010 ook laag
was door hoge voorraden.
Overslag overig droog massagoed
De overslag van overig droog massagoed (mineralen, ertsconcentraten, bouwmaterialen)
groeide met 8%. De belangrijkste gebruikers van droog massagoed,
de chemische­ en de metaalindustrie, hielden de eerste negen maanden de productie
op een hoog niveau. De derde grote afnemer is de bouwsector, deze sector had het
in 2011 moeilijk. De overslag van biomassa nam toe, vooral door meer invoer van
houtpallets. Verder werd er in 2011 uitzonderlijk veel (strooi)zout geïmporteerd.
Overslag agribulk
Ook de overslag van agribulk (granen, oliezaden, derivaten) nam toe met 18%.
Door de tegenvallende Europese oogst van raapzaad en tarwe en een Russisch
exportverbod van deze goederen in het eerste halfjaar, nam de import over zee toe.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
22
2010
2010

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
De tijdelijke verlaging van importtarieven op voedergranen droeg eveneens hieraan
bij. Ook de start van de bio­ethanolfabriek van Abengoa zorgde voor meer overslag
van agribulk.
Nat massagoed
Overslag nat massagoed
De overslag van nat massagoed daalde in 2011 met 5% ten opzichte van piekjaar
2010. De afgelopen jaren was er een toename in de overslag van nat massagoed
zichtbaar, met een piek in 2010. Deze stijgende trend hebben we in 2011 helaas
niet vast kunnen houden. Wel behoort de overslag van natte bulk in Rotterdam
nog steeds tot de grootste ter wereld.
Overslag ruwe olie en olieproducten
De aanvoer van ruwe olie nam af met 8%. De raffinageproductie is laag door de
hoge olieprijzen en lage vraag naar oliegerelateerde producten en overcapaciteit
in Noordwest­Europa. Door de geringe tot negatieve raffinagemarge zijn veel groot
onderhoudswerkzaamheden vervroegd naar 2011. Hierdoor viel de import terug naar
een historisch laag niveau. De aan­ en afvoer van olieproducten kromp ook. In totaal
werden 5% minder olieproducten overgeslagen. De daling is vooral toe te schrijven
aan het groeien van voorraden eind 2010, waardoor de voorraden begin 2011 op
een hoog niveau waren en er minder aanvulling nodig was. Dit betrof veel gasolie
en diesel. De aanvoer van stookolie steeg licht. Daarentegen daalde de import
van kerosine en de export van benzine.
Overslag overig nat massagoed
De overslag van overig nat massagoed nam licht toe, met 1%. De Europese
chemie groeide licht, met een afname naar het eind van het jaar. In de sector
(bulk)chemicaliën werd meer methanol overgeslagen. De import van palmolie
liep iets terug. De import van raap­ en koolzaadolie nam toe door een tegenvallende
oogst in Duitsland. De overslag van biobrandstoffen nam af, vooral door de teruggelopen
Braziliaanse import van bio­ethanol.
Containers en breakbulk
Overslag containers
De overslag van containers nam uitgedrukt in tonnen, met 10% toe. De groei in
eenheden van 20 voet (TEU) toont ten opzichte hiervan een lager percentage en
bedroeg ruim 6%. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat er minder lege containers
werden overgeslagen. De Rotterdamse haven bouwde in 2011 zijn positie uit in de
kwantitatief grootste handelsgoederenstroom, die tussen Europa en Azië. Op dit
traject worden steeds meer schepen van 10.000­15.000 TEU ingezet, die in de
Rotterdamse haven zeer efficiënt kunnen worden afgehandeld. Ook de direct aan
diepzeeschepen gekoppelde ‘transhipment’ groeide sterk, vooral die op het Baltisch
gebied. De overslag van intra­Europese containers, ‘shortsea’, groeide licht.
Roll­on/Roll­off
De roll­on / roll­off sector in Rotterdam is vrijwel geheel gericht op de Britse markt,
waar de economie bescheiden groeit. Dit beperkt de groei van de veerdiensten tot
4%. De financiële marges blijven in deze sector klein door overcapaciteit met als
gevolg zware concurrentie.
Overslag overig stukgoed
De overslag van overig stukgoed blijft groeien, in 2011 met 12%, met name door de
groei van staal. Binnen het segment overig stukgoed groeit de overslag van staal,
non­ferro metalen en projectlading. Fruit, maar ook papier­ en houtproducten worden
in toenemende mate gecontaineriseerd.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
23

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.3 Commercieel beleid
Marketingconcepten
Bij onze marketinginspanningen richten wij ons op acht marketingconcepten.
De marketingconcepten vormen een belangrijk onderdeel van onze commerciële
strategie voor de komende jaren. De marketingconcepten bevatten drie groeiconcepten.
Wij hebben als doelstelling het winnen van marktaandeel in deze
groeiconcepten. De groeiconcepten hebben een hoge prioriteit en behoren tot
de speerpunten van Havenbedrijf Rotterdam gezien het groeipotentieel, de kansen
voor Rotterdam en algemene toegevoegde waarde voor de Rotterdamse haven.
De drie groeiconcepten zijn: Rotterdam Container Port, Rotterdam Fuel Hub en
Rotterdam Energy Port (zie paragrafen 2.4 – 2.6). Voor deze concepten geldt dat
het onze doelstelling is om in de periode 2011­2015 sneller te groeien dan de markt.
De andere marketingconcepten zijn Rotterdam Chemical Cluster, Rotterdam Steel
Port, Rotterdam Cool Port, Rotterdam RoRo Port en Rotterdam Service Port (zie
paragraaf 2.7).
Port Branding
Wij focussen ons niet alleen op de marketingconcepten maar besteden ook
aandacht aan de marketing van de totale haven (port branding). Naast onze
businessmanagers in Rotterdam vervullen onze regionale vertegenwoordigers
in de belangrijkste buitenlandse gebieden (Japan, China, Brazilië, Rusland, USA,
Oostenrijk) een cruciale rol in het onderhouden van contacten met marktpartijen.
Een ander belangrijk kanaal is de Rotterdam Port Promotion Council (RPPC).
De RPPC fungeert als PR­ en marketingbureau voor het havenbedrijfsleven in
Rotterdam en omstreken.
In 2011 hebben wij samen met het bedrijf Brand Capital een positioneringonderzoek
uitgevoerd om de merkpositie van de Rotterdamse haven te bepalen. Dit onderzoek
dient als basis voor goede en effectieve marketingcommunicatie.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
24

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
Prijsbeleid
Havengelden
Jaarlijks stellen wij de zeehavengeldtarieven vast in overleg met vertegenwoordigers
van de marktpartijen. Eind 2010 stelden wij het prijsbeleid vast voor 2011. Wij
verhoogden de tarieven met 1% op basis van inflatie. Omdat de gevolgen van
de crisis in 2011 nog steeds voelbaar waren, verstrekten wij een herstelkorting van
3% voor alle goederensoorten. Deze herstelkorting gold ook voor de binnenvaart,
mede om het voor­ en natransport van goederen per binnenvaart te stimuleren.
Eind 2011 stelden wij in overleg met Deltalinqs en de Vereniging Nederlandse
Petroleum Industrie (VNPI) het prijsbeleid voor 2012 vast. In 2012 blijven de havengelden
grosso modo op hetzelfde niveau als in 2011. De tarieven worden met 1,3%
verhoogd en in 2012 eenmalig gecompenseerd. Vanwege het onzekere economische
tij en om de overslag te stimuleren continueren we de herstelkorting van 3%.
Voor de containersector wordt de herstelkorting voor de deepsea omgezet in een
optimalisatie van de tariefstructuur door de introductie van een specifieke korting
op transhipmentcontainers aan zowel de deepsea­ als feederpartijen. Deze transhipmentkorting
vervangt voor de deepseacontainerschepen tevens de bestaande
regeling die een maximum kent aan het te betalen zeehavengeld per scheepsbezoek.
Met de transhipmentkorting en de korting van 3% voor shortsea en feeder
beogen we de ontwikkeling van Rotterdam als doorvoerhaven voor containerlading
verder te stimuleren. Voor het eerst hebben we afgesproken de mogelijkheid open
te houden om gedurende het jaar 2012 de tarieven bij te stellen. Dat zou kunnen
gebeuren als in één van de hoofdsegmenten sprake is van serieuze krimp.
Environmental Ship Index (ESI)
Op 1 januari 2011 introduceerden wij samen met een aantal andere havens in
Europa de Environmental Ship Index. Hiermee belonen we schone zeeschepen
met kortingen op het havengeld om duurzaam gedrag in de scheepvaart te stimuleren.
In 2011 arriveerde één schip in Rotterdam dat voldeed aan het criterium van
31 punten en kwam daarmee in aanmerking voor de ESI­incentive. Daarnaast
beloonden we in 2011 de overige 24 schoonste zeeschepen in Rotterdam die
minimaal 20 punten scoorden. In 2012 gaan we dat ook doen: per kwartaal krijgen
de 25 schoonste zeeschepen de ESI­incentive. Vanaf 1 januari 2012 zullen ook
schone binnenvaartschepen kortingen ontvangen. Zie hiervoor de ‘Green Award’
in paragraaf 3.4.
Richtprijzen haventerreinen
In 2011 hebben we het richtprijzenbeleid voor haventerreinen uit 2008 herzien.
Deze herziening geldt voor de jaren 2011 en 2012. Havenbedrijf Rotterdam laat haar
grondprijzen aansluiten bij de commerciële waarde van de grond. Deze commerciële
waarde wordt zo goed mogelijk bepaald door diverse methodieken te gebruiken.
De belangrijkste zijn: toepassen open beoordelingsprocedures, benchmarking
en het berekenen van de residuele grondwaarde.
Bij het richtprijzenbeleid 2011­2012 houden we vast aan prijsdifferentiatie
per goederensegment. Daarnaast worden de richtprijzen ook afhankelijk van
de locatie van een terrein, waarbij we vier gebieden onderscheiden: Merwe­
Waal­ en Eemhaven, Botlek, Europoort en Maasvlakte.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
25

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.4 Container Port
Doelstelling
Containers vormt één van de drie groeiconcepten van Havenbedrijf Rotterdam.
In 2011 was het marktaandeel Container Port 28,8%. Hiermee is de doelstelling
van 28,3% in 2011 gehaald. Wij verwachten dat de containeroverslag de komende
20 jaar sterk zal groeien.
Ontwikkelingen in 2011
Een groeiende containermarkt
Havenbedrijf Rotterdam investeert de komende jaren om voldoende capaciteit
te creëren voor deze groei in het containersegment. Wij houden daarbij de groeisnelheid
van zowel vraag en aanbod van containeroverslagcapaciteit in de
Rotterdamse haven nauwlettend in het oog. In 2011 heeft Havenbedrijf Rotterdam
een extern bureau opdracht gegeven onderzoek te doen naar de ontwikkeling van de
vraag naar containeroverslagcapaciteit in Noordwest­Europa (Hamburg ­ Le Havre
range) en Rotterdam in het bijzonder. Dit onderzoek werd ingegeven door de
economische ontwikkelingen in de loop van 2011 en de gevolgen hiervan voor het
containersegment. De aanleiding werd tevens gevormd door een door ECT uitgevoerd
onderzoek naar de ontwikkelingen in de containermarkt. Het bureau concludeert
dat Rotterdam de komende jaren blijft groeien. Het onderzoek bevestigt dan
ook de keuze om twee containerterminals uit te geven op Maasvlakte 2. Wanneer er
geen capaciteit bij zou komen dreigt namelijk in 2013 al congestie bij de afhandeling
van containerschepen. Eind 2011 heeft ECT Havenbedrijf Rotterdam gedagvaard.
ECT stelt een aantal eisen waaronder een schadeclaim voor eventuele toekomstige
verliezen. Zie ook paragraaf 9 van de jaarrekening (niet in de balans opgenomen
regelingen).
Efficiënte en duurzame doorvoer van containers
Het is ons streven om de doorvoer van containers naar het achterland op een
efficiënte en duurzame manier plaats te laten vinden. Daarom hebben we ons
als doel gesteld dat er procentueel meer containers vanaf de Maasvlakte per spoor
en binnenvaart naar het achterland worden doorgevoerd (en vice versa) in plaats
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
26

Rotterdam World
Gateway (RWG)
APM Terminals
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
van per weg, de zogenaamde modal shift (zie paragraaf 3.1). Ook worden er met
klanten waarvoor dat relevant is in nieuwe contracten afspraken vastgelegd over het
maximale procentuele aantal containers dat over de weg mag worden doorgevoerd
(zie duurzaamheidscriteria in paragraaf 3.3).
Schaalvergroting in de containermarkt
De voorbije decennia werden containerschepen steeds groter. In 2011 ontvingen
wij een recordaantal van 365 Ultra Large Container Vessels (ULCV). Dit zijn schepen
die meer dan 10.000 TEU kunnen vervoeren. Havenbedrijf Rotterdam verwacht dat
deze schaalvergroting de komende jaren doorzet en anticipeert hierop door middel
van investeringen. Zo werken we aan de verbreding van de Amazonehaven op Maasvlakte
1, zodat hier in de toekomst nog grotere containerschepen ontvangen kunnen
worden (zie paragraaf 3.3).
Ruimte voor nieuwe containerterminals
Dit jaar hebben we de eerste fase van twee nieuwe terminal terreinen opgeleverd
op Maasvlakte 2 aan de containerstuwadoors Rotterdam World Gateway (RWG)
en APMT (zie paragraaf 3.2). Beide klanten starten op deze terreinen de bouw van
hun containerterminals in 2012 en hopen de terminals in 2014 in bedrijf te nemen
(zie paragraaf 3.2). De nieuwe containerterminals zullen geschikt zijn voor de
grootste containerschepen.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
27

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.5 Fuel Hub
Doelstelling
De doelstelling van het groeiconcept Fuel Hub betreft het verstevigen van de
hubfunctie van Rotterdam voor de productie, handel en dienstverlening rondom
ruwe olie, olieproducten (zoals diesel, kerosine en stookolie) en biobrandstoffen op
het gebied van flexibiliteit, kwaliteit, efficiëntie en connectiviteit. Bij het groeiconcept
Fuel Hub zijn de marktsegmenten onafhankelijke tankopslag, chemie en biobased
industry, en ruwe olie en raffinage betrokken. Om de Fuel Hub positie van de
Rotterdamse haven te verstevigen, investeren wij met onze klanten in verschillende
projecten. Hierna volgt een overzicht van enkele projecten waaraan wij in 2011
(financieel of op andere wijze) hebben bijgedragen.
Ontwikkelingen in 2011
Olieterminal
Havenbedrijf Rotterdam ondertekende in 2011 in Moskou in gezelschap van
premier Rutte en president Medvedev een uitgiftecontract met Shtandart TT BV, een
consortium bestaande uit het Russische Summa Group en VTTI B.V. uit Rotterdam.
Dit consortium gaat een ruwe olie terminal op het terrein van de ‘Kop van de Beer’
in Europoort­West bouwen en exploiteren. Dit terrein was één van de laatste vrije
grote locaties binnen ons bestaand havengebied met een grote diepgang. Voorafgaand
aan de tender hebben we een internationale marktconsultatie uitgevoerd.
Hieruit bleek dat Rotterdam de ideale locatie is voor de ontwikkeling van een
mondiale hub voor ruwe olie, voor ons een nieuwe activiteit.
De nieuwe terminal, genoemd Tankterminal Europoort West (TEW), wordt één van
de grootste natte bulk terminals in de haven van Rotterdam met een tankcapaciteit
van circa 3 miljoen m3 . Vanuit Primorsk, de belangrijkste olie exporthaven van
Rusland, zullen speciale shuttle tankers ruwe olie naar de nieuwe terminal in
Rotterdam vervoeren. Vanaf TEW wordt het vervolgens verder gedistribueerd
binnen en buiten Europa. De nieuwe terminal zal functioneren als een ‘open hub
terminal’ en creëert hierdoor een handelsplatform voor ruwe olie van het ‘Urals’ type.
De terminal zal ook deels worden gebruikt als hub voor Russische olieproducten
als stookolie en diesel. Het consortium investeert honderden miljoenen euro’s in
de terminal. Havenbedrijf Rotterdam investeert mee door een groot havenbassin
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
28

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
met kades aan te leggen. Er wordt toegewerkt naar een moderne en schone terminal
met volledige dampverwerking en warmte­integratie met buurbedrijven. Ook wil
de nieuwe exploitant zijn shuttle schepen gaan uitrusten met walstroom en wordt
overwogen LNG als transportbrandstof te gebruiken. Na de vergunning­ en ontwerpfase,
kan de bouw naar verwachting in 2013 beginnen. De operaties zullen waarschijnlijk
starten in 2015.
Uitbreidingen bestaande tankterminals
In 2011 begonnen we met een verdieping van een deel van de 2e Werkhaven
waardoor de huidige opslagcapaciteit van Service Terminal Rotterdam (STR) beter
kan worden benut en vergroot van 65.000 m3 naar 239.000 m3 . De uitbreiding is naar
verwachting medio 2012 operationeel. Door deze verdieping kan STR grotere en
dieper stekende schepen ontvangen. Daarnaast zijn wij akkoord gegaan met de
terugname van het Evonik terrein in de Botlek en de heruitgifte van dit terrein aan
de bedrijven Rubis en Cargill. Door dit extra terrein, dat vanaf 2013 geleidelijk in
gebruik zal worden genomen, kunnen zij hun activiteiten fors uitbreiden.
Na een constructieperiode van bijna twee jaar zijn bij Maasvlakte Olie Terminal
(MOT) drie nieuwe tanks in gebruik genomen. De netto opslagcapaciteit is met
343.500 m3 uitgebreid naar een totaal van 4,4 miljoen kubieke meter. Ongeveer een
derde van de jaarlijkse aanvoer aan ruwe aardolie in Rotterdam, circa 30 miljoen ton,
wordt via de MOT aangevoerd. MOT heeft zes aandeelhouders: BP, ExxonMobil,
Kuwait Petroleum, Shell, Total en Vopak.
Eind 2011 is het eerste schip gelost bij Botlek Tank Terminal (BTT). De bouw van de
eerste fase is hiermee succesvol afgerond. BTT beschikt over 34 opslagtanks, met
een gezamenlijke opslagcapaciteit van 200.000 m3 . Hiervan is 130.000 m3 bestemd
voor transport brandstoffen en 70.000 m3 voor eetbare oliën en biodiesel.
Nieuw BP kantoor geopend
In 2011 heeft burgemeester Aboutaleb het nieuwe hoofdkantoor van BP aan de
d’Arcyweg geopend. De ontwikkeling van dit kantoor is in nauwe samenwerking
met Havenbedrijf Rotterdam tot stand gekomen. Het kantoor ligt in een grote
zanddijk. Deze ligging zorgt voor extra veiligheid voor de medewerkers van BP.
Dit is mede het gevolg van extra veiligheidsmaatregelen die olieraffinaderijen namen
naar aanleiding van een explosieongeluk in Texas. Met dit nieuwe kantoor is BP de
winnaar geworden van het Havenbeeld 2011. Deze prijs, ingesteld door Havenbedrijf
Rotterdam, wordt jaarlijks door de Havenvereniging uitgereikt aan het bedrijf dat het
meeste bijdraagt aan de verbetering van de beeldkwaliteit van de haven.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
29

Maasvlakte Olie
Terminal (MOT)
Tankterminal Europoort
West (TEW)
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
Nieuwe ligplaatsen Calandkanaal
In 2011 hebben we in het Calandkanaal vier ligplaatsen aan palen officieel in gebruik
genomen. Schepen van 70 tot 380 meter kunnen hier in vrijwel alle weersomstandigheden
natte­ en droge bulk boord­boord overslaan. De lengte en diepgang (tot bijna
23 meter), zijn geschikt voor de grootste schepen ter wereld. Eén van de ligplaatsen
is bovendien zeer geschikt voor offshore­eenheden. Er is veel belangstelling voor de
openbare ligplaatsen als aanvulling op de dienstverlening bij terminals. Bovendien is
het een alternatief voor de lastig beheersbare boord­boord overslag op zee.
Nieuwe ligplaatsen
Calandkanaal
Nieuw BP kantoor Botlek Tank Terminal
(BTT)
Service Terminal
Rotterdam (STR)
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
30

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.6 Energy Port
Doelstelling
Het groeiconcept Energy Port omvat de op­ en overslag van energiestromen
(kolen, LNG en biomassa) en energieopwekking (centrales, windparken). De
doelstelling van het groeiconcept Rotterdam Energy Port is het leveren van een
wezenlijke bijdrage aan de continuïteit van de energievoorziening voor de regio,
Nederland en Noordwest­Europa. Daarbij stimuleert Havenbedrijf Rotterdam
efficiënter gebruik van energie, inzet van meer duurzame energiebronnen en
schoner gebruik van fossiele brandstoffen.
Fossiele versus nieuwe energie
Rotterdam Energy Port is van grote economische en maatschappelijke betekenis
voor de ongestoorde en betrouwbare voorziening van schone en betaalbare energie
voor de haven, de regio, Nederland en Noordwest­Europa. Een groeiende Rotterdam
Energy Port betekent een toename van de CO ­uitstoot door fossiele bronnen
2
(kolen, gas, olie). Havenbedrijf Rotterdam is zich zeer bewust van dit dilemma.
Enerzijds groeit Rotterdam Energy Port om aan de alsmaar groeiende energie ­
vraag bij bedrijven en huishoudens te voldoen; anderzijds leidt deze groei tot extra
CO ­uitstoot en dus klimaatbedreiging. Daarom voldoen de nieuwe kolencentrales
2
aan de laatste stand der techniek, zijn ze gecommitteerd aan het CO ­capture
2
ready principe, is er ruimte voor CO ­afvang gereserveerd en werken we aan een
2
infrastructuur voor CCS. Daarnaast richten wij ons ook op nieuwe CO ­armere
2
energiestromen en ­producten zoals LNG en biomassa. Deze nieuwe stromen
zijn niet alleen schoner, maar borgen ook de voorzieningszekerheid van energie
voor de toekomst. Onze ambitie is Rotterdam het meest energie­efficiënte energieen
industriecluster ter wereld te maken en tot CO ­hub van Noordwest­Europa te
2
ontwikkelen. Hierna volgt een overzicht van enkele belangrijke ontwikkelingen
waaraan wij in 2011 hebben bijgedragen.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
31

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
Ontwikkelingen in 2011
LNG
In het voorjaar van 2011 is de aanleg van het LNG­kanaal door Havenbedrijf
Rotterdam afgerond. In juni 2011 startte Gate (Gas Access to Europe) met proefdraaien
van de terminal voor vloeibaar aardgas (LNG). In juni 2011 meerde het
eerste LNG­schip in de Rotterdamse haven af. De eerste commerciële lading kwam
in september 2011 bij Gate aan. Op 23 september 2011 opende koningin Beatrix
de Gate terminal officieel. Het is de eerste importterminal voor vloeibaar aardgas
(LNG) in Nederland (www.gate.nl). De bouw van de Gate Terminal betekent een
belangrijke versterking van de strategische positie van Rotterdam als energiehaven.
Havenbedrijf Rotterdam heeft € 55 miljoen in de bouw van de basisinfrastructuur
geïnvesteerd.
In 2011 werd het eerste binnenvaartschip gedoopt dat LNG als brandstof gebruikt,
de M.s. Argonon, van Deen Shipping. De belangstelling voor LNG als brandstof voor
schepen en trucks neemt naar verwachting toe. Dit heeft belangrijke milieuvoordelen.
Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met marktpartijen aan de ontwikkeling van de
benodigde infrastructuur hiervoor. De Gate terminal zal naar verwachting een
belangrijke rol spelen als distributiepunt. Om dit te bewerkstelligen zal Gate behalve
een import­ ook een exportfunctie krijgen. In 2011 is daarom met Gasunie en Vopak
gewerkt aan een mogelijke uitbreiding van Gate hiervoor met een zogenoemde LNG
Breakbulk Terminal.
Elektriciteitscentrales
De gasgestookte Enecogen centrale, een joint venture tussen Eneco en het Deense
DONG Energy is in november 2011 succesvol getest en is inmiddels commercieel in
bedrijf. De officiële opening vond in januari 2012 plaats. De Enecogen centrale is
gebouwd in de Europoort en heeft een capaciteit van 870 Megawatt. Dit is voldoende
om 1,4 miljoen huishoudens van elektriciteit te voorzien.
Daarnaast investeren E.ON en Electrabel op de Maasvlakte in twee ultramoderne
kolen­/biomassacentrales. Naar verwachting zijn deze centrales in 2013 operationeel.
Na een jarenlange procedure, waarbij de Raad van State advies inwon bij
het Europese Hof van Justitie, zijn de milieuvergunningen op 30 november 2011
onherroepelijk verklaard. Wel loopt er nog een bezwaarprocedure met betrekking
tot de Natuurbeschermingswet.
CO ­afvang en ­opslag
2
Het Green Hydrogen project van Air Liquide is het tweede grootschalige
Rotterdamse demonstratieproject voor afvang en opslag van CO , naast de in
2
2010 door E.ON en Electrabel opgerichte joint venture ROAD CCS. Met het Green
Hydrogen Project beoogt Air Liquide haar nieuwe waterstoffabriek bij Rozenburg,
die in mei 2011 in productie ging, vanaf 2016 zonder CO ­emissies te laten
2
opereren. Dankzij dit project kan naar verwachting gedurende tien jaar (2015­2025)
jaarlijks 0,5 Megaton CO worden afgevangen en opgeslagen. In 2012 wordt duidelijk
2
of het project subsidie ontvangt van de Europese Commissie en het Rijk, waarna
Air Liquide in 2013 het definitieve investeringsbesluit zal nemen. Meer informatie
over dit project kan worden gevonden op de website van Rotterdam Climate Initiative
(www.rotterdamclimateinitiative.nl.)
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
32

Ultramoderne kolenbiomassacentrale
(E.ON)
Terminal vloeibaar gas
Gas Access To Europe
(GATE)
Windpark Ultramoderne kolenbiomassacentrale
(Electrabel)
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met marktpartijen aan de ontwikkeling van
een pijpleiding voor CO 2 van de Botlek naar de Maasvlakte. We bekijken of deze
pijpleiding onderdeel kan worden van de nieuwe MultiCore bundel (zie paragraaf
3.7). Air Liquide zal hiervan naar verwachting als eerste klant gebruik maken.
Verder werkt Havenbedrijf Rotterdam aan een haalbaarheidstudie voor een
CO shipping terminal op de tweede Maasvlakte.
2
Wind en biomassa
Energie­Nederland – de branche­organisatie van energiebedrijven – verwacht dat
biomassa en wind in Nederland de belangrijkste duurzame energievormen zullen
zijn. In de Green Deal overeenkomsten die Energie­Nederland en het Rijk in
oktober 2011 hebben gesloten, zijn afspraken gemaakt hoe deze energievormen de
komende jaren een verdere groei kunnen doormaken (www.energie­nederland.nl).
Havenbedrijf Rotterdam zet zich in om het vermogen aan windenergie in de
Rotterdamse haven te verdubbelen van 150 MW naar minimaal 300 MW in 2020.
Naast de acht bestaande windparken in de haven hebben wij zeven andere locaties
in het havengebied aangewezen voor de realisatie van nieuwe windparken. Eén van
deze locaties betreft de zeewering Maasvlakte 2. In 2011 wees een haalbaarheidsstudie
uit dat plaatsing van een windpark mogelijk is vanaf 2014, mits voldaan kan
worden aan externe veiligheideisen voor de nabijgelegen pijpleidingenstrook. In
november 2011 startten we samen met het Rijk een internationale marktconsultatie
die liep tot 9 december 2011(zie ook paragraaf 3.2).
Green Hydrogen-project
(Air Liquide)
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
33

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.7 Andere concepten
Chemical Cluster
Chemical cluster omvat meer dan 30 chemiebedrijven in de haven die van fossiele
en plantaardige grondstoffen chemieproducten maken. Het accent ligt hierbij op
duurzaamheid.
In 2011 was er toenemende aandacht voor de zogenaamde ‘Biobased Economy’:
het gebruik van groene in plaats van fossiele grondstoffen in de economie. Havenbedrijf
Rotterdam startte in 2011 een project met als doel het gebruik van groene
grondstoffen binnen het bestaande chemische cluster te vergroten. Wereldwijd
benaderen wij bedrijven om in Rotterdam in de biobased industry te investeren.
Hiervoor stelden wij op de tweede Maasvlakte een terrein van 80 hectare beschikbaar
voor investeringen in fabrieken en terminals voor gecertificeerde droge en
natte biomassa.
Ook werken wij samen met bedrijven in de haven aan een integratie van groene
grondstoffen en petrochemie. In 2011 zijn kansen gedefinieerd die hieraan
kunnen bijdragen en die naar verwachting in 2012 verder vorm gaan krijgen.
Daarbij moet met name gedacht worden aan het verder benutten van reststromen
uit de bestaande industrie.
Neste Oil startte in september 2011 op de Maasvlakte met haar nieuwe fabriek
voor hernieuwbare diesel op basis van gecertificeerde plantaardige oliën en vetten.
De fabriek produceert 1 miljard liter hernieuwbare diesel per jaar.
Verder werkten we mee aan de verhuur van een terrein van Huntsman Holland
aan Wilmar Europe Holdings B.V. Wilmar zal op het terrein van Huntsman een
nieuwe fabriek plaatsen voor natuurlijke vetalcoholen op basis van gecertificeerde
plantaardige olie.
Rotterdam Steel Port
Rotterdam Steel Port omvat staalproducten en ijzererts. De betrokken markt ­
seg menten zijn breakbulk en droog massagoed. Onze doelstelling is het uitbreiden
van de positie in overslag (en opslag) van staalproducten, in combinatie met
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
34

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
consolidatie van marktleiderpositie in ertsoverslag in een krimpende staalmarkt.
De Rotterdamse haven wil de Europese marktleider worden voor de import van
eind­ en halffabricaten van staal, evenals een leidende Europese haven voor de
export van eindfabricaten van staal en zware­ en projectlading. Het volume staal
halffabricaten dat op de nieuwe stukgoed terminals op de Maasvlakte (Steinweg
en Rhenus) behandeld is in 2011 ten opzichte van 2010, met 27% toegenomen
naar 1 miljoen ton.
Rotterdam Cool Port
Rotterdam Cool Port omvat de goederensoorten fruit en groente, vlees en vis,
bloemen en planten en overige temperatuurgecontroleerde lading. De betrokken
martksegmenten zijn breakbulk en containers. Dit laatste segment wordt door
de toenemende containerisatie van temperatuurgecontroleerde lading steeds
belang rijker. Rotterdam wil zijn positie in de verslogistiek versterken. Doelstelling
is het concentreren en combineren van de overslag, opslag en het ompakken van
temperatuurgecontroleerde lading in containers. Het streven is dat vanaf Rotterdam
Cool Port meer dan 75% van de koelcontainers die vanaf de Maasvlakte komen
per binnenvaart vervoerd kunnen worden. Ter ondersteuning van deze ambitie sloten
fruitimporteurs en logistieke dienstverleners in 2011 een overeenkomst over het
vervoer van jaarlijks 6000 koelcontainers vanaf de Maasvlakte via de binnenvaart
naar het Waal­ en Eemhavengebied. Fresh Corridor ondersteunt deze ontwikkeling.
Fresh Corridor is een samenwerkingsverband van partijen uit de verssector, Havenbedrijf
Rotterdam en de provincie Zuid­Holland. Vanuit Fresh Corridor wordt ook
ingezet op vervoer van verslading uit Spanje over water en op vervoer van gekoelde
lading van Rotterdam per trein en binnenvaart het Europese achterland in.
Voor de ontwikkeling van Rotterdam Cool Port heeft het Ministerie van Economische
Zaken, Landbouw en Innovatie medio 2011 een subsidie van € 10 miljoen toegezegd.
Het geld is onder meer bestemd voor de ontsluiting en ontwikkeling van
ongestoorde verbindingen met handelsgebieden in de omgeving. Daarnaast heeft
het Ministerie € 40 miljoen gereserveerd op het Meerjarenprogramma Infrastructuur,
Ruimte en Transport (MIRT).
Rotterdam RoRo Port
Rotterdam RoRo Port omvat goederen die rollend aan en van boord kunnen worden
gebracht en heeft betrekking op het marktsegment breakbulk. Samen met onze
klanten ambiëren wij de best mogelijke omstandigheden te creëren voor een
duurzame logistieke dienstverlening in het RoRo­segment.
Medio 2011 verkocht DFDS zijn dochterbedrijf DFDS Seaways Maasvlakte aan
de Rhenus Group. Deze nam de exploitatie van de terminal over. DFDS concentreert
de RoRo operaties vanaf 1 januari 2011 in Vlaardingen.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
35

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
Rotterdam Service Port
Voor het havenbedrijfsleven en de scheepvaart is de kwaliteit en variëteit van
dienstverlening van belang. Met Rotterdam Service Port streven wij naar het
behouden en verstevigen van het serviceniveau in de Rotterdamse haven.
We richten ons hierbij zowel op de ‘natte’ (aan waterzijde) als op de ‘droge’
(aan landzijde) dienstverlening.
Onder meer in verband met de aanleg van Maasvlakte 2 verwachten wij een
toename van het aantal schepen. Om voldoende ligplaatsen voor nautische
en maritieme dienstverleners beschikbaar te hebben en houden, investeren
wij in nieuwe ligplaatsen. Medio 2011 is de nieuwe multifunctionele ligplaats
voor offshore units en ship­to­ship overslag in het Calandkanaal in gebruik genomen
(zie ook paragraaf 2.5). Op het gebied van ‘droge’ dienstverlening is de aanleg
van de truckparkings van belang. Hiermee beogen we de veiligheid van chauffeurs
en hun lading te vergroten en overlast voor de omgeving te beperken (zie verder
paragraaf 3.3).
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
36

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
2.8 Havenbedrijf internationaal
Verbinden met groeimarkten
Havenbedrijf Rotterdam wil een portefeuille opbouwen van havens die in partner­
schap door Havenbedrijf Rotterdam worden ontwikkeld en geëxploiteerd. Deze
portefeuille moet bestaan uit havens in groeimarkten met een goede geografische
spreiding, van voldoende omvang en met activiteiten in de petrochemie, energie,
transport & logistiek. Met deze havens wil Havenbedrijf Rotterdam hechte klantrelaties
opbouwen in de vorm van deelnemingen (joint ventures) en global strategic
partnerships.
Bestaande deelnemingen
In 2011 heeft Havenbedrijf Rotterdam twee internationale deelnemingen, beide in
het Sultanaat van Oman. Het gaat om Sohar Industrial Port Company (SIPC) en
Sohar Industrial Development Company (SIDC). Havenbedrijf Rotterdam investeert
in Sohar door eigen vermogen te verschaffen in de ontwikkeling van projecten en de
inzet van personeel. Eind 2011 waren 12 medewerkers van Havenbedrijf Rotterdam
in Sohar werkzaam. Zij ondersteunen SIDC vooral bij het ontwikkelen van een nieuw
gebied van 4.500 hectare grenzend aan het bestaande havengebied, genaamd
‘Free Zone Sohar’. In de Free Zone Sohar zijn in 2011 de eerste terreinen in gebruik
genomen. Daarnaast heeft Havenbedrijf Rotterdam circa € 3 miljoen geïnvesteerd
in een steiger van de bulkterminal van Vale in Sohar. De Vale steiger is in 2011
binnen tijd en budget opgeleverd. Het resultaat van onze bestaande, internationale
deelnemingen is positief (zie Hoofdstuk 8 Jaarrekening).
Doelstellingen
In het Ondernemingsplan 2011 – 2015 spreken wij de ambitie uit om in het kader
van het verbinden met groeimarkten tot 2015 twee doelstellingen te bereiken:
1 Het realiseren van nieuwe internationale deelnemingen van voldoende omvang,
met groeipotentie en met meerwaarde voor (nieuwe) klanten van Havenbedrijf
Rotterdam. We hebben als target voor 2015 vijf internationale deelnemingen.
2 Het ontwikkelen van global strategic partnerships met ’s werelds grootste spelers
in containers, energie, petrochemie en staal. Dit moet leiden tot investeringen van
deze spelers in de Rotterdamse haven.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
37

Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
Onze ambitie voor 2011, het beginjaar van het Ondernemingsplan, was het
verwerven van één nieuwe internationale deelneming naast onze bestaande
deelnemingen in Oman. Daarnaast wilden wij in 2011 vijf global strategic partnerships
ontwikkelen. Deze doelstellingen zijn niet bereikt. Het verwerven van deelnemingen
zijn langlopende processen die onder invloed staan van lokale politieke
ontwikkelingen. Wel is er vooruitgang geboekt met potentiële havendeelnemingen
en global strategic partnerships. Deze ontwikkelingen worden hierna besproken.
Potentiële deelnemingen
Op weg naar het verwerven van vier nieuwe havendeelnemingen in 2015 maakten
we in 2011 vorderingen met de volgende drie havens:
• Roemenië, Port of Constanza: in 2011 sloten wij met deze haven een intentieverklaring
voor een port management service agreement. In 2012 verwachten
we de port management services agreement te sluiten over onze ondersteuning
aan het management van de haven.
• Brazilië, Porto Central in de deelstaat Espirito Santo: in 2011 sloten we met deze
haven een intentieverklaring voor een joint venture. Begin 2012 tekenen we naar
verwachting een port management services agreement.
• China, Nangang Industrial Port Complex in Beijing: in 2011 kwam met dit complex
een port management service agreement tot stand. Hierin staat de intentie dat wij
in 2012 de mogelijkheden van een joint venture onderzoeken.
Global strategic partnerships
In onze ambitie naar de ontwikkeling van meerdere global strategic partnerships
hebben we in 2011 één partnership gerealiseerd. Eind 2011 ondertekenden
Havenbedrijf Rotterdam en de Russische Summa Group een samenwerkingsovereenkomst.
Deze global strategic partnership moet leiden tot een voor beide
partijen aantrekkelijke wereldwijde samenwerking op het gebied van havens.
Verder ondertekenden wij op 30 september 2011 een intentieverklaring met
Vinalines, de grootste staatsonderneming in de maritieme sector van Vietnam.
Doel is uiteindelijk te komen tot het verrichten van gemeenschappelijke onderzoeken
naar de haalbaarheid van verdere samenwerking om havens te ontwikkelen en
exploiteren.
Consultancy opdrachten
Havenbedrijf Rotterdam verricht op verzoek consultancy opdrachten in landen die
voor het Rotterdamse havengebied van strategisch belang kunnen zijn en waarmee
potentieel een deelneming of global strategic partnership bereikt kan worden. In
2011 heeft Havenbedrijf Rotterdam op verzoek van de Braziliaanse ‘Ministry of
Ports’ de Universiteit van Santa Catarina begeleid met een havenstudie naar de
hervorming van de Braziliaanse havensector. In december 2011 kwam deze studie
gereed. In maart 2012 wordt naar verwachting het eindrapport aan de Braziliaanse
minister gepresenteerd.
Verslag van het Havenbedrijf > Klant
38

Verslag Van het haVenbedrijf
1 Strategie
2 Klant
3 Ontwikkeling havengebied
4 Havenmeester
5 Omgeving
6 Ons bedrijf
Ontwikkeling
havengebied
Hoe zorgen we dat de haven kan blijven groeien? Hoe blijft het Europese
achterland bereikbaar voor de almaar groeiende goederenstromen?
Antwoord op deze vragen staat in dit hoofdstuk. Hierbij bespreken
we de aanleg van Maasvlakte 2 en hoe we efficiënter omgaan met
de bestaande ruimte. Daarnaast komt de duurzame ontwikkeling van
de haven aan bod en beschrijven we de belangrijkste projecten in het
bestaande havengebied. Maar ook welke programma’s we samen met
klanten in 2011 ontwikkelden om binnenvaart, spoor, weg en pijpleidingen
efficiënter, veiliger en duurzamer te maken.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
39

3.1 Ruimte en bereikbaarheid
Investeren in ruimte
Efficient en duurzaam ruimtegebruik
Het is onze doelstelling om ruimte op een efficiënte en duurzame wijze te gebruiken.
Daarom investeren wij in extra ruimte met de aanleg van Maasvlakte 2. Maar
ook investeren wij in de ontwikkeling van kavels en objecten om het bestaande
Rotterdamse havengebied zo efficiënt mogelijk in te zetten. Tevens kijken wij
actief naar mogelijkheden die zich voordoen buiten het Rotterdamse havengebied.
Ons totale investeringsvolume bedroeg in 2011 € 494 miljoen.
Gebiedsruimte en milieugebruiksruimte
In ons risicolandschap is ‘onvoldoende gebiedsruimte’ als een strategisch risico
aangemerkt. Het optimaal benutten van bestaand gebied vereist visie en samenwerking
met alle stakeholders. Daartoe stellen wij gebiedsmasterplannen op die
aansluiten op onze Havenvisie 2030 en ons Ondernemingsplan. Het creëren van
meer bedrijvigheid evenals het ontwikkelen van multi­user concepten staan hierbij
centraal.
Daarnaast is de schaarse milieugebruiksruimte als strategisch risico benoemd.
Deze gebruiksruimte wordt steeds verder ingeperkt door bijvoorbeeld de National
Emission Ceiling (NEC)­richtlijn, Natuurbeschermingswet en de evaluatie en
mogelijke aanscherping van de EU­richtlijn luchtkwaliteit die op stapel staat. Door
samen te werken met relevante overheden en belanghebbenden proberen wij een
verantwoorde balans tussen bedrijvigheid en milieueisen te waarborgen. Daarnaast
streven wij naar een optimale benutting van de milieugebruiksruimte door onder
meer het aantrekken en vergroten van het aandeel duurzame bedrijven in het
havengebied. Ook hopen we samen met de relevante (Rijks)partijen een vernieuwing
van het omgevingsrecht voor het havengebied te bereiken, zie paragraaf 5.3.
Bestemmingsplannen
In de Wet ruimtelijke ordening is bepaald dat bestemmingsplannen voor het grondgebied
van alle gemeenten na 1 juli 2013 maximaal 10 jaar oud zijn. Bij oudere
bestemmingsplannen vervalt de mogelijkheid om leges te heffen. Tevens vervallen
de ruimtelijke plannen die vóór 1965 vastgesteld zijn. Het op­ en vaststellen van een
bestemmingsplan is een gemeentelijke taak. Voor drie van de vijf havengebieden
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
40

(Botlek/Vondelingenplaat, Europoort en Maasvlakte 1) werken we intensief samen
met de gemeente en de DCMR om het bestemmingsplan op te stellen en de
bijbehorende Milieu Effecten Rapportage (MER) uit te voeren. Ook voor het Stadshavensgebied
is de gemeente bezig om de bestemmingsplannen op te stellen.
In 2012 zal het MER en de concept­ontwerp bestemmingsplannen voor het havengebied
naar verwachting opgeleverd worden.
Vertrouwensbenadering externe veiligheid
Het havengebied van Rotterdam is bij uitstek geschikt voor het vestigen van
grootschalige bedrijvigheid door de aanwezigheid van een breed scala aan toeleveranciers
en afnemers. Ook onderlinge serviceverlening en de optimale aansluiting
via weg, water, spoor en pijpleidingen dragen daaraan bij. In ons gebied
wordt economisch en milieuvoordeel behaald door deze bedrijvigheid te clusteren.
Om de omgeving te beschermen en het industriegebied optimaal te kunnen benutten,
gaan we gebruik maken van de mogelijkheid om veiligheidscontouren voor
het havengebied vast te stellen. Met deze contouren worden grenzen gesteld aan
de risico’s voor de omgeving én ontstaat meer flexibiliteit in het combineren van
de risicobedrijven en (beperkt) kwetsbare, maar noodzakelijke activiteiten binnen
de veiligheidscontour.
Investeren in bereikbaarheid
Een betere en duurzame bereikbaarheid door verschuiving van vervoer over weg
naar de schonere modaliteiten water, spoor en pijpleiding is een gezamenlijk doel
van Havenbedrijf Rotterdam, overheidspartijen, omwonenden, klanten en andere
stakeholders. Deze verschuiving duiden we aan als de ‘modal shift’. In het kader van
de modal shift stelden wij ons in 2011 tot doel om het procentuele containervolume
dat per weg van en naar de Maasvlakte wordt vervoerd op of onder 46,5% te
houden. Met dit doel streefden we ernaar om procentueel minder containers
via de weg te laten vervoeren. Het resultaat over 2011 is op dit moment nog niet
beschikbaar. Het halfjaarresultaat 2011 is 47,8% wegvervoer. Hiermee lijkt het doel
van 46,5% niet te worden bereikt. We werken aan een actieplan om de beoogde
modal shift te versnellen. De verwachting is dat de resultaten van dit actieplan in
2012 merkbaar zullen zijn.
Groeiende overslag leidt tot toename van de benodigde vervoerscapaciteit. In
ons risicolandschap hebben wij onvoldoende bereikbaarheid als strategisch risico
aangemerkt. Daarom investeren wij in de uitbreiding van infrastructuur en in innovatieve
en duurzame vervoersconcepten. Dit doen we in samenwerking met onder
andere relevante overheden en diverse marktpartijen. Een voorbeeld hiervan is
het verhogen van de operationele capaciteit van het spoor over de Calandbrug
(paragraaf 3.5). Buiten Rotterdam werken we samen aan containertransferia in
Alblasserdam en Alphen aan den Rijn (paragraaf 3.4) en onderzoeken wij met
onze buurlanden mogelijkheden voor uitbreiding van spoor en pijpleidingen
(paragraaf 3.5 en 3.7).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
41

3.2 Maasvlakte 2
De aanleg
Direct ten westen van het huidige havengebied creëren we in de Noordzee een
nieuwe Europese toplocatie voor havenactiviteiten en industrie: Maasvlakte 2
wordt 2.000 hectare groot, waarvan netto 1.000 hectare uitgeefbaar bedrijfsterrein.
Hiermee zal het totale havengebied circa 20% groter worden. Bij de ontwikkeling van
Maasvlakte 2 staat een dubbele doelstelling centraal: het versterken van de positie
van de Rotterdamse haven en het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving
in de regio Rijnmond. Maasvlakte 2 is een belangrijk onderdeel van de Havenvisie
2030. Door het nieuwe land kan de haven onder andere haar positie als efficiënte
draaischijf versterken, zowel voor containers als andere soorten lading. Maar
Maasvlakte 2 biedt ook ruimte voor nieuwe ontwikkelingen in het Rotterdamse
energie­ en chemiecluster.
De aanleg van Maasvlakte 2 vindt globaal in twee fasen plaats. De eerste fase
(2008­2015) richt zich op het opspuiten van het eerste deel van het zandlichaam
(680 hectare), de aanleg van de buitencontour, het op diepte brengen van de
noodzakelijke havenbassins, het aanleggen van de noodzakelijke nutsvoorzieningen
en de aanleg van ontsluitende openbare infrastructuur. De tweede fase (2015­2030)
betreft het bouwrijp maken van het resterende zandlichaam (circa 300 hectare), het
op diepte brengen van de overige havenbassins en het afronden van de ontbrekende
infrastructuur. De tweede fase start zodra er voldoende klantvraag is.
Realisatie van de eerste fase van het project vindt voor het overgrote deel plaats
vanuit het contract ‘Zeewering en eerste haventerreinen’ met bouwconsortium
PUMA. Dit contract heeft een waarde van ruim € 1,1 miljard en is de grootste
opdracht die Havenbedrijf Rotterdam ooit aan een aannemer heeft gegund.
In ons risicolandschap hebben wij vertraging in de verkrijging van definitieve
vergunningen door onze klanten als strategisch risico aangemerkt. APMT en
RWG hebben in 2011 en begin 2012, in verband met de bouw van hun terminals,
de eerste vergunningen verkregen. Het gaat onder meer om natuurbeschermingsvergunningen
(voor beide terminals), een milieuvergunning (voor APMT) en een
omgevingsvergunning (voor RWG).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
42

Voortgang in 2011
Mijlpalen in de voortgang
In 2011 waren veel bouwactiviteiten tegelijk actief. Naast het aanbrengen van
zand en steen werd gewerkt aan de kademuren, zijn wegen en viaducten aangelegd,
werd aan nutsinfrastructuur gewerkt en is met de aanleg van de spoorlijn een begin
gemaakt. In totaal is er in 2011 een bedrag van € 379 miljoen geïnvesteerd in
Maasvlakte 2. De realisatie van Maasvlakte 2 verloopt volgens planning en binnen
budget. In 2011 zijn verschillende mijlpalen gerealiseerd:
• Klanten: in april 2011 hebben wij de eerste terreinen overgedragen aan APM
Terminals (APMT) gevolgd door een overdracht van twee andere terreinen en 500
meter kade aan Rotterdam World Gateway (RWG) in oktober 2011. Volgens planning
dragen wij vanaf 2012 nog eens 500 meter kade over aan RWG en vindt de verdere
overdracht van terreinen en kades plaats aan APMT. Beide klanten starten volgens
planning in 2012 met de bouw van hun terminals. De verwachting is dat deze vanaf
2014 in gebruik genomen worden.
• Zeewering: 2011 stond ook in het teken van de aanleg van de harde en zachte zeewering.
Samen vormen deze de buitencontour van Maasvlakte 2 die het land moet
beschermen tegen de zee. In oktober 2011 is in de harde zeewering het 10.000ste
betonblok, afkomstig van een bestaande blokkendam, geplaatst. Volgens planning
wordt de nu nog open verbinding tussen de harde en zachte zeewering (het sluitgat)
in de zomer van 2012 gesloten.
• Zand: eind 2011 is 80% van het totaal benodigde zand opgespoten. Het 7 kilometer
lange recreatiestrand is voor 80% klaar. Vanaf mei 2012 zal naar verwachting het
eerste deel van het nieuwe strand klaar zijn om er te wandelen, zwemmen en zonnen.
Het sportstrand wordt eind 2012 in gebruik genomen;
• Rijksbijdrage: medio 2011 hebben wij, zoals in 2005 is overeenkomen tussen het
Rijk en Havenbedrijf Rotterdam in de Uitwerkingsovereenkomst deelproject Landaanwinning,
de helft van de Rijksbijdrage als voorfinanciering ontvangen. Het gaat om
een bedrag van € 363 miljoen. De tweede helft ontvangen wij in 2012.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
43

Mijlpalen infrastructuur
In 2011 zijn er ook verschillende mijlpalen bereikt op het gebied van de infrastructuur.
De nieuw aan te leggen wegen, fietspaden, kabels, leidingen en het spoor op
Maasvlakte 2 komen in een strook achter de zeewering te liggen. Deze infrastructuur
wordt in stappen aangelegd. In de zomer van 2012 gaat het sluitgat dicht waarna
de aanleg van de infrastructuur wordt afgerond en kan de infrastructuur in het
najaar van 2012 worden gebruikt. Op weg naar een bereikbare Maasvlakte 2
in 2013 hebben verschillende werkzaamheden aan infrastructurele projecten
plaatsgevonden:
• Duinviaduct: eind 2011 is het Duinviaduct opgeleverd. Het Duinviaduct is een nieuw
infrastructuurknooppunt met onder andere een spoorviaduct over het toekomstige
spooremplacement, een wegviaduct over de toekomstige verlenging van de N15
en toe­ en afritten naar de toekomstige N15. Het Duinviaduct zorgt voor de ontsluiting
van het bestaande distripark. We verwachten dat het Duinviaduct medio 2012
in gebruik kan worden genomen, samen met de realisatie van de N15.
• Spoor: In 2011 begonnen we met de aanleg van de spooraansluiting van Maasvlakte 2
aan het bestaande spoornetwerk. Daarnaast startten we in de loop van 2011 met
de aanleg van het spoor op de buitencontour. Doel is om in het najaar van 2012,
na het sluiten van het sluitgat, de Maasvlakte 2 via het spoor bereikbaar te hebben.
• Wegen: eind 2011 is de 6 kilometer lange hoofdweg op de zuidkant van de buitencontour
gerealiseerd. Ook is voortgang geboekt bij het aanpassen van de weginfrastructuur
van het entreegebied Maasvlakte 2.
Duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling is ook voor Maasvlakte 2 een belangrijk speerpunt.
Voor een overzicht van alle duurzaamheidsprojecten verwijzen wij naar de
website (www.maasvlakte2.com). In 2011 vonden de volgende projecten plaats:
• Luchtkwaliteit
In 2011 is overeenstemming bereikt met de transportsector en gemeente Rotterdam
over een alternatief verkeersbesluit dat samen met andere maatregelen de effecten
op de luchtkwaliteit als gevolg van het gebruik van Maasvlakte 2 moet compenseren.
Met dit besluit kunnen bijvoorbeeld beperkingen gesteld worden aan de toelating van
vrachtwagens. Het ontwerpverkeersbesluit is in 2011 gepubliceerd en zal, wanneer
het in werking treedt, de verkeersbesluiten van 2010 vervangen.
• Hergebruik betonblokken
Voor de bouw van de harde zeewering worden circa 17.000 betonblokken
hergebruikt die afkomstig zijn van de bestaande blokkendam op Maasvlakte 1.
Hergebruik op deze schaal komt niet alleen de prijs, maar ook de duurzaamheid
van het project ten goede.
• LED verlichting
Medio 2011 is gekozen voor het gebruik van LED voor de openbare verlichting op
Maasvlakte 2. Duurzaamheid was hierbij een doorslaggevende factor. Bij de keuze
voor LED is rekening gehouden met de duurzaamheidsaspecten people (verkeersveiligheid
en beleving), planet (energiegebruik, lichthinder en afvalproductie) en
profit (kosten baten­analyse). Ondanks de hogere investering is toch tot de aanleg
besloten. Maasvlakte 2 loopt hiermee vooruit op onze plannen om in het gehele
Rotterdamse havengebied over te gaan op LED verlichting.
• Windenergie
Eind 2011 werd duidelijk dat de aanleg van een windpark op de zeewering van
Maasvlakte 2 een optie is. Deze mogelijkheid vormt een belangrijke stap voor
ons streven naar een verdubbeling van de capaciteit van windturbines in het
havengebied in 2020 (zie paragraaf 2.6).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
44

• Kennis
Duurzaamheid betekent wat ons betreft ook het delen en doorgeven van kennis.
Op (www.maasvlakte2.com) is een lespakket samengesteld voor verschillende
leeftijdsgroepen, van groep 7 tot bovenbouw VWO. Het gebruik van de lesbrieven is
populair. In 2011 zijn de lesbrieven bijna 40.000 keer gedownload. Het lesmateriaal
is goed in combinatie te gebruiken met een bezoek aan FutureLand. In november
2011 ontving FutureLand haar 300.000ste bezoeker sinds de opening in mei 2009.
In november 2011 zijn er op 20 meter diepte in de zeebodem van de Yangtzehaven
sporen van bot, vuursteen en houtskool uit omstreeks 7000 voor Christus aangetroffen.
De vondsten vormen wetenschappelijk bewijs dat op deze plek in de vroege
en midden­steentijd mensen hebben gewoond. Juist over deze periode is zo westelijk
in Nederland tot nu toe maar weinig bekend.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
45

3.3 Bestaand Rotterdams Gebied
Efficiënt en duurzaam ruimtegebruik
Efficiënt ruimtegebruik
Ruimte is schaars in het Rotterdamse havengebied. Daarom beogen wij met onze
investeringen intensief ruimtegebruik en herontwikkeling van bestaand havengebied
te bevorderen. Verder vindt er overleg plaats met partijen in de haven over het terugnemen
van terreindelen die niet optimaal worden benut. Daarnaast bouwen wij de
duur van ruimtereserveringen en terreinopties af. Het vraagt investeringen om intensief
ruimtegebruik mogelijk te maken. Maar uiteindelijk resulteert intensief ruimtegebruik
in een toename van uitgegeven hectares, toename van overslag en toename van onze
opbrengsten per vierkante meter. Van het totale areaal aan terreinen van 5214 hectare
in het bestaande havengebied (exclusief Maasvlakte 2), is 4795 hectare terrein
uitgegeven aan klanten, is 71 hectare in optie aan onze klanten uitgegeven en is
197 hectare gereserveerd voor potentiële uitgiftes. Circa 151 hectare terrein is nog
vrij beschikbaar. Deze vrije terreinen zijn over het algemeen klein en niet aan water
gelegen.
Duurzaam ruimtegebruik
Naast intensief ruimtegebruik streven wij ook naar duurzaam ruimtegebruik. Om
bedrijven te stimuleren duurzamer te werken hebben we duurzaamheidscriteria
bepaald waarop we prestaties van bedrijven beoordelen. Wanneer wij terreinen
uitgeven wegen we deze duurzaamheidsbeoordeling mee in de uitgiftebeslissing.
We benoemden in totaal vijf criteria gerelateerd aan de verschillende groei concepten:
modal split, CO ­capture storage/re­use, dampretoursystemen, gebruik van
2
gecertificeerde biomassa en luchtkwaliteit. Voor de eerste vier criteria zijn afspraken
met enkele vooruitstrevende bedrijven (‘koplopers’) gemaakt. Zij fungeren als
aanjagers voor de andere bedrijven. In 2012 willen we ook voor luchtkwaliteit
afspraken maken.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
46

Ontwikkeling
Maasvlakte 2
Verbreding
Amazonehaven
Duurzaam vastgoed
Vastgoed is een middel om de ambities van Havenbedrijf Rotterdam te realiseren.
Met gebieds(her)ontwikkeling kunnen we door vastgoedactiviteiten onze invloed
vergroten en het gebruik van de haven zo efficient en duurzaam mogelijk maken.
Ook kan vastgoed worden ingezet voor kwaliteitsimpulsen van de haven door
projecten te initiëren die marktpartijen niet op zich nemen.
Wij willen ons vastgoed duurzaam ontwikkelen. In 2011 is geïnventariseerd welke
duurzaam vastgoed methodiek het beste aansluit bij deze doelstelling en ons bedrijf.
De BREEAM nieuwbouw methodiek kwam als beste naar voren. Deze methodiek
maakt onderscheid tussen de gebruiksfase en de nieuwbouw & herstructurering van
een gebouw. Havenbedrijf Rotterdam is voornemens deze methode toe te passen.
We willen voor zowel loodsen als kantoren een ambitieniveau binnen BREEAM
nieuwbouw & herstructurering voorschrijven.
Projecten 2011
Verbreding van de Amazonehaven
Het afgelopen jaar heeft Havenbedrijf Rotterdam voorbereidingen getroffen zodat
we begin 2012 kunnen starten met de verbreding van de eerste 1.000 meter van
de Amazonehaven. Deze voorbereidingen bestaan onder andere uit de herinrichting
van het EMO­schiereiland, waar de nieuwe kades van EMO nu bijna klaar zijn.
Deze nieuwe kades compenseren de opgeheven ligplaatsen aan de zuidkant van
de Amazonehaven. Ook onderzochten we in 2011 met EMO en Electrabel uitvoerig
hoe we de infrastructuur (wegen, kabels, leidingen) in het betreffende gebied het
beste aan kunnen passen.
Container Transferium
Eind 2010 bereikten we overeenstemming met overslagbedrijf BCTN en de gemeente
Alblasserdam over de exploitatie van een stil en duurzaam Container Transferium
in Alblasserdam. In 2011 kochten we grond voor het Container Transferium. Ook
zijn we in 2011 op verzoek van BCTN in gesprek gegaan over optimalisatie van
de terminal. In plaats van 2012 zal het Container Transferium nu naar verwachting
in 2014 operationeel zijn. Met het Container Transferium kunnen containers per
binnenvaartschip worden aangevoerd en per vrachtwagen verder het achterland
in worden vervoerd. Het Container Transferium is voor ons belangrijk omdat het
de A15 ontlast en de uitstoot van fijnstof vermindert.
Truckparking
Distripark Botlek
Truckparking
Botlek
Truckparking
Waalhaven Zuid
Container Transferium
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
47

Truckparkings
Eind 2011 ondertekenden we het contract voor de realisatie van drie truckparkings
in de haven. Er zullen in de Waalhaven Zuid, de Botlek en het Distripark Botlek
aantrekkelijke, betaalbare en veilige parkeerplaatsen voor vrachtwagens gebouwd
worden. De truckparkings hebben als doel de veiligheid van chauffeurs en hun
lading te vergroten en overlast voor de omgeving te beperken. Havenbedrijf
Rotterdam investeert circa € 5 miljoen in de voorzieningen van deze nieuwe
truckparkings. Voorbeelden van deze voorzieningen zijn toegangscontrole,
cameratoezicht en sanitair. De bouw start op 1 maart 2012. Vanaf 1 juli 2012
kunnen de chauffeurs van de nieuwe truckparkings gebruik maken.
Stadshavens
Overgangsgebied tussen stad en haven
De Rotterdamse Stadshavens (1600ha) vormen een overgangsgebied tussen stad
en haven. In deze voormalige havengebieden komen zowel stedelijke functies als
functies die havenprocessen ondersteunen. Daarmee beogen we het vestigingsklimaat
voor bedrijven in de Rotterdamse haven te verbeteren. De afspraken rond
de Stadshavens transformatie zijn gerelateerd aan de afspraken rond de aanleg
van Maasvlakte 2.
Structuurvisie
Op 29 september 2011 heeft de gemeenteraad unaniem ingestemd met de
structuurvisie Stadshavens. Deze visie is door de gemeente Rotterdam en Havenbedrijf
Rotterdam opgesteld. Het plan omvat de deelgebieden Merwe­/Vierhavens,
Rijn­/Maashaven, Waal­/Eemhaven en RDM/Heijplaat. Een structuurvisie beschrijft
de beoogde ruimtelijke ontwikkelingen in de komende decennia. De structuurvisie
vormt het kader voor de daarna op te stellen bestemmingsplannen
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
48

Waalhaven
In 2011 startte de bouw van het kantoor van Cofely in de Waalhaven. De
ontwikkeling van dit gebouw past in de strategie van Havenbedrijf Rotterdam
om de Sluisjesdijk, Waalhaven­Oost en ­Zuid te upgraden voor maritieme
(technologie)bedrijven.
De komende jaren reconstrueert Havenbedrijf Rotterdam de weg Waalhaven
Oostzijde. Daarnaast zijn we van plan de Sluisjesdijk geleidelijk te ontwikkelen
tot een maritiem bedrijventerrein waar vestigingsklimaat en leefbaarheid een
kwaliteitsimpuls krijgen. Tot 2016 willen we een aantal terreinen met marktpartijen
herontwikkelen, de buitenruimte herinrichten, bodem saneren, beveiligingsmaatregelen
invoeren en sturen op havengerelateerd gebruik en beeldkwaliteit.
De vastgoedontwikkeling Port City heeft als doel partijen uit de maritieme sector een
vestigingsplaats te bieden voor hun hoofdkantoren in het Rotterdamse havengebied.
Port City heeft tevens als doel een kwaliteitsimpuls te geven aan de herontwikkeling
van het verouderde naastgelegen bedrijventerrein Waalhaven Zuid. In 2010 werden
de eerste 3 kantoren opgeleverd, in 2011 werd de parkeerlaag en het publieke dek
rond gebouw 1 opgeleverd. In 2011 verkochten we het kantoorgebouw Port City III.
RDM-terrein-Heijplaat
In 2011 tekenden wij een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente
Rotterdam, deelgemeente Charlois en Woonbron over de aanleg van een westelijke
verbindingsweg op Heijplaat. Ook zijn er afspraken gemaakt over de bouw van
nieuwe huizen en versterking van de voorzieningen, duurzaamheid en gebiedsmarketing.
Mijlpalen op het RDM­terrein in 2011 waren:
• aanleg eerste deel openbare ruimte en kade;
• renovatie voormalige centrale kantine;
• start renovatie Scheepsbouwloods waar zonnepanelen op geplaatst zullen worden;
• voor het tweede jaar een expositie in Onderzeebootloods in samenwerking met
Museum Boijmans Van Beuningen;
• verbetering waterbusverbinding door hogere vaarfrequentie en een extra stop in
Katendrecht.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
49

3.4 Binnenvaart
Doelstelling
Op basis van onze prognoses verwachten wij een verviervoudiging van de container­
stromen per binnenvaart tot 2035 (7 miljoen TEU in 2035).
Doelstelling is om in 2035 65% van het vervoer van containers vanaf Maasvlakte 1
en 2 via de binnenvaart en spoor te laten plaatsvinden. In de eerste helft van 2011
was dit percentage 52,2%.
Om de 65%­doelstelling voor 2035 te halen en het proces naar schonere schepen
te stimuleren, stelden wij een programma binnenvaart op. Samen met het spoorprogramma
moet dit programma ervoor zorgen dat Rotterdam de markt optimale
toegevoegde waarde kan bieden. Het binnenvaartprogramma omvat activiteiten
rondom de thema’s: beter benutten van capaciteit en infrastructuur, efficiënt logistiek
proces en duurzame binnenvaart.
Beter benutten van capaciteit en infrastructuur
Als havenbeheerder heeft Havenbedrijf Rotterdam de taak om voldoende capaciteit
te garanderen voor de afhandeling van de containerbinnenvaart. Hierbij gaat steeds
meer aandacht uit naar een betere benutting van deze capaciteit, omdat we die niet
onuitputtelijk kunnen uitbreiden. Maar we zetten ook in op schaalvergroting. In 2011
zijn nieuwe ligplaatsen in de Heijsehaven in gebruik genomen. Het gaat om twee
steigers waar vier schepen van maximaal 135 meter of vijf schepen van maximaal
110 meter kunnen afmeren.
Voor het creëren van een optimaal binnenvaartnetwerk richt Havenbedrijf Rotterdam
zich ook op de vaarwegcorridors en het achterland. Dit kan door zelf terreinen voor
inland terminals te verwerven, om deze vervolgens marktconform te verhuren aan
commerciële overslagbedrijven. Zo staat de bouw van een Container Transferium in
Alblasserdam gepland (zie ook paragraaf 3.3). De reeds bestaande overslagterminal
in Alphen aan den Rijn heeft 71.000 TEU via de binnenvaart vervoerd in 2011.
Daarmee werden ongeveer 36.000 vrachtwagenbewegingen van en naar Rotterdam
bespaard.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
50

Efficiënt logistiek proces
In 2011 is er tussen Havenbedrijf Rotterdam, terminal operators, de Vereniging
van Rotterdamse Cargadoors (VRC), het Ministerie van Infrastructuur & Milieu en de
binnenvaartsector (VITO en CBRB verenigd in Linc) een Integraal Plan Ketenoptimalisatie
Containerbinnenvaart tot stand gekomen. Doel van het plan is het verbeteren
van de operationele afhandeling van containerbinnenvaart in de Rotterdamse haven.
De eerste verbeterpunten zullen naar verwachting in 2012 worden geïmplementeerd.
Verder heeft Havenbedrijf Rotterdam in 2011 samen met de Vereniging van Inland
Terminaloperators (VITO) InlandLinks ontwikkeld. InlandLinks is een digitaal platform
waarop 21 inland terminals in kaart zijn gebracht (zie www.inlandlinks.eu).
Per aangesloten terminal kunnen logistieke ketenspelers bekijken over welke
voorzieningen, diensten en faciliteiten de terminals beschikken. InlandLinks biedt
de logistieke sector inzicht in duurzame en transparante diensten en verbindingen
per binnenvaart en spoor en stimuleert het gebruik hiervan. De certificering voor
het kwaliteitsmerk InlandLinks gebeurt door een onafhankelijke instantie, namelijk
Lloyds Register. In 2012 willen we het concept uitbreiden naar buitenlandse inland
terminals.
In oktober 2011 is op initiatief van Havenbedrijf Rotterdam in nauwe samenwerking
met de provincie Limburg de eerste Regionale Workshop Binnenhavens in Venray
georganiseerd. Doel van de workshop is samenwerking met Limburg om de groei
van het containervervoer te faciliteren en de capaciteit in het inland terminalnetwerk
optimaal te benutten en waar mogelijk uit te breiden.
Duurzame binnenvaart
Green Award
Havenbedrijf Rotterdam hielp in 2011 mee aan de ontwikkeling van een Green
Award Certificaat specifiek voor de Rotterdamse binnenvaart. Inmiddels varen circa
80 schepen rond met dit keurmerk. Binnenvaartschepen met een Green Award
certificaat krijgen vanaf 1 januari 2012 15% korting op het binnenhavengeld. Green
Award is een stichting die schepen certificeert die extra hebben geïnvesteerd in de
kwaliteit en duurzaamheid van schip en bemanning. Het ondersteunen van Green
Award binnenvaart past in het beleid van Havenbedrijf Rotterdam om duurzame
scheepvaart te stimuleren.
Stimuleringsregeling Schone binnenvaart
Het Expertise­ en Innovatie Centrum Binnenvaart (EICB) voert namens Havenbedrijf
Rotterdam de tijdelijke stimuleringsregeling ‘Schone binnenvaart en duurzame
logistiek in Rotterdam’ uit. Het fonds verstrekt financiële bijdragen aan de sector om
het brandstofverbruik en de emissies in de regio Rotterdam te verminderen. In 2011
zijn 19 projectaanvragen ingediend en is aan 11 projecten in totaal een bijdrage van
ruim € 360.000 toegekend (Bron EICB).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
51

Walstroom
Een ander initiatief om een positieve bijdrage te leveren aan de verbetering van
de lokale luchtkwaliteit, is het beschikbaar stellen van walstroom. Sinds 1 maart
2010 geldt er in de Rotterdamse haven een generatorverbod voor binnenvaartschepen
bij openbare ligplaatsen. Binnenvaartschepen moeten op deze plaatsen
stroom afnemen van de op de wal staande elektriciteitskasten in plaats van hun
eigen dieselaggregaat. Daarmee beogen we de lokale uitstoot van NOx en fijnstof
te verminderen en de geluidshinder voor de omgeving te beperken. Ons doel is om
in 2012 ongeveer 600 aansluitingen in de haven beschikbaar te hebben. Eind 2011
waren 404 aansluitingen beschikbaar. In 2012 zal Stena Line als eerste zeehaventerminal
in Rotterdam naar verwachting overgaan op het gebruik van walstroom.
De afname van walstroom blijft achter bij verwachting. Uit onderzoek begin 2011
van Havenbedrijf Rotterdam, Havenbedrijf Amsterdam, provincie Zuid­Holland,
regio Drechtsteden, gemeente Nieuwegein en de brancheorganisaties CBRB,
Kantoor Binnenvaart en Koninklijke Schuttevaer is gebleken dat de toepassing
van walstroom haken en ogen kent. Zo ervaren schippers technische problemen
bij het gebruik van walstroom, waarvan het grootste deel opgelost wordt door het
inschakelen van de installateur en wordt bijvoorbeeld het tillen van de kabels als
zwaar ervaren. Omdat walstroom een belangrijke bijdrage levert aan onze duurzaamheiddoelstelling,
verricht Havenbedrijf Rotterdam inspanningen om walstroom
beter toegankelijk te maken. Zo faciliteren we naar aanleiding van het onderzoek een
zogenaamde “Quick Scan” voor binnenvaartschippers. Op kosten van Haven bedrijf
Rotterdam kan een technisch specialist naar een binnenvaartschip gestuurd worden
om problemen met het gebruik van walstroom op te lossen. Verder is besloten om
het tarief voor walstroom tot 2013 gelijk te houden.
Vaarsnelheidsbeperking
De brancheorganisaties Koninklijke Schuttevaer, Centraal Bureau Rijn­ en Binnenvaart
en Kantoor Binnenvaart hebben de aangespannen rechtszaken, inzake een
snelheidsbeperking voor binnenvaartschepen, tegen de gemeente Rotterdam en het
Rijk ingetrokken. Havenbedrijf Rotterdam en de Binnenvaartsector hebben overeenstemming
bereikt over uitstel en aangepaste snelheidsbeperkingen op delen van de
Oude Maas, de Nieuwe Maas en het Hartelkanaal. De nieuwe afspraken luiden als
volgt:
• De vaarsnelheidsbeperking voor de binnenvaart wordt vanaf 1 januari 2014 in plaats
van 1 januari 2013 effectief.
• De nieuwe snelheidsbeperkingen worden gemeten over het water in plaats van over
de grond.
• Partijen streven naar hogere toegestane vaarsnelheden.
• Als de luchtkwaliteit dat toelaat, eindigen de snelheidsmaatregelen eerder en worden
deze beperkt tot kortere trajecten.
Uitgangspunt blijft dat de maatregelen voldoende compenserend zijn voor de
effecten op de luchtkwaliteit van het grotere ladingaanbod door de aanleg en
ingebruikname van Maasvlakte 2.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
52

3.5 Spoor
Doelstelling
Om de bereikbaarheid en duurzaamheid van de haven te verbeteren, streeft Havenbedrijf
Rotterdam ernaar dat in 2035 65% van de containers vanaf Maasvlakte 1 en
2 via het spoor en de binnenvaart naar het achterland vervoerd wordt. In de eerste
helft van 2011 was dit percentage 52,2%.
Het is de verwachting dat in 2035 ongeveer drie miljoen TEU (containers) per spoor
van en naar de Maasvlakte vervoerd wordt.
Samenwerking
Samen met het Ministerie van Infrastructuur & Milieu en Keyrail zetten wij ons
in om het spoorproduct in samenwerking met de markt te verbeteren. Havenbedrijf
Rotterdam participeert in Keyrail. Ons belang in deze vennootschap is 35%. ProRail
(50%) en Havenbedrijf Amsterdam (15%) zijn de andere aandeelhouders. Keyrail
exploiteert de Betuweroute, de goederenspoorlijn tussen de Maasvlakte en de grens
met Duitsland bij Zevenaar. Medio 2011 heeft de Minister van Infrastructuur & Milieu
het voornemen uitgesproken om Keyrail voor een extra periode van minimaal 10 jaar
de exclusieve exploitatieopdracht te geven voor de Betuweroute. Tevens is het
voornemen om Keyrail te laten functioneren als enig loket voor de goederenvervoerders.
Met dit voornemen wordt in onze optiek een belangrijke stap gezet voor het
verder uitbouwen van het aandeel spoor in de modal split.
Naast onze samenwerking met Keyrail en het Ministerie werken wij samen met
spoorvervoerders, spooroperators, expediteurs, verladers en containerterminals.
Een voorbeeld is onze samenwerking met Samskip, Interforest en Metrans voor een
treindienst tussen Rotterdam en Praag. Door dit te stimuleren, hopen wij andere
verladers te prikkelen meer lading per spoor van en naar Rotterdam te vervoeren.
Spoorvervoer havengebied
Begin 2011 zijn in onze opdracht de eerste meters spoor aangelegd op het nieuwe
land van Maasvlakte 2. We verwachten dat eind 2012 de eerste treinen over
Maasvlakte 2 kunnen rijden. Voor meer informatie over het spoor op Maasvlakte 2
verwijzen wij naar paragraaf 3.2.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
53

Spoorlijn Rotterdam
Maasvlakte 2
Spoorlijn Rotterdam
naar achterland
Gorinchem
Maasvlakte
Europoort
Geldermalsen
Meteren
In februari 2011 kwam het eindrapport van de studie ‘Logistieke Verkenning
Havenspoorlijn’ beschikbaar. Prorail was deze studie in 2009 begonnen in samenwerking
met Havenbedrijf Rotterdam en in afstemming met Keyrail. In de studie is
onderzoek gedaan naar de invloed van diverse ontwikkelingen in het Rotterdams
Havengebied op de spoorweginfrastructuur, waaronder de aanleg van Maasvlakte 2.
Het eindrapport beschrijft vijf verbeteringen die kunnen bijdragen aan het verhogen
en beter benutten van de operationele capaciteit van het spoor. Onder andere het
verhogen van de operationele capaciteit van de Calandbrug. Dit project is in 2011
opgestart.
Vlaardingen
Botlek
Schiedam
Rotterdam
Barendrecht
Spoorvervoer achterland
Ridderkerk
Zwijndrecht
De Betuweroute is van belang voor Rotterdam om een echte spoorhaven te zijn.
De circa 160 kilometer lange goederenspoorlijn van de Maasvlakte naar de grens
met Duitsland zorgt voor een goede spoorverbinding met het Duitse achterland.
De Betuweroute wordt steeds actiever gebruikt. Keyrail verwacht dat dit gebruik
de komende jaren verder zal toenemen. In de eerste helft van 2011 reden er
ongeveer 12.000 treinen over de Betuweroute. Dit is bijna 50% meer dan in de
eerste helft van 2010. Hierom is het van belang dat de Duitse overheid op korte
termijn beslist over de definitieve aanleg van het zogenaamde derde spoor tussen
Emmerich en Oberhausen en deze aanleg zo snel mogelijk realiseert.
De Betuweroute heeft in de toekomst naar verwachting niet de capaciteit om al
het spoorgoederenvervoer vanuit Rotterdam naar het achterland af te handelen.
Ook is het niet voor elke bestemming de meest geschikte route. Hierdoor zullen
andere spoorlijnen die ook gebruikt worden voor personenvervoer noodzakelijk
blijven voor goederenvervoer van en naar de haven.
Kerk-Avezaath
Tiel
Echteld
Kesteren
Dodewaard
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
54
Dordrecht
Valburg
Dordrecht
Elst
Nijmegen
Spoorlijn
naar ach
Gorinchem
Zevenaar

3.6 Weg
Doelstellingen
In 2011 waren wij actief met diverse (regionale) partijen en overheden om de
bereikbaarheid van de haven over de weg te verbeteren. Voor de bereikbaarheid
van de haven over de weg stelden wij ons in 2011 twee doelen:
• In minimaal 85% van de spitsen mag de reistijd van de A15 tussen Vaanplein en
Maasvlakte maximaal 38 minuten bedragen.
• In minimaal 85% van de avondspits (Haven­uit) mag de maximale reistijd van het
onderliggend wegennet van de A15 maximaal het dubbele zijn van de reistijd buiten
de spitsen.
Het eerste doel is gehaald. Het gaat om de gemiddelde reistijd van de A15 tussen
Vaanplein en Maasvlakte voor vier spitsen: ochtendspits Haven­in en Haven­uit en
avondspits Haven­in en Haven­uit. Voor drie spitsen (ochtendspits Haven­in en
Haven­uit en avondspits Haven­in) lag het percentage zelfs boven de 95%. Dit was
aanleiding om de doelstelling medio 2011 aan te scherpen tot alleen de avondspits
Haven­uit. De norm bleef wel staan op 85%. Het aangescherpte doel is met 57% in
2011 niet gehaald.
Het tweede doel is ook gehaald. Deze KPI is nieuw en wordt sinds juli 2011
structureel gemeten. We meten de reistijd in de avondspits op zeven trajecten
die van belang zijn voor bereikbaarheid, waaronder de meest belangrijke havenontsluitingswegen
(N15 en Waalhavenweg) en op de parallelstructuur van de A15
(Botlekweg en Vondelingenweg). Het onderliggend wegennet wordt de komende
jaren steeds belangrijker als alternatief voor de A15. Vooralsnog wordt alleen de
avondspits Haven­uit gemeten aangezien de overige spitsen (ochtendspits en
avondspits Haven­in) net als bij de A15 minder aanleiding geven tot zorg. Het
gemiddelde over de zeven trajecten voor de tweede helft van 2011 is 94%. Dat is
dus ruim boven de norm van 85%. Eén traject scoort onder de norm (Clydeweg,
68%). Zonder maatregelen wordt de score op dit traject waarschijnlijk slechter.
Momenteel wordt naar oplossingen voor dit knelpunt gezocht, maar is nog geen
oplossing voorhanden.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
55

De Verkeersonderneming
De in juli 2008 opgerichte Verkeersonderneming is een strategisch samenwerkingsverband
waarin Havenbedrijf Rotterdam werkt aan de bereikbaarheid van de haven
via de A15. Onze drie partners in De Verkeersonderneming zijn het Ministerie van
Infrastructuur en Milieu, de gemeente Rotterdam en de stadsregio Rotterdam. Om
de bereikbaarheid via de A15 te verbeteren organiseert De Verkeersonderneming
maatregelen op het gebied van mobiliteits­, verkeers­ en incidentmanagement.
Mobiliteitsmanagement richt zich op het terugdringen van het aantal auto’s in de
spits. Bij mobiliteitsmanagement lag het accent in 2011 op de volgende projecten:
• Uitbreiding SpitsScoren: hogere prestatie én spitsmijden in avondspits Haven­uit. Dit
project beloont forenzen financieel voor het mijden van de A15. Het aantal deelnemers
aan het project bedroeg eind 2011 circa 1.800 en het aantal structurele spitsmijdingen
circa 800 (Haven­in ochtend) en 600 (Haven­uit avond).
• Werknemersaanpak: De Verkeersonderneming heeft in 2011 een werknemersprogramma
ontwikkeld om werknemers bewust te maken van hun reisgedrag en hen
te wijzen op andere vervoerswijzen. Deze campagne heeft een looptijd van drie jaar.
• Doorzetten (e­)bike­ en scooterregeling: eind 2011 verkozen meer dan 500 havenwerkers
de e­bike of scooter in ongeveer de helft van de tijd boven de auto voor
het woon­werkverkeer.
Met verkeersmanagement tracht De Verkeersonderneming de beschikbare wegcapaciteit
te optimaliseren. Op het gebied van verkeersmanagement is in 2011
aandacht besteed aan de volgende zaken:
• Voor de A15 zijn diverse maatregelen genomen, waaronder het plaatsen van route
informatie panelen, monitoring van de reistijd en het plaatsen van camera’s.
• Op verzoek van De Verkeersonderneming heeft de Havenmeester van Rotterdam met
de gemeente Rotterdam voor de Botlekbrug een spitsregime ingesteld. Dit betekent
dat tijdens de spitsuren op de A15 de Botlekbrug alléén op vaste tijden opent voor het
scheepvaartverkeer.
• De Regiodesk, een samenwerking tussen de regionale wegbeheerders, zet zich
vanaf 1 september 2011 in om verkeer op basis van actuele beschikbare capaciteit
via parallelwegen om te leiden. Dat gebeurt met behulp van route informatiepanelen
en op afstand bedienbare verkeerslichten. De Regiodesk wordt van ’s morgens 6.00
tot ’s avonds 21.00 bemand.
• In december 2011 vond de starthandeling voor de verbreding van de A15 plaats.
De verbreding zal volgens planning tot 2015 duren.
Incidentmanagement ziet op het veilig en snel afhandelen van incidenten op de weg.
Op het gebied van incidentmanagement ging in 2011 de aandacht uit naar de
volgende projecten:
• De invoering van het ‘statiegeldwiel’, waarbij vrachtwagens met een lekke band
worden voorzien van een tijdelijke band om vervolgens naar de dichtstbijzijnde
parkeerplaats te kunnen rijden om daar definitief herstel uit te laten voeren.
• Eind 2011 is een ‘veiligstelplaats’ beschikbaar gekomen in het Botlekgebied om voertuigen
of lading van voertuigen veilig te kunnen behandelen in geval van calamiteiten.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
56

Nieuwe Westelijke Oeververbinding
Voor een goede bereikbaarheid voor nu en in de toekomst vindt Havenbedrijf
Rotterdam realisatie van een nieuwe westelijke oeververbinding (ten westen van de
Beneluxtunnel) noodzakelijk. Naast de dagelijkse files kan er bij incidenten op zowel
de A15 als op de Beneluxcorridor een probleem ontstaan doordat er geen alternatieve
routes zijn voor het verkeer. Dit kan uitstraling hebben naar de A15 en de A20.
Ook andere partijen in de regio onderschrijven het belang van een extra oeververbinding,
waaronder verschillende gemeenten en belangenorganisaties (o.a.
Deltalinqs, LTO­glaskracht, organisatie voor transport en logistiek Nederland TLN,
logistiek belangenbehartiger EVO en de Kamer van Koophandel). Er zijn echter
ook tegenstanders die bang zijn voor negatieve gevolgen voor natuur en milieu.
We hebben ervoor gekozen om alleen als belanghebbende op te treden en te pleiten
voor een NWO die de bereikbaarheid van de haven het meeste dient, met respect
voor natuur, milieu en omgeving. Havenbedrijf Rotterdam diende in 2011 een
advies in bij de Minister van Infrastructuur en Milieu, waarin onze voorkeur voor
het Blankenbrugtracé was neergelegd. Op 7 december 2011 sprak de Minister
van Infrastructuur en Milieu de voorkeur uit voor het Blankenburgtracé.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
57

3.7 Pijpleidingen
Doelstelling
Havenbedrijf Rotterdam wil samen met de markt nieuwe pijpleidinginfrastructuur
voor de industrie ontwikkelen. Hierbij is het doel het verbeteren van de bereikbaarheid
en het bevorderen van de synergie tussen bedrijven, zowel binnen
Rotterdam als daarbuiten in andere delen van Noordwest­Europa. Door gebruik
van pijpleidingen kunnen bedrijven hun transport van grondstoffen en producten
optimaliseren. Maar ook stoom, restwarmte en restproducten uitwisselen en
daarmee hun energieverbruik, emissies, afvalstoffen en kosten verlagen. Naast
pijpleidingprojecten in de Rotterdamse haven ging de aandacht in 2011 uit naar
samenwerkingsmogelijkheden met andere havens. In 2011 spraken wij met
Antwerpen, Moerdijk en Zeeland over het versterken van de samenwerking
op het gebied van pijpleidingen.
Stoompijp
In 2010 stelden wij het Strategie en Actieplan pijpleidingen 2010­2015 vast. Speerpunt
is het samen met marktpartijen ontwikkelen van open access pijpleidingen. De
Stoompijp is hier een onderdeel van. Met behulp van een transportleiding voor stoom
kunnen bedrijven in de Botlek onderling stoom uitwisselen en daarmee besparen op
hun energiegebruik. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de CO ­reductiedoel­
2
stellingen van het Rotterdam Climate Initiative. De investeerder en exploitant van de
Stoompijp, Stedin, heeft begin 2012 het investeringsbesluit genomen. Dit is iets later
dan voorzien.
RC2 en MultiCore
RC2 en MultiCore zijn vennootschappen die pijpleidingen exploiteren in het
Rotterdamse havengebied. Wij participeren in beide. RC2 (50% Havenbedrijf
Rotterdam, 50% ARG) exploiteert een pijpleiding voor het transport van ethyleen
tussen Antwerpen en Rotterdam die door meerdere partijen tegelijk gebruikt kan
worden. Multicore (75% Havenbedrijf Rotterdam, 25% Vopak) exploiteert een
ondergrondse leidingenbundel van 4x20 km tussen Europoort, Botlek en Pernis
waarvan bedrijven leidingsecties kunnen huren voor transport van hun product
binnen het Rotterdamse industriecomplex. Het optimaliseren van het landzijdig
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
58

transport en het versterken van het Industriële Cluster zijn de doelen van onze
deelname in deze vennootschappen. Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met
marktpartijen aan de ontwikkeling van een pijpleiding voor CO van de Botlek
2
naar de Maasvlakte (zie paragraaf 2.6). We bekijken of deze pijpleiding onderdeel
kan worden van een nieuwe MultiCore bundel.
Pijpleidingenbundel Antwerpen-Rotterdam
In de Havenvisie 2030 hebben wij de ambitie uitgesproken dat het Rotterdamse
havengebied in 2030 functioneert als een geïntegreerd cluster met Moerdijk en
Antwerpen en daarmee het grootste, meest moderne en duurzame petrochemieen
energiecomplex van Europa is: Europe’s Industrial Cluster. In december 2011
sloten we met de haven van Antwerpen een intentieovereenkomst, waarin wij
afspraken om samen te werken aan een studie naar gebundelde pijpleidinginfrastructuur
tussen de havens. Onderdeel van de studie is het traject Pernis­Maasvlakte,
parallel aan de MultiCore bundel. De resultaten van de studie zullen het uitgangspunt
vormen van een onderzoek naar de financiële haalbaarheid van een additionele
pijpleidinginfrastructuur. Partijen beogen de studie in 2012 af te ronden.
Pijpleidingenviaduct
In 2011 heeft Havenbedrijf Rotterdam gewerkt aan de voorbereiding van een
pijpleidingenviaduct in de leidingenstrook naast de A15 tussen de Aveling en
Digna Johannaweg. De bouw van dit pijpleidingviaduct is begin 2012 gestart.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ontwikkeling havengebied
59

Verslag Van het haVenbedrijf
1 Strategie
2 Klant
3 Ontwikkeling havengebied
4 Havenmeester
5 Omgeving
6 Ons bedrijf
Havenmeester
De (Rijks)Havenmeester van Rotterdam is verantwoordelijk voor een
veilige en efficiënte afwikkeling van de scheepvaart. Hiervoor voert
hij een groot aantal publiekrechtelijke taken uit. De bevoegdheden
zijn door verschillende overheden, zoals het Rijk en de gemeenten
Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen aan de Havenmeester
overgedragen. Op 1 juli 2011 heeft hij ook van de gemeente Dordrecht,
Zwijndrecht en Papendrecht de bevoegdheden overgedragen gekregen.
De Havenmeester handhaaft de nautische orde en wetgeving op het
gebied van milieu, veiligheid en havenbeveiliging. Tevens zorgt de (Rijks)
Havenmeester voor incidentbestrijding op het water. Dit gebeurt onder
andere met patrouillevaartuigen, het Havencoördinatiecentrum, de
radarposten, bruggen en sluizen en het uitvoeren van diverse soorten
inspecties op schepen en bij bedrijven.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
60

36.415
2008
39.000
37.000
35.000
33.000
31.000
29.000
27.000
25.000
2008
2008
33.352
2009
2009
34.404
2010
2010
33.681
2011
Turn Around Time Rotterdam in uren
Scheepsbewegingen
en nautische ongevallen
(Zeevaart)
90.000
86.000
82.000
78.000
74.000
70.000
Tankschepen
Droge bulk
General cargo
Volcontainer
Overige
5:02
5,02
4.1 4:90 Veiligheid 4,90 in de haven
2011
Scheepsbezoeken
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
4:78
4:66
4:54
4:42
4:30
4:18
230
200
170
140
110
80
2009 2010 2011
Scheepsbewegingen zeevaart
Nautische ongevallen
Norm Nautische ongevallen
4,78
4,66
4,54
Doelstellingen
4,42
De (Rijks)Havenmeester 4,30 zet zich in voor een efficiënte en veilige afwikkeling van de
scheepvaart. 4,18 In 2011 ontwikkelden we twee nieuwe KPI’s die deze doelstellingen
beter meten en stuurbaar maken. Vanaf 2012 meten we de efficiency met de
Nautische Efficiency Index (NEI) die een waardering geeft aan de mate waarin de
afwikkeling van de scheepvaart conform planning is verlopen. De Nautical Safety
Index (NSI) meet de nautische ongevallen afgezet tegen de verkeersintensiteit.
Hierdoor ontstaat een beeld van het relatieve nautische veiligheidsniveau.
Nautische veiligheid
Tankschepen
Droge bulk
General cargo
Volcontainer
Turn Around Time Rotterdam in uren
In een grote drukke haven met ruim 83.000 bewegingen van de zeevaart en een
veelvoud daarvan door binnenvaart zijn ongevallen onvermijdelijk. Daarom hanteren
wij een norm van 120 ongevallen. In 2011 hebben zich 131 nautische ongevallen
voorgedaan 93.000 waarvan 16 significant. Ten opzichte 230van
vorig jaar is dit 1 significant
ongeval meer. 82.000 Een nautisch ongeval is significant 200als
één of meerdere van de
volgende 71.000 factoren voorkomen: dodelijke of zwaargewonde 170 slachtoffers, grote
vaarweg­, 60.000 scheeps­, lading­ of milieuschade of 140 als er een volledige stremming
is geweest 49.000 van 1 uur of meer.
110
38.000
80
De 131 ongevallen 2005 betreffen 2006 2007 43 aanvaringen 2008 2009 met een object, 27 tros­ en ankerongevallen,
22 gevallen van aan de grond of in de kant lopen, 16 aanvaringen
tussen varende en aangemeerd Scheepsbewegingen liggende zeevaart schepen en 23 overige soorten ongevallen.
2008
2009
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
61
2006
2007
2008
Nautische ongevallen
Norm Nautische ongevallen
2010
2011
2009
90
86
82
78
74
70
2010
Overige
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
Scheepsbewegingen zeevaart
130
2
Norm N
Nautisc

Transportveiligheid
Gecoördineerd toezicht
Voor het behouden van het veiligheidsniveau is toezicht op de lading en ladinghandelingen
nodig. De (Rijks)Havenmeester voert inspecties en controles uit
en initieert corrigerende maatregelen. De landelijke programma’s “Vernieuwing
Toezicht” en het meerjaren programma “Rijksinspecties 2011­2014” richten zich op
samenwerking van toezichthouders. Toezichthouders zijn onder andere de Douane,
de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en Rijkswaterstaat. Binnen het domein
zeehavens is de (Rijks)Havenmeester aangewezen om het toezicht van verschillende
organisaties aan boord van zeeschepen in Rotterdam te coördineren. Tevens neemt
de (Rijks)Havenmeester deel aan het gecoördineerde toezicht binnen Front Office
Chemie Rijnmond en Binnenvaart Toezichtregio Rotterdam. Binnen bovengenoemde
trajecten werken we aan gezamenlijke planning, gegevensuitwisseling, gezamenlijke
risicoanalyse en gezamenlijk risicogestuurd en systeemtoezicht.
Safety and Environmental Index (SEI)
Met de Safety and Environmental Index (SEI) meet de (Rijks)Havenmeester in welke
mate aan boord van de scheepvaart regels op het gebied van veiligheid en milieu
worden nageleefd. Basis hiervoor zijn de bevindingen tijdens inspecties aan boord
en de systematische controle van naleving van wettelijke administratieve meldplichten
door rederijen en agenturen. De index bestaat uit drie streefwaarden voor
milieu, veiligheid en kwaliteit van meldingen. In 2011 scoort Havenbedrijf Rotterdam
een 7,8 in deze index, en daarmee is de norm van 8,3 niet gehaald. Deze lagere
score wordt veroorzaakt door veranderde regelgeving met betrekking tot biobrandstoffen.
Door veranderingen in de benamingen van biobrandstoffen correspondeerde
de lading niet met bijbehorende documenten met als gevolg lagere scores en
hercontroles. Vanaf 2012 wordt de SEI breder door toevoeging van inspecties
op de binnenvaart en inspectieresultaten van andere toezichthouders. Dit biedt
een nieuw inzicht in het naleveingsgedrag en veiligheidsniveau. Ook past het
binnen de rol van de (Rijks)Havenmeester als coördinerend toezichthouder binnen
het programma Vernieuwing Toezicht. De toevoeging van havenbrede inspectieresultaten
is een aanzet tot een haven­KPI.
Monitoring
Om gerichter te kunnen controleren vindt structurele monitoring plaats op het
nalevinggedrag van schepen en bedrijven. Hiervoor stellen we met andere toezichthouders
een gezamenlijke risicoanalyse op. In samenwerking met de Inspectie
Leefomgeving en Transport (ILT) ontwikkelen we gezamenlijke doelstellingen.
Daarnaast geven we inzicht in elkaars toezichtresultaten. Samen met andere
overheidsdiensten wordt gewerkt aan een gezamenlijke inspectieview. De inspectieview
is een virtueel dossier waarin inspecteurs informatie over inspectieobjecten
kunnen raadplegen. De verschillende risicoanalyses leveren naast elkaar een
(verenigd) risicoprofiel per object of groep op. Met deze aanpak beogen we goede
prestaties te belonen met minder toezicht en slechte prestaties te belasten met extra
inspecties.
Samen met ILT, Rijkswaterstaat en Havenbedrijf Amsterdam ondertekenden wij
in 2011 de eerste handhavingsconvenanten met bedrijven uit de binnenvaartsector.
De convenanten bevatten afspraken over de naleving van wet­ en regelgeving in
combinatie met een vermindering van de toezichtlast van overheidspartijen. Door
de convenanten kunnen ILT, Rijkswaterstaat en de havenbedrijven van Amsterdam
en Rotterdam hun toezicht effectiever en efficiënter inrichten en zich meer richten
op de grootste risico’s in de sector. Met deze aanpak stimuleren we zelfsturend
vermogen van bedrijven.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
62

Aantal waterverontreinigingen
2009
2010
2011
1990 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015 2020 2025
Referentie jaar Realisatie
Ambitie
300
250
200
150
100
50
0
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Kernramp in Japan
Vanaf april 2011 liet de (Rijks)Havenmeester het stralingsniveau van bezoekende
zeeschepen controleren die Japan, na de aardbeving en de daaropvolgende tsunami
en kernramp, bezocht hadden. In totaal werden 20 zeeschepen gecontroleerd.
De metingen vonden buiten het havengebied op zee plaats. Aan boord van de
gecontroleerde schepen werd in één geval verhoogde radioactiviteit gemeten.
De verhoogde radioactiviteit lag echter ver onder de gestelde veiligheidsgrens.
De douane verrichtte metingen aan individuele containers op de terminal. Hierbij
werden bij een beperkt aantal containers hogere waarden gemeten dan acceptabel.
Vanaf 1 juni 2011 staakte de (Rijks)Havenmeester het meten aan boord van
zeeschepen, nadat al een aantal weken geen besmetting meer was aangetroffen.
LNG­tankschip
In juni 2011 ontving Rotterdam bij de Gate terminal het eerste LNG­tankschip.
De divisie Havenmeester heeft de ontvangst en afhandeling van het schip extra
zorgvuldig voorbereid. Hierbij heeft de divisie veel samengewerkt met overheidsdiensten
en diverse LNG­, nautische en commerciële deskundigen.
Milieuveiligheid
Scheepsafvalstoffenbesluit
De (Rijks)Havenmeester is actief ter voorkoming van vervuiling door scheepsafval
vanuit de binnenvaart. Er is een landelijk Meld­ en Informatiepunt dat belegd is
bij het Havencoördinatiecentrum (HCC). Hier komen vragen en meldingen over
het Scheepsafvalstoffenbesluit binnen. Meer inhoudelijk specifieke vragen over
afvalstoffen worden doorgegeven aan de verantwoordelijke toezichthouder,
Rijkswaterstaat. Zo nodig spelen we deze vragen door aan andere overheidsdiensten.
Het blijkt dat voor zowel de binnenvaartbranche als de betrokken
toezichthouders het centrale Meld­ en Informatiepunt een toegevoegde waarde
heeft in de handhaving van het Scheepsafvalstoffenbesluit. Daarom is het Melden
Informatiepunt na de pilotperiode in 2010 in 2011 gecontinueerd.
Bunkeren en waterverontreinigingen
Bij bijvoorbeeld het bunkeren van olie en het overslaan van vloeistoffen kunnen
olie en/of chemicaliën in het water terechtkomen. Bij een dergelijk incident zorgt de
(Rijks)Havenmeester voor het indammen van de verontreiniging. Bij een onbekende
dader laat de (Rijks)Havenmeester de verontreiniging ruimen door het vervuilde
water, schepen of andere objecten te laten reinigen. In 2011 waren er 174 waterverontreinigingen,
dit is onder de norm van 250.
De (Rijks)Havenmeester beschouwt het opruimen van morsingsincidenten van groot
belang voor een vlotte, veilige en schone haven. Ter voorkoming van verhoging van
de Turn Around Time (TAT) door een vervuild schip (of vervuild object) en vervuiling
van het water en de waterbodem is een ruimingsorganisatie 7 x 24 uur beschikbaar.
Havenbedrijf Rotterdam Onzekerheidsmarge
N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
63
Effect maatregelen RCI
CO 2 uitstoot
2005
2006
2007
2008
2009
2010

Beveiligd
De Havenbeveiligingswet is van toepassing op terrorisme risicovolle objecten in
het havengebied. Dit kunnen zowel havenfaciliteiten als niet­havenfaciliteiten zijn.
In de rol van Port Security Officer ziet de (Rijks)Havenmeester toe op de naleving
van deze wet. Om te voldoen aan Europese wetgeving geeft de Port Security Officer
goedkeuring aan het beveiligingsplan van havenfaciliteiten en risicovolle objecten.
Ook organiseert hij het toezicht en treedt zonodig handhavend op. Door samenwerking
met Dordrecht zijn ook Zwijndrecht, Papendrecht en Alblasserdam
toegevoegd aan het werkgebied van de Port Security Officer. Het beveiligingsniveau
is volgens onze normen voldoende als de gemiddelde beoordeling een 7,1 scoort op
een schaal van 1 tot 10. Daar waar de beveiliging in het verleden als onvoldoende
werd beoordeeld, inspecteerden we frequenter. De bedrijven scoorden in 2011
gemiddeld een 7,2.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
64

36.415
2008
TAT Rotterdam vs Scheepsbezoeken
2008 - 2011
(Zeevaart)
39.000
37.000
35.000
33.000
31.000
29.000
27.000
25.000
90.000
86.000
82.000
78.000
74.000
70.000
2008
2008
33.352
2009
2009
34.404
2010
2010
33.681
2011
Scheepsbezoeken
Turn Around Time Rotterdam in uren
2009
2010
Tankschepen
Droge bulk
Scheepsbewegingen zeevaart
Nautische ongevallen
Norm Nautische ongevallen
General cargo
Volcontainer
4.2 Efficiënt scheepvaartverkeer
General cargo
Volcontainer
Overige
2011
2011
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
5:02
4:90
4:78
4:66
4:54
4:42
4:30
4:18
230
200
170
140
110
80
Scheepsbezoeken
In totaal vonden er in 2011 33.681 bezoeken van zeeschepen plaats.
Belangrijk voor de concurrentiepositie van de Rotterdamse Haven is een efficiënte
afwikkeling van 5,02scheepvaart.
De Turn Around Time Rotterdam (TAT Rotterdam)
Turn Around Time Rotterdam in uren
geeft een indicatie 4,90 van de gemiddelde vaartijd van zeeschepen met een lengte
van minstens 4,78 150 meter, gemeten vanaf zee tot aan de ligplaats en vice versa.
In 2011 streefden 4,66 we naar een gemiddelde TAT van 4 uur en 27 minuten.
4,54
4,42
De werkelijke verhoudingen van de aantallen schepen naar de gebieden Stad,
4,30
Botlek en Europoort lagen anders dan in de norm is aangenomen. Hierdoor is de
4,18
TAT in 2011 hoger uitgekomen dan de norm, op 4 uur en 36 minuten. Vanaf 2012
wordt de efficiency tot uitdrukking gebracht middels de Nautische Efficiency Index.
Nautisch beheer Dordrecht
Tankschepen
Droge bulk
Als gevolg van samenwerking met de gemeente Dordrecht heeft Havenbedrijf
Rotterdam vanaf 1 juli 2011 het nautisch beheer van de haven van Dordrecht
gevoerd. Hieronder vallen ook de havens van Zwijndrecht en Papendrecht.
Hiervoor wordt een vaartuig ingezet en drie nautische operationele medewerkers
zijn overgekomen naar Havenbedrijf Rotterdam.
Havenmeester Management Informatie Systeem
93.000
230
De (Rijks)Havenmeester 82.000
stelt het bezoek van het 200schip
centraal en heeft de ambitie
om coördinator 71.000 te worden van de nautische keten. 170 Om dit te bewerkstelligen willen
we meer informatie 60.000 uitwisselen met andere partijen. 140 Een belangrijke mijlpaal hierin
is de eerste 49.000 fase van de oplevering van het Havenmeester 110 Management Informatie
Systeem (HaMIS) 38.000 in 2011. Dit deel ondersteunt de 80 werkzaamheden van onze
inspecteurs. Door 2005 oplevering 2006 2007 van deze 2008eerste
2009tranche
worden inspectieresultaten
beter geregistreerd en zijn belangrijke stappen gezet om risicogestuurd toezicht
te ondersteunen. Scheepsbewegingen zeevaart
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
90
Scheepsbewegingen zeevaart 65
2006
2007
2008
Nautische ongevallen
Norm Nautische ongevallen
2009
86
82
78
2010
Overige
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
130
2
Norm N
Nautisc

Op 19 oktober 2011 heeft het Duitse instituut TüVIT het HaMIS systeem
gewaardeerd met de maximale score van vijf sterren. Het toont aan dat het
opgeleverde informatiesysteem kwalitatief goed is en daardoor softwaretechnisch
eenvoudig is te onderhouden en aan te passen.
Portbase - HaMIS - National Single Window
In 2010 is nieuwe EU regelgeving geïntroduceerd die van EU lidstaten verlangt dat
alle verplichte meldingen van de scheepvaart via één loket (een “maritime Single
Window”) moeten worden afgehandeld. Op nationaal niveau heeft dit inmiddels
geleid tot een gecoördineerde actie van drie departementen om de scope te
verbreden en een “Single Window Handel en Transport” te introduceren. Het Port
Community System (PCS) zou daar onderdeel van moeten uitmaken. Havenbedrijf
Rotterdam is hierbij betrokken om de transport en logistieke belangen in de haven te
borgen. De (Rijks)Havenmeester is hierbij betrokken omdat de informatieprocessen
voor de (Rijks)Havenmeester, waaronder HaMIS, afhankelijk worden van het
functioneren van de Maritieme Single Window.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Havenmeester
66

Verslag Van het haVenbedrijf
1 Strategie
2 Klant
3 Ontwikkeling havengebied
4 Havenmeester
5 Omgeving
6 Ons bedrijf
Omgeving
Hoe werkt Havenbedrijf Rotterdam samen met relevante stakeholders
zoals omwonenden, belangenorganisaties en overheden? En hoe
betrekken we de omgeving bij de ontwikkelingen in het havengebied?
Antwoord op deze vragen staat in dit hoofdstuk. Net als hoe we in
gesprek blijven met andere havens om ons heen. Onze omgeving heeft
belang bij een duurzame ontwikkeling van de haven en bij een gezonde
arbeidsmarkt. In dit hoofdstuk beschrijven we onze activiteiten op die
terreinen. Ook bespreken we hoe we samen met onze omgeving
antwoorden proberen te vinden op vraagstukken op het gebied van
ruimte, duurzaamheid en bereikbaarheid.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
67

5.1 Dialoog met de omgeving
Belang van dialoog
Veel stakeholders hebben invloed op het beleid en de visie van Havenbedrijf
Rotterdam. Bepaalde stakeholders hebben directe belangen bij concrete
ontwikkelingen in de haven. We kunnen niet iedereen tevreden stellen, maar
we geloven wel dat transparantie, eerlijkheid en respect voor verschillende gezichtspunten
de uitgangspunten zijn voor het onderhouden van goede relaties en bouwen
van vertrouwen.
Onze omgeving bestaat uit mensen en organisaties die onze activiteiten beïnvloeden
en die door onze activiteiten worden beïnvloed. Havenbedrijf Rotterdam onderscheidt
de volgende groepen: omwonenden, klanten, andere bedrijven in de haven,
medewerkers, overheden (Rijk, provincies en gemeenten), havenbeheerders,
brancheverenigingen en maatschappelijke belangenorganisaties. De dialoog
met omwonenden, klanten, andere havens en Europa komt hierna aan de orde.
Onze aanpak
Om binnen onze organisatie op professionele wijze met stakeholderbelangen
om te kunnen gaan, hanteren wij een gestructureerde aanpak. Deze gestructureerde
aanpak helpt ons bij het realiseren van de organisatiedoelen en een duurzame
relatie met de omgeving. De gestructureerde aanpak omvat onder meer het inzichtelijk
maken van standpunten en achterliggende belangen van stakeholders en het
ontwikkelen van competenties van collega’s om tot win­win situaties te komen.
Daarnaast moet de aanpak leiden tot beter afgewogen keuzes in projecten,
rekening houdend met belangen van verschillende stakeholders, waarmee
problemen gedurende het project worden voorkomen.
Wij investeren in relatieopbouw met onze stakeholders door de dialoog structureel
te voeren. Dit betekent dat we niet pas in gesprek gaan wanneer er een concrete
aanleiding is. In de volgende paragrafen volgt een overzicht van de stakeholders
met wie wij de dialoog zoeken.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
68

Dialoog met omwonenden
Havenbedrijf op tournee
Onder de naam “Havenbedrijf op tournee” organiseerden wij in maart en april 2011
elf informatiemarkten in diverse (deel)gemeentes in de directe omgeving van de
haven. In deze bijeenkomsten informeerden wij omwonenden over onder meer de
Havenvisie 2030, bereikbaarheid, Maasvlakte 2 en de economische ontwikkeling
van de haven. Ook luisterden wij naar wat de omwonenden te vertellen hadden.
Omwonenden stelden vooral vragen over hun woonklimaat vanuit het oogpunt van
veiligheid, geluid en bereikbaarheid. Met de informatiemarkten wisten we ruim 800
omwonenden te bereiken. In het voorjaar van 2013 gaan wij opnieuw “op tournee”.
In september 2011 vond de 34e editie van de jaarlijkse Wereldhavendagen plaats.
Het thema was “100 jaar Chinezen in Rotterdam” en het evenement werd goed
bezocht.
Hinder en Veiligheid
Havenbedrijf Rotterdam heeft ook in 2011 deelgenomen aan bijeenkomsten
van diverse platforms Hinder & Veiligheid in de regio. Hier vindt vooral informatieoverdracht
plaats tussen bedrijven, bewoners en Havenbedrijf Rotterdam.
Ook is er in 2011 een uitvoeringsprogramma opgesteld naar aanleiding van
een convenant die we met de gemeente Westvoorne in 2010 hebben afgesloten.
Dit uitvoeringsprogramma heeft betrekking op onderwerpen als geluid, luchtkwaliteit
en groenvoorziening.
Dialoog met klanten
Havenbedrijf Rotterdam is continu in dialoog met haar klanten via de business
managers. Daarnaast organiseerden we in juni 2011 voor de vierde keer op rij vier
sessies van “(Dial)Oog op de Haven” voor onze klanten. Met deze jaarlijkse sessies
beogen wij de persoonlijke relatie van de Directie met onze klanten te versterken
en thema’s die belangrijk zijn voor onze klanten te bespreken. Per sessie ontvingen
wij ongeveer 24 klanten. Onderwerp van gesprek waren onder meer de Havenvisie
2030, bereikaarheid van de haven, de Nieuwe Westelijke Oeververbinding, Coolport
en onze samenwerking met de haven van Antwerpen.
Dialoog met andere havens
Binnen Nederland komt havensamenwerking op een steeds hoger schaalniveau
tot stand. Het Rijk hecht veel waarde aan samenwerking tussen zeehavens, om bij
een minimaal beslag op ruimte en middelen via samenwerking en specialisatie een
groeiende goederenstroom verantwoord te kunnen accommoderen. Havenbedrijf
Rotterdam werkt aan havensamenwerking op korte en lange termijn tussen
Rotterdam, Dordrecht, Moerdijk, Amsterdam en Zeeland.
• Vanaf 1 juli 2011 verzorgen wij voor Dordrecht het nautisch beheer. Het overige
beheer, de exploitatie en de ontwikkeling van de haven van Dordrecht wordt naar
verwachting medio 2013 aan Havenbedrijf Rotterdam overgedragen. Dit is afhankelijk
van de afronding van de overeengekomen geluidhersteltrajecten. In 2011 startten
wij met Dordrecht een aantal projecten op om tot optimale invulling te komen voor
beschikbare ruimte in Dordrecht.
• Met het Havenschap Moerdijk en Zeeland Seaports werkten we aan het opstellen en
accorderen van een tweetal Letters of Intent en aan het versterken van de pijpleidinginfrastructuur
ter bevordering van het chemisch cluster.
• De havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam werken op projectbasis samen in de
exploitatie van de Betuweroute (Keyrail) en ICT­infrastructuur voor uitwisseling van informatie
over logistiek (Portbase). Portbase en Keyrail zijn gezamenlijke deelnemingen
van Havenbedrijf Rotterdam en Amsterdam (zie jaarrekening voor meer informatie).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
69

• De Nationale Havenraad (NHR) is door het beëindigen van de financiering door
het Ministerie van Infrastructuur & Milieu per 1 januari 2012 opgeheven. Havenbedrijf
Rotterdam heeft voorgesteld om samen met de grote zeehavenbeheerders in
Nederland een brancheorganisatie op te zetten voor de onderlinge afstemming
van beleidszaken en om als aanspreekpunt voor het Rijk te kunnen functioneren.
Wij werken ook nauw samen met havens buiten Nederland. Voor een overzicht van
onze buitenlandse deelnemingen en global strategic partnerships wordt verwezen
naar paragraaf 2.8. Onze samenwerking met de Vlaamse havens en overheden
loopt via het zogenaamde Delta­overleg en Zeehaven­overleg. Met de haven van
Antwerpen sloten wij in 2011 een overeenkomst voor de mogelijke aanleg van
een pijpleidingentracé (zie paragraaf 3.7).
Havenbedrijf Rotterdam heeft mogelijk interesse om de aandelen van de Duitse
regering in de Duisburger Hafen AG over te nemen als de regering besluit tot
verkoop van haar eenderde deel. Dit zou kunnen gebeuren in samenwerking met
Havenbedrijf Antwerpen. Vooralsnog wordt de voortgang van het verkoopproces
besproken tussen de verschillende betrokken Duitse overheden. In de tussentijd zijn
wij bezig om op operationeel niveau de banden en de samenwerking met Duisport
aan te halen, gezien het belang van Duisburg voor Rotterdam en vice versa.
Dialoog met Europa
Trans­Europese Netwerken voor Transport
Havens worden beïnvloed door beleid van de Europese Unie (EU) over havens,
energie, klimaat, milieu en veiligheid. Andersom zijn havens van belang voor de
Europese markt. Wij kijken daarom niet alleen naar wat Europa betekent voor de
haven, maar ook naar wat de haven betekent voor Europa. Dit vertaalden wij in 2009
in de Europese agenda voor 2009­2014 ‘Samen Werken aan Europa’. Deze agenda
is leidend voor onze strategie in Europa. Vooral de Trans­Europese Netwerken
voor Transport (TEN­T) en het transportbeleid van de EU hebben onze aandacht.
Het versterken van onze rol bij de ontwikkeling van relevante achterlandcorridors
en de hubfunctie van zeehavens staan daarbij centraal. Eind 2011 zijn twee nieuwe
voorstellen voor de herziening van TEN­T gepubliceerd. Daarin staan voor het
eerst zeehavens centraal in het te ontwikkelen kernnetwerk van vrachtcorridors.
Door de uitgestelde publicatie van de TEN­T voorstellen in 2011, zal besluitvorming
in Europees Parlement en de Raad in 2012 plaatsvinden. Verder is begin 2011 bijna
€ 1,5 miljoen uit het zogenoemde TEN­T­programma beschikbaar gesteld voor de
voorbereidingsfase van de uitbreiding van het spoor emplacement Maasvlakte West.
Naast het belang van Europa voor multimodale achterlandverbindingen, bepaalt
Europa in grote mate de kaders voor emissies voor industrie en transport. Daarbij
speelde de herziening voor de ‘Zwavelrichtlijn’ in 2011 een belangrijke rol.
Europees netwerk gas/LNG
Voor Rotterdam Energy Port, hebben we in 2011 het Europese beleidslandschap
voor energie in kaart laten brengen. Aan de hand daarvan zijn er al in 2011
prioriteiten gesteld voor verdere actie. Dit heeft geleid tot de verdere ontwikkeling
van het Europese netwerk op het gebied van gas/LNG en Biobased Industry. Ook
heeft dit geleid tot Europese samenwerking aan de ontwikkeling van “small scale
LNG” in de Rotterdamse haven.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
70

Noordrijn­Westfalen
Rotterdam is voor de Duitse deelstaat Noordrijn­Westfalen (NRW) een belangrijke
zeehaven. Een groot deel van de Rotterdamse overslag is bestemd voor NRW
of gaat via NRW verder het achterland in. Eind 2011 organiseerden wij met
de verkeersminister van NRW een ‘parlamentarischer Abend’ in Berlijn. Hier
presenteerden Havenbedrijf Rotterdam en de deelstaat NRW zich aan Duitse politiek
en bedrijfsleven. Het accent lag op de goede, logistieke verbinding tussen Rotterdam
en NRW en het belang van deze verbinding voor heel Duitsland. In augustus en
september 2011 waren de verkeersminister en de verkeerscommissie uit de Landtag
van NRW te gast in Rotterdam. Toen presenteerden wij de Havenvisie 2030 die ook
invloed heeft op NRW. Maar omgekeerd zijn ontwikkelingen in NRW en Duitsland ook
bepalend voor onze ambities tot 2030. Voorbeelden zijn de verplaatsing van delen
van de productie van staal en chemie naar overzee, de beweging van de raffinage
richting kust en de gevolgen van de ‘Energiewende’in Duitsland, zoals meer kolenstook
op middellange termijn in combinatie met CO ­ambities.
2
Havenbedrijf Rotterdam beperkt zich niet alleen tot NRW. We werken ook aan
invloed op Bondsniveau, in Berlijn. Daar worden de langetermijn beslissingen
genomen over mobiliteit en infrastructuur, zoals het uitbreiden van spoorcapaciteit
of financiering van modaliteiten. In 2011 was Bundesverkehrsminister Ramsauer
bij ons te gast.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
71

2009
2010
CO 2 -uitstoot regio Rotterdam
In mTon
5.2 Rotterdam Climate Initiative
2011
1990 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015 2020 2025
Referentie jaar Realisatie
Ambitie
Onzekerheidsmarge
Effect maatregelen RCI
CO 2 uitstoot
Doel 2025
300
250
200
150
100
50
0
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Doelstellingen
In 2007 hebben wij samen met de gemeente Rotterdam, DCMR Milieudienst
Rijnmond en Deltalinqs het Rotterdam Climate Initiative opgericht. RCI maakt deel
uit van de C40 Climate Leadership Group, een groep wereldsteden die het voortouw
neemt in de aanpak van klimaatverandering. De regio Rotterdam heeft een significante
CO ­uitstoot: 16% van de Nederlandse CO ­uitstoot vindt plaats in de regio
2 2
Rotterdam. Het RCI heeft als doelstellingen: vijftig procent minder CO ­uitstoot in de
2
regio Rotterdam in 2025 ten opzichte van 1990, anticiperen op klimaatverandering
en versterking van de Rotterdamse economie. Om deze doelstellingen te realiseren
zetten we maximaal in op efficiënter omgaan met energie. Daarnaast stimuleren we
het gebruik van duurzame energie (biomassa, zon, wind). Een belangrijk deel van de
beoogde CO ­reductie moet daarnaast plaatsvinden door afvang en opslag van de
2
CO ­uitstoot van energiebedrijven en industrie. Ook hergebruik moet tot CO ­reductie
2 2
leiden. Door de benodigde voorzieningen voor CO ­transport te realiseren, kan
2
Rotterdam zich ontwikkelen tot een CO ­hub. 2
Uitdagende weg
In 1990 was de CO ­uitstoot van de regio Rotterdam 24 Mton. De doelstelling van
2
halvering van de uitstoot ten opzichte van 1990 betekent dus een reductie van de
CO ­uitstoot tot 12 Mton in 2025. In een scenario waarbij er geen werk wordt
2
gemaakt van vermindering van de CO ­uitstoot schat DCMR de uitstoot op 46 Mton
2
in 2025. Om in 2025 op de helft van de CO ­uitstoot van 1990 uit te komen moet er
2
dus in dat jaar 34 Mton uitstoot vermeden worden.
Het pad daarheen verloopt grillig. De verwachting is dat de CO ­uitstoot eerst
2
2005 2006 2007 2008 2009 2010
nog zal stijgen, door realisatie van nieuwe energiecentrales en twee waterstoffabrieken
en door toenemende bedrijvigheid rond Maasvlakte 2. In 2015 stijgt
de uitstoot naar verwachting tot circa 35 Mton, ondanks het pakket van maatregelen
van vier megaton. Na 2015 wordt het effect van de maatregelen groter: de
CO ­uitstoot zal in 2020 naar verwachting kunnen worden teruggebracht tot
2
24 Mton en in 2025 tot 12 Mton.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
72

Speerpunten
Voor de periode 2011­2014 formuleerden we samen met onze RCI­partners vier
speerpunten. Om deze speerpunten te ondersteunen werken we continu aan
draagvlak en betrokkenheid bij bevolking en bedrijfsleven.
De speerpunten voor het havengebied zijn:
• energie­efficiency in het bedrijfsleven, door hergebruik restwarmte en stoom
• opwekking en gebruik hernieuwbare energie zoals biomassa, biobrandstoffen,
wind en zon
• CO ­afvang, transport en opslag
2
• duurzame mobiliteit
Resultaten in 2011
Binnen het RCI neemt Havenbedrijf Rotterdam voor de haven de rol aan van
aanjager van nieuwe ontwikkelingen en initiatiefnemer en begeleider bij onderzoeken,
bijvoorbeeld op het gebied van bevordering van duurzame energie.
Daarnaast maakt Havenbedrijf Rotterdam in zijn rol van beheerder van het
havengebied initiatieven van het RCI mogelijk.
De belangrijkste projecten in 2011 die mede door het RCI zijn ondersteund zijn
de volgende:
• De start van twee biobrandstoffabrieken (Neste Oil en Abengoa) in de Rotterdamse
haven
• De opening van Gate LNG­terminal op de Maasvlakte leidt naar verwachting tot
meerdere initiatieven voor small scale LNG in het transport wat leidt tot een lagere
CO ­uitstoot en betere luchtkwaliteit
2
• Een pilot project waarbij biodiesel van Neste Oil als brandstof voor één van onze
patrouillevaartuigen wordt gebruikt
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
73

5.3 Innovatie
Onderzoek en innovatie
Vraagstukken op het gebied van ruimte, duurzaamheid en bereikbaarheid zijn
veelomvattend. Vaak zijn conventionele oplossingen hiervoor niet toereikend. Met
onderzoek en innovatie beogen wij vernieuwing in gang te zetten en leiderschap te
tonen. Hierdoor kan de haven uitdagingen voor de toekomst op een slimme manier
oppakken en vertalen naar onderzoeksprojecten, proefprojecten en concrete
innovaties. Wij zien steeds meer dat systeem­ en proces­innovatie (soms ook sociale
innovaties genoemd) belangrijker worden dan alleen technologische innovaties. Voor
onderzoek en innovatie werkt Havenbedrijf Rotterdam samen met universiteiten,
bedrijven en andere partners.
Ontwikkelingen in 2011
Vernieuwing omgevingsrecht havengebied
Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met het Rijk, de provincie Zuid­Holland,
de gemeente Rotterdam en de DCMR om een beter concept voor het omgevingsrecht
voor het havengebied te ontwikkelen. De kern van het concept is om voor het
havengebied te komen tot één plan. Dit plan stelt enerzijds regels aan de ruimtelijke
ontwikkelingen (het ruimtelijke kader). Anderzijds bevat het regels voor de inrichtingen,
de verdeling van de milieugebruiksruimte en het beheer daarvan (het milieukader).
Alle bestemmingsplannen en vergunningen met bijbehorende procedures en
onderzoekslasten worden zoveel mogelijk vervangen door dit plan. Hiermee beogen
we de toenemende complexiteit bij de onderzoeken voor bestemmingsplannen en
vergunningverlening te reduceren en de doorlooptijd van besluitvorming te verkorten.
Innovation Dock
De bedrijvenhal Innovation Dock is een onderdeel van het RDM Campus concept
en biedt bedrijfsruimte aan innovatieve bedrijven en initiatieven in de maakindustrie.
Sinds eind 2009 participeert Havenbedrijf Rotterdam in de campus samen met
Hogeschool Rotterdam en het Albeda College. Innovation Dock richt zich op
bedrijven in de Maritieme & Offshore industrie, (E­)Mobility, Bouwkunde en Productontwikkeling.
In 2011 vestigden nieuwe bedrijven zich in de hal van Innovation Dock.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
74

Plant One
De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) opende in 2011
Plant One, een nieuwe testfaciliteit voor duurzame procestechnologie. Met deze
faciliteit wordt het gat gevuld tussen laboratorium en daadwerkelijke productie.
Procesverbeteringen die op laboratoriumschaal veelbelovend zijn, kunnen hier
worden getest en ontwikkeld voor industriële toepassing. De eerste pilots zijn
inmiddels bij Plant One verwelkomd. Zo heeft ECN een testopstelling geplaatst
van een alternatieve destillatie voor de procesindustrie en is TNO bezig met de
voorbereidingen voor een installatie die CO uit de omgevingslucht haalt. Plant
2
One is een initiatief van het Rotterdam Climate Initiative, Havenbedrijf Rotterdam,
Deltalinqs en TNO. De start is mede mogelijk gemaakt door subsidies van de
gemeente Rotterdam, de provincie Zuid­Holland en het Ministerie van Economische
Zaken, Landbouw en Innovatie.
InlandLinks
Het project InlandLinks is voortgekomen uit de ideeënwedstrijd van Havenbedrijf
Rotterdam (PortIdea). InlandLinks is een digitaal platform waarop inland container
terminals in kaart zijn gebracht. InlandLinks wordt verder toegelicht in paragraaf 3.4.
Samenwerking
Wij zijn actief in samenwerkingsverbanden met de Technische Universiteit (TU) Delft
(Port Research Center) en de Erasmus Universiteit Rotterdam (Erasmus SmartPort).
In lijn met de meerjarige overeenkomsten met deze twee universiteiten zijn in 2011
drie nieuwe hoogleraren gestart. Eén van deze hoogleraren is Tiedo Vellinga, die
werkzaam is bij Havenbedrijf Rotterdam. Hij is per 1 januari 2011 benoemd tot
hoogleraar Havens en Scheepvaartwegen aan de faculteit Civiele Techniek en
Geowetenschappen van de TU Delft.
Met het hoger beroepsonderwijs (HBO) lopen meerdere grootschalige projecten,
zoals HBO in de haven en het Lectoraat Ideale Haven. Uit deze samenwerkingsverbanden
volgde in 2011 het project Pressure Cooker, waarbij 48 studenten en
12 professionals uit de haven een week lang ideeën hebben ontwikkeld voor de
haven van 2030.
Via deze samenwerkingsverbanden werken wij ook samen met andere universiteiten
in binnen­ en buitenland, zoals de Universiteit van Antwerpen en het SISI in Shanghai.
Met het Dutch Institute for Advanced Logistics (DINALOG) werken we steeds
intensiever samen in onderzoeksprojecten. De strategische samenwerking met
multinational General Electrics leidde tot de start van diverse voorstudies rond Smart
Grid, Syngas en nieuwe vormen van walstroom. Verder werkte de projectorganisatie
Maasvlakte 2 samen met het nationale onderzoeksprogramma Next Generation
Infrastructures. Deze samenwerking heeft geleid tot zes nieuwe projecten waarbij
wetenschappelijke kennis wordt toegepast op Maasvlakte 2.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
75

5.4 Arbeidsmarkt en onderwijs
Ambitie 2030
Het hebben en houden van voldoende, juist opgeleid personeel, is een gezamenlijke
opgave van bedrijfsleven, overheid en Havenbedrijf Rotterdam. In de Havenvisie
2030 is de ambitie neergelegd dat bedrijven in de haven in 2030 op alle niveaus aan
goed gekwalificeerd personeel kunnen komen. In 2030 moet werken in de haven
populair zijn en moeten onderwijs en havenbedrijfsleven goed op elkaar aansluiten.
Dit is een stevige uitdaging. Want ondanks de groeiende behoefte aan personeel,
krimpt de beroepsbevolking en is (met name technisch) personeel lastig te vinden.
Om de ambitie voor 2030 waar te kunnen maken, formuleert de Havenvisie 2030
vier uitdagingen:
1 In­ en uitstroom technisch en logistiek opleidingen vergroten.
2 Jongeren interesseren voor de haven.
3 Ontwikkelen modern personeelsbeleid.
4 Versterken voorzieningen in de haven.
Onze bijdrage
Onze bijdrage op het gebied van arbeidsmarkt en onderwijs stond in 2011 vooral in
het teken van het benaderen en interesseren van jongeren in de regio Rotterdam
voor (werken in) de haven. Hiervoor hebben we in 2011 bijvoorbeeld de volgende
activiteiten ontplooid:
• Uitbreiding van het reeds bestaande havenlesprogramma van VMBO­ naar HAVOniveau
in samenwerking met Nederland Maritiem Land, het Educatief Informatie
Centrum (EIC) en Stichting LMC Voortgezet Onderwijs. Met het havenlesprogramma
worden scholieren voorgelicht over werken in de haven en havengerelateerde vervolgopleidingen.
• Uitbreiding van het programma ‘Lectoraat Ideale haven’. Naast onze samenwerking
met de Hogeschool Rotterdam, werken we sinds 2011 ook samen met de hogescholen
INHolland en het Scheepvaart Transport College (STC). Het Lectoraat wil een
verbinding leggen tussen de haven en de studierichting van studenten en hun
op die manier enthousiast maken over werken in de haven.
• Geven van gastcolleges door Havenbedrijf Rotterdam in 2011 op verschillende
scholen in de regio en op verschillende niveaus.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
76

In 2011 droegen we bovendien nog bij aan:
• De ontwikkeling van de kinder TV­serie ‘Naranjina en de Kadekapers’ die zich afspeelt
in de Rotterdamse haven. Het idee is om kinderen via amusement kennis te laten
maken met de haven.
• Het promotieplan voor techniek en de mainport van KMR (Kennisinfrastructuur
Mainport Rotterdam).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Omgeving
77

Verslag Van het haVenbedrijf
1 Strategie
2 Klant
3 Ontwikkeling havengebied
4 Havenmeester
5 Omgeving
6 Ons bedrijf
Ons bedrijf
Hoe ziet de organisatie van Havenbedrijf Rotterdam eruit? Hoe is de
Corporate Governance en bedrijfsvoering ingericht en welke plaats
nemen duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid daar in?
Antwoord op deze vragen staat in dit hoofdstuk. Net als de strategische,
maar ook operationele risico’s die ons bedrijf loopt. In dit hoofdstuk
beschrijven we ook hoe onze medewerkers samen werken aan
wereldklasse en welke financiële resultaten we in 2011 hebben geboekt.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
78

Havenbedrijf
Bedrijfsvoering
Bedrijvigheid
Haven- en industriecomplex
6.1 Bedrijfsvoering
Keten
Invloed hoog Invloed redelijk Invloed beperkt
Effect beperkt Effect redelijk Effect hoog
Organisatiestructuur
Havenbedrijf Rotterdam is een niet­beursgenoteerde naamloze vennootschap.
Havenbedrijf Rotterdam voldoet aan de eisen die de wet stelt voor een ’grote’
vennootschap. Sinds 21 juli 2008 is een verlicht structuurregime van toepassing
op Havenbedrijf Rotterdam. Dit betekent o.a. dat de Algemene Vergadering
van Aandeelhouders bevoegdheden heeft bij het benoemen en ontslaan van
bestuurders.
De Algemene Directie heeft de dagelijkse leiding over de onderneming. De
onafhankelijke Raad van Commissarissen houdt toezicht op de Algemene Directie
en de gang van zaken in de onderneming. De beide aandeelhouders gemeente
Rotterdam (circa 70%) en het Rijk (circa 30%) oefenen invloed uit op de vennootschap
door middel van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De
bevoegdheden van de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering
van Aandeelhouders zijn vastgelegd in de wet en de statuten. Het meest recente
organogram van Havenbedrijf Rotterdam is te vinden op de website
(http://www.portofrotterdam.com).
Duurzame bedrijfsvoering
Onze invloed
Havenbedrijf Rotterdam kan op het gebied van duurzaamheid op drie manieren
invloed uitoefenen: op de keten, op het havengebied en op de eigen bedrijfsvoering.
Onze invloed en het effect daarvan op onze omgeving en het milieu variëren per
gebied. Onze invloed op de keten en op het havengebied is relatief beperkt en staat
beschreven in de hoofdstukken 2 t/m 5. In de komende paragraaf beschrijven wij
onze inzet op een duurzame bedrijfsvoering van onze organisatie. Onze invloed
daarop is groot maar de impact op onze omgeving is beperkt.
CO ­footprint 2010 – 2011
2
Havenbedrijf Rotterdam zet in op een duurzame bedrijfsvoering. In het Ondernemingsplan
2011 – 2015 hebben we ons tot doel gesteld de CO ­uitstoot in
2
de periode 2011­2015 met 10% te verkleinen. Dit komt neer op een jaarlijkse
reductie van 2% vanaf 2011. Verder hebben wij als doelstelling om vanaf 2011
CO ­neutraal te zijn.
2
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
79

CO 2 Footprint Havenbedrijf Rotterdam
in Kton
20
16
12
8
4
0
2007
15,5
2008
2008
14,4
2009
9,8
2010
9,3
2011
Scope 1: Direct emissions
Scope 2: Energy indirect emissions
Scope 3: Other indirect emissions
2009
2010
De jaarlijkse rapportage over de CO 2 ­footprint geeft de CO 2 ­uitstoot weer van
onze bedrijfsvoering. De footprint is gebaseerd op de ISO 14064­standaard die de
scope­indeling van het Greenhouse Gas protocol hanteert. In dit jaarverslag wordt
over de CO ­footprint van eigen bedrijfsvoering over 2010 en 2011 gerapporteerd.
2
De totale CO ­footprint van 2010 bedraagt afgerond 9,8 kton. In 2011 komen we
2
uit op afgerond 9,3 kTon. Een reductie van 6% binnen een jaar.
In de CO ­footprint van 2010 en 2011 is onderscheid gemaakt tussen drie scopes:
2
• Scope 1 omvat de directe emissies veroorzaakt door het verbruik van brandstoffen.
Hieronder valt het brandstofverbruik van leaseauto’s en operationele voertuigen en
schepen en gasverbruik van gebouwen waarvan we eigenaar zijn en die we huren.
• Scope 2 omvat de indirecte emissies gerelateerd aan energie­ en stadswarmte
verbruik. Hieronder valt het energieverbruik van operaties en objecten in beheer bij
Havenbedrijf Rotterdam (bijvoorbeeld bruggen, verlichting van gebouwen en publieke
verlichting). Verder bestaat scope 2 uit het elektriciteitsverbruik en stadsverwarming
van gehuurde kantoren;
• Scope 3 omvat de CO ­uitstoot veroorzaakt door zakenvluchten en woon­werkverkeer
2
van medewerkers.
20
16
12
8
4
0
Voorheen namen we in scope 3 ook de aanleg van kademuren, wegen, Maasvlakte 2
en onderhoudsbaggeren mee. Vanaf 2010 doen we dat niet meer. Dit vanwege onze
beperkte invloed op deze activiteiten, de fluctuaties per jaar (afhankelijk van de
marktvraag) en natuurlijke factoren zoals rivierafvoer, waardoor we meer of minder
moeten baggeren.
De initiële reductiedoelstelling betrof een afname van 35% van de eigen
CO ­footprint in 2012 ten opzichte van het ijkjaar 2007 en klimaatneutraliteit in 2012.
2
In het Ondernemingsplan 2011 ­ 2015 is deze doelstelling vervangen door een
reductie van 10% in de periode 2011­2015. Deze nieuwe doelstelling is ambiteuzer
dan de initiële doelstelling.
Resultaten CO ­footprint 2008­2011
2
In de volgende tabel is de CO ­footprint, onderverdeeld in scopes, voor de periode
2
Scope 1: Scope 2:
Scope 3:
2008­2011 weergegeven. Tussen haakjes staat de CO ­footprint volgens de oude
2
Directe emissies Energie indirecte emissies Overige indirecte emissies
scope­indeling weergegeven.
Duurzame bedrijfsvoering
2008
20
16 2009 2010 2011
Scope 1 9.0
12
8 8.0 6.8 6,4
Scope 2 4,2 4 4.0 0,7 0,4
Scope 3
2011
2,3 (15,9) 0 2,4 (15,9)
2007
2008 2009
2,4 (17,4)
2010 2011
2,4 (*)
TOTAAL 15,5 (29,1) 14,4 (27,9) 9,8 (24,8) 9,3 (**)
* Hiervan is 0,4 kTon gecompenseerd door klimaatneutraal vliegen.
** Resteert 8,9 kTon CO -neutraal opgave over 2011.
2
Scope 1: Direct emissions
Scope 2: Energy indirect emissions
Scope 3: Other indirect emissions
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
80

Toelichting CO 2 footprint­2011
De daling van de CO 2 ­uitstoot (­5%) binnen scope 1 in 2011 ten opzichte van 2010
wordt veroorzaakt door:
• daling van het brandstofverbruik van operationele schepen (­5%). Eind 2011 heeft
een schip bij wijze van proef op biodiesel gevaren. Dit levert volgens de leverancier
een CO ­reductie van 67% ten opzichte van conventionele brandstof op.
2
• vergroening van het gasverbruik van gehuurde gebouwen; het gasverbruik nam echter
met 30% toe.
De daling van de CO ­uitstoot (­41%) binnen scope 2 in 2011 ten opzichte van 2010
2
wordt veroorzaakt doordat het elektraverbruik van gehuurde gebouwen nu voor
100% duurzaam is. Daarnaast is het gebruik van stadswarmte met 35% afgenomen.
De scope 3 CO ­uitstoot is in 2011 iets toegenomen ten opzichte van 2010.
2
Dit komt door een stijging van het aantal vliegreizen binnen Europa. Intercontinentale
vluchten zijn daarentegen afgenomen. In 2011 zijn met terugwerkende kracht
de emissies van vliegreizen (419 ton CO ) CO ­neutraal gemaakt door integratie
2 2
in de ticketkosten. De resterende CO ­uitstoot uit 2010 (9,8 kTon) en 2011
2
(9,3­0,4=8,9 kTon) compenseren we met de aankoop van toonaangevende
“Gold­Standard emissierechten”.
Duurzame inkoop en aanbesteding
Duurzaamheidseisen
Ook bij het inkopen van goederen, werken en diensten richten we ons op de bijdrage
die we kunnen leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit en het klimaat.
Vanaf 1 januari 2011 stellen wij duurzaamheideisen bij de uitgaande vraag bij
investeringen en onderhoud. Hierbij stellen wij emissie­eisen aan voertuigen en
werktuigen en stellen wij duurzaamheideisen aan hout­ en smeermiddelen. De
marktpartijen worden uitgedaagd in gunningcriteria om de transporten te reduceren.
Ook stimuleren we marktpartijen buiten de spits te vervoeren en/of gebruik te maken
van vervoer over water.
Voorbeelden van aanbestedingen waarbij duurzaamheidsaspecten zijn opgenomen
zijn:
• Aanpassen van de bouwlogistiek waarbij bij vervoer in de spits op de A15 wordt
vermeden en het aantal transporten wordt verminderd
• Het stellen van milieueisen aan de inzet van materieel naar en op de werkplaats
• Het stimuleren van vervoer over water
• Het stellen van eisen aan het hergebruik van vrijkomend materiaal
• Het duurzaam ontwerpen van constructies
Ketenverantwoordelijkheid
In 2010 heeft de arbeidsinspectie in het kader van de Wet arbeid vreemdelingen
(Wav) controles uitgevoerd aan boord van twee baggerschepen van de aannemerscombinatie
PUMA, die Maasvlakte 2 aanlegt. Bij deze controles is van 35 bemanningsleden
vastgesteld dat zij niet beschikten over tewerkstellingsvergunningen. De
werkgever van deze bemanningsleden kan een bestuurlijke boete worden opgelegd.
De Wav hanteert een ruim werkgeversbegrip, waaronder ook opdrachtgevers kunnen
vallen. In juni 2011 is door de arbeidsinspectie een boeterapport opgemaakt, waarin
de overtreding(en) staan opgenomen die volgens de arbeidsinspectie zouden zijn
begaan. Als één van de zeven opdrachtgevers heeft Havenbedrijf Rotterdam begin
2012 de formele vooraankondiging van een boete toegezonden gekregen. Wij
zijn van mening dat de wettelijke grondslag voor deze boete ontbreekt. Daarom
onderzoeken wij de mogelijkheid om hiertegen rechtsmiddelen aan te wenden.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
81

Maatschappelijke betrokkenheid
Havenbedrijf Rotterdam wil een maatschappelijk betrokken onderneming zijn.
Betrokkenheid bij onze omgeving is belangrijk om te kunnen inspelen op behoeftes
van de omgeving, om draagvlak te creëren en om mensen kennis te laten maken
met ons bedrijf en de haven als een aantrekkelijke woon­ werkomgeving. Ook
vinden wij het belangrijk om de kennis en kunde van onze medewerkers beschik baar
te stellen aan havens in minder ontwikkelde landen. Een voorbeeld is Senegal, waar
we meer economische ontwikkeling mogelijk willen maken. In 2009 tekenden we
een overeenkomst met de OMVS (Organisation pour la Mise en Valeur du fleuve
Sénégal) voor functionele ondersteuning bij het bevaarbaar maken van de rivier
de Senegal en het ontwikkelen van de haven van Saint Louis. Ook in 2011 stuurden
wij vier specialisten van Havenbedrijf Rotterdam die gedurende twee weken ter
plaatse specifieke onderzoeksopdrachten uitvoerden.
Havenbedrijf Rotterdam waardeert het als medewerkers zich actief opstellen in
de samenleving. Om dit te onderstrepen beloont Havenbedrijf Rotterdam jaarlijks
vijftien voordrachten van medewerkers voor hun vereniging of stichting met een
bedrag van individueel €1.000. De vereniging moet actief zijn op cultureel, sportief
of sociaal­maatschappelijk gebied.
Het jongerennetwerk ‘Jong Havenbedrijf Rotterdam’ (Jong HbR) ondersteunde in
2011 op vrijwillige basis voor de tweede keer de Sinterklaasintocht van Rotterdam.
Vijftien jonge medewerkers van Havenbedrijf Rotterdam begeleidden aan boord
van de schepen de Abel Tasman en de Majesteit circa 300 zieke en gehandicapte
kinderen. Andere vrijwilligersactiviteiten van Jong HbR in 2011 zijn deelname aan
een benefietdiner van UNICEF en ondersteuning aan het project Schoenmaatjes
van de Stichting Edukans.
De (Rijks)Havenmeester heeft kerstpakketten uitgedeeld aan bemanningsleden van
diverse kettingschepen die noodgedwongen aan boord kerst moeten vieren. Kettingschepen
zijn schepen die om juridische, operationele of economische redenen de
haven niet mogen verlaten.
Sponsoring
Havenbedrijf Rotterdam ondersteunt zowel financieel als materieel (met goederen,
diensten of mankracht) uiteenlopende organisaties en evenementen. Ons hoofdmotief
is het onder de aandacht brengen van ons bedrijf en de haven als geheel.
Voor geringe donaties aan lokale projecten is in samenwerking met het havenbedrijfsleven
(Deltalinqs) het Deltaport Donatiefonds opgezet (zie ook
www.deltaportdonatiefonds.nl). Jaarlijks ondersteunt het fonds sportieve,
sociale, recreatieve en culturele activiteiten in de regio.
Andere organisaties die wij ondersteunen zijn de Stichting Wereldhavendagen
(http://www.wereldhavendagen.nl) en het Educatief Informatie Centrum (EIC
Mainport Rotterdam). EIC Mainport Rotterdam organiseert educatieve evenementen
in het Rotterdamse haven­ en industriegebied (zie ook www.eic­mainport.nl).
De directeur van EIC Mainport Rotterdam is in dienst van Havenbedrijf Rotterdam.
Corporate Governance
Corporate Governance code
De Corporate Governance Code is van toepassing op beursgenoteerde ondernemingen.
Hoewel Havenbedrijf Rotterdam geen beursgenoteerde onderneming is,
hebben wij ervoor gekozen waar mogelijk en voor ons relevant de bepalingen
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
82

uit de Corporate Governance Code te implementeren. De principes en best practices
van de Corporate Governance Code komen zoveel mogelijk terug in de diverse
interne reglementen, zoals het reglement voor de Algemene Directie en het reglement
voor de Raad van Commissarissen. Deze en andere reglementen zijn terug te
vinden op (www.portofrotterdam.com).
Conform de Corporate Governance Code hebben wij het ‘pas toe of leg uit’ principe
gevolgd en daarin uitgelegd waarom wij enkele bepalingen minder relevant achten
voor Havenbedrijf Rotterdam. Deze uitleg is te vinden op (www.portofrotterdam.com).
Structuur van risicomanagement
Om te kunnen sturen op de realisatie van de Havenvisie 2030 en de daaruit
voorvloeiende doelstellingen in ons 5 jaren Ondernemingsplan, hanteren wij
een Management Control Systeem. Hierbinnen wordt aandacht geschonken aan
structuur en beleid benodigd voor het bereiken van de doelstellingen en de planningen
controlcyclus voor het monitoren. Onderdeel van ons Management Control
Systeem is het op COSO gebaseerde risicobeheersings­ en controlesysteem.
Uitgangspunt hierbij is dat wij terughoudend zijn in het nemen van risico’s.
Ons risicobeheersings­ en controlesysteem is verdeeld over meerdere niveaus.
Allereerst zijn in onze organisatie de afdelingen en projectteams zelf verantwoordelijk
voor identificatie, vastlegging, rapportage en beheersing van risico’s. Daarbij
worden zij gefaciliteerd door gespecialiseerde risicomanagement adviseurs. Daarnaast
voeren onze interne accountants en controllers onderzoeken uit gericht op het
toetsen van de interne beheersing en geeft de externe accountant in het kader van
de controle van de jaarrekening onder meer aanbevelingen gericht op verbetering
van de interne beheersing. De auditcommissie houdt verder toezicht op en adviseert
de Algemene Directie over de werking van risicobeheersings­ en controlesysteem,
waaronder het toezicht op naleving van de relevante wet­ en regelgeving. Uiteindelijk
is de Algemene Directie eindverantwoordelijk voor het risicobeheersings­ en
controle systeem van Havenbedrijf Rotterdam en staat daarbij tevens onder het
toezicht van de Raad van Commissarissen.
Hier volgt een toelichting op de risicocategorieën die in de Nederlandse Corporate
Governance Code onderscheiden worden, te weten: strategisch, operationeel,
compliance, financieel.
Strategische risicobeheersing
De strategische risico’s en hun oorzaken, gevolgen en bijbehorende maatregelen
zijn vastgelegd in het strategische risicolandschap. Dit wordt tweemaal per jaar
geactualiseerd. De Raad van Commissarissen heeft met instemming kennis
genomen van het strategisch risicolandschap.
De belangrijkste strategische risico’s evenals de maatregelen die wij hebben
getroffen om de risico’s te beheersen zijn in dit Jaarverslag opgenomen in de
hoofdstukken waarop zij betrekking hebben. Het betreft risico’s met mogelijk
een grote financiële impact. Daarnaast kunnen zij het realiseren van de ambities
zoals geformuleerd in de Havenvisie 2030 en doelen in het Ondernemingsplan
beïnvloeden.
Operationele en compliance risicobeheersing
Onze operationele en compliance risicobeheersing is gekoppeld aan de doelstellingen
van afdelingen en projecten. Risico’s, oorzaken, maatregelen en
risico­eigenaren zijn vastgelegd in risicolandschappen. Hiervan afgeleid nemen
de afdelingen een risicoparagraaf op in hun werkplannen en monitoren zij de risico’s
gedurende het jaar.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
83

Operationele risicobeheersing is in het bijzonder van belang voor de divisie
Havenmeester. De Havenmeester rapporteert in dit kader over vlotheid, veiligheid
en milieubelasting van het scheepvaartverkeer en andere indicatoren over kwaliteit
van de uitoefening van de havenmeesterbevoegdheden aan de Minister van
Infrastructuur en Milieu en de gemeente Rotterdam.
Afgelopen jaren hebben wij gewerkt aan de professionalisering van projectmanagement
binnen Havenbedrijf Rotterdam om ervoor te zorgen dat de juiste projecten
worden uitgevoerd op de juiste manier. In 2011 startten wij met het programma
‘Wereldklasse Projectmanagement in de Rotterdamse Haven’. Hiermee willen we
projectmanagement verder professionaliseren en de risicobeheersing in projecten
verder aanscherpen met standaardisering volgens de ‘best practice’ projectmanagement
methodiek PRINCE2.
Financiële risicobeheersing
Een zo accuraat mogelijke voorspelling van de financieringsbehoefte is cruciaal
teneinde een effectief financieringsbeleid te kunnen uitvoeren. Een te hoge of te
lage schatting van de financieringsbehoefte leidt tot een risico van het niet beschikbaar
hebben van financiële middelen of tot een risico van onnodige rentelasten.
Wij gebruiken een op COSO gebaseerd beheersingsraamwerk om het risico af
te dekken dat de interne en externe financiële verslaggeving onjuistheden van
materieel belang bevat. Dit raamwerk bevat de belangrijkste beheersingsmaatregelen
voor risico’s in de primaire financiële processen en de effectiviteit van
de maatregelen in deze processen. Het raamwerk wordt periodiek geactualiseerd
en de in het raamwerk opgenomen controles uitgevoerd.
Managementverklaring
Aan de hand van ons risicobeheersings­ en controlesysteem streven wij ernaar
de kansen op fouten, op het nemen van verkeerde beslissingen en op het verrast
worden door onvoorziene omstandigheden zo veel mogelijk te reduceren. Volledige
garantie kan hierbij niet worden gegeven. Geen enkel systeem van interne risicobeheersing
en controle kan een absolute zekerheid bieden voor het bereiken van
ondernemingsdoelstellingen, noch kan het alle onjuistheden, fraude, incidenten
en overtredingen van wetten en regels geheel voorkomen.
Wij hebben geen afzonderlijk onderzoek uit laten voeren naar de kwaliteit van
ons risicobeheersings­ en controlesysteem. Wel heeft onze externe accountant
vooruitlopend op jaarrekeningcontrole in 2011 onderdelen van onze interne
beheersing onderzocht. Deze werkzaamheden zijn gericht op het afgeven van
een controleverklaring bij de jaarrekening en omvatten daarom niet alle zaken
die bij een specifiek op de organisatie gericht onderzoek naar voren zouden komen.
Evenals vorige jaren concludeert de accountant in de management letter dat
de kwaliteit van onze interne beheersomgeving voldoet aan de daaraan te stellen
eisen. Voor 2011 heeft de accountant als aanbeveling de AO­procedure omtrent
het vastleggen van contracten en kortingen verder te verscherpen. De aanbevelingen
uit 2010 zijn alle opgevolgd.
Op basis van rapportages en informatie van de verschillende afdelingen en partijen
die onderdeel uitmaken van ons risicobeheersings­ en controlesysteem is de
Algemene Directie van oordeel dat de risicobeheersings­ en controlesystemen
in het verslagjaar naar behoren hebben gewerkt en een redelijke mate van zekerheid
geven dat de financiële verslaglegging geen onjuistheden van materieel belang
bevat.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
84

6.2 Onze medewerkers
Flexibiliteit, resultaatgerichtheid, kwaliteit
Havenbedrijf Rotterdam blijft werken aan wereldklasse. Dit doen we met circa 1200
betrokken en gemotiveerde medewerkers. Hiervoor wil Havenbedrijf Rotterdam
graag een aantrekkelijke en moderne werkgever zijn. Onze medewerkers moeten het
Ondernemingsplan waarmaken. Vanuit hun passie, samen met collega’s, met de wil
om steeds te verbeteren en voortbouwend op wat er al is. Om dit te kunnen bereiken
leggen wij in het Ondernemingsplan de focus op het vergroten van drie aandachtsgebieden:
flexibiliteit, resultaatgerichtheid en kwaliteit.
Flexibiliteit
We willen meebewegen met in­ en externe ontwikkelingen. Wij vinden de flexibiliteit
van de mensen die er in werken, minstens zo belangrijk. Begin 2011 startten wij met
het project ‘Duurzame Inzetbaarheid’. Dit project heeft als doel de vergrijzing binnen
de Divisie Havenmeester tegen te gaan en de duurzame inzetbaarheid van de
medewerkers te verhogen. Onder duurzame inzetbaarheid verstaan wij: het productief,
gemotiveerd en gezond willen (blijven) werken, nu en in de toekomst, binnen of
buiten de organisatie. In dit streven willen wij vanaf 2012 meer aandacht besteden
aan mobiliteit (verhoging arbeidsmobiliteit en verkorting functieverblijfstijd) en
roosterindelingen (van collectief naar individueel). In 2016 moet duurzame inzetbaarheid
onderdeel zijn van de cultuur van Havenbedrijf Rotterdam.
Resultaatgerichtheid
De doelstellingen uit het Ondernemingsplan geven richting aan onze werkzaamheden.
Daarop is iedereen aanspreekbaar en daarvoor is iedereen verantwoordelijk.
In 2011 hebben wij op verschillende manieren aandacht besteed aan resultaatgerichtheid:
• Het beleid binnen Havenbedrijf Rotterdam is dat het personeel jaarlijks een
functioneringsgesprek voert met de leidinggevende over prestaties en loopbaanontwikkeling.
Eind 2010 is de procedure rondom de functioneringsgesprekken
aangepast om gerichter afspraken te kunnen maken over verwachtingen en de te
behalen doelstellingen. Doelstelling voor 2011 was dat 80% van alle medewerkers
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
85

doelstellingen heeft geformuleerd die voor minimaal 75% gehaald zijn. Het eerste
doel is met 75% net niet gehaald. De meting van het percentage gerealiseerde
doelstellingen vindt plaats in het eerste kwartaal van 2012.
• In de zomer van 2011 zijn wij begonnen met een programma om samenwerking
te bevorderen en projectmanagement binnen het hele bedrijf te professionaliseren
(“Groen 2.0”). Uitgangspunt is het werken volgens gestandaardiseerde projectmanagementnormen
die voortkomen uit de projectmanagementmethodiek PRINCE2.
Deze methodiek wordt al door de projectorganisatie Maasvlakte 2 gebruikt. Hiervoor
is zij in 2011 geaccrediteerd voor het hoogst haalbare volwassenheidsniveau level 3
(PM2MM v05 2004).
Kwaliteit
Onze normen en waarden zijn verder sturend voor ons handelen en vastgelegd in
onze kernwaarden en bedrijfscode. Meer over onze kernwaarden en bedrijfscode
leest u op www.portofrotterdam.com.
Het Ondernemingsplan vraagt om kwalitatief goed uitgeruste en betrokken medewerkers.
In 2010 maakte we een begin met het systematisch beoordelen van
functioneren en potentieel van onze medewerkers. Deze “Vlootschouw” vindt nu
jaarlijks plaats. Voor de ontwikkeling van onze medewerkers wordt verder onder
meer gebruik gemaakt van het loopbaan­ en adviescentrum (AanZ), een Young
Potential programma en een Management Development (MD) programma. Wij
houden eens in de twee jaar een medewerkerstevredenheidsonderzoek, de laatste
keer was in 2010.
Havenbedrijf Rotterdam onderschrijft het belang van een divers samengesteld
personeelsbestand. Wij streven naar een personeelsbestand dat een afspiegeling
vormt van de beroepsbevolking in onze omgeving en waarin een afspiegeling van
maatschappelijke waarden en normen vertegenwoordigd is. We zijn gestart met
de doelgroep vrouwen. De ambitie is dat het percentage vrouwelijke managers
verhoogd wordt naar 25% in 2015. In 2011 lag dit percentage op 23%.
Om kwaliteit te kunnen waarborgen is een goed functionerend verzuimbeleid van
belang. Binnen Havenbedrijf Rotterdam zijn een bedrijfsmaatschappelijk werker,
bedrijfsarts, bedrijfsfysiotherapeut en arbo­coördinator beschikbaar. Daarnaast
kunnen medewerkers deelnemen aan verschillende regelingen, waaronder een
fitnessregeling en een ‘stoppen met roken’­regeling. Ook kunnen onze medewerkers
een medische check­up laten uitvoeren: afhankelijk van leeftijd en aard van de
functie kan dit één keer per 1 tot 3 jaar.
In 2011 zijn drie arbeidsongevallen gemeld, waarvan twee met kort durend verzuim
en één met langdurig verzuim. Het ziekteverzuimpercentage lag in 2011 op 4,26%.
Het streven van Havenbedrijf Rotterdam in 2011 was een score lager dan 4,80%.
Overige ontwikkelingen in 2011
In 2011 hebben er nog andere ontwikkelingen plaatsgevonden binnen de
organisatie:
• Op 1 januari 2011 is Thessa Menssen, voormalig CFO, benoemd tot COO. Paul Smits
bekleedt sinds 1 juni 2011 de functie van CFO. André Toet, voormalig COO, is vanaf
1 september 2011 werkzaam voor de Sohar Industrial Port Company en de Sohar
Industrial Development Company, vanaf 1 januari 2012 als CEO.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
86

• In maart 2011 vonden de vierjaarlijkse Ondernemingsraadverkiezingen plaats. Bij
deze verkiezingen is voor het eerst gebruik gemaakt van een nieuw kiesstelsel. Het
bedrijf werd opgedeeld in kiesgroepen die een samenstel van een aantal afdelingen
zijn. Medewerkers kunnen alleen een stem uitbrengen op kandidaten binnen hun eigen
kiesgroep.
• In 2011 bereikten we met de gemeente Rotterdam overeenstemming over de overgang
van de stedelijke brug­ en sluiswachters. Zij treden op 1 januari 2012 uit dienst van
Havenbedrijf Rotterdam en in dienst bij de gemeente Rotterdam.
• Havenbedrijf Rotterdam steeg in 2011 naar de 27e plaats in het tweejaarlijkse Beste
Werkgeversonderzoek van Intermediair. In 2009 eindigde Havenbedrijf Rotterdam op
de 36e positie. In 2010 deed Havenbedrijf Rotterdam alleen mee aan het onderdeel
arbeidsvoorwaarden en bereikte toen de 4e plek.
• In 2011 zijn de onderhandelingen voor een nieuwe CAO gestart. Dit leidt naar
verwachting tot een nieuw akkoord in het eerste kwartaal van 2012. Het vorige
akkoord liep van 1 januari 2010 tot 1 januari 2012.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
87

6.3 Financiën
Netto resultaat
Het resultaat over 2011 bedraagt bijna € 186 miljoen (exclusief bijzondere posten).
Dit betekent een stijging van bijna € 18 miljoen ten opzichte van het resultaat over
2010. De groei van het resultaat wordt gedreven door een groei van zowel de
havengelden als de huuropbrengsten van de gronden. De groei in havengelden is
gedreven door een groei in de overslag. Daarnaast werd er in 2010 een crisiskorting
van 7% gehanteerd. In 2011 is deze voortgezet in een herstelkorting van 3%. De
huuropbrengsten zijn gestegen met name door nieuwe uitgiften, de eerste terreinen
van Maasvlakte 2 zijn in 2011 opgeleverd. Daarnaast zijn de huuropbrengsten
gestegen door prijsindexeringen en contractherzieningen.
Ons beleid is erop gericht de bedrijfslasten op een gelijk niveau te houden, zodat
we ruimte creëren voor onze investeringsambities. In 2011 zien we een lichte
toename van de bedrijfslasten gedreven door een aantal incidentele posten.
De personeelslasten laten een lichte daling zien.
Daarnaast zijn in 2011 de financiële lasten gestegen. Deze toename is gedreven
door een éénmalige agio voor vervroegd aflossen van vastrentende leningen.
Deze vervroegde aflossing heeft geleid tot een optimalisatie van onze financieringsstructuur.
Tot slot zien we een toename van het resultaat uit deelnemingen als gevolg van
hogere resultaten van de deelnemingen in Oman.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
88

Resultaatontwikkeling
Afgeronde bedragen x € 1 miljoen
* Genormaliseerd
Mutatie
in %
2011 2010 Verschil
Havengelden 305,4 288,2 17,2
Huur, erfpacht, en kadegelden 267,0 249,4 17,6
Overige opbrengsten 15,8 13,9 1,9
Bedrijfsopbrengsten 6,7 588,1 551,4 36,7
*Resultaat voor rente en afschrijvingen
(EBITDA)
*Bedrijfslasten 3,2 -228,6 -221,4 -7,1
9,0
Afschrijvingen -118,8 -113,1 -5,7
*Bedrijfsresultaat (EBIT) 11,0 240,8 216,9 23,9
*Financiële baten- en lasten -64,1 -55,1 -9,0
Resultaat deelnemingen 9,0 6,3 2,7
*Resultaat voor bijzondere posten 10,5 185,7 168,1 17,6
Eenmalig afkoop klein onderhoud
Eenmalig afkoop overdracht brug- en
- -13,9 13,9
sluiswachters
Vrijval voorziening vermeend afgegeven
-17,3
-
-17,3
garanties (nominaal)
Vrijval voorziening vermeend afgegeven
19,8
-
19,8
garanties (rente)
6,4
-
6,4
NETTO RESuLTAAT 26,2 194,6 154,2 40,4
De bijzondere posten die zijn opgenomen in het netto resultaat 2011 zijn gedreven
door de overdracht van brug­ en sluiswachters naar de gemeente Rotterdam en de
vrijval van de voorziening vermeend afgegeven garanties.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
89
359,6
330,0
29,6

Kasstromen
Kasstroomoverzicht
Afgeronde bedragen x € 1 miljoen
De operationele kasstroom is gestegen als gevolg van de toename van het bedrijfsresultaat,
gecorrigeerd voor ‘non­cash’ items, en een verbetering van het werkkapitaal
door toename van de kortlopende schulden. Deze toename is deels
afgevlakt door de hogere rentelasten in 2011.
De investeringskasstroom nam ten opzichte van 2010 verder toe, in lijn met onze
investeringsambities. De stijging in 2011 werd veroorzaakt door de investeringen
in de Maasvlakte 2. Ondanks de toename van de investeringen is de (uitgaande)
investeringskasstroom afgenomen. De oorzaak is dat, conform de Uitwerkingsovereenkomst
Landaanwinning, in 2011 een bijdrage van het Rijk is ontvangen
van € 363 miljoen voor de aanleg van de buitencontour van Maasvlakte 2. In 2012
zal het Rijk nog een bijdrage doen van € 363 miljoen.
Bruto investeringen
Afgeronde bedragen x € 1 miljoen
2011 2010
Operationele kasstroom 328,8 250,3
Investeringskasstroom (excl. Rijksbijdrage) -459,7 -406,4
Rijksbijdrage 363,0
Financieringskasstroom -291,1 42,0
SALDO kASSTROOM -59,0 -114,1
2011 2010 2009 2008
Bestaand Rotterdams Gebied 116 121 170 135
Maasvlakte 2 379 324 171 55
TOTAAL 494 445 341 190
De financieringskasstroom bestaat voornamelijk uit enerzijds de aflossingen op
de achtergestelde en niet­achtergestelde leningen en anderzijds de opname van
€ 100 miljoen aan leningen bij de Europese InvesteringsBank.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
90

Financiering
Per eind 2011 bedraagt het balanstotaal ruim € 3,2 miljard. De financiering ervan
is opgebouwd uit eigen vermogen van meer dan € 1,9 miljard (circa 60% van totaal)
en vreemd vermogen.
Havenbedrijf Rotterdam is een kapitaalintensieve onderneming en daarmee onderhevig
aan, in potentie, grote financiële risico’s. De meest relevante financiële risico’s
zijn het renterisico, kredietrisico (= tegenpartijrisico) en valutarisico. Financiële
risico’s worden in belangrijke mate afgedekt (zie jaarrekening). Conform de
bepalingen zoals opgenomen in de financieringscontracten dient Havenbedrijf
Rotterdam te voldoen aan normwaarden van enkele financiële ratios.
Kengetallen
2011 2010 Norm
Interest coverage rate (ICR) 4,3 3,7 1,5
Net Debt / EBITDA 2,2 2,9 7,0
Solvency (in %) 59,2 63,5 40,0
Evenals voorgaande jaren voldoet Havenbedrijf Rotterdam ruim aan de normen
die door externe financiers zijn opgelegd. De ratio’s zullen weliswaar door de hoge
investeringsuitgaven in de komende jaren onder druk komen te staan, maar blijven
naar verwachting binnen de gestelde normwaarden.
De ratio rentedekking (ICR)[1] is in 2011 verbeterd ten opzichte van 2010, voornamelijk
veroorzaakt door een stijging van EBIT. De rentelasten daarentegen zijn
in 2011 gestegen voornamelijk veroorzaakt door een eenmalige agio betaling.
In 2011 is de aanwezige over liquiditeit aangewend om in het vierde kwartaal de
achtergestelde leningen bij de gemeente Rotterdam af te lossen. De ratio Net
Debt / EBITDA [2] is in 2011 verbeterd. De daling van de Net Debt/EBITDA is
gelegen in een aantal compenserende effecten. Enerzijds is de Net Debt gedaald
door aflossing van de achtergestelde leningen en gering gebruik van de kortlopende
rekening courant financiering eind 2011. Anderzijds is de EBITDA (voor bijzondere
posten) in 2011 met € 29,6 miljoen gestegen t.o.v. 2010. De ratio solvabiliteit[3] is
verslechterd ten opzichte van 2010. De solvabiliteit is gedaald door de aflossing
van achtergestelde leningen (€ 235 miljoen). Achter gestelde leningen worden
geclassificeerd als risicodragend vermogen.
[1] EBIT gedeeld door het saldo van rentelasten en ­baten
[2] Het totaal van de uitstaande langlopende schuld minus erfpacht plus de kortlopende
schuld aan kredietinstellingen minus de positieve stand van de liquide middelen (Net
Debt) vervolgens gedeeld door het resultaat vóór rente en afschrijving (EBITDA)
[3] Groepsvermogen inclusief achtergestelde leningen gedeeld door het balanstotaal
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Verslag van het Havenbedrijf > Ons bedrijf
91

Bericht van de Raad van
Commissarissen

Bericht van de
Raad van Commissarissen
Toename overslag getuigt van vitale haven
Met genoegen hebben wij geconstateerd dat het herstel in de haven zich na de
economische crisis van 2008­2009 heeft voortgezet, ondanks de tegenvallende
economie. Regelmatig hebben de Algemene Directie en de Raad van Commissarissen
(RvC) bediscussieerd hoe te reageren en te anticiperen op de (verwachte)
internationale economische ontwikkelingen. In dit kader zijn besluiten genomen over
het doorgaan met investeren, het blijven geven van korting op de haventarieven en
het onder controle houden van exploitatie­ en personeelskosten. Het havenbedrijfsleven
heeft zich sterk getoond met een groei van de overslag van 1% over 2011.
Een mooie prestatie die getuigt van een vitale haven.
Visie en strategie
Het hele jaar door hebben de Algemene Directie en de RvC uitvoerig aandacht
besteed aan de ontwikkeling van een visie voor de lange termijn en realisatie
van korte en middellange termijn doelen. Door de discussies is een scherp beeld
ontstaan over wat de haven nodig heeft en hoe dit gerealiseerd dient te worden.
De Havenvisie 2030 (inclusief de uitvoeringsagenda), het eerste jaar van de realisatie
van het Ondernemingsplan 2011­2015, het Commercieel Plan, de concurrentieanalyse,
het spoor­ en binnenvaart programma, de ambities van PORint (Port of
Rotterdam International) zijn allemaal belangrijke, elkaar aanvullende documenten
waarin helder is beschreven hoe Havenbedrijf Rotterdam haar doelen realiseert.
Per kwartaal of in de jaarlijkse strategische sessie geeft de Algemene Directie
ons een update van deze documenten en bepalen we met elkaar of we op de
goede weg zitten.
Feeling houden met haven en Havenbedrijf
Om als RvC feeling te houden met Havenbedrijf Rotterdam en de Rotterdamse
haven hebben we naast de reguliere vergaderingen ook andersoortige bijeenkomsten
belegd. Jaarlijks gaan we met elkaar een dag de haven in om bedrijven
te bezoeken en locaties te zien waar belangrijke ontwikkelingen gaande zijn. Dit
jaar zijn we met een boot van de roeiers de haven ingegaan, hebben het terrein
van Tankterminal Europoort West en de Amazonehaven gezien en hebben we
de Verkeerscentrale Rotterdam en de bedrijven Neste Oil, Steinweg en APM
Terminals bezocht. Daarnaast bezoeken we twee keer per jaar voorafgaand aan
de vergadering een bedrijfsonderdeel van Havenbedrijf Rotterdam. Afgelopen jaar
hebben we uitvoerig stilgestaan bij het prijsbeleid en het gronduitgiftebeleid en de
(steeds complexer wordende) wet­ en regelgeving rondom de verlening van milieuvergunningen.
Blijvend investeren
Havenbedrijf Rotterdam zet haar investeringsbeleid onverminderd voort om een
vitale en hoogwaardige haven te blijven. We hebben investeringen binnen en buiten
het havengebied besproken en goedgekeurd. Een aantal in het oog springende
voorbeelden zijn de verbreding van de Amazonehaven, LNG, de uitgifte van terrein
voor de Tankterminal Europoort West, de herontwikkeling van de scheepsbouw ­
loods op het RDM­terrein en de samenwerking met Dordrecht. Uiteraard is ook
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bericht van de Raad van Commissarissen
93

de ontwikkeling van de aanleg van de Maasvlakte 2 nauwlettend gevolgd.
Wij constateren ook dit jaar weer dat het project Maasvlakte 2 uitstekend wordt
gemanaged. Het is bijzonder mooi en goed om te zien dat het havenbedrijfsleven
vertrouwen heeft in de toekomst van het Rotterdamse haven­ en industriecomplex
en samen met Havenbedrijf Rotterdam blijft investeren in de toekomst.
Bijzondere aangelegenheden
Naast de discussies over visie en strategie en het accorderen van investeringen,
heeft de RvC een aantal dossiers extra aandacht gegeven. Hetzij vanwege politieke
gevoeligheid, hetzij vanwege het belang voor de haven van Rotterdam en/of de
continuïteit van de bedrijfsvoering van Havenbedrijf Rotterdam.
ECT
Het oplopende conflict met ECT en de rechtszaak die ECT heeft aangespannen
hebben uiteraard hoge prioriteit. De RvC betreurt het dat dit conflict met één van
de grootste klanten van Havenbedrijf Rotterdam is uitgemond in een rechtszaak.
De RvC is hierin nauw betrokken, als klankbord én toezichthouder van de Algemene
Directie. De Algemene Directie en de RvC zetten ondanks de te doorlopen rechtszaak
in op het vasthouden van resultaatgerichte samenwerking tussen Havenbedrijf
Rotterdam en ECT op alle andere terreinen.
Nieuwe Westelijke Oeververbinding
Een Nieuwe Westelijke Oeververbinding (NWO) is een zeer belangrijk middel om
de bereikbaarheid van de regio goed te houden en te verbeteren. Er is uitvoerig
besproken of en zo ja welke rol Havenbedrijf Rotterdam zou kunnen vervullen in
dit project. De aanleg van een NWO is, omdat het een rijksweg is, immers een
verantwoordelijkheid van het Rijk. Havenbedrijf Rotterdam heeft als belanghebbende
ingezet op een NWO die de bereikbaarheid van de haven het meeste dient, met
respect voor natuur, milieu en omgeving. Inmiddels heeft de minister haar voorkeur
uitgesproken voor de Blankenburgtunnel.
Beloningsbeleid
De beloningsdiscussie tussen de RvC en de aandeelhouders die in 2010 al speelde,
heeft zich geheel 2011 voortgezet. Naast het feit dat Havenbedrijf Rotterdam in de
ogen van de RvC al een gematigd beloningsbeleid voert, heeft ook een benchmark
aangetoond dat een matiging niet vanzelfsprekend is. De RvC heeft in 2010 een
discussie opgestart of de beloningen nog wel marktconform waren. Na discussie
met de aandeelhouders is door de RvC afgezien van stijging van de lonen maar wel
ingezet op onveranderd beloningsbeleid (0%).
Desondanks is in 2011 in opdracht van de aandeelhouders een nieuw beloningsbeleid
opgesteld, waarbij een matiging van 5% werd doorgevoerd. Door omstandigheden
is dit beleid eind 2011 niet door de aandeelhouders vastgesteld. Wel is dit
nog vast te stellen beloningsbeleid (­5%) in overleg met de aandeelhouders verwerkt
in de arbeidsvoorwaarden van de in 2011 nieuw aangenomen CFO.
De kwaliteit van de Algemene Directie en de continuïteit van de bedrijfsvoering
van Havenbedrijf Rotterdam zijn topprioriteiten en verantwoordelijkheid van de
RvC. Als gevolg van de wijze waarop de beloningsdiscussie tussen de RvC en
de aandeelhouders is gelopen èn de uitkomsten ervan, heeft onze presidentcommissaris,
de heer Scheepbouwer, per 1 juli 2011 zijn commissariaat neergelegd.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bericht van de Raad van Commissarissen
94

Gedurende 2011 werd een nieuw element aan de discussie toegevoegd, namelijk de
afschaffing van de pensioengevendheid van de variabele beloning. Dit betekent een
verdere matiging van de beloning. Dit beloningsbeleid (inclusief afschaffing pensioengevendheid
van de variabele beloning) is getoetst door beide aandeelhouders,
formeel is het nog niet vastgesteld. Het nieuwe beloningsbeleid zal van toepassing
zijn op contracten met nieuwe bestuurders.
Afscheid van en welkom aan nieuwe commissarissen
In 2011 zijn de volgende wisselingen van commissarissen geweest. Per 1 juli hebben
we afscheid genomen van onze president­commissaris de heer Scheepbouwer en
van de heer Smit. De heer Smit heeft zich vanwege andere activiteiten niet beschikbaar
gesteld voor herbenoeming. Van de heer Abrahamsen hebben we eind van het
jaar afscheid genomen. Na twee termijnen van 4 jaar heeft de heer Abrahamsen zich
niet herbenoembaar gesteld. Per 1 juli is mevrouw Van Vroonhoven op voordracht
van de OR en de RvC door de aandeelhouders benoemd tot commissaris. De heer
Frohn is per 1 januari 2012 benoemd tot commissaris. Per 1 maart 2012 is de heer
Huges benoemd tot commissaris en is de RvC weer compleet. De RvC wordt
voorgezeten door de heer Van Slobbe die medio 2011 het voorzitterschap van de
heer Scheepbouwer heeft overgenomen. Uiteraard hebben de wisselingen ook
consequenties gehad voor de bezetting en bijeenkomsten van de beide commissies.
We danken de vertrokken commissarissen voor hun jarenlange betrokkenheid en
inzet.
Commissies
De auditcommissie heeft in 2011 drie maal vergaderd. De vaste externe accountant
was bij alle bijeenkomsten aanwezig. Naast de gebruikelijke P&C rapportages,
het auditplan, de auditrapportages en het treasury statuut is in 2011 nadrukkelijk
aandacht besteed aan de financieringstructuur van Havenbedrijf Rotterdam, het
strategisch risicolandschap en de projectbeheersing. Daarnaast is dit jaar een
(persoons­) wisseling van de vaste externe accountant geweest. Besloten is dat
mevrouw Van Vroonhoven lid van de auditcommissie zal worden. De remuneratiecommissie
is dit jaar vijf maal bijeen geweest. Door het vertrek van twee commissarissen
medio 2011 en gezien de complexe dossiers is besloten in de tweede helft
van het jaar de remuneratiezaken in de reguliere RvC­vergadering te behandelen.
Aan de orde zijn geweest: het beloningsbeleid, het contract van de CEO, de
mogelijke opvolging van directieleden, de korte termijn targets van de Algemene
Directie en de werving van de twee nieuwe commissarissen.
Zelfevaluatie RvC
Door alle personele wijzigingen in de RvC is besloten de zelfevaluatie door te
schuiven naar een moment in 2012 waarin wij als voltallige RvC ruimschoots terug
kunnen blikken op ons eigen functioneren. Uiteraard is naar aanleiding van het
dossier beloningsbeleid en de eerder genoemde consequenties veel gesproken
binnen de RvC over de rol en de verantwoordelijkheid van de RvC en de relatie
tot de aandeelhouders.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bericht van de Raad van Commissarissen
95

Relatie aandeelhouders
Het beloningsdossier heeft de relatie tussen de aandeelhouders en de RvC onder
druk gezet. Halverwege 2011 is getracht hier een kentering in aan te brengen.
Voortaan zullen in een jaarlijkse informele bijeenkomst met Algemene Directie,
RvC en aandeelhouders belangrijke ontwikkelingen en de onderlinge relatie worden
besproken. Ook is het aantal reguliere contacten tussen de aandeelhouders en de
president­commissaris verhoogd, naast de bestaande jaarlijkse bijeenkomst tussen
aandeelhouders en president­commissaris en de reguliere vergaderingen van
aandeelhouders.
Op verzoek van de aandeelhouders heeft in 2011 een wijziging van de statuten
plaatsgevonden betreffende het verlenen van instemming op voorgenomen buitenlandse
deelnemingen.
Contacten met Ondernemingsraad
Met het vertrek van de heer Smit is gezocht naar een nieuwe medewerkercommissaris.
De Ondernemingsraad (OR) heeft daarin een bepalende rol vervuld. Met
de komst van mevrouw Van Vroonhoven zijn de contacten met de OR intensiever
en meer gestructureerd. Tevens heeft de RvC afgesproken jaarlijks voltallig een
bijeenkomst met de Algemene Directie en de OR te beleggen om voeling te houden
met de organisatie. Onderwerpen die aan de orde zijn geweest in het overleg met
de OR zijn onder andere de overgang van brug­ en sluiswachters van Havenbedrijf
Rotterdam naar de gemeente Rotterdam, organisatiewijzigingen en de voorgenomen
verlenging van het contract met de CEO.
Woord van dank
We willen de Algemene Directie en alle werknemers van Havenbedrijf Rotterdam
complimenteren met de bereikte resultaten over 2011. Een toename van de
overslag, een keur aan lopende investeringsprojecten en een heldere visie op
de toekomst maken dat Havenbedrijf Rotterdam en haven er goed voor staan!
Daarnaast laat 2011 een prima financieel resultaat zien waarmee ook aangetoond
wordt dat de kosten goed onder controle zijn. Een speciaal woord van dank gaat uit
naar de brug­ en sluiswachters die hun belangrijke werk vanaf 1 januari 2012 onder
de vlag van de gemeente Rotterdam voortzetten.
Rotterdam, 14 maart 2012
Raad van Commissarissen
Rutger van Slobbe (voorzitter)
Mel Kroon
Merel van Vroonhoven
Rob Frohn
Timo Huges
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bericht van de Raad van Commissarissen
96

Jaar rekening
2011

Inhoudsopgave jaarrekening
Balans 99
Winst-en-verliesrekening 100
Kasstroomoverzicht 101
Toelichting op de balans en winst-en-verliesrekening 102
Grondslagen voor waardering van activa en passiva 103
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 107
Toelichting op de balans 109
1 Materiële vaste activa 109
2 Financiële vaste activa 110
3 Vorderingen 110
4 Liquide middelen 111
5 Eigen vermogen 111
6 Voorzieningen 112
7 Langlopende schulden 113
8 Kortlopende schulden 114
9 Niet in de balans opgenomen regelingen 115
10 Financiële instrumenten 117
Toelichting op de winst- en verliesrekening 118
11 Som der bedrijfsopbrengsten 118
12 Lonen, salarissen en sociale lasten 118
13 Overige bedrijfslasten 119
14 Overige toelichtingen op de winst­en­verliesrekening 119
15 Financiële baten en lasten 119
16 Resultaat deelnemingen 120
17 Werknemers 120
18 Bezoldiging commissarissen en bestuurders 120
19 Verbonden partijen 123
20 Accountantskosten 124
Overige gegevens 125
21 Statutaire regeling winstbestemming 125
22 Voorstel winstbestemming ­ onder voorbehoud 125
23 Onttrekkingen/stortingen op agio 126
24 Gebeurtenissen na balansdatum 126
25 Controleverklaring 126
Verbonden partijen 127
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Inhoudsopgave
98

Activa
Vaste activa
Balans
(voor resultaatbestemming, bedragen x m 1.000)
Ref. 31/12/2011 31/12/2010
Materiële vaste activa 1 3.059.951 2.875.590
Financiële vaste activa 2 37.269 27.691
Vlottende activa
3.097.220 2.903.281
Voorraden 589 497
Vorderingen 3 115.545 315.391
Liquide middelen 4 2.113 61.085
118.247 376.973
TOTAAL ACTIVA 3.215.467 3.280.254
Passiva
Eigen vermogen
Geplaatst aandelenkapitaal 5 900.000 900.000
Agio 5 391.200 391.200
Wettelijke reserves 5 13.310 4.648
Overige reserves 5 402.628 319.785
Te bestemmen resultaat 5 194.625 154.189
1.901.763 1.769.822
Voorzieningen 6 55.473 83.966
Langlopende schulden 7 933.395 1.143.222
Kortlopende schulden 8 324.836 283.244
TOTAAL PASSIVA 3.215.467 3.280.254
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Balans
99

Winst-en-verliesrekening
(bedragen x m 1.000)
Ref. 2011 2010
Netto-omzet 11 572.366 537.539
Overige bedrijfsopbrengsten 11 15.773 13.857
Som der bedrijfsopbrengsten 588.139 551.396
Lonen, salarissen en sociale lasten 12 100.735 101.145
Afschrijvingen op materiële vaste activa 1 118.751 113.057
Overige bedrijfslasten 13 125.370 134.193
Som der bedrijfslasten 344.856 348.395
Bedrijfsresultaat 243.283 203.001
Financiële baten en lasten 15 -57.620 -55.087
Resultaat deelnemingen 16 8.962 6.275
RESuLTAAT 194.625 154.189
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Winst-en-verliesrekening
100

Kasstroomoverzicht
(bedragen x m 1.000)
Ref. 2011 2010
Bedrijfsresultaat 243.283 203.001
Aanpassingen voor:
Afschrijvingen 1 118.751 113.057
Mutaties in voorzieningen 6 -24.746 39
*Afkoop erfpacht -5.806 -9.102
Mutaties financiële vaste activa 2 -162 27
**Afkoop overdracht
(onderhoud + brug- en sluiswachters)
Mutaties in werkkapitaal:
7 15.343 13.918
* Herrubricering voor 2010 van ‘afkoop erfpacht’ naar ‘aflossing op langlopende schulden’ (€ 1.006).
** Herrubricering voor 2010 van ‘opgenomen leningen’ naar ‘aanpassingen voor het bedrijfsresultaat’ (€ 13.918).
*** Conform RJ 360.218 geactiveerde bouwrente verwerkt in de investeringskasstroom.
**** 2010 aangepast met ‘Overige bijdragen en subsidies’ (€ 31.454).
103.380 117.939
Vorderingen -2.277 -10.612
Voorraden -92 77
Kortlopende schulden 46.640 -17.777
44.271 -28.312
Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten 390.934 292.628
Ontvangen rente 1.885 5.546
Betaalde rente -81.538 -59.868
*** Bouwrente 15 17.490 12.033
-62.163 -42.289
Kasstroom uit operationele activiteiten 328.771 250.339
Investeringen:
**** Materiële vaste activa 1 -476.893 -432.749
*** Bouwrente 1 -17.490 -12.033
Rijksbijdrage Maasvlakte 2 1 363.000 0
Overige bijdragen en subsidies 1 13.654 31.454
Verstrekte leningen 2 0 -335
-117.729 -413.663
Desinvesteringen 21.061 7.257
Kasstroom uit investeringsactiviteiten -96.668 -406.406
Kasstroom vóór financiering 232.103 -156.067
Aflossingen op langlopende schulden -327.296 -108.172
Opgenomen leningen 100.000 180.000
Betaald dividend 5 -63.779 -29.835
Kasstroom uit financieringsactiviteiten -291.075 41.994
SALDO KASSTROOM -58.972 -114.073
Saldo geldmiddelen begin boekjaar 4 61.085 175.158
Saldo geldmiddelen eind boekjaar 4 2.113 61.085
MuTATIE GELDMIDDELEN -58.972 -114.073
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Kasstroomoverzicht
101

Toelichting op de balans en winsten-verliesrekening
Algemeen
Structuurregime
Havenbedrijf Rotterdam voldoet aan de eisen die de wet stelt voor het zijn van
een ’grote’ vennootschap en is sinds 21 juli 2008 een structuurvennootschap.
Op Havenbedrijf Rotterdam is het verlicht structuurregime van toepassing omdat
de aandelen van Havenbedrijf Rotterdam worden gehouden door publiekrechtelijke
rechtspersonen (de gemeente Rotterdam en de Staat der Nederlanden).
De toepasselijkheid van het verlicht structuurregime houdt in dat de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders bestuurders kan benoemen, schorsen en ontslaan.
Aandeelhouders
De aandelen worden gehouden door de gemeente Rotterdam (70 5/6%) en de
Staat (29 1/6%).
Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van
Titel 9 Boek 2 BW en de uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving,
uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving.
Vrijstelling consolidatieplicht
Met ingang van 2009 maakt Havenbedrijf Rotterdam gebruik van de vrijstelling
van de plicht om de gegevens te consolideren van deelnemingen indien de in
de consolidatie te betrekken maatschappijen gezamenlijk een financiële betekenis
hebben die te verwaarlozen is op het geheel van Havenbedrijf Rotterdam
(RJ 217.304). Voor een overzicht van de deelnemingen wordt verwezen naar
het overzicht ‘Verbonden partijen’.
Toelichting op het kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen
in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangen en betaalde
rente, evenals ontvangen dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit
operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom
uit financieringsactiviteiten. Geactiveerde rentekosten zijn opgenomen in de kasstroom
uit investeringsactiviteiten.
Stelselwijzigingen
In 2011 zijn geen stelselwijzigingen doorgevoerd.
Salderen
Saldering van vorderingen en schulden vindt uitsluitend plaats als het juridisch
mogelijk is en het stellige voornemen bestaat om het saldo als zodanig of beide
posten simultaan af te wikkelen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans en winst-en-verliesrekening
102

Grondslagen voor waardering van
activa en passiva
Algemeen
Uitgangspunt voor de waarderingsgrondslagen zijn de historische kosten en kostprijzen.
Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een
andere waarderingsgrondslag is vermeld. Toelichtingen op posten in de balans,
winst­en­verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening
genummerd.
Geamortiseerde kostprijs
De geamortiseerde kostprijs wordt bepaald door middel van de effectieverentemethode
verminderd met eventuele afboekingen (direct, dan wel door het
vormen van een voorziening wegens bijzondere waardeverminderingen of oninbaarheid).
In de berekening wordt rekening gehouden met agio of disagio op het moment
van verkrijging en transactiekosten en honoraria die een integraal onderdeel van de
effectieve rentevoet zijn.
Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa
Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een actief aan
een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties
aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Indien het
niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individuele actief te bepalen, wordt
de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het
actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde
van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is
de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. Een bijzonder waardeverminderingsverlies
wordt direct als last verwerkt in de winst­en­verliesrekening.
Oordelen en schattingen
Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening
vormt de leiding van Havenbedrijf Rotterdam zich diverse oordelen en schattingen. De
belangrijkste oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen zijn:
Interest Rate Swap
De effectiviteit van de SWAP wordt beoordeeld op basis van de verwachte
lange termijn financieringsbehoefte die volgen uit de strategische ambities in het
Ondernemingsplan en de Havenvisie 2030. Hierin zijn schattingen gemaakt ten
aanzien van economische ontwikkelingen en de effecten hiervan op de resultaten
van de onderneming, op de investeringen en op de financieringsbehoefte.
Afschrijvingen en restwaarde
De afschrijvingstermijn is gebaseerd op de verwachte economische levensduur
van de activa. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn uiteengezet in toelichting
1 Materiële vaste activa. Gedurende het jaar wordt getoetst of zich zodanige
wijzigingen hebben voorgedaan in inschattingen en veronderstellingen van
activa dat een aanpassing van de gebruiksduur en/of restwaarde noodzakelijk is.
Een dergelijke aanpassing wordt toekomstgericht doorgevoerd.
Voorziening personeelsregelingen
De schattingselementen betreffen vooral de te hanteren rentepercentages,
ontslag­, invaliditeit­, overlijdens­ en pensioneringskansen, alsmede de inflatieveronderstellingen
en de carrièretabellen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Grondslagen voor waardering van activa en passiva
103

Voorziening bodemsanering
Hiervoor wordt een berekening gemaakt op basis van de huidige bekende saneringskosten,
het verwachte moment van sanering (in de toekomst), prijsindexeringen en
verwachte effecten op de saneringskosten door technologische ontwikkelingen op dit
gebied.
Activa
Materiële vaste activa
Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings­ of vervaardigingsprijs
inclusief direct toerekenbare kosten, waaronder bouwrente, onder aftrek van lineaire
afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur, of realiseerbare
waarde indien deze lager is. De vervaardigingsprijs bestaat uit de aanschaffingskosten
van grond­ en hulpstoffen en kosten die rechtstreeks toerekenbaar zijn aan
de vervaardiging inclusief installatiekosten. Voorbereidingskosten op investeringsprojecten
worden geactiveerd vanaf het moment dat vaststaat dat deze projecten
feitelijk uitgevoerd zullen worden.
Kosten van groot onderhoud worden geactiveerd zodra deze kosten gemaakt zijn
en voldoen aan de activeringscriteria.
De afschrijving is lineair en gebaseerd op de verwachte gebruiksduur rekening
houdend met de restwaarde. Indien de verwachting omtrent de afschrijvingsmethode,
gebruiksduur en/of restwaarde in de loop van de tijd wijzigingen ondergaat, worden
deze als een schattingswijziging verantwoord.
Op terreinen en op materiële vaste activa in aanbouw wordt niet afgeschreven.
Subsidies en bijdragen op investeringen worden in mindering gebracht op de
verkrijgings­ of vervaardigingsprijs van de activa waarop de subsidies en bijdragen
betrekking hebben.
Indien een materieel vast actief wordt vervreemd dan wordt de balans daarmee
verminderd.
Financiële vaste activa
Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarop invloed
van betekenis kan worden uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, worden
gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt
in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij een aandeelhoudersbelang
van meer dan 20% van de aan de aandelen verbonden stemrechten.
De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor
deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar
zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen
van de betreffende deelneming.
Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde
negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voorzover Havenbedrijf
Rotterdam in deze situatie geheel of ten dele instaat voor de schulden van de
deelneming respectievelijk het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling
van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen.
In de winst­ en verliesrekening wordt het aandeel in het resultaat van de deelnemingen
opgenomen. Indien en voor zover Havenbedrijf Rotterdam niet zonder beperking
uitkering van de positieve resultaten aan haar kan bewerkstelligen, worden de niet
uitgekeerde resultaten in een wettelijke reserve opgenomen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Grondslagen voor waardering van activa en passiva
104

De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gelijk aan de reële waarde van de
identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Het verschil tussen de
verkrijgingsprijs en de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva wordt als
goodwill geactiveerd onder de immateriële vaste activa. Voor de vervolgwaardering
wordt uitgegaan van de bepaalde nettovermogenswaarde.
Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden
gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of de realiseerbare waarde indien deze lager is.
De onder financiële vaste activa opgenomen verstrekte leningen worden na de eerste
verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieverentemethode.
Baten en lasten worden in de winst­en­verliesrekening verwerkt via het
amortisatieproces.
Voorraden
De voorraden betreffen hoofdzakelijk reserveonderdelen en verbruiksmaterialen voor
de vaartuigen en technische installaties. De voorraden worden gewaardeerd tegen
de laagste van verkrijgingsprijs en realiseerbare waarde.
Vorderingen
Handelsvorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van
een eventueel benodigde voorziening voor oninbaarheid.
Liquide middelen
Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter
dan twaalf maanden. Rekening­courantschulden bij banken zijn opgenomen onder
schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.
Passiva
Voorzieningen
Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen
die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van
middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten.
Indien van toepassing worden voorzieningen opgenomen tegen contante waarde.
Pensioenen en overige personeelsregelingen
De nieuwe Richtlijn 271 gaat uit van de ‘Verplichtingen benadering’. Dit betekent dat
een rechtspersoon een voorziening moet treffen indien de rechtspersoon juridische of
feitelijke verplichtingen heeft en daarbij het risico loopt dat er additionele verplichtingen
bestaan in het geval van tekorten op pensioenverplichtingen. Havenbedrijf Rotterdam
kent een zogenaamde toegezegde pensioenregeling. Dit betekent dat zij aan de
pensioenuitvoerder premies betaalt die daarmee de pensioenverplichting aan de
werknemers van Havenbedrijf Rotterdam voor eigen risico tot zich neemt. Behalve de
betaling van premies heeft Havenbedrijf Rotterdam geen verdere verplichtingen uit
hoofde van deze pensioenregeling. Daarom is daarvoor geen voorziening getroffen.
Wel zijn voorzieningen getroffen voor toekomstige betalingen inzake vervroegde
uittreding, ziektekosten en overige uitgestelde beloningen. De verplichtingen als gevolg
van bedoelde personeelsregelingen worden elke 4 jaar berekend door onafhankelijke
actuarissen tenzij het personeelsbestand substantieel wijzigt. De laatste berekening
is verricht in september 2010. De waarde van de verplichtingen wordt bepaald door
het contant maken van de geschatte toekomstige kasstromen, rekening houdend met
verwachte salarisontwikkelingen en ontslag­, invaliditeit­ overlijdens­ en pensioneringskansen,
alsmede de inflatieveronderstellingen en de carrièretabellen. Hierbij wordt
uitgegaan van rentetarieven die gelden voor hoge kwaliteit ondernemingsobligaties.
Waardering vindt plaats tegen beste schatting. De dotaties aan de voorziening
personeelsregelingen worden verantwoord als personeelskosten.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Grondslagen voor waardering van activa en passiva
105

Langlopende schulden
Onder de langlopende schulden worden schulden opgenomen met een resterende
looptijd van meer dan één jaar. De op korte termijn (binnen één jaar) verschuldigde
aflossingen worden opgenomen onder de kortlopende schulden.
Langlopende leningen
Langlopende leningen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij
een verschil tussen de geamortiseerde kostprijs en het aflossingsbedrag op basis van
de effectieve­rentemethode in de winst­en verliesrekening wordt opgenomen over de
looptijd van de leningen. Indien er geen sprake is van agio of disagio of transactiekosten
is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld.
Bij vervroegde aflossingen wordt de in rekening gebrachte boeterente verwerkt in de
winst­en­verliesrekening als financiële baten en lasten.
Afkoop erfpacht
Voor huurders van terreinen bestaat de mogelijkheid om erfpachtcontracten tegen
contante waarde af te kopen. De ontvangen afkoopsommen zijn opgenomen onder de
langlopende schulden. Jaarlijks wordt de rente over het uitstaande saldo toegevoegd
en worden de bij het betreffende boekjaar behorende opbrengsten ten gunste van de
contractopbrengsten gebracht.
Derivaten en hedge accounting
Het beleid van Havenbedrijf Rotterdam is om een deel van de rente­, valuta­ en
productprijsrisico’s effectief af te dekken. Indien hierbij derivaten worden gebruikt
dan past Havenbedrijf Rotterdam hedge­accounting toe. De derivaten worden conform
de kostprijshedge­accounting methode gewaardeerd tegen kostprijs. Indien de hedge
effectief is, blijven waardeveranderingen off­balance. De mate van effectiviteit van de
Interest Rate Swap wordt jaarlijks getoetst door de verwachte gemiddeld gewogen
onderliggende nominale waarde af te zetten tegen de gewogen gemiddelde nominale
waarde van de afgedekte positie over de totale looptijd van het instrument. Indien het
instrument (deels) ineffectief is, wordt de waardemutatie van het ineffectieve deel ten
laste of ten gunste van de winst­ en verliesrekening gebracht.
Ultimo 2011 is de IRS als effectief beoordeeld.
Leasing
De beoordeling of een overeenkomst een lease bevat, vindt plaats op grond van de
economische realiteit op het tijdstip van het aangaan van het contract. Het contract
wordt aangemerkt als lease­ overeenkomst als de nakoming van de overeenkomst
afhankelijk is van het gebruik van een specifiek actief of de overeenkomst het recht
van het gebruik van een specifiek actief omvat.
Financiële leasing
Activa die worden gefinancierd door middel van financiële leasing worden geactiveerd
in de balans op het tijdstip van het aangaan van het leasecontract tegen de reële
waarde van het actief of de lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen.
De te betalen leasetermijnen worden op annuïtaire wijze verdeeld in een aflossingsen
een rentecomponent, gebaseerd op een vast rentepercentage.
De leaseverplichtingen worden exclusief de rentevergoeding opgenomen onder de
langlopende schulden. De rentecomponent als onderdeel van de leasetermijnen wordt
verantwoord in de winst­en­verliesrekening. De relevante activa worden afgeschreven
over de economische levensduur.
Operationele leasing
Verplichtingen met betrekking tot operationele leasing worden verwerkt in de winsten­verliesrekening
over de looptijd van het contract. De verplichtingen vanaf 2012
zijn opgenomen onder de niet in de balans opgenomen regelingen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Grondslagen voor waardering van activa en passiva
106

Grondslagen voor de bepaling van
het resultaat
Opbrengstverantwoording
Onder netto omzet wordt verstaan de opbrengst uit levering van diensten onder
aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen.
Deze opbrengsten hebben voor het overgrote deel betrekking op havengelden
en inkomsten uit verhuur van terreinen.
Kosten
De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar
waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen
die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen
indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en overigens
wordt voldaan aan de voorwaarde voor het opnemen van voorzieningen.
Personeelsbeloningen
Periodiek betaalbare beloningen
De uit de arbeidsvoorwaarden voortvloeiende lonen, salarissen en sociale lasten
worden verwerkt in de winst­en­verliesrekening.
Pensioenen en overige personeelsregelingen
Havenbedrijf Rotterdam betaalt voor de toegezegde pensioenregeling premies aan
pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. De premies worden verantwoord
als personeelskosten in de periode waarover deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde
premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting
leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen.
De dotaties aan de voorziening personeelsregelingen worden verantwoord als
personeelskosten.
Overheidssubsidies
Exploitatiesubsidies worden als baten verantwoord in de winst­en­verliesrekening in
het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt, opbrengsten zijn gederfd of
een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan en het waarschijnlijk is dat
deze worden ontvangen en Havenbedrijf Rotterdam de condities voor ontvangst kan
aantonen.
Subsidies en bijdragen met betrekking tot investeringen in materiële vaste
activa worden in mindering gebracht op het desbetreffende actief en per saldo
als onderdeel van de afschrijvingen verwerkt in de winst­en­verliesrekening.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Grondslagen voor de bepaling van het resultaat
107

Afschrijvingen
De afschrijvingen op materiële vaste activa worden gebaseerd op de verkrijgings­ of
vervaardigingsprijs. Op terreinen en op materiële vaste activa in aanbouw wordt niet
afgeschreven. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van
de geschatte economische levensduur (zie ook ‘Grondslagen voor waardering van
activa en passiva – Materiële vaste activa’).
Financiële Baten en Lasten
Rentebaten en rentelasten
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de
effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva.
Activeren van rentelasten
Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode
van vervaardiging van het actief. De te activeren rente wordt berekend op basis
van de intern gewogen gemiddelde rentevoet van de langlopende leningen van
Havenbedrijf Rotterdam, gecorrigeerd voor de verhouding vreemd vermogen /
totaal vermogen. Indien sprake is van projectfinanciering wordt de te activeren
rente berekend op basis van het voor deze financiering geldende rentepercentage.
Passiveren van rentelasten
Rentelasten worden toegevoegd aan voorzieningen en langlopende schulden
waarvan de balanswaarde wordt bepaald op basis van een contante waardeberekening.
Vennootschapsbelasting
Alle aandelen van Havenbedrijf Rotterdam worden gehouden door publiekrechtelijke
rechtspersonen. Op grond van artikel 2 lid 3 en 7 van de Wet op de vennootschapsbelasting
zijn de (huidige) activiteiten van Havenbedrijf Rotterdam daardoor
vrijgesteld van heffing van vennootschapsbelasting.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Grondslagen voor de bepaling van het resultaat
108

Toelichting op de balans
1 Materiële vaste activa
Terreinen Openbare infra, Kademuren,
en infraplus havenbekkens steenglooiingen,
en vaarwegen steigers en
overige afmeervoorzieningen
(Bedragen X € 1.000)
Materiële
vaste activa
in aanbouw
Vaste bedrijfsmiddelen
en
overige activa
In het boekjaar werd op materiële vaste activa in aanbouw een bedrag van
€ 17,5 miljoen aan bouwrente geactiveerd.
TOTAAL
31 december 2010
Aanschafwaarde 1.108.437 550.095 995.055 457.755 387.407 3.498.750
Cumulatieve afschrijvingen -114.287 -162.900 -225.952 - -120.021 -623.160
BOEKWAARDE 994.150 387.195 769.103 457.755 267.387 2.875.590
Mutaties 2011
Investeringen - - - 494.383 - 494.383
Desinvesteringen (aanschafwaarde) -2.998 - 19 - -18.972 -21.951
Desinvesteringen (cum. afschrijvingen) 2.841 - -19 - 3.216 6.038
Rijksbijdrage Maasvlakte 2 - - - -161.704 - -161.704
Overige bijdragen en subsidies - - - -4.823 - -4.823
Afschrijvingen -24.452 -26.055 -35.658 - -32.586 -118.751
Ingebruikname 100.413 42.522 46.975 -244.512 54.602 -
Aanwending VBS bijdrage - - - - -8.831 -8.831
75.804 16.467 11.317 83.344 -2.571 184.361
31 december 2011
Aanschafwaarde 1.205.852 592.617 1.042.049 541.099 414.207 3.795.824
Cumulatieve afschrijvingen -135.898 -188.955 -261.629 - -149.391 -735.873
BOEKWAARDE 1.069.954 403.662 780.420 541.099 264.816 3.059.951
Afschrijvingsperioden in jaren 0 tot 30 jaar 25 tot 50 jaar 25 tot 40 jaar n.v.t. 5 tot 50 jaar
Op grond van de Uitwerkingsovereenkomst Landaanwinning zal het Rijk totaal
€ 726 miljoen nominaal bijdragen in de aanlegkosten van de buitencontour en
openbaar infra structuur van Maasvlakte 2 (MV2). In 2011 is € 363 miljoen ontvangen.
Tot en met 31­12­2011 is € 359,3 miljoen geïnvesteerd in hetgeen waarop de
genoemde Rijksbijdrage van toepassing is. Van de ontvangen bijdrage is in 2011
€ 161,7 miljoen (2010: € 197,6 miljoen) in mindering gebracht op de kostprijs. Het
meerdere ad € 3,7 miljoen is opgenomen onder de balanspost ‘Kortlopende schulden’.
In 2012 wordt het resterende deel van de Rijksbijdrage ad € 363 miljoen ontvangen.
Op de overige investeringen is een bedrag van € 4,8 miljoen aan bijdragen en
subsidies in mindering gebracht.
Voor 3 activa objecten heeft een schattingswijziging plaatsgevonden. Wegens
overdracht in 2011 van een deel van het havengebied naar de gemeente Rotterdam
is de afschrijvingstermijn van de resterende boekwaarde aangepast. De schattingswijziging
heeft in 2011 een extra resultaateffect op jaarbasis van ­/­ € 3,1 miljoen.
In 2011 is onder andere een gebouw verkocht met een boekwaarde van
€ 15,5 miljoen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
109

Bij de oprichting is het economische eigendom van de haventerreinen in Havenbedrijf
Rotterdam ingebracht. De juridische eigendom van deze terreinen berust bij de
gemeente Rotterdam. Hierop wordt ten behoeve van Havenbedrijf Rotterdam erfpacht
gevestigd. Per ultimo 2011 is dit voor circa 99% van het totale areaal gerealiseerd,
waarvan 30% onder opschortende voorwaarde.
2 Financiële vaste activa
(Bedragen X € 1.000)
Voor een overzicht van de deelnemingen wordt verwezen naar het overzicht
Verbonden partijen.
3 Vorderingen
(Bedragen X € 1.000)
Deelnemingen in
groepsmaatschappijen
Langlopende vorderingen TOTAAL
31 december 2010
BOEKWAARDE 25.199 2.492 27.691
Mutaties 2011
Verstrekte leningen - - -
Aflossingen - -641 -641
Vrijval voorziening - 162 162
Resultaat deelnemingen 8.962 - 8.962
Reserve omrekeningsverschillen 1.095 - 1.095
Voorziening oninbaar - - -
TOTAAL MuTATIES 10.057 -479 9.578
31 december 2011
BOEKWAARDE 35.256 2.013 37.269
31/12/2011 31/12/2010
Gemeente Rotterdam 222 415
Rijksbijdrage Maasvlakte 2 - 197.586
Handelsvorderingen 56.299 67.492
Overige kortlopende vorderingen 18.051 15.027
Overlopende activa 40.973 34.871
TOTAAL 115.545 315.391
De uitgaven tot en met 31­12­2010 ad € 197,6 miljoen die in aanmerking
kwamen voor de Rijksbijdrage Maasvlakte 2 zijn in 2010 als vordering opgenomen.
De vordering is in 2011 afgewikkeld door de ontvangst van € 363 miljoen van het
Rijk. In januari 2011 is een obligatieportefeuille ter waarde van € 4,5 miljoen die
gerubriceerd was onder de overige kortlopende vorderingen afgerekend. De belangrijkste
posten in 2011 onder de overlopende activa zijn nog te ontvangen bedragen
waaronder nog te ontvangen BTW (€ 19,1 miljoen) en nog te factureren havengelden
en contractopbrengsten (€ 9,2 miljoen).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
110

4 Liquide middelen
(Bedragen X € 1.000)
De liquide middelen staan geheel ter vrije beschikking. Voor de mutaties wordt
verwezen naar het kasstroomoverzicht.
5 Eigen vermogen
Het garantievermogen of aansprakelijk vermogen van Havenbedrijf Rotterdam luidt
als volgt:
(Bedragen X € 1.000)
Mutatieoverzicht eigen vermogen
Het mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2011 is als volgt:
(Bedragen X € 1.000)
31/12/2011 31/12/2010
Eigen vermogen 1.901.763 1.769.822
Achtergestelde leningen gemeente Rotterdam - 312.125
TOTAAL GARANTIEVERMOGEN 1.901.763 2.081.947
Gewoon
aandelenkapitaal
Agio Wettelijke
reserves
Overige
reserves
31/12/2011 31/12/2010
Rekening-courant bank 2.113 61.085
Te
bestemmen
resultaat
Aandelenkapitaal
Het maatschappelijk kapitaal van de onderneming bedraagt € 3 miljard,
verdeeld in drie miljard doorlopend genummerde gewone aandelen van € 1 elk.
Het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal is ultimo 2011 € 900 miljoen en
bestaat uit 900 miljoen gewone aandelen van € 1 nominaal.
Wettelijke reserves
Het saldo wettelijke reserves heeft betrekking op de reserve deelnemingen
en de reserve (valuta) omrekeningsverschillen deelnemingen.
TOTAAL
31 december 2010 900.000 391.200 4.648 319.785 154.189 1.769.822
Resultaat boekjaar - - - - 194.625 194.625
uitgekeerd slotdividend 2010 - - - - -63.779 -63.779
Bestemming resultaat 2010 - - - 90.410 -90.410 -
Reserve omrekeningsverschillen - - 1.095 - - 1.095
Dotatie wettelijke reserve - - 7.567 -7.567 - -
TOTAAL MuTATIES 0 0 8.662 82.843 40.436 131.941
31 december 2011 900.000 391.200 13.310 402.628 194.625 1.901.763
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
111

Totaal resultaat
Het totaalresultaat van Havenbedrijf Rotterdam is gelijk aan het resultaat
van het boekjaar.
6 Voorzieningen
Voorziening personeelsregelingen
(Bedragen X € 1.000)
Voorzieningen personeelsregelingen
Voorzieningen zijn getroffen in verband met verplichtingen aan (voormalig) personeel
in het kader van vervroegd uittreden, toekomstige bijdragen in ziektekostenpremies
en overige uitgestelde beloningen. De aard van deze voorziening is langlopend.
(Bedragen X € 1.000)
Voorziening voor
toekomstige
bodemsanering
Voorziening vermeend
afgegeven garanties
TOTAAL
31 december 2010 25.678 32.952 25.336 83.966
Dotaties 4.200 538 - 4.738
Onttrekkingen -5.366 -4.358 - -9.724
Vrijval - - -19.760 -19.760
Toerekening rente 603 1.226 860 2.689
Vrijval toegerekende rente - - -6.436 -6.436
31 december 2011 25.115 30.358 0 55.473
31/12/2011 31/12/2010
Vervroegde uittreding 21.850 22.413
Ziektekostenpremies na pensionering 1.995 1.995
Overige uitgestelde beloningen 1.270 1.270
TOTAAL 25.115 25.678
Voorziening voor toekomstige bodemsanering
De voorziening voor toekomstige bodemsanering heeft betrekking op door Havenbedrijf
Rotterdam geaccepteerde restvervuiling bij huurbeëindiging van terreinen en
wordt gevormd door hiermee samenhangende ontvangen afkoopsommen. De afkoop
wordt berekend op basis van de contante waarde van de verwachte saneringsuitgaven
op de betreffende locatie(s). Aan de voorziening wordt jaarlijks rente toegevoegd.
Voor bodemvervuiling van de overige terreinen is in de jaarrekening geen voorziening
opgenomen. Eventuele sanering van deze terreinen zal doorgaans op zeer lange
termijn plaatsvinden. Vanwege voortschrijdende technologische ontwikkelingen
alsmede wijzigingen in wet­ en regelgeving is de omvang van de bijbehorende
toekomstige saneringsuitgaven op dit moment slechts met grote onzekerheden in te
schatten. Voorts geldt dat in de standaard contractbepalingen van Havenbedrijf
Rotterdam bij verhuur dan wel uitgifte in (onder)erfpacht is opgenomen dat de bodem
bij beëindiging van het contract in oorspronkelijke staat aan Havenbedrijf Rotterdam
dient te worden opgeleverd. De verwachting is dan ook dat toekomstige saneringsuitgaven
in belangrijke mate verhaald kunnen worden op de vervuiler. De aard van
deze voorziening is langlopend.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
112

Voorziening vermeend afgegeven garanties
In 2004 is bekend geworden dat de toenmalige Algemeen directeur vermeende
garanties heeft afgegeven ten behoeve van tot het RDM­concern behorende
onder nemingen. Als gevolg daarvan is in 2004 voor verschillende rechtszaken door
Havenbedrijf Rotterdam een voorziening gevormd. Vermeende garanties zijn ook
afgegeven namens de gemeente Rotterdam. Dit heeft geleid tot een rechtzaak tussen
gemeente Rotterdam en Residex. De stand per 1/1/2011 van de voorziening vermeend
afgegeven garanties heeft nog alleen betrekking op de lopende rechtszaak van de
Commerz bank jegens Havenbedrijf Rotterdam N.V.. Op 8 december 2011 heeft het
Europese Hof van Justitie arrest gewezen in de zaak gemeente Rotterdam – Residex.
De in dit arrest beantwoorde prejudiciële vraag is ook van belang voor de procedure
tussen Commerz (Nederland) NV en Havenbedrijf Rotterdam. Het antwoord van het
Europese Hof van Justitie in de zaak Residex heeft er toe geleid dat het risico op
uitstroom van middelen voor Havenbedrijf Rotterdam in de zaak Commerz aanzienlijk
verminderd is. Om deze reden is de voorziening vrijgevallen.
De Investeringsovereenkomst die op 2 september 2005 is gesloten tussen de Staat
der Nederlanden, de gemeente Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam bepaalt dat
eventuele toekomstige vrijval van de destijds gevormde voorziening zal leiden tot
een extra dividend uitkering aan de gemeente Rotterdam. De gemeente Rotterdam
zal Havenbedrijf Rotterdam vrijwaren indien Havenbedrijf Rotterdam de procedure
alsnog mocht verliezen en daardoor gehouden zou zijn tot betaling aan Commerz.
De verhoging in 2011 van de voorziening voor vermeend afgegeven garanties heeft
alleen betrekking op de toevoeging van rente. De opgebouwde rente valt vrij ten
gunste van de ‘Financiële Baten en Lasten’ en de nominale waarde ten gunste van
de ‘Overige bedrijfslasten’.
7 Langlopende schulden
(Bedragen X € 1.000)
31/12/2011 31/12/2010
Aflossing Aflossing Aflossing TOTAAL TOTAAL
< 1 jaar 1-5 jaar > 5 jaar
Achtergestelde leningen gemeente Rotterdam - - - - 312.125
Overige leningen gemeente Rotterdam 94.409 46.393 44.782 185.584 192.768
Afkoop erfpacht 10.300 51.500 94.046 155.846 153.719
Financiële leaseverplichtingen 345 2.241 11.803 14.389 14.700
Schulden aan kredietinstellingen 10.891 81.275 455.649 547.815 455.492
Afkoop onderhoud 2.011 9.953 - 11.964 13.918
Afkoop overdracht brug- en sluiswachters 3.459 13.838 - 17.297 -
Overige langlopende schulden - - 500 500 500
TOTAAL 121.415 205.200 606.780 933.395 1.143.222
Achtergestelde leningen gemeente Rotterdam
In 2011 zijn de achtergestelde leningen gemeente Rotterdam geheel vervroegd
afgelost (€ 235 miljoen exclusief € 77 miljoen reguliere aflossingen). De jaarlijks
verschuldigde rente over deze leningen bedroeg 5,72%.
Overige leningen gemeente Rotterdam
De jaarlijks verschuldigde rente over de leningen ligt in een bandbreedte van 4,81%
tot 6,14%.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
113

Afkoop erfpacht
Dit betreft de stand van de door klanten afgekochte erfpachtvergoedingen.
Financiële leaseverplichtingen
Havenbedrijf Rotterdam least terreinen en een vaartuig voor representatieve
doeleinden.
Schulden aan kredietinstellingen
Van de in totaal opgenomen leningen bij de EIB (€ 548 miljoen) is ruim 25% vastrentend.
De rentevergoeding op het overige deel is gebaseerd op het 3 maands
euribor tarief.
Afkoop onderhoud
Havenbedrijf Rotterdam heeft bij de gemeente Rotterdam voor een aantal objecten
het toekomstig klein onderhoud afgekocht. De betaling zal in 7 termijnen plaatsvinden.
Afkoop overdracht brug­ en sluiswachters
HbR en gemeente zijn in 2011 overeengekomen om het bedienende personeel van
de overgedragen bruggen en sluizen naar de gemeente over te dragen. Hiervoor is
een afkoopsom overeengekomen die in 5 jaarlijkse termijnen betaald zal worden.
Faciliteiten voor langlopende schulden
In januari 2008 zijn kredietfaciliteiten gesloten met Europese Investeringsbank,
Bank Nederlandse Gemeenten, ING, Rabo en ABN AMRO tot een bedrag van
€ 1,8 miljard. Daarmee zal naast investeringen in het bestaande havengebied
tevens het eerste deel van Maasvlakte 2 worden gefinancierd. De jaarlijkse rente
is gebaseerd op de 3 maands Euribor notering. Deze rentevergoeding is deels
geswapt naar een vast rentepercentage. Voor de faciliteiten voor langlopende
schulden zijn geen zekerheden verstrekt.
Met financiers zijn ratio’s overeengekomen. Evenals in 2010 voldoen de ratio’s
in 2011 ruim aan de afgesproken normen.
8 Kortlopende schulden
(Bedragen X € 1.000)
31/12/2011 31/12/2010
Schulden aan kredietinstellingen 3.868 -
Schulden gemeente Rotterdam en Rijk 9.621 17.009
Handelscrediteuren 93.019 45.850
Belastingen en sociale verzekeringen 4.696 4.946
Pensioenen 1.428 1.338
Vakantiegeld en vakantiedagen 6.769 7.448
Vooruitontvangen Rijksbijdrage Maasvlakte 2 3.710 -
Ontvangen reservation fees Maasvlakte 2 118.796 103.052
Vooruitontvangen contractopbrengsten 40.049 53.790
Vooruitontvangen investeringsbijdrage Verkeers Begeleidend Systeem - 8.831
Overige schulden en overlopende passiva 42.880 40.980
TOTAAL 324.836 283.244
Kredietfaciliteiten
Havenbedrijf Rotterdam beschikt over een kortlopende kredietfaciliteit ter grootte van
€ 200 miljoen. Hiervoor zijn geen zekerheden verstrekt.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
114

9 Niet in de balans opgenomen regelingen
Voorwaardelijke regelingen
Met een aantal (markt)partijen zijn voorwaardelijke afspraken gemaakt betreffende
toekomstige investeringen, herstructureringen en dergelijke. Deze afspraken
betreffen o.a. te verstrekken (maximaal € 6,3 miljoen) en te ontvangen vergoedingen
(€ 1,7 miljoen). Havenbedrijf Rotterdam heeft zich tevens garant gesteld voor
een lening (€ 0,5 miljoen).
Ten behoeve van een aantal groepsmaatschappijen en deelnemingen zijn
garanties verstrekt betreffende de nakoming van lease­, huur­, aflossings­ en
renteverplichtingen ten opzichte van derden tot een bedrag van € 9,3 miljoen.
Dit betreft onder andere borg tot zekerheid van betaling voor een bedrag van
maximaal € 4,5 miljoen, en een garantstelling voor de restwaarde van over te
nemen installaties (€ 1,4 miljoen). De vennootschap staat tevens garant voor een
minimum rendement van een deelneming ten behoeve van de medeaandeelhouder.
Voorts verstrekt Havenbedrijf Rotterdam jaarlijks een financiële bijdrage in de
exploitatie van een deelneming van € 3,4 miljoen.
Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Dordrecht hebben overeenstemming
bereikt over samenwerking in de Zeehaven Dordrecht. In fase 1(vanaf 1 juli 2011)
neemt Havenbedrijf Rotterdam het nautische ­ en portefeuille beheer over van de
Gemeente Dordrecht. Het gebied dat zal worden beheerd, bedraagt circa 290 ha
waarvan circa 50 ha in erfpacht is uitgegeven en circa 10 ha nog kan worden
uitgegeven. In fase 1 die loopt tot 1 juli 2013 ontvangt Havenbedrijf Rotterdam van
de Gemeente Dordrecht een vergoeding van € 1,5 miljoen per jaar. Vanaf 1 juli 2013
(fase 2) neemt Havenbedrijf het volledige beheer en exploitatie voor haar rekening.
De start van fase 2 zal voorwaardelijk plaatsvinden. Voor het verkrijgen
van de hoofderfpacht (fase 2) van de gemeente Dordrecht betaalt Havenbedrijf
Rotterdam een initiële jaarlijkse vergoeding van circa € 1,8 miljoen. De vergoeding
loopt in de eerste jaren geleidelijk op tot circa € 2,7 miljoen in 2016 waarna het
jaarlijks zal worden geïndexeerd. Voorts zal Havenbedrijf Rotterdam in de eerste
15 jaar van de samenwerking vanaf fase 2 tenminste € 10 miljoen investeren in
havengeëigende projecten op voorwaarde van voldoende rendement.
Meerjarige financiële regelingen
Havenbedrijf Rotterdam verwacht tot 2020 € 2 miljard te investeren in Maasvlakte 2.
Het Rijk verleent Havenbedrijf Rotterdam voor het realiseren van het project Maasvlakte
2 een bijdrage van € 726 miljoen. Dit bedrag dient ter gedeeltelijke bekostiging
van de buitencontour en de openbare infrastructuur. In 2012 zal de laatste tranche
ad € 363 miljoen worden ontvangen.
Fase 1 van deze investering is aanbesteed (€ 1,1 miljard) aan aannemerscombinatie
PUMA waarvan € 330 miljoen aan verplichtingen nog open staan. Ook in het
bestaande havengebied verwacht Havenbedrijf Rotterdam € 2 miljard te investeren tot
2020. Van deze investering is € 232 miljoen aanbesteed waarvan € 106 miljoen nog
aan verplichtingen open staan.
Havenbedrijf Rotterdam heeft zich voor de komende jaren tot maximaal € 10,5 miljoen
gecommitteerd tot infra­plus investeringen waarbij de toekomstige huurders van de
betreffende infrastructuur het moment van investeren kunnen bepalen.
Aan universiteiten is komende jaren € 1,8 miljoen aan financiële ondersteuning
toegezegd ten behoeve van diverse Leerstoelen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
115

In het kader van de verzelfstandiging van het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam
tot Havenbedrijf Rotterdam N.V. zijn de gemeente en Havenbedrijf Rotterdam
overeengekomen dat Havenbedrijf Rotterdam de uitvoering van de leefbaarheidsprojecten
in het Bestaand Rotterdams Gebied en de kosten daarvan tot en met
2020 voor haar rekening neemt (gemiddeld € 2,7 miljoen per jaar). De openstaande
verplichting per 31­12­2011 bedraagt € 20,1 miljoen.
De overige aangegane meerjarige financiële verplichtingen ten opzichte van marktpartijen
bedragen € 3,9 miljoen.
Met de Gemeente is in 2010 overeengekomen het groot onderhoud van o.a. bruggen
en sluizen in het stedelijk gebied en het Haven en Industriecomplex over te dragen
en af te kopen (€ 13,4 miljoen). Daarnaast is overeengekomen dat Havenbedrijf
Rotterdam van de gemeente een bijdrage zal ontvangen ter compensatie voor de
kosten van onderhoudswerkzaamheden van een tweetal objecten (€ 2,9 miljoen).
Langlopende verplichtingen (€ 39,6 miljoen) zijn aangegaan betreffende de huur
van kantoorpanden, (operationele) lease van voertuigen en onderhoud van het
havengebied. Voorts zijn onderhoud van het Verkeers Begeleidend Systeem (VBS)
en de levering van water aan de binnenvaart contractueel vastgelegd. De specificatie
is als volgt:
• Havenbedrijf Rotterdam heeft een huurcontract tot en met 2015 voor een kantoorpand
met een optie op verlenging. De jaarlijkse huurlasten bedragen ongeveer € 8,2 miljoen.
Voor overige gebouwen heeft Havenbedrijf Rotterdam een jaarlijkse last van circa
€ 0,5 miljoen.
• Voor voertuigen heeft Havenbedrijf Rotterdam operationele lease overeenkomsten
gesloten. De jaarlijkse last bedraagt circa € 2,7 miljoen.
• Met diverse leveranciers zijn voor het onderhouden van het havengebied contracten
afgesloten. Deze contracten betreffen o.a. het uitvoeren van baggerwerk, onderhoud
van glooiingen, wegen en buitenruimte. De jaarlijkse last bedraagt € 14,4 miljoen.
Ter bestrijding van oliemorsingen in de Rotterdamse haven zal jaarlijks tot met 2013
€ 0,9 miljoen worden uitgegeven.
• In 2011 is een 3 jarig contract ondertekend voor beheer en onderhoud van de Slufter
en de TOP Europoort. De jaarlijkse last bedraagt € 1,0 miljoen.
• Voor onderhoud van het VBS en de levering van drinkwater is jaarlijks respectievelijk
€ 1,7 miljoen en € 0,7 miljoen overeengekomen. Tevens is het onderhoud en beheer
van walstroom kasten ten behoeve van de levering van stroom aan de binnenvaart
uitbesteed tot 2013 (€ 0,4 miljoen per jaar).
• In het kader van Maasvlakte 2 is een contract afgesloten voor de ontwikkeling, hosting
en beheer van een online contractbeheer­ en documentbeheersysteem. Het contract
loopt tot 31­12­2012. De jaarlijkse last bedraagt ongeveer € 0,7 miljoen.
• In 2007 heeft Havenbedrijf Rotterdam doorlopende contracten afgesloten voor de
levering van IT­diensten (beheer en onderhoud). De contracten zijn jaarlijks opzegbaar.
De verwachte uitgaven voor 2012 bedragen € 8,4 miljoen.
Lopende claims en geschillen
In 2011 hebben Havenbedrijf Rotterdam en de Vereniging Nederlandse Petroleum
Industrie (vertegenwoordiger van de genoemde ondernemingen) een convenant
gesloten over toekomstige procesafspraken en de inhoud van marktconsultatie met
betrekking tot het zeehavengeldtarief voor ruwe olie. Hiermee wordt verder afgezien
van eerdere juridische procedures.
Eind 2011 is Havenbedrijf Rotterdam gedagvaard door een containeroverslagbedrijf.
Het bedrijf stelt benadeeld te zijn door onder andere de (toekomstige) exploitatie
van Maasvlakte 2. Het containerbedrijf heeft een aantal eisen gesteld waaronder
een schadeclaim voor toekomstige verliezen. Havenbedrijf Rotterdam kan zich
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
116

volstrekt niet vinden in zowel de aangevoerde juridische gronden als de kwalitatieve
en kwantitatieve onderbouwing van de eisen. Havenbedrijf Rotterdam is van mening
dat het zorgvuldig heeft gehandeld en is ervan overtuigd dat het door de jaren heen
in alle relevante opzichten correct heeft gehandeld ten opzichte van het bedrijf. Naar
de mening van Havenbedrijf Rotterdam is om deze redenen toekenning van een eis
zeer onwaarschijnlijk.
10 Financiële instrumenten
Algemeen
De in deze toelichting opgenomen gegevens verschaffen informatie die behulpzaam
is bij het inschatten van de omvang van risico’s die verbonden zijn aan zowel de in
de balans opgenomen als de niet in de balans opgenomen financiële instrumenten.
De financiële instrumenten van Havenbedrijf Rotterdam, anders dan derivaten, dienen
ter financiering van de operationele activiteiten van Havenbedrijf Rotterdam of vloeien
direct uit deze activiteiten voort. Havenbedrijf Rotterdam maakt daarnaast gebruik
van swaps om het valuta­, prijs­ en renterisico af te dekken. Kaders, richtlijnen en
spel regels zijn geformuleerd in het Treasury Statuut. De theoretische marktwaarde
van deze derivaten bedraagt ultimo 2011 ­/­ € 330,7 miljoen (2010: ­/­ € 165,8 miljoen).
Havenbedrijf Rotterdam past kostprijshedge­accounting toe (zie paragraaf ‘Derivaten
en hedge accounting’).
De belangrijkste financiële risico’s zijn:
Renterisico
Havenbedrijf Rotterdam loopt renterisico over de rentedragende vorderingen
(met name onder financiële vaste activa), liquide middelen en rentedragende
lang lopende en kortlopende schulden (waaronder afkoop erfpacht en schulden
aan kredietinstellingen). Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken
loopt Havenbedrijf Rotterdam risico ten aanzien van toekomstige kasstromen.
Met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt Havenbedrijf
Rotterdam risico over de marktwaarde. Met betrekking tot schulden met variabele
renteafspraken is een viertal financiële derivaten met betrekking tot het renterisico
gecontracteerd. De marktwaarde van deze derivaten bedraagt ultimo 2011
­/­ € 345,3 miljoen.
Valutarisico
Havenbedrijf Rotterdam loopt valutarisico over investeringsactiviteiten in het kader
van een internationale participatie. Ter afdekking van dit valutarisico is een valutaswap
afgesloten voor de verwachte totale financieringskasstroom. De marktwaarde van dit
derivaat bedraagt ultimo 2011 + € 36 duizend.
Tegenpartijrisico
Havenbedrijf Rotterdam heeft geen significante concentraties van tegenpartijrisico’s.
Commodity risico
Op basis van de gemaakte afspraken met de contractor voor de aanleg van de 1e fase
van het Maasvlakte 2 project loopt Havenbedrijf Rotterdam in het bijzonder risico over
het verloop van de olieprijs. Ter afdekking van dit risico is een commodity (fuel)swap
afgesloten voor de verwachte kasstroom gedurende de periode tot en met september
2013. De marktwaarde van dit derivaat bedraagt ultimo 2011 + € 14,6 miljoen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de balans
117

Toelichting op de
winst-en-verliesrekening
11 Som der bedrijfs opbrengsten
(Bedragen X € 1.000)
De post “overige bedrijfsopbrengsten” betreft voornamelijk de bijdrage voor het
Verkeers Begeleidend Systeem. Daarnaast zijn er vanaf 2011 opbrengsten verwerkt
van zeeschepen die commerciële activiteiten (overslag) verrichten aan boeien,
palen of openbare kades (€ 1,8 miljoen).
12 Lonen, salarissen en sociale lasten
(Bedragen X € 1.000)
2011 2010
Zeehavengeld 290.562 275.298
Binnenhavengeld 14.853 12.863
Huur, erfpacht, kadegelden 266.951 249.378
Totaal netto omzet 572.366 537.539
Overige bedrijfsopbrengsten 15.773 13.857
TOTAAL 588.139 551.396
2011 2010
Lonen en salarissen 78.088 77.651
Pensioenlasten 15.043 16.018
Sociale lasten 5.793 5.466
Overige personeelslasten 1.811 2.010
TOTAAL 100.735 101.145
De lichte stijging in 2011 van lonen en salarissen wordt deels veroorzaakt door
CAO verhoging en periodieke verhogingen. Daarnaast is er een afname van het
gemiddelde aantal personeelsleden. De pensioenlasten zijn in 2011 licht afgenomen
(€ 1 miljoen) door lagere kosten voor regelingen met betrekking tot vervroegde
uittreding.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
118

13 Overige bedrijfslasten
(Bedragen X € 1.000)
In de post exploitatielasten zijn opgenomen de reguliere lasten ten behoeve
van scheepvaartbegeleiding, ontwikkeling, beheer en onderhoud van de haven ­
infra structuur, beheer materieel en nautische informatiesystemen, informatie­ en
communicatietechnologie, acquisitie­ en accountmanagement en apparaatskosten.
De overige bedrijfskosten betreffen onder meer bijdragen aan leefbaarheidsprojecten,
herstructureringskosten, ontwikkelingskosten, programmakosten en
de vorming van de voorziening voor oninbaarheid van debiteuren. In de overige
bedrijfskosten is, naast het nominale deel (€ 19,8 miljoen) van de vrijval van de
voorziening vermeend afgegeven garanties, ook de afkoop voor de overdracht
van brug­ en sluiswachters naar de gemeente Rotterdam verwerkt (€ 17,3 miljoen).
In 2010 is de afkoop van het toekomstig klein onderhoud aan de gemeente
Rotterdam verwerkt. De beide afkopen betreffen transacties met een aandeel ­
houder die onder marktconforme omstandigheden hebben plaatsgevonden.
14 Overige toelichtingen op de winst-en-verliesrekening
Operationele leasing
Gedurende het boekjaar is € 2,5 miljoen (2010: € 2,4 miljoen) aan leasebetalingen
in de winst­en­verliesrekening verantwoord met betrekking tot operationele leasing
van voertuigen.
Kosten van onderzoek en ontwikkeling
De ten laste van het resultaat over 2011 gebrachte kosten van onderzoek en
ontwikkeling bedragen € 2,4 miljoen (2010: € 4,5 miljoen).
15 Financiële baten en lasten
(Bedragen X € 1.000)
2011 2010
Exploitatielasten 103.849 102.036
Overige bedrijfskosten 21.521 32.157
TOTAAL 125.370 134.193
2011 2010
Opbrengst langlopende vorderingen en effecten 180 348
Overige rentebaten 1.764 809
Totaal financiële baten 1.944 1.157
Rentelasten -77.054 -68.277
Geactiveerde rente over materiële vaste activa in aanbouw 17.490 12.033
Totaal financiële lasten -59.564 -56.244
TOTAAL -57.620 -55.087
Het geactiveerde rentepercentage over de investeringsuitgaven van het project
Euromax is gelijk aan de 3­maands Euribor met een opslag van 113 basispunten.
Voor de overige projecten is het gehanteerde bouwrente percentage ten opzichte
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
119

van 2010 van 2,8% naar 3,0 % verhoogd. Dit is het gewogen gemiddelde van
de rentevoet van vreemd vermogen, gecorrigeerd voor de verhouding vreemd
vermogen/totaal vermogen. In de rentelasten is het saldo van het rentedeel
(€ 5,6 miljoen) van de vrijval van de voorziening vermeend afgegeven garanties
verwerkt.
16 Resultaat deelnemingen
Het resultaat deelnemingen (€ 9 miljoen) bestaat geheel uit het aandeel van
Havenbedrijf Rotterdam in het resultaat van deelnemingen.
17 Werknemers
Het gemiddelde aantal werknemers in dienst in het jaar 2011 is 1.222 (gemiddeld
2010:1.232, ultimo 2011:1.220). Hiervan waren gemiddeld 529 werknemers
werkzaam bij de divisie Havenmeester (gemiddeld 2010: 541, ultimo 2011:523).
Het gemiddelde aantal medewerkers werkzaam buiten Nederland in het jaar 2011
is 12 (in 2010:12, ultimo 2011:12).
18 Bezoldiging commissarissen en bestuurders
Commissarissen
De bezoldiging van de voorzitter van de Raad van Commissarissen bedraagt € 30.000
per jaar. Voor de leden bedraagt de bezoldiging € 25.000 per jaar. Daarnaast wordt aan
commissarissen die zitting hebben in de auditcommissie of de remuneratiecommissie
een vergoeding verstrekt van € 5.000 op jaarbasis.
De bezoldiging aan commissarissen is als volgt:
(Bedragen X € 1)
2011 2010
Raad van commissarisen R.P.M. van Slobbe 32.500 30.000
R.J.N. Abrahamsen 30.000 30.000
J.M. Kroon 30.000 30.000
M.W.L. van Vroonhoven 12.500 -
A.J. Scheepbouwer 17.500 35.000
R.M. Smit 15.000 30.000
TOTAAL 137.500 155.000
De heer Scheepbouwer is vanaf 1 juli 2011 afgetreden als president­commissaris
omdat hij principieel van mening verschilde met de aandeelhouders over het
proces om te komen tot het nieuwe beloningsbeleid van Havenbedrijf Rotterdam.
Het voorzitterschap is overgenomen door de heer van Slobbe. De heer Smit
heeft zich na een termijn van vier jaar niet herbenoembaar gesteld en is per 1 juli
vertrokken. De heer Abrahamsen heeft eind 2011 afscheid genomen na 2 termijnen
van 4 jaar. Mevrouw van Vroonhoven is per 1 juli 2011 toegetreden tot de Raad van
Commissarissen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
120

Bestuurders
Beloningsbeleid
Het beloningsbeleid zoals dat sinds 1 januari 2005 geldt voor de leden van de
Algemene Directie is in december 2004 vastgesteld door de Algemene Vergadering
van Aandeelhouders na advies van het externe adviesbureau HayGroup.
Begin 2011 hebben de aandeelhouders (de gemeente Rotterdam en de Staat)
aan de Raad van Commissarissen het voornemen kenbaar gemaakt het beloningsbeleid
te willen wijzigen. De arbeidscontracten van de zittende bestuurders worden
gerespecteerd.
Het Havenbedrijf biedt ook in het nieuwe beloningsbeleid een arbeidsvoorwaardenpakket,
bestaande uit een vast inkomen en een variabel inkomen korte termijn,
alsmede een variabel inkomen lange termijn.
Het variabele inkomen korte termijn bedraagt 20% van het geldende vast inkomen
en wordt toegekend indien is voldaan aan vooraf gestelde prestatiecriteria. Vanwege
het specifieke karakter (strategisch, lange termijn) van het Havenbedrijf wordt de
beloning van de bestuurders ook gebaseerd op meerjarenprestaties (4 jaar). Bij het
behalen van deze lange termijn­doelstellingen wordt na 4 jaar een bonus uitgekeerd
van 60% van het gemiddelde vast jaarinkomen over de voorafgaande 4 jaar. Ingeval
van een korter dienstverband wordt de uitkering pro­rata berekend. Indien de af te
rekenen periode korter is dan 2 jaar komt de lange termijn bonus niet tot uitbetaling
(bijvoorbeeld door latere indiensttreding of eerder vertrek).
Basissalaris 2011
In 2011 zijn de volgende basissalarissen toegekend:
(Bedragen X € 1)
2011 2010
H.N.J. Smits 335.585 328.980
T. Menssen 268.010 262.735
P.R.J.M. Smits 148.784 -
A.G.F. Toet - 262.735
TOTAAL 752.379 854.450
De genoemde bedragen zijn inclusief vakantiegeld en exclusief werkgeverspremies
sociale verzekeringen en dergelijke. De heer (A.G.F.) Toet, voormalig COO is per
1 september 2011 werkzaam voor Sohar Industrial Port Company (SIPC) en de
Sohar Industrial Development Company (SIDC). Vanaf 1 januari 2012 is hij daar
CEO. Zowel SIPC als SIDC zijn een 50/50 joint venture tussen de regering van
Oman en Havenbedrijf Rotterdam. Mevrouw (T.) Menssen, voormalig CFO,
heeft de functie van COO per 1 januari 2011 overgenomen. De heer (P.R.J.M.)
Smits bekleedt sinds 1 juni 2011 de functie van CFO. Voorts is eind 2011 door
de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (op voordracht van de Raad
van Commissarissen) besloten het contract met de heer (H.N.J.) Smits, CEO,
met 1 jaar te verlengen tot 1 januari 2014.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
121

Variabel inkomen korte termijn
Voor de bepaling van het variabel inkomen korte termijn zijn voor de prestatiecriteria
normen vastgesteld. Deze prestatiecriteria hebben o.a. betrekking op nettoresultaat,
klanttevredenheid en bereikbaarheid van het havengebied.
Onderstaande toekenningen zijn vastgesteld door de Raad van Commissarissen.
(Bedragen X € 1)
Variabel inkomen lange termijn
Het variabel inkomen lange termijn heeft betrekking op een periode van vier jaar:
van begin 2009 tot en met eind 2012. De maximaal te behalen uitkering bedraagt
maximaal 60% van het gemiddelde vaste jaarinkomen over deze periode (gemiddeld
15% per jaar). Jaarlijks worden voorzichtigheidshalve naar rato de maximumbedragen
gereserveerd ten laste van het resultaat. De prestatiecriteria voor het
variabel inkomen lange termijn hebben betrekking op marktaandeel, duurzaamheid,
veilige en duurzame scheepvaart en de matige ontwikkeling van de bedrijfslasten.
(Bedragen X € 1)
2011 2010
H.N.J. Smits 41.948 32.898
T. Menssen 46.902 39.410
P.R.J.M. Smits 26.037 -
A.G.F. Toet - 39.410
TOTAAL 114.887 111.719
2011 2010
H.N.J. Smits 50.338 49.347
T. Menssen 40.202 39.410
P.R.J.M. Smits - -
A.G.F. Toet - 292
TOTAAL 90.540 89.049
De heer Toet heeft in 2010 naar rato en realisatie zijn variabel inkomen lange termijn
voor de periode 2009 en 2010 uitgekeerd gekregen (€ 39.118). De voorziening per
eind 2009 is grotendeels dekkend geweest voor de uitkering in 2010.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
122

Pensioenkosten en overige emolumenten
De leden van de Algemene Directie zijn deelnemer van het Algemeen Burgerlijk
Pensioenfonds (ABP). De pensioenregeling van de bestuurders is gelijk aan de
regeling voor de CAO­werknemers van Havenbedrijf Rotterdam. Sinds 1 januari
2004 is de ABP­regeling gebaseerd op het middelloonstelsel.
In onderstaande tabel staan de kosten vermeld, die in 2011 gemoeid waren met de
werkgeversbijdrage van de ABP­pensioenpremie en de vaste kostenvergoeding.
(Bedragen X € 1)
In 2009 zijn de lange termijn bonussen voor de periode 2005 tot en met 2008 per
bestuurder uitgekeerd. Hierover zijn de pensioenlasten in 2010 afgerekend.
Totale bezoldiging bestuurders
(Bedragen X € 1)
Beëindigingsvergoeding
In verband met het vertrek van de heer Toet per 1­1­2011 was een beëindigingvergoeding
overeengekomen van € 262.735 ter grootte van een jaarsalaris.
De hoogte van deze vergoeding is in overeenstemming met de Nederlandse
Corporate Governance Code. Vanwege zijn (her­)indiensttreding per 1 september
2011 bij de joint ventures SIPC en SIDC, zijn de niet­verschuldigde resterende
4 maanden ad € 87.578,­ bruto gerestitueerd.
19 Verbonden partijen
2011 2010
H.N.J. Smits 69.973 96.322
T. Menssen 56.243 70.668
P.R.J.M. Smits 28.536 -
A.G.F. Toet - 60.880
TOTAAL 154.752 227.870
2011 2010
Basissalaris 752.379 854.450
Variabel inkomen korte termijn 114.887 111.719
Variabel inkomen lange termijn 90.540 89.049
Pensioenkosten en overige emolumenten 154.752 227.870
TOTALE BEzOLDIGING BESTuuRDERS 1.112.558 1.283.088
Alle groepsmaatschappijen en andere deelnemingen, zoals opgenomen in
het overzicht Verbonden partijen, alsmede de gemeente Rotterdam en het Rijk
worden aangemerkt als verbonden partij. In de rentekosten is een bedrag van
€ 33,9 miljoen (inclusief afgekochte agio bij vervroegde aflossingen) inbegrepen
voor de gemeente Rotterdam (2010: € 31,2 miljoen). Daarnaast is in de overige
bedrijfslasten een jaarlijkse bijdrage aan Portbase B.V. begrepen van € 4,7 miljoen
(2010: € 6,2 miljoen).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
123

20 Accountantskosten
De jaarrekening wordt gecontroleerd door Ernst & Young Accountants LLP. De totale
kosten die ten laste van het resultaat 2011 zijn gebracht bedragen € 386.756.
De stijging in 2011 wordt grotendeels veroorzaakt door de kosten voor het uitvoeren
van een due diligence onderzoek.
(Bedragen X € 1)
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Rotterdam, 14 maart 2012
De Algemene Directie,
Ir. Drs. H.N.J. Smits
Ir. T. Menssen MBA
Ir. P.R.J.M. Smits CMA CTP
2011 2010
Controle van de jaarrekening 120.928 112.972
Overige controleopdrachten 113.550 115.254
Overige niet-controleopdrachten 152.278 51.174
TOTAAL 386.756 279.400
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Toelichting op de winst- en verliesrekening
124

Overige gegevens
21 Statutaire regeling winstbestemming
Voor de winstbestemming is van belang hetgeen is vermeld in de statuten en het
bepaalde in de Investeringsovereenkomst die op 2 september 2005 is gesloten tussen
de Staat der Nederlanden, de gemeente Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam,
alsmede hetgeen ter zake is vermeld in de Aandeelhoudersovereenkomst tussen
beide aandeelhouders. In 2009 zijn aanvullende afspraken voor de winstbestemming
door de drie voornoemde partijen vastgelegd in de Kapitaalsovereenkomst 2009
van 30 januari 2009 en de Vaststellingsovereenkomst uit maart 2009.
In de Aandeelhoudersovereenkomst is ondermeer bepaald dat de aandeelhouders
vanaf 1 januari 2006 jaarlijks 4% op het door hen ingelegde vermogen ontvangen
onder toepassing van een indexeringsclausule. In de Investeringsovereenkomst is
het door de gemeente op 1 januari 2006 ingelegde vermogen bepaald op € 1 miljard.
De Staat is op 23 mei 2007 toegetreden als medeaandeelhouder en heeft daarbij
€ 50 miljoen aandelenkapitaal gestort (eerste tranche). De tweede tranche betreft
een kapitaalstorting van € 450 miljoen in 2009 door de Staat en gemeente Rotterdam.
Hiervoor zijn nieuwe aandelen uitgegeven. Als gevolg van de genoemde overeenkomsten
2009 is met de uitgifte van de nieuwe aandelen de basis voor de verdeling
van het dividend over de aandeelhouders veranderd. Tot de uitgifte werd het dividend
per aandeelhouder berekend over het door hen ingelegd vermogen. Nu is de verdeling
van de aandelen bepalend geworden.
Vanaf 1 januari 2021 wordt extra winst uitgekeerd aan de aandeelhouders indien
vanaf 2021 60% van de netto­winst meer bedraagt dan het gewone dividend dat
aan beide aandeelhouders dient te worden uitgekeerd. De extra winstuitkering bestaat
uit het verschil tussen 60% van de netto­winst en het gewone dividend aan beide
aandeelhouders en zal plaatsvinden gedurende de periode zoals benoemd in de
Aandeelhoudersovereenkomst.
22 Voorstel winstbestemming - onder voorbehoud
Het netto resultaat bedraagt € 194,6 miljoen. Conform het bepaalde in de
Investeringsovereenkomst en de Aandeelhoudersovereenkomst, de Kapitaalovereenkomst
2009 en de Vaststellingsovereenkomst wordt voorgesteld over te
gaan tot de volgende dividenduitkering aan de gemeente Rotterdam en de Staat.
Omschrijving
Dividenduitkering gemeente Rotterdam 46,1
Dividenduitkering Staat 19,0
Dividenduitkering gemeente Rotterdam (extra dividend inzake vrijval voorziening Commerz) 25,1
TOTAAL 90,2
(Bedragen x € 1 miljoen)
Het restant ad € 104,4 miljoen zal worden toegevoegd aan de overige reserves.
Er is gedurende het boekjaar 2011 geen interim dividend uitgekeerd.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Overige gegevens
125

23 Onttrekkingen/stortingen op agio
Vrijwaring garantie­kwesties
De naar aanleiding van de toetreding van de Staat als aandeelhouder opgestelde
Investeringsovereenkomst, bepaalt dat de gemeente Rotterdam onder voorwaarden
de netto kosten zal vergoeden, die Havenbedrijf Rotterdam maakt in het kader van
garantie­kwesties. Daarbij is bepaald dat voor deze kosten de Staat via agiostorting
kan worden gecompenseerd.
24 Gebeurtenissen na balansdatum
Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum geweest die nadere informatie geven
over de feitelijke situatie per balansdatum.
25 Controleverklaring
Het Verslag van Havenbedrijf Rotterdam is voorzien van een door Ernst & Young
Accountants LLP afgegeven goedkeurende controleverklaring. Deze verklaring is te
raadplegen in het hoofdstuk ‘Controleverklaring’ in het Jaarverslag.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Overige gegevens
126

Verbonden partijen
Hierbij een overzicht van de verbonden partijen van Havenbedrijf Rotterdam N.V. :
Deelnemingen Havenbedrijf Rotterdam Belang Vestigingsplaats
Mainport Holding Rotterdam N.V. (MHR) 100% Rotterdam
Keyrail B.V. 35% Rotterdam
Deelnemingen Mainport Holding Rotterdam Belang Vestigingsplaats
Portbase B.V. 75% Rotterdam
Cruise Port Rotterdam B.V. 100% Rotterdam
Koninklijke Scheepsagentuur Dirkzwager B.V. 46% Maassluis
Mainport Foreign Investments B.V. 100% Rotterdam
Sohar Industrial Port Company 50% Sohar, Oman
Sohar Industrial Development Company 50% Sohar, Oman
Ontwikkelingsmaatschappij Noordoever B.V. 50% Schiedam
Northcoast Properties Zevenmanshaven C.V. 48% Schiedam
Mainport Rotterdam Properties B.V. 100% Rotterdam
Mainport Project II B.V. 100% Rotterdam
Mainport Project III B.V. 100% Rotterdam
Mainport Project IV B.V. 100% Rotterdam
Mainport Project V B.V. 100% Rotterdam
Mainport Project VI B.V. 100% Rotterdam
MHR Commanditaire Vennoot B.V. 100% Rotterdam
Multicore B.V. 50% Rotterdam
MultiCore C.V. 75% Rotterdam
MHR Silent Partner B.V. 100% Rotterdam
RC2 C.V. 50% Rotterdam
RC2 B.V. 50% Rotterdam
Scheepvaartmaatschappij Eendracht B.V. 11,7% Rotterdam
Stichtingen Vestigingsplaats
Stichting Rotterdam Port Experience 100% Rotterdam
Stichting de Verkeersonderneming 33,3% Rotterdam
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Jaarrekening > Verbonden Partijen
127

His torisch
overzicht
kengetallen
2008 - 2011

Klant
Overslag
Aanvoer goederen
in de haven van Rotterdam *
(Brutogewicht x 1.000 metrische tonnen)
2011 **2010 2009 2008
Agribulk 8.516 6.835 6.867 8.548
Ertsen en schroot 34.509 36.508 20.184 40.880
Kolen 25.708 23.279 23.665 27.688
Overig massagoed, droog 10.715 9.066 6.442 9.634
Subtotaal Massagoed, droog 79.448 75.688 57.158 86.750
Ruwe aardolie 92.089 99.505 95.676 100.068
Minerale olieproducten 41.645 42.708 42.241 36.246
LNG 569 0 0 0
Overig massagoed, nat 19.792 19.724 18.070 22.908
Subtotaal Massagoed, nat 154.095 161.937 155.987 159.222
TOTAAL MASSAGOED 233.543 237.625 213.145 245.972
Containers 61.394 55.032 47.890 52.865
Roll on / roll off 8.460 8.316 8.025 9.009
Overig stukgoed 5.367 4.605 4.232 5.174
Breakbulk 13.827 12.921 12.257 14.183
TOTAAL STukGOED 75.221 67.953 60.147 67.048
TOTAAL AANVOER 308.764 305.578 273.292 313.020
* Genoemde overslagcijfers zijn inclusief de overslag op terminals aan de noordzijde van de rivier (Hoek van
Holland, Schiedam, Vlaardingen). Deze overslag betreft voor 2011 circa 3,3% van het totale overslagvolume
van de aan- en afvoer. Het bijbehorende zeehavengeld komt niet aan Havenbedrijf Rotterdam toe en wordt
derhalve niet in de financiële verslaglegging meegenomen.
** Overslagdata voor 2010 zijn licht naar boven bijgesteld ten opzichte van de vorig jaar gepubliceerde cijfers als
gevolg van een kleine correctie in de verwerking van de nagekomen opgaven uit 2009 in de cijfers over 2010. Het
verschil betreft ca. 200.000 ton op totaalniveau.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Klant
129

Afvoer goederen
in de haven van Rotterdam *
(Brutogewicht x 1.000 metrische tonnen)
2011 **2010 2009 2008
Agribulk 1.354 1.548 1.467 1.872
Ertsen en schroot 2.940 3.376 3.114 3.121
Kolen 999 801 1.168 865
Overig massagoed, droog 2.585 3.227 3.721 2.327
Subtotaal Massagoed, droog 7.878 8.952 9.470 8.185
Ruwe aardolie 719 730 742 338
Minerale olieproducten 31.803 34.882 29.949 22.330
LNG 0 0 0 0
Overig massagoed, nat 11.909 11.830 11.412 12.113
Subtotaal Massagoed, nat 44.430 47.441 42.103 34.781
TOTAAL MASSAGOED 52.308 56.393 51.573 42.966
Containers 62.162 57.266 52.390 54.134
Roll on / roll off 8.990 8.652 7.980 8.897
Overig stukgoed 2.326 2.270 1.722 2.119
Breakbulk 11.316 10.922 9.702 11.016
TOTAAL STukGOED 73.478 68.188 62.092 65.150
TOTAAL AfVOER 125.786 124.581 113.665 108.116
* Genoemde overslagcijfers zijn inclusief de overslag op terminals aan de noordzijde van de rivier (Hoek van
Holland, Schiedam, Vlaardingen). Deze overslag betreft voor 2011 circa 3,3% van het totale overslagvolume
van de aan- en afvoer. Het bijbehorende zeehavengeld komt niet aan Havenbedrijf Rotterdam toe en wordt
derhalve niet in de financiële verslaglegging meegenomen.
** Overslagdata voor 2010 zijn licht naar boven bijgesteld ten opzichte van de vorig jaar gepubliceerde cijfers als
gevolg van een kleine correctie in de verwerking van de nagekomen opgaven uit 2009 in de cijfers over 2010. Het
verschil betreft ca. 200.000 ton op totaalniveau.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Klant
130

Aan- en afvoer goederen
in de haven van Rotterdam *
(Brutogewicht x 1.000 metrische tonnen)
2011 **2010 2009 2008
Agribulk 9.870 8.383 8.334 10.420
Ertsen en schroot 37.449 39.884 23.298 44.001
Kolen 26.708 24.080 24.833 28.553
Overig massagoed, droog 13.299 12.293 10.163 11.961
Subtotaal Massagoed, droog 87.326 84.640 66.628 94.935
Ruwe aardolie 92.807 100.235 96.418 100.406
Minerale olieproducten 73.448 77.590 72.190 58.576
LNG 569 0 0 0
Overig massagoed, nat 31.700 31.553 29.482 35.021
Subtotaal Massagoed, nat 198.525 209.378 198.090 194.003
TOTAAL MASSAGOED 285.851 294.019 264.718 288.938
Containers 123.556 112.298 100.280 106.999
Roll on / roll off 17.450 16.968 16.005 17.906
Overig stukgoed 7.693 6.875 5.954 7.293
TOTAAL STukGOED 148.699 136.140 122.239 132.198
TOTAAL AAN- EN AfVOER 434.550 430.159 386.957 421.136
Goederenoverslag Rotterdam
(Brutogewicht x 1.000 metrische tonnen)
421,1
2008
387,0
2009
430,2
2010
434,6
2011
Droog massagoed
Nat massagoed
Containers
Breakbulk
* Genoemde overslagcijfers zijn inclusief de overslag op terminals aan de noordzijde van de rivier (Hoek van
Holland, Schiedam, Vlaardingen). Deze overslag betreft voor 2011 circa 3,3% van het totale overslagvolume
van de aan- en afvoer. Het bijbehorende zeehavengeld komt niet aan Havenbedrijf Rotterdam toe en wordt
derhalve niet in de financiële verslaglegging meegenomen.
** Overslagdata voor 2010 zijn licht naar boven bijgesteld ten opzichte van de vorig jaar gepubliceerde cijfers als
gevolg van een kleine correctie in de verwerking van de nagekomen opgaven uit 2009 in de cijfers over 2010.
Het verschil betreft ca. 200.000 ton op totaalniveau.
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
40
35
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
30
Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Klant
131
25
20
2008
2009 2010 2011
Nat massagoed
Droog massagoed
Containers
Breakbulk
60
50
40
30
20
10
0

387,0
2009
Rotterdam
Antwerpen
Hamburg
Amsterdam
emerhaven
Le Havre
430,2
2010
434,6
2011
Droog massagoed
Nat massagoed
Containers
Breakbulk
2009 2010 2011
Duinkerken
Zeebrugge
Zeeland Seaports
Gent
Wilhelmshaven
Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2009 2010 2011
Ruwe aardolie 21%
Minerale olieproducten en
overig nat massagoed 24%
Droog massagoed 20%
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
40
35
30
25
20
15
10
5
0
120
100
80
60
40
20
0
Marktaandeel
Marktaandeel Rotterdam in de
Hamburg – Le Havre range
(per hoofdsegment) in %
Havenbedrijf Containers Rotterdam 28% N.V. Jaarverslag 2011 Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Klant
132
Breakbulk 6%
2008
2009 2010 2011
Nat massagoed
Droog massagoed
Containers
Breakbulk
60
50
40
30
20
10
0
2008
2008
120
100
80
60
40
20
0
2008
2009
Rotterdam
Antwerpen
Hamburg
Amsterdam
Bremerhaven
Le Havre
2009
2010
Duinkerken
Zeeland Seaports
2010
2011
Droog massagoed
Nat massagoed
Verloop marktaandeel Rotterdam Containers in
de Hamburg - Le Havre range Breakbulk
(gebaseerd op totale overslag in tonnen) in %
2009 2010 2011
Zeebrugge
Gent
Wilhelmshaven
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2008 2009 2010 2011
Ruwe aardolie 21%
Minerale olieproducten en
overig nat massagoed 24%
Droog massagoed 20%
Containers 28%
Breakbulk 6%
250
200
150
100
50
0
40
35
30
25
20
15
10
5
0
120
100
80
60
40
20
0

39.000
37.000
35.000
Havenmeester
4,18
33.000
31.000
29.000
27.000
25.000
Veiligheid
Scheepsbewegingen
en nautische ongevallen
(Zeevaart)
90.000
86.000
82.000
78.000
74.000
70.000
Efficiënt scheepvaartverkeer
Aantal scheepsbezoeken
(Zeevaart)
36.415
2008
39.000
Turn Around Time en
aantal scheepsbezoeken
(Zeevaart)
37.000
4:90 82.000
4,90
170
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Havenmeester
133
35.000
4:78 78.000
4,78
140
33.000
31.000
2008
2008
33.352
2009
2009
Turn Around Time Rotterdam in uren
2009
34.404
2010
2010
Scheepsbezoeken
2010
33.681
2011
2011
2011
Scheepsbewegingen zeevaart
Nautische ongevallen
Norm Nautische ongevallen
Tankschepen
Droge bulk
General cargo
Volcontainer
Overige
5:02
4:90
4:78
4:66
4:54
4:42
4:30
4:18
230
200
170
140
110
80
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
5:02
4:66
4:54
36.415
2008
39.000
37.000
35.000
33.000
31.000
29.000
27.000
25.000
90.000
86.000
74.000
70.000
2008
93.000
5,02
4,90
4,78
4,66
4,54
4,42
4,30
82.000 33.352
71.000
60.000
49.000
38.000
2008
2009
2005
5,02
4,66
4,54
2009
34.404
2006
2010 Nautische 2011 ongevallen
Norm Tankschepen Nautische ongevallen
2009
2007
20102006
33.681
Scheepsbewegingen 0zeevaart
Droge bulk
General cargo
Volcontainer
Overige
2010
2011 2007
Scheepsbezoeken
Turn Around Time Rotterdam in uren
40000
35000
30000
25000
20000
15000
2008 10000
5000
5:02
4:90
4:78
4:66
4:54
4:42
4:30
4:18
230
200
110
80
2009
2011
2008
230
200
170
140
110
80
90
86
82
78
74
70
2009
G

Ons bedrijf
Financieel
Financieel historisch
overzicht Havenbedrijf
(Bedragen x € 1 miljoen)
2011 2010 2009 2008
Balans
Activa 3.215 3.280 3.088 2.678
Eigen vermogen 1.902 1.770 1.645 1.080
Langlopende schulden 933 1.143 1.059 1.102
Geïnvesteerd vermogen 2.835 2.913 2.704 2.183
Voorzieningen + kortlopende schulden 380 367 384 495
TOTAAL VERMOGEN 3.215 3.280 3.088 2.678
Winst-en-verliesrekening
Som der bedrijfsopbrengsten 588 551 519 523
Bedrijfslasten 226 235 222 224
EBITDA 362 316 297 301
Afschrijvingen 119 113 101 93
Bedrijfsresultaat (EBIT) 243 203 196 208
Resultaat deelnemingen 9 6 23 -1
Financiële baten en lasten -58 -55 -52 -56
NETTO RESuLTAAT 195 154 167 149
Kasstroomoverzicht
Operationele kasstroom 329 250 136 253
Investeringskasstroom (excl. Rijksbijdrage) -460 -406 -321 -185
Rijksbijdrage 363 0 0 0
Financieringskasstroom -291 42 355 -138
Saldo kasstroom -59 -114 171 -70
Ratio’s
Solvabiliteit (in (%), incl. achtergestelde leningen) 59,2 63,4 66,0 59,0
Net Debt / EBITDA 2,2 2,9 2,6 3,7
Interest coverage rate (ICR) 4,3 3,7 4,1 3,7
Havenbedrijf Rotterdam maakt gebruik van de vrijstelling van consolidatieplicht omdat de financiële gegevens van
de deelnemingen verwaarloosbaar zijn voor inzicht in resultaat en vermogen van de jaarrekening. De cijfers 2008
zijn, in tegenstelling tot de vorige jaarrekening, niet geconsolideerd.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Ons bedrijf
134

Omzet
(Bedragen x € 1 miljoen)
523
2008
190
2008
519
2009
341
2009
551
2010
445
2010
Realisatie Maasvlakte 2
Realisatie Bestaand Rotterdams Gebied
Overige opbrengsten
Investeringsuitgaven
(Bedragen x € 1 miljoen)
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011 > Ons bedrijf
135
588
2011
Havengelden
Huur, erfpacht en kadegelden
Overige opbrengsten
494
2011
700
600
500
400
300
200
100
0
550
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2008
190
2008
2009
341
2009
2010
445
2010
2011
Havengelden
Huur, erfpacht en kadegelden
494
2011
Realisatie Maasvlakte 2
Realisatie Bestaand Rotterdams Gebied
100
0
550
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2008

6
80
1
1
200
0
0
150
2008 2009 2008 2010 2009 2011 2010 2011
100
Totaal ziekteverzuim Totaal ziekteverzuim
50
14 15 15 23 Personeel
Norm
Norm
2008 2009 2008 2010 2009 2011
0
2010
86 85 85 77
1500
> 60 jaar
1204 1239 1224 1220 1250
50 - 60 jaar
2008 2009 2010
Man-vrouw verhouding
2011
Gemiddelde leeftijd
1000
Aantal dienstjaren
750
40 - 49 jaar
30 - 39 jaar
Havenbedrijf totaal (in %)
Aantal medewerkers 500
250
< 30 jaar
14 20 15 22 15 23 23 23
45
2008
40
2009
45
2010
40
2011
0
450
400
15
86 80
15
85 78
23
85 77 77 77
35
1204 30 1239
35
1224 30
Parttimer1500
1220 Fulltimer1250
350
300
85 2008
2008 85 2009
2009 77 2010
2010
2011
2011
25
1500 25
1000
250
2009 2010 2011
Man
Vrouw
1204 1239 1224 20
15
1220 1250 20
1000 15
14
750
15
500
15 23
200
150
Management (in %)
10
750 10
86 250 85 85 77 100
14 20 15 22 15 23 23 23
5
20080
2009
5005
250 2010 0 2011 2008
0
2009 2010 2011
50
0
86 80 85 78 85 77 2008 77 77 62009
2008 2010 2009 2011 2010 2011 0 2008 Parttimer1500
450 2009 2008 2010 2009 2011 2010
22
78
4,90 23
2008
2008 77
4,95 23
2009
2009 77
4,57
2010
2010
4,26
2011
2011
5
4
2008Havenbedrijf
2009 totaal 1204
2010 Havenbedrijf 1239 2011totaal
Management Management Parttimer
1224 1220 Fulltimer1250
400
1000 350
> 15 jaar
11-15 jaar
Man
3 Nieuwe medewerkers Nieuwe medewerkers Fulltimer
750 300
6-10 jaar
2009 2010 2011
Vrouw
2
20 22
500 250
23 0-5 23 jaar
Man
1
80 250 200 78 77 77
Vrouw
Medewerkers 20 2008 2009 22aantallen
2010 23 2011 23
0
Medewerkersleeftijd2008
2009 2010
1500
ziekteverzuim 2011 2008 2009 (in %)
100
2010 2011
Ultimo 80 78 Totaal 77 ziekteverzuim 77 6
Aantal medewerkers
Parttimer 450 50
Man
4,90
2008
4,95
2009
4,57
2010
6
4,26 Norm
2011
5
4
2008 2009 4502010
Fulltimer 4000
2011 350
Vrouw
4,95 4,57 4,26 5
Man
3
400 > 60 jaar 300
4
Vrouw
2
350 50 - 60 jaar 250
3
15001
300 40 - 49 jaar 200
6
1204 1239 1224 2 1220 12500
250 30 4,90 - 39 jaar 1504,95
4,57 4,26 5
2008 2009 2010
1
2011
1000
200 < 30 jaar 100
4
0Totaal
ziekteverzuim 7506
150
450 50
3
2009 4,90 2010 4,95 2011
4,57 4,26 Norm 500 455
100
400 4500
2
Totaal ziekteverzuim
250 404
2008 2009 502010
2011 350 400
1
Norm
35 03
0 > 60 jaar 300 350
0
2008 2009 2010 2011 302
2008 2009 2010 2011
50 2008 - 60 jaar 250 300
2009 2010 2011
Parttimer 251
> 60 jaar
40 - 49 jaar 200 250
Totaal ziekteverzuim
Fulltimer 200
50 - 60 jaar
30 - 39 jaar 150 200
Norm
2008 2009 2010 2011 15
40 - 49 jaar
< 30 jaar 100 150
Totaal ziekteverzuim 10
30 - 39 jaar
100 50
Norm 455
< 30 jaar
450 500
400
2008 2009 2010 2011
4000
2009
2008
2008
2009
2009
452010
2011
40Havenbedrijf
totaal
35
Management 450 25
Nieuwe 30 medewerkers 400 20
25
20
15
10
52010
2011
35
30
350 15
300 10
250 455
200 400
150 35
0Havenbedrijf
totaal 100 30
2010 2011
Management 50 25
Havenbedrijf totaal Nieuwe medewerkers 20 0
2008 Management 2009 2010 2011 15
2008
2009
2008
2008
2010
> 2011 60 jaar 350
50 > - 60 15 jaar 300
40 11-15 - 49 jaar 250
30 6-10 - 39 jaar 200
< 0-5 30 jaar 150
> 15 jaar 300
11-15 jaar 250
6-10 jaar 200
0-5 jaar 150
Nieuwe medewerkers
> 60 jaar 10
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011
50 - 60 jaar 5
6-10 jaar
Historisch overzicht kengetallen 2008 - 2011
0-5 jaar
> Ons bedrijf
2008 1002009
50
2010 2011
136
Havenbedrijf totaal
40 - 49 jaar 0
0
Management
2008 2009 2010 30 - 2011 39 jaar
2008 2009 2010 2011
Nieuwe medewerkers
2009
2009
2011
> 15 jaar
11-15 jaar
450 2010
400
350
300
250
200
150
100
50 2010
0
2011
100
450 50
4000
350
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
2011
> 60
50 - 60
40 - 49
30 - 39
< 30
2011
> 15
11-15
6-10
0-5

Toe lichting op het
Jaarverslag

Havenbedrijf
Bedrijfsvoering
Bedrijvigheid
Haven- en industriecomplex
Keten
Invloed hoog Invloed redelijk Invloed beperkt
Effect beperkt Effect redelijk Effect hoog
Scope van het Jaarverslag
De scope van dit Jaarverslag is breder dan ons bedrijf alleen. Havenbedrijf
Rotterdam is beheerder, exploitant en ontwikkelaar van het Rotterdamse havengebied.
We hebben de taak het havengebied te beheren en te ontwikkelen en willen
de positie van haven van wereldklasse handhaven en versterken. Havenbedrijf
Rotterdam kan op drie gebieden invloed uitoefenen. De mate van invloed en het
effect op onze omgeving en het milieu variëren per gebied.
Het effect van onze eigen bedrijfsvoering op de omgeving en het milieu is beperkt.
De effecten van onze investeringen in het havengebied en in het transport van en
naar het gebied zijn veel groter. Door samenwerking oefenen wij onze invloed uit
op het havengebied en de (transport)keten. Daarom besteden wij in ons Jaarverslag
uitgebreid aandacht aan de gezamenlijke activiteiten met verschillende partners.
De scope en reikwijdte van het Jaarverslag 2011 is gelijk aan de scope en reikwijdte
in het geïntegreerde Jaarverslag van vorig jaar.
Geïntegreerd Jaarverslag
In dit Jaarverslag 2011 hebben we het traditionele Jaarverslag en het MVO (Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen) verslag geïntegreerd. In de vorige paragraaf
hebben we een toelichting gegeven op de scope van het Verslag. In deze paragraaf
lichten we de onderwerpselectie en de kwaliteitsborging verder toe. Tevens worden
de verslaggevingsgrondslagen uiteengezet.
Selectie van onderwerpen
De focus van dit Jaarverslag ligt op de resultaten die wij samen met onze klanten
en partners hebben bereikt, de prestaties vanuit de wettelijke taak van de (Rijks)
Havenmeester, de dialoog met onze omgeving en onze eigen bedrijfsvoering.
Havenbedrijf Rotterdam rapporteert bij deze aandachtsgebieden over de
inspanningen van de eigen organisatie en de invloed daarvan voor belanghebbenden
in het havengebied en de (transport)keten. De selectie van
onderwerpen voor dit Jaarverslag 2011 hebben we bepaald op basis van:
• onze doelstellingen voor 2011 in het Ondernemingsplan;
• de reguliere contacten bij onze dialoog met belanghebbenden;
• een enquete onder stakeholders en het management van het bedrijf;
• feedback op het Jaarverslag 2010.
De belangrijkste onderwerpen die hieruit zijn geselecteerd zijn onderwerpen
gerelateerd aan de bedrijfsvoering van Havenbedrijf Rotterdam:
• gezonde financiële basis, benodigd voor investeringen in Maasvlakte 2 en bestaand
gebied;
• nieuw Havenmeester Management Informatie Systeem (HaMIS), voor betere vastlegging
van inspectieresultaten en betere informatie uitwisseling met andere partijen;
• CO ­footprint, waarmee we de CO ­uitstoot van onze bedrijfsvoering weergeven;
2 2
• risicomanagement binnen het bedrijf, met name de beheersing van onze strategische
risico’s.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Toelichting op het Jaarverslag
138

Onderwerpen gerelateerd aan bedrijvigheid havengebied en aan de keten:
• nieuwe Havenvisie 2030
• ontwikkeling van de goederenoverslag
• ontwikkelingen in het marktaandeel
• investeringen in Maasvlakte 2, voor het creëren van ruimte voor groei
• investeringen in Bestaand Rotterdams Gebied, voor het efficiënt gebruik van bestaande
haventerreinen
• bereikbaarheid van de haven via weg, spoor en water
• samenwerking met Dordrecht
• European Ship Index, gericht op het belonen van de allerschoonste schepen met als
uiteindelijke doelstelling vermindering van uitstoot van NO , SO , fijnstof en op termijn
x x
CO2 Daarnaast rapporteren wij evenals voorgaand jaar over diverse prestatiecriteria
uit 2011 waarmee wij de resultaten van onze eigen bedrijfsvoering monitoren,
waaronder marktaandelen, overslagcijfers, CO ­emissie, modal split, reistijden
2
wegverkeer, nautische ongevallen en diverse andere kengetallen. Deze kengetallen
plaatsen wij waar mogelijk in een meerjarenperspectief.
Verslaggevingsgrondslagen
Bij het Jaarverslag nemen we de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW in
acht. Ook houden we rekening met de Richtlijnen van de Jaarverslaggeving en de
G3 richtlijn van het Global Reporting Initiative (GRI). Door de aard van Havenbedrijf
Rotterdam als dienstverlener en handhaver van regels en de bijzondere rol in de
keten zijn de GRI indicatoren slechts ten dele relevant voor ons bedrijf. Dit blijkt
uit de bovengenoemde belangrijkste onderwerpen en wordt verder toegelicht in
de GRI­tabel in bijlage V. De tabel verwijst per indicator naar de pagina’s met een
toelichting op deze indicator. Bij sommige indicatoren verwijzen we naar andere
publieke uitingen dan dit verslag. En bij enkele indicatoren leggen we uit waarom
de indicator niet relevant is of waarom geen informatie beschikbaar is.
De definities en verslaggevingsgrondslagen zijn ongewijzigd ten opzichte van vorig
jaar. Kwantitatieve informatie vergelijken we waar mogelijk met vergelijkende cijfers
van voorgaande jaren. De verslaggevingsgrondslagen voor de belangrijkste Key
Performance Indicators zijn beschreven in bijlage III.
Kwaliteitsborging van het Jaarverslag
Om de gewenste kwaliteit te bereiken werkte een groot aantal medewerkers intensief
samen in projectverband. Daarnaast hebben wij ons Jaarverslag laten controleren
door onze externe accountant en het toepassingsniveau van de richtlijnen voor
maatschappelijke verslaggeving extern laten beoordelen.
Wij hebben onze externe accountant opdracht gegeven zekerheid te verschaffen bij
het Jaarverslag. Bij de opdrachtverstrekking is het Jaarverslag onderverdeeld in drie
onderdelen:
• het verslag: Verslag van Havenbedrijf Rotterdam, Historisch Overzicht Kengetallen
en Cases (Cases zijn alleen digitaal beschikbaar)
• de jaarrekening
• overige informatie: Voorwoord van de Directie, Bericht van de Raad van
Commissarissen en Bijlagen
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Toelichting op het Jaarverslag
139

Het Verslag en de Jaarrekening zijn gecontroleerd door de externe accountant,
met uitzondering van de toekomstgerichte informatie.
Naast de controle door de externe accountant beoordeelde de Global Reporting
Initiative (GRI) het toepassingsniveau van de G3­richtlijnen. Het verslag van Havenbedrijf
Rotterdam is door het GRI op applicatieniveau A+ geaccordeerd. De GRI is
een niet­gouvernementele organisatie die wereldwijd standaarden ontwikkelt voor
maatschappelijke jaarverslaggeving.
Toekomstgerichte informatie
In dit Jaarverslag rapporteren wij over inspanningen en realisatie van doelstellingen
in 2011. Daarnaast geven wij onze plannen en visie weer voor de toekomst. Deze
zogenaamde toekomstgerichte informatie is te herkennen aan woorden als: beogen,
verwachten, willen, overwegen, continueren, voorspellen, doel, doelstelling, verwachting,
scenario, plan, visie, planning, ambitie, voornemen en voorspelling. Inherent
aan toekomstverwachtingen is dat de uitkomsten onderhevig zijn aan risico’s en
onzekerheden en realisatie niet zeker is. Daarom verstrekt de externe accountant
over de realisatie van toekomstgerichte informatie geen zekerheid.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Toelichting op het Jaarverslag
140

Controle verklaring

Gecombineerde
accountants rapportage
van de onafhankelijke
accountant
Aan: De Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Raad van Commissarissen
van Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Opdracht
De Directie van Havenbedrijf Rotterdam N.V. (hierna: Havenbedrijf Rotterdam) heeft
ons opdracht gegeven tot:
• Controle van de Jaarrekening bestaande uit de balans per 31 december 2011 en de
winst­en­verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een
overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere
toelichtingen;
• Het geven van assurance bij het Verslag van het Havenbedrijf, Historisch overzicht
kengetallen, de Cases en Bijlage III Key performance Indicators (KPI’s) (hierna: het
Verslag). In het Verslag geeft de Directie van Havenbedrijf Rotterdam een toelichting
op het gevoerde beleid, de bedrijfsvoering en de prestaties in het afgelopen jaar.
De Cases zoals gepubliceerd op www.portofrotterdam.com maken een onlosmakelijk
deel uit van het Verslag 2011 en zijn hiermee onderdeel van onze opdracht. De
overige verwijzingen in het Verslag (naar www.portofrotterdam.com of externe
websites) maken geen onderdeel uit van onze opdracht.
Op grond van de aan ons verstrekte opdracht waren onze werkzaamheden gericht
op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid dat:
• De Jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en samenstelling van het
vermogen van Havenbedrijf Rotterdam per 31 december 2011 en van het resultaat
over 2011;
• Het Verslag in alle van materieel belang zijnde opzichten een juiste en toereikende
weergave is van het beleid, de bedrijfsvoering en de prestaties van Havenbedrijf
Rotterdam gedurende 2011.
Verantwoordelijkheden
Verantwoordelijkheid van de Directie
De Directie van Havenbedrijf Rotterdam is verantwoordelijk voor het opmaken
van de Jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te
geven alsmede voor het opstellen van het Verslag, beide in overeenstemming
met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).
De Directie is tevens verantwoordelijk voor het opstellen van het Verslag in overeenstemming
met de Sustainability Reporting Guidelines (G3) van Global Reporting
Initiative, de Handreiking maatschappelijke verslaggeving van de Raad voor de
Jaarverslaggeving en het verslaggevingsbeleid van Havenbedrijf Rotterdam,
inclusief het identificeren van stakeholders en het bepalen van materiële onderwerpen.
De door de Directie gemaakte keuzes ten aanzien van de reikwijdte van het Verslag
en het verslaggevingsbeleid zijn uiteengezet in het hoofdstuk ‘Toelichting op het
jaarverslag’ van het Jaarverslag.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Controleverklaring
142

De Directie is ten slotte verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als
het noodzakelijk acht om het opmaken van het Verslag mogelijk te maken zonder
afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van assurance bij de Jaarrekening en het
Verslag. Wij hebben ons onderzoek verricht in overeenstemming met Nederlands
recht. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften
en dat wij ons onderzoek zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van
zekerheid wordt verkregen dat de Jaarrekening geen afwijkingen van materieel
belang bevat en het Verslag in alle van materieel belang zijnde opzichten een juiste
en toereikende weergave is van het beleid, de bedrijfsvoering en de prestaties
gedurende 2011.
In het Verslag is toekomstgerichte informatie opgenomen in de vorm van ambities,
strategie, plannen, verwachtingen en ramingen. Inherent aan deze informatie is
dat realisatie onzeker is. Om die reden wordt door ons ten aanzien van de realisatie
van toekomstgerichte informatie geen zekerheid verstrekt.
Werkzaamheden
Werkzaamheden met betrekking tot de Jaarrekening
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie
over de bedragen en de toelichtingen in de Jaarrekening. De geselecteerde
werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming,
met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de Jaarrekening een
afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
Bij het maken van deze risico­inschattingen neemt de accountant de interne
beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de Jaarrekening
en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden
die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico­inschattingen hebben
echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de
interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren
van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en
van de redelijkheid van de door de Directie van de vennootschap gemaakte schattingen,
alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de Jaarrekening.
Werkzaamheden met betrekking tot het Verslag
Wij hebben de werkzaamheden met betrekking tot het Verslag uitgevoerd in overeenstemming
met Standaard 3410N ‘Assurance­opdrachten inzake maatschappelijke
verslagen’ van het NBA. Het onderzoek van het Verslag omvat in het bijzonder de
volgende werkzaamheden:
• het toetsen van de informatie in het Verslag aan de criteria volgens de ‘Sustainability
Reporting Guidelines’ van Global Reporting Initiative welke zijn opgenomen in het
verslaggevingsbeleid van Havenbedrijf Rotterdam;
• het verkrijgen van inzicht in de opzet, bestaan en werking van de gebruikte systemen
en gehanteerde methoden voor het verzamelen en verwerken van gegevens die dienen
als basis voor de gerapporteerde informatie;
• het interviewen van verantwoordelijke functionarissen;
• het onderzoeken van relevante bedrijfsdocumenten en het raadplegen van externe
bronnen;
• het uitvoeren van cijferanalyses en het inwinnen van inlichtingen;
• het evalueren van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor de
verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die bij het opmaken van het
Verslag zijn toegepast;
• een evaluatie van het algehele beeld van het Verslag.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Controleverklaring
143

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle­informatie voldoende en
geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
Oordeel
Oordeel betreffende de Jaarrekening
Naar ons oordeel geeft de Jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en
samenstelling van het vermogen van Havenbedrijf Rotterdam per 31 december 2011
en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen
Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen
zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het Verslag, voor zover
wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of
de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd.
Tevens vermelden wij dat het Verslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen,
verenigbaar is met de Jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Oordeel betreffende het Verslag
Wij zijn van oordeel dat het Verslag in alle van materieel belang zijnde opzichten,
een juiste en toereikende weergave is van het beleid, de bedrijfsvoering en de
prestaties van Havenbedrijf Rotterdam gedurende 2011, in overeenstemming met de
‘Sustainability Reporting Guidelines’ van Global Reporting Initiative, de Handreiking
maatschappelijke verslaggeving van de Raad voor de Jaarverslaggeving en het
verslaggevingsbeleid van Havenbedrijf Rotterdam.
Rotterdam, 14 maart 2012
Ernst & Young Accountants LLP
Voor het Verslag Voor de Jaarrekening
w.g. prof.dr. D.A. de Waard RA MA w.g. drs. J.F.M. Kamphuis RA
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Controleverklaring
144

Bij lagen

A.J. (Ad) Scheepbouwer
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
R.P.M. (Rutger) van Slobbe
Bijlage I
Personalia leden van de Raad van Commissarissen
Havenbedrijf Rotterdam
1944
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 06­09­2005 tot 01­01­2006)
President­commissaris Raad van Commissarissen (per 01­01­2006 tot 01­07­2011)
Lid Remuneratiecommissie (tot 01­07­2011)
Voormalig voorzitter Raad van Bestuur Koninklijke KPN N.V. (tot 07­04­2011)
Nevenfuncties
• Voorzitter Raad van Toezicht Maasstad Ziekenhuis
• Lid van Raad van Commissarissen en investeerder in RFS Holland Holding B.V. Zwolle
• Lid Adviesraad ECP.NL (tot en met maart 2011)
• Lid van de Raad van Commissarissen van Bank Oyens & van Eeghen N.V,
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
1952
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 01­01­2006 tot 01­07­2011)
President­commissaris Raad van Commissarissen (per 01­07­2011)
Lid Auditcommissie (tot 08­09­2011)
Voormalig lid Raad van Bestuur Koninklijke P&O Nedlloyd N.V.
Nevenfuncties
• Non executive member Board of Directors van Dockwise Ltd
• Voorzitter Raad van Commissarissen Cargonaut BV
• Lid Raad van Toezicht Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM)
• Lid Raad van Toezicht Scheepvaart Transport College (STC)
• Lid Raad van Commissarissen Scheepvaartmaatschappij Eendracht B.V.
• Partner Oxalis Cooperatie U.A.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage I
146

Drs. R.J.N. (Rob) Abrahamsen
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
1938
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 01­01­2004 tot 01­01­2012)
Plv President­commissaris Raad van Commissarissen (tot 01­01­2012)
Voorzitter Auditcommissie (tot 01­01­2012)
Voormalig lid Raad van Bestuur en CFO van KLM
Nevenfuncties
• Lid Raad van Commissarissen Fluor Daniel B.V.
• Lid Raad van Commissarissen PostNL N.V.
• Lid Raad van Commissarissen ANP (tot 01­07­2011)
• Voorzitter Raad van Commissarissen Optimix Vermogensbeheer N.V.
• Lid Raad van Commissarissen N.V. Bank Nederlandse gemeenten (BNG)
Ir. J.M. (Mel) Kroon MBA
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
1957
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 22­06­2005)
Lid Auditcommissie
Voorzitter Raad van Bestuur Tennet BV.
Nevenfuncties Qualitate Qua
• Lid Raad van Commissarissen APX B.V.
• Voorzitter Raad van Commissarissen NOVEC B.V
• Membre Comité d’Administration Powernext S.A.
• Verwaltungsrat TenneT TSO GmbH
• Voorzitter Raad van Commissarissen TenneT TSO GmbH
Nevenfuncties
• Lid Raad van Commissarissen Diamonds Tools Group N.V.
• Lid Raad van Commissarissen HTM Personenvervoer N.V.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage I
147

Drs. R.M. (René) Smit
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
Ir. M.W.L. (Merel) van Vroonhoven MBA
1959
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 010­01­2007 tot 01­07­2011)
Voorzitter Remuneratiecommissie (tot 01­07­2011)
Voorzitter College van Bestuur Vrije Universiteit Amsterdam
Nevenfuncties
• Lid Raad van Commissarissen Kloosterboer Groep B.V.
• Voorzitter Raad van Toezicht Rotterdams Philharmonisch Orkest
• Lid Amsterdam Economic Board
• Lid van de agendacommissie Amsterdam Economic Board
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
1968
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 01­07­2011)
Lid Auditcommissie (per 07­09­2011)
Lid Raad van Bestuur Nederlandse Spoorwegen
Nevenfuncties
• Lid Raad van Toezicht van TU Delft
• Voorzitter Raad van Toezicht Spoorwegmuseum
• Bestuurslid ‘Nationaal Fonds 4 & 5 mei’
Drs. R. (Robert) Frohn
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
1960
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 01­01­2012)
Voorzitter Auditcommissie (per 14­03­2012)
Lid van de Raad van Bestuur van Akzo Nobel N.V.,
verantwoordelijk voor Specialty Chemicals
Nevenfuncties
• Lid Raad van Commissarissen van Nutreco
• Lid Raad van Toezicht Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
• Lid Raad van Commissarissen van Delta Middelburg
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage I
148

Drs. T.H. (Timo) Huges
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Commissies
Huidige positie / loopbaan
1965
Nederlandse
Lid Raad van Commissarissen (per 01­03­2012)
­
CEO Koninklijke Bloemenveiling FloraHolland U.A.
Nevenfuncties
• Vice voorzitter Raad van Toezicht & Advies Amstelland Ziekenhuis
• Lid Raad van Commissarissen H&S Transport
• Amsterdam Economic Board (adviesorgaan burgemeester van Amsterdam betreffende
de toekomst van metropool Amsterdam in Europa, voorzitter Flowers & Food)
• Lid Strategisch Platform Logistiek (adviesorgaan minister I&M betreffende de
logistieke toekomst van Nederland in de wereld)
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage I
149

Ir. drs. H.N.J. (Hans) Smits
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Einde huidige termijn
Voorgaande functie
Ir. T. (Thessa) Menssen MBA
Bijlage II
Personalia leden van de Algemene Directie Havenbedrijf
Rotterdam
1950
Nederlandse
President­directeur (CEO) per 01­01­2006
01­01­2014
Directeur Arthur D. Little Nederland
Nevenfuncties
• Lid Raad van Commissarissen Sohar Industrial Port Company SAOC (SIPC)
• Lid Raad van Commissarissen KLM Nederland N.V.
• Voorzitter Raad van Commissarissen Jansen de Jong Groep
• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting de Ombudsman
• Voorzitter Bestuur Ronald McDonald Huis Sophia Rotterdam
• Lid International Advisory Board (IAB) gemeente Rotterdam
• Lid Raad van Advies Rotterdam The Hague Airport
• Lid Economic Development Board Rotterdam (EDBR)
• Lid Raad van Toezicht Erasmus Universiteit Rotterdam ­ m.i.v. 01­07­2011
• Lid Raad van Toezicht Erasmus Medisch Centrum ­ m.i.v. 01­07­2011
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Einde huidige termijn
Voorgaande functie
1967
Nederlandse
Directeur Infrastructuur & Maritieme Zaken (COO) per 01­01­2011
01­01­2015
Directeur Financiën en informatievoorziening Havenbedrijf Rotterdam N.V.
(tot 01­01­2011)
Nevenfuncties
• Lid Raad van Toezicht Maritiem Museum
• Lid Raad van Toezicht Rotterdams Philharmonisch Orkest
• Lid Raad van Commissarissen Vitens N.V.
• Lid Audit Committee Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
• Lid Raad van Commissarissen PostNL N.V.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage II
150

Ir. P.R.J.M. (Paul) Smits CMA CTP
Geboortejaar
Nationaliteit
Benoemd
Einde huidige termijn
Voorgaande functie
1963
Nederlandse
Directeur Financiën & Informatievoorziening (CFO) per 01­06­2011
01­06­2015
Directeur Shared Services Organization, KPN Nederland
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage II
151

DOELSTELLING kEy PERfORMANCE
INDICATORS
Bijlage III
Key Performance Indicators (KPI’s)
NORM 2011 REALISATIE Q4
2011
NORM 2015
Efficiency - Transport DTAT < 4:27 4:36 nvt
% spits waar gemiddelde
reistijd Vaanplein ­
Maasvlakte: < 38 min
(avondspits haven uit)
> 85%
57%
95%
Havenwegen < 2 maal free­flow reistijd 85% 95% 95%
Efficiency - kosten aanleg en beheer Kosten baggeren (€/ha) < € 2.325 / ha € 2.248 / ha ­10% (tov 2010)
Havengebied Kosten kademuren (onderh.kst. vs
vervangingswaarde)
< 0,26 0,26 ­10% (tov 2010)
Aanleg MV2 volgens planning
en budget
Projectrealisatie conform afspraken
over planning (P), budget (B) en
rendement (R) voor publieke en
klantspecifieke infrastructuur.
Oplevering terreinen
RWG en APMT
> 82%
Opgeleverd Fase 1 operationeel
gebruiksgereed
89%
90%
Nautische ongevallen < 120 131 nvt
Duurzaamheid - HbR-bedrijfsvoering
HbR footprint
HbR is klimaat ­
neutraal en reduceert
de eigen CO ­uitstoot
2
met 2% (per jaar)
Gerealiseerd ­10% (tov 2010)
Duurzaamheid - Ruimtegebruik Duurzaam gebruik HIC is samen­ Van de 5 criteria, 4 in werking 5 in werking
gestelde KPI van prestaties en
inspanningen van bedrijven op diverse
gebieden gericht op verduur zamen
bestaande complex
zijn er 2 in werking.
Duurzaamheid - Transport
Maximum aandeel wegvervoer in
modal split containers van Maasvlakte < 46,5%
terminals
47,8% (Q2 2011) 44%
Groei in groeiconcepten Marktaandeel totaal 37,3% 37,0% 37,8%
Marktaandeel groeiconcept
Container Port
Verstevigen concurrentiepositie Realisatie project NWO Voorkeursbesluit
parlement
Versterken hubfunctie / Maritieme netwerken
% zee/zee overslag t.o.v.
totale overslag van containers
(gemeten in teu)
28,3% 28,8% 29,4%
Besluit Minister
genomen
Start aanleg
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage III 152
31,3%
% overslag trading volume t.o.v. totale
overslag van min. olieproducten (obv
laadvol ETT, Vopak Europoort, Odfjell,
BTT, boeien/palen)
> 59,4%
Vergroten connectivity achterland /
Aandeel intermodaal achterlandvolume > 35,0%
achterlandtransportnetwerk
RTM (in TEU) in totaal intermodaal
volume van zes relevante havens in
HLH range
Deelnemingen in groeimarkten Aantal deelnemingen 1 nieuwe
deelneming
34,2%
63,3%
32,5% (2010)
0 5
Global Strategic Partnerships Aantal partnerships 5 1 10
32,8%
60,8%
36,7%

DOELSTELLING kEy PERfORMANCE
INDICATORS
Organisatie - Resultaatgerichtheid
% medewerkers die % van
hun doelstellingen hebben
gerealiseerd.
Renderende onderneming NCW berekend tegen de HbR
vermogens­kostenvoet (8,5%).
NORM 2011 REALISATIE Q4
2011
80% medewerkers
heeft doelstellingen,
voor minimaal 75%
gehaald
75% heeft doelstellingen,
realisatie
doelstellingen volgt
later.
NORM 2015
In het overzicht met de KPI’s zijn 23 van de 36 KPI’s van Havenbedrijf Rotterdam
opgenomen. De KPI’s die niet zijn opgenomen zijn nog in ontwikkeling (8), zijn niet
van toepassing op het verslagjaar (1) of zijn commercieel vertrouwelijk (4).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage III 153
100%
> 0 > 0 > 0
Investeringsruimte Omzet (groei t.o.v. 2010: € 37 mln) € 583 mln € 588 mln € 699 mln
Gematigde kostenontwikkeling EBITDA (groei t.o.v. 2010: € 46 mln) € 358 mln € 360 mln
(genormaliseerd)
€ 474 mln

Toelichting bij de KPI’s
Efficiency transport
Dynamische Turn Around Time Rotterdam
Met de dynamische TAT wordt de gemiddelde totale vaartijd, inkomend en uitgaand,
van de zeevaart tussen zee (6 mijls­zonegrens) en haven (kade/steiger) aangegeven
voor schepen met een lengte groter dan 150 meter. In de TAT Rotterdam wordt het
geheel van drie deelgebieden Europoort, Stad (Waal­ en Eemhaven) en Botlek
samengevoegd. De gegevens komen uit het havenbeheerssysteem IVS.
Gemiddelde reistijd A15 – Maasvlakte ­ Vaanplein
Percentage avondspitsen “haven uit” waarvan de maximale reistijd minder is dan
38 minuten. Deze reistijd is anderhalf tot twee keer de normale reistijd op het traject.
De normale reistijd is een gewogen gemiddelde van de vrije reistijd midden op de
dag (buiten spits) gedurende 2011. De reistijdinformatie wordt ontvangen van de
Verkeersonderneming en Rijkswaterstaat.
Havenwegen < 2 maal free­flow reistijd
Percentage avondspitsen “haven uit” dat maximale reistijd kleiner is dan twee keer
de free­flow reistijd op belangrijke wegen in de haven. Onder free­flow reistijd wordt
de gemiddelde reistijd buiten de spits verstaan. De havenwegen waarover wordt
gerapporteerd zijn belangrijke havenontsluitingswegen en de parallelstructuur naast
de A15. Het betreft de trajecten N15 Europaweg, Vondelingenweg, Waalhavenweg,
Professor Gerbrandyweg, Clydeweg, Welplaatweg en de Botlekweg.
Efficiency kosten aanleg en beheer havengebied
Kosten baggeren
De kosten van het baggerwerk dat Havenbedrijf Rotterdam laat uitvoeren voor
onderhoud van de havens en vaarwegen gedeeld door de totale oppervlakte van de
havenbekkens in hectare.
Kosten kademuren
De beheer­ en onderhoudskosten van kademuren gedeeld door de vervangingswaarde.
Onder vervangingswaarde wordt de waarde verstaan van het bestaande areaal
kademuren als deze volledig nieuw gebouwd zou gaan worden. De gegevens komen
uit het financieel administratief systeem SAP.
Aanleg Maasvlakte 2 volgens planning en budget
Deze KPI heeft als doel om binnen planning en budget er zorg voor te dragen dat de
1e fase van de Maasvlakte 2 gebruiksgereed is. Voor 2011 was het doel oplevering
van een deel van de terreinen aan RWG en APMT.
Projectrealisatie conform planning, budget en rendement
Percentage klantspecifieke projecten in uitvoering ultimo 2011, dat wordt gerealiseerd
conform afspraken over planning, budget en rendement. De gegevens komen
uit het administratief systeem SAP.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage III
154

Veiligheid
Aantal nautische ongevallen
Een nautisch ongeval is een ongewilde gebeurtenis die een schip tijdens de vaart
overkomt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen nautische ongevallen, significante
nautische ongevallen en zogenoemde bijna aanvaringen (near miss situaties).
De ongevallen worden geregistreerd in een database op basis van diverse journaals
en opgaven van derden.
Duurzaamheid
Bedrijfsvoering ­ Havenbedrijf Rotterdam Footprint
De footprint geeft de uitstoot in CO equivalenten weer veroorzaakt door onze
2
bedrijfsvoering. De footprint is gebaseerd op de ISO 14064­standaard die de scope
indeling van het Greenhouse Gas Protocol hanteert. CO –reductie beogen we te
2
bereiken door CO beperkende maatregelen, de resterende uitstoot neutraliseren
2
we door compensatie met de aankoop van gold­standard emissiecredits. De cijfers
worden per kwartaal ontvangen op basis van interne registraties en opgaven van
derden.
Ruimtegebruik ­ Duurzaam ruimtegebruik Haven Industrieel Complex (HIC)
Deze KPI geeft onze mogelijkheden weer om duurzaamheideisen te kunnen stellen
aan de bedrijven in de verschillende groeiconcepten. Deze criteria die we hanteren
zijn: luchtkwaliteit, capture ready, modal split, gebruik van biomassa en dampretourinstallaties.
In 2011 hebben wij de bedrijven geïnventariseerd waarbij de criteria van
toepassing zijn. De KPI geeft het aantal criteria aan waar we een formele toezegging
of contractuele afspraak hebben gemaakt over de toepassing ervan door enkele
vooruitstrevende bedrijven.
Transport ­ Modal split
De modal split wordt berekend op basis van opgaven van cargadoors en overslagbedrijven
op Maasvlakte 1 en geeft voor het 1e half jaar 2011 de verhouding tussen
vervoer van containers naar en van Maasvlakte 1 over weg, water en spoor weer.
De cijfers van het 2e halfjaar zijn pas media maart bekend.
Groei in groeiconcepten
Marktaandeel totaal
Het totale marktaandeel van Havenbedrijf Rotterdam binnen de Hamburg – Le Havre
(HLH) range. De cijfers worden per kwartaal ontvangen van de betreffende havenbedrijven.
Marktaandeel groeiconcept Container Port
Het marktaandeel van Havenbedrijf Rotterdam binnen het groeiconcept containers.
Het marktaandeel Container Port wordt berekend op basis van de overslagcijfers
van de havens in de Hamburg – Le Havre – range. De cijfers worden per kwartaal
ontvangen van de betreffende havenbedrijven.
Versterken concurrentiepositie
Realisatie project Nieuwe Westelijke Oververbinding (NWO)
Wij rapporteren over de Nieuwe Westelijke Oververbinding om de inspanning weer te
geven die wij doen om het Haven Industrieel Complex bereikbaar te houden via de
weg. Deze KPI geeft ons doel voor 2011 weer waarmee we beogen dat de realisatie
tijdig kan starten.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage III
155

Versterken hubfunctie / maritieme netwerken
Zee/zee overslag ten opzichte van totale overslag
Het percentage zee/zee overslag ten opzichte van de totale overslag van containers
gemeten in TEU. Onder zee/zee overslag wordt overslag van het ene zeeschip
naar het andere zeeschip verstaan (Feeder + relay volumes). Deze feeder volumes
worden intern geadministreerd, relay volumes worden verkregen door middel van
een enquête die onder terminals gehouden wordt.
Trading volume ten opzichte van totale overslag minerale olieproducten
Het percentage overslag van trading volume ten opzichte van de totale overslag
van minerale olieproducten. Onder trading volume wordt overslag van minerale
olieproducten verstaan die via Rotterdam worden doorgevoerd, deze meten we door
de overslag van minerale olieproducten op te tellen van vijf terminals en boeien en
palen.
Vergroten connectiviteit achterland / achterlandtransportnetwerk
Aandeel intermodaal achterlandvolume Rotterdam
Het marktaandeel (gemeten in TEU) intermodaal achterlandvolume van Rotterdam,
gerelateerd aan het totaal intermodaal achterlandvolume van zes relevante
havens uit de Hamburg­Le Havre­range. Deze havens zijn Antwerpen, Zeebrugge,
Amsterdam, Hamburg, Bremerhaven en Rotterdam. De metingen zijn afkomstig
van externe bronnen, zoals D­Statis (het Duitse CBS).
Deelnemingen in groeimarkten
Aantal deelnemingen
Het aantal nieuwe deelnemingen van Havenbedrijf Rotterdam in groeimarkten.
Er is sprake van een Deelneming wanneer er een Joint Venture Agreement is
getekend. Deze deelnemingen dienen van voldoende omvang te zijn, bovengemiddelde
groeipotentie te hebben en van meerwaarde te zijn voor (nieuwe)
key costumers van Havenbedrijf Rotterdam.
Global strategic partnerships
Aantal Global Strategic Partnerships
Het aantal Global Strategic Partnerships dat we met de beste wereldwijde spelers
in containers, energie, petrochemie, en ijzer en staal hebben afgesloten. Onder een
Global Strategic Partnership wordt een getekende overeenkomst verstaan waarin
is vastgelegd dat er market intelligence wordt gedeeld, en/of investeringsmogelijkheden
worden geïdentificeerd, en/of business opportunities worden gecreëerd,
en/of toegang wordt verkregen tot markten, en/of expertise wordt uitgewisseld,
en/of joint ventures op het gebied van havenontwikkeling/havenmanagement kunnen
worden afgesloten.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage III
156

Organisatie - resultaatgerichtheid
Realiseren doelstellingen van medewerkers
Percentage van het totaal aantal medewerkers (indienst op 1­1­2011) die over het
verslagjaar persoonlijke doelstellingen heeft afgesproken. De cijfers zijn afkomstig
uit het administratief personeelssysteem SAP.
Renderende onderneming
NCW
De Netto Contante Waarde van de in 2011 gestarte projecten in de projectenportfolio
is berekend tegen de interne rendementseis van Havenbedrijf Rotterdam. Hierbij
wordt voor elk investeringsproject vastgesteld wat het doelrendement is en wat het
effect is van het betreffende project op de rendementsontwikkeling van de gehele
portfolio. Deze KPI is dus een ‘forward looking’ indicator en dient positief te zijn.
Investeringsruimte
Omzet
Deze KPI geeft de totale omzet van Havenbedrijf Rotterdam zoals vastgesteld in de
jaarrekening in 2011 weer. De cijfers komen uit het financieel administratief systeem
SAP.
Gematigde kostenontwikkeling
EBITDA
Deze KPI geeft het resultaat voor aftrek van rente, belastingen en afschrijvingen
(EBITDA) van Havenbedrijf Rotterdam zoals vastgesteld in de jaarrekening in 2011
weer. De cijfers komen uit het financieel administratief systeem SAP.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage III
157

AfkORTINGEN
Bijlage IV
Verklarende lijst van afkortingen, namen en begrippen
AfkORTING / BEGRIP TOELICHTING
A Aanvaring Aanvaringen zijn nautische ongevallen tussen
schepen en andere (varende) objecten.
Abengoa Spaanse bio­ethanol fabrikant die in het Rotterdamse
havengebied een grote fabriek heeft.
B BCTN Binnenlandse Container Terminal Nederland B.V.
Bedrijf actief in intermodaal vervoer met containerhubs.
Breakbulk Goederen waarvan de hoeveelheid niet naar maat
of gewicht maar per stuk worden opgegeven. Dit in
tegenstelling tot stortgoed of bulkgoed. Breakbulkof
stukgoederen worden los vervoerd of in kisten,
kratten, vaten of balen.
BREEAM­NL Building Research Establishment Environmental
Assessment Method. Dit is een beoordelingsmethode
om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te
bepalen.
BTT Botlek Tank Terminal.
Bulkgoed Goederen die niet per stuk (zoals containers, dozen)
maar los in het ruim van een schip worden gestort
(bijv. ruwe olie, steenkolen, ijzererts, granen). Andere
gebruikte termen voor bulkgoed zijn massagoed of
stortgoed.
C Capture Ready = CO2 Gereed / geschikt voor CO ­afvang.
2
CCS Carbon Capture and Storage. Techniek waarmee
CO2 wordt afgevangen en ondergronds wordt
opgeslagen, zodat het niet in de atmosfeer terecht
komt.
Common carrier pijpleiding Pijpleiding die door meerdere partijen tegelijkertijd
kan worden gebruikt.
Container Port Groeiconcept dat tot doel heeft het laten groeien
van het marktaandeel van Rotterdam binnen de
marktsector containers.
Cool Port Distributieknooppunt in de Waal­ Eemhaven met
kortdurende opslag voor temperatuurgecontroleerde
lading.
Corridor Gebied tussen twee (of meerdere) territoria of
“mainports”, waar vervoer van goederen/personen
plaatsvindt.
COSO Committee of Sponsoring Organizations of the
Treadway Commission. Comité, bestaande uit
een aantal private organisaties, dat in 1992 naar
aanleiding van een aantal boekhoudschandalen
en fraudegevallen richtlijnen heeft gegeven voor
interne controle en interne beheersing.
COSO­model Management model ontwikkeld door COSO gericht
op interne controle en interne beheersing.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage IV 158

AfkORTINGEN
D DINALOG Dutch Institute for Advanced Logistics.
Droge bulkgoederen Vaste goederen die in bulk worden vervoerd zoals
ertsen, steenkool en granen.
E EBITDA Earnings Before Interest, Tax, Deprecation and Amortization.
Inkomsten voor aftrek van rente, belasting en
afschrijvingen.
ECN Energieonderzoek Centrum Nederland. Dit is een
onafhankelijk onderzoeksinstituut voor duurzame
energie.
EICB Expertise­ en Innovatie Centrum Binnenvaart.
EMO Europees Massagoed­ Overslagbedrijf. Grootste
droge bulk terminal in Europa, sinds 1973 gevestigd
op de Maasvlakte in Rotterdam. EMO is gespecialiseerd
in de overslag en opslag van ijzererts en kolen
vanuit de hele wereld.
Energy Port Groeiconcept in het segment ‘gas & power’. Dit omvat
duurzame energie en de overslag van de goederensoorten
energiekolen, LNG (vloeibaar aardgas) en
biomassa. Ook de uitbreiding van windenergieproductie
en CCS behoren tot dit groeiconcept.
ESI Environmental Ship Index. Index die de milieuprestatie
van schepen weergeeft over de uitstoot van
luchtverontreiniging (NO x en SO x ) en CO 2 .
ERP Enterprise Resource Planning. Computerprogrammatuur
voor ondersteuning van alle processen binnen
het bedrijf, waarbij alle gegevens in één database
staan en dus niet dubbel worden ingevoerd.
F Feeder Schip dat containers dat vracht voor andere schepen
naar een containerhaven brengt.
Fuel Hub Groeiconcept dat onder andere minerale olieproducten
en biobrandstoffen bevat. Het concept
heeft als doel het bevorderen van verdere groei
van Rotterdam als hub voor minerale olieproducten
en biobrandstoffen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage IV
159

AfkORTINGEN
G Gate terminal Gas Access To Europe: importterminal op de
Maasvlakte voor vloeibaar aardgas (LNG).
Gateway Toegangspoort.
Global Compact VN­principes die streven naar verbetering van
mensenrechten, werkomstandigheden en het milieu.
Global Strategic Partnership Een getekende overeenkomst waarin partijen
afspreken dat er market intelligence wordt gedeeld,
en/of investeringsmogelijkheden worden geïdentificeerd,
en/of business opportunities worden
gecreëerd, en/of toegang wordt verkregen tot
markten, en/of expertise wordt uitgewisseld, en/of
joint ventures op het gebied van havenontwikkeling/
havenmanagement kunnen worden opgericht.
Gold­Standard emissierechten Emissierechten die gekocht kunnen worden om
te compenseren voor CO 2 ­uitstoot. Door deze
emissierechten te kopen wordt er geïnvesteerd
in projecten die elders CO 2 ­reductie opleveren.
GRI Global Reporting Initiative. Niet­gouvernementele
organisatie die wereldwijd standaarden ontwikkelt
voor maatschappelijke jaarverslaggeving.
The Greenhouse Gas Protocol De meest gebruikte internationale accountingmethode
voor regerings­ en bedrijfsleiders om de uitstoot
van broeikasgassen te begrijpen, te kwantificeren en
te managen.
H Hamburg­Le Havre range Gebied in West­Europa waar veel havens liggen.
De grootste havens binnen deze range zijn
Rotterdam, Antwerpen, Amsterdam, Hamburg en Le
Havre. De totale markt waar wij ons marktaandeel
op baseren, bestaat uit de havens binnen deze reeks.
HaMIS Havenmeester Management Informatie Systeem.
Een nieuw informatiesysteem voor scheepvaartbegeleiding.
Hub Mainport, middelpunt.
I ILT Inspectie Leefomgeving en Transport.
ISPS International Ship and Port facility Security.
K KMR Kennisinfrastructuur Mainport Rotterdam. Samenwerkingsverband
van het regionale bedrijfsleven (haven
en industrie), regionale onderwijsinstellingen en
lokale overheden. De Stichting KMR heeft tot doel de
economische structuur te versterken middels
innovatie in de kennisinfrastructuur.
L LED Halfgeleider die licht geeft wanneer er een elektrische
spanning op toegepast wordt. Kleiner, zuiniger en
efficiënter dan een gloeilamp.
LNG Liquified Natural Gas. Aardgas in vloeibare vorm.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage IV
160

AfkORTINGEN
M MER Milieu Effecten Rapportage. Openbaar document
waarin de gevolgen van een voorgenomen activiteit
voor het milieu beschreven worden, en van eventuele
alternatieven.
MEP Monitoring en Evaluatie Programma. Programma
waarmee de aannames en voorspellingen in een
MER worden gecontroleerd.
Modal shift Verschuiving van vervoer over weg naar de schonere
modaliteiten water, spoor en pijpleiding.
Modal split Verhouding tussen vervoer over weg, water en spoor.
MOT Maasvlakte Olie Terminal.
MVO Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.
N Natte bulk Vloeibare bulkgoederen, zoals ruwe olie, vloeibaar
aardgas.
Nautisch ongeval Een ongewilde gebeurtenis die een schip tijdens de
vaart overkomt. Er wordt een onderscheid gemaakt
tussen nautische ongevallen, significante nautische
ongevallen en zogenoemde bijna aanvaringen (near
miss situaties).
NEC­richtlijn National Emission Ceiling. Een emissierichtlijn die
de landen binnen de EU onderling in 2001 hebben
afgesproken om de uitstoot van verzurende en
luchtverontreinigende stoffen te beperken.
NGO Niet Gouvernementele Organisatie.
NRW Noordrijn­Westfalen, Duitse deelstaat.
O Open access pijpleidingen Voor alle marktpartijen toegankelijke pijpleidingen.
P Pieken in de Delta Programma waarin Rijk en regio’s samenwerken
om de economie in zes gebieden te versterken
(o.a. Zuidvleugel Randstad).
Plant One Faciliteit voor het testen en demonstreren van
duurzame procestechnologie.
PRINCE2 PRojects IN Controlled Environments 2.
Gestructureerde methode voor projectmanagement.
Deze methode is gericht op het management,
de besturing en de organisatie van een project.
PUMA Projectorganisatie Uitbreiding Maasvlakte.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage IV
161

AfkORTINGEN
R RCI Rotterdam Climate Initiative. Samenwerkingsverband
tussen Havenbedrijf Rotterdam, gemeente
Rotterdam, Deltalinqs en DCMR Milieudienst
Rijnmond om de CO ­uitstoot van de regio Rotterdam
2
te beperken.
RDM­terrein Gebied binnen de Rotterdamse Stadshavens waar
vroeger de Rotterdamse Droogdok Maatschappij
gevestigd was.
ROAD Rotterdam Opslag en Afvang Demonstratieproject.
Roro Roll­on/roll­off. Horizontaal vervoer van rollend
materieel dat in en uit het schip kan worden gereden
(bijv. auto’s).
RPPC Rotterdam Port Promotion Council. PR­ en
marketingbureau voor de haven van Rotterdam en
omstreken.
RWG Rotterdam World Gateway. Containeroverslag bedrijf
dat de eerste containerterminal op Maasvlakte 2 in
2013 in gebruik neemt.
S SAV Scheepsafvalstoffenverdrag.
Scope 1 emissie Directe CO 2 ­emissie van Havenbedrijf Rotterdam
zelf.
Scope 2 emissie Indirecte CO 2 ­emissie uit de productie van energie
die Havenbedrijf Rotterdam zelf verbruikt.
Scope 3 emissie Overige indirecte CO 2 –emissie.
(goederen)Segment Groep goederensoorten met overeenkomende
eigenschappen. Een voorbeeld van een goederensegment
is droog massagoed.
SEI Safety and Environmental Index. Index waarmee de
(Rijks)Havenmeester meet in welke mate aan boord
van de (zee)scheepvaart regels op het gebied van
veiligheid en milieu worden nageleefd.
Shipping terminal Plaats waar schepen kunnen vertrekken, aankomen
en lading kunnen laden of lossen.
Shortsea Vervoer van goederen dat over een deel van de zee
of oceaan bestaat, maar waarbij de oceaan niet wordt
gekruist.
SIDC Sohar Industrial Development Company.
SIPC Sohar Industrial Port Company.
Stoompijp Project in het Botlekgebied voor onderlinge
uitwisseling van stoom tussen bedrijven met behulp
van een transportleiding, waardoor besparingen op
hun energiegebruik worden bereikt.
STR Service Terminal Rotterdam.
Stukgoed Goederen waarvan de hoeveelheid niet naar maat of
gewicht maar per stuk worden opgegeven. Dit in
tegenstelling tot stortgoed of bulkgoed. Stukgoederen
worden los vervoerd of in kisten, kratten, vaten of
balen.
Supply chain Aanvoer keten.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage IV
162

AfkORTINGEN
T Trans­Europese Netwerken Infrastructuur die over de landelijke grenzen heen
gaat (bijv. de Betuwelijn).
TEU of "Twenty­foot Equivalent Unit" Eenheid voor het meten van de capaciteit van een
containerschip of containerterminal. 1 TEU komt
overeen met een lading van een container van 20
voet.
TEW Tankterminal Europoort West. Terrein in het
havengebied op de Kop van de Beer waar een
olieterminal zal worden gebouwd.
Turn Around Time (TAT) Gemiddelde vaartijd van zeeschepen groter dan
150m van zee naar diverse havenbekkens in de regio
Europoort, Botlek en Stad en vice verse. Reizen
binnen de haven en doorgaande reizen worden niet
meegerekend.
U Ultra Large Container Vessel(ULCV) Ultra groot containerschip.
V Verlader Partij die een lading wenst te laten vervoeren.
VNPI Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage IV
163

Bijlage V
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
164

Niet opgenomen in publieke uitingen
Niet of minder relevant voor het
Havenbedrijf Rotterdam
Niet of minder relevant voor het
Havenbedrijf Rotterdam in 2011
G3-Richtlijn Global Reporting Initiative
In deze tabel zijn de criteria uit de G3­Richtlijn van het Global Reporting Initiative
opgenomen. Per richtlijn is aangegeven in welke publieke uitingen van Haven bedrijf
Rotterdam informatie hierover is opgenomen. Daarnaast wordt een korte toelichting
gegeven op deze informatie. Bepaalde onderwerpen uit de Richtlijn zijn niet of
minder relevant voor Havenbedrijf Rotterdam of niet opgenomen in publieke
uitingen. De reden hiervan wordt waar mogelijk nader toegelicht.
Over sommige indicatoren wordt niet gerapporteerd in publieke uitingen, terwijl de
indicatoren relevant en beschikbaar zijn. De reden voor het niet openbaar maken van
deze indicatoren is dat daarvoor intern, noch extern eerder de behoefte is gebleken.
De relevantie voor een aantal indicatoren schatten wij voor onze bedrijfsactiviteiten
als laag of nihil in. Om deze reden rapporteren wij niet over deze indicatoren in
publieke uitingen. In deze tabel wordt hierop voor zover mogelijk een toelichting
gegeven.
De relevantie voor een aantal indicatoren schatten wij voor onze bedrijfsactiviteiten
in 2011 als laag of nihil in. Om deze reden rapporteren wij niet over deze indicatoren
in publieke uitingen. In deze tabel wordt hierop voor zover mogelijk een toelichting
gegeven.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
165

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
PROfIEL
1. STRATEGIE EN ANALySE
1.1 Een verklaring van de hoogste beslissingsbevoegde
van de organisatie (bv. bestuursvoorzitter,
directeur of gelijkwaardige
leidinggevende functie) over de relevantie
van duurzame ontwikkeling voor de
organisatie en haar strategie.
1.2 Beschrijving van belangrijke gevolgen,
risico’s en mogelijkheden.
2. ORGANISATIEPROfIEL
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
­ Duurzaam, betrokken en transparant (17)
kORTE TOELICHTING
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)
is een integraal onderdeel van onze bedrijfsprocessen
en bedrijfscultuur. Dit hebben wij vastgelegd in
een officiële MVO­verklaring (http://www.portofrotterdam.com/nl/Havenbedrijf/organisatie/MVO/
Pages/mvo­beleid.aspx). Ons streven is dat onze
activiteiten duurzaam, betrokken en transparant zijn.
1.1 Bedrijfsprofiel ­ Missie en visie (9­10) Havenbedrijf Rotterdam zet vol in op het doorontwikkelen
van het Rotterdams havengebied
tot het meest duurzame ter wereld.
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
­ Duurzaam, betrokken en transparant (17)
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
­ Duurzaam (17)
3.1 Ruimte en bereikbaarheid ­ Investeren in
ruimte (40­41)
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
(MVO) is een integraal onderdeel van onze
bedrijfsprocessen en bedrijfscultuur. Informatie
over MVO staat verspreid over het verslag. Een
overzicht van onze visie en ambitie met betrekking
tot MVO zijn terug te vinden in de officiële
MVO­verklaring en paragraaf 1.4 Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen ­ duurzaam (17).
Milieugebruiksruimte benoemen wij als strategisch
risico. Door strengere richtlijnen op het gebied van
milieu wordt onze gebruiksruimte verder ingeperkt.
Toelichting op het Jaarverslag (137­140) Het effect van onze eigen bedrijfsvoering op de
omgeving en het milieu is beperkt. De effecten van
onze investeringen in het havengebied en in het
transport van en naar het gebied zijn veel groter.
Door samenwerking oefenen wij onze invloed uit op
het havengebied en de (transport)keten. Daarom
besteden wij in ons Jaarverslag uitgebreid aandacht
aan de gezamenlijke activiteiten met verschillende
partners.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Corporate Governance
(82­84) /6.3 Financiën ­ Financiering (91)
Havenbedrijf Rotterdam beheerst de risico's door
het managen van de strategische, operationele,
financiële (verslagleggings) en compliance risico's.
2.1 Naam van de organisatie. Colofon Havenbedrijf Rotterdam N.V.
2.2 Voornaamste merken, producten en/of
diensten.
2.3 Operationele structuur van de organisatie,
met inbegrip van divisies, werkmaatschappijen,
dochterondernemingen en samenwerkingsverbanden.
2.4 Locatie van het hoofdkantoor van de
organisatie.
1.1 Bedrijfsprofiel ­ Ons bedrijf (9) Havenbedrijf Rotterdam is beheerder, exploitant
en ontwikkelaar van het Rotterdamse haven­ en
industriegebied. De dienstverlening is vastgelegd
in de statutaire doelen. Merken en producten zijn
niet van toepassing.
4 Havenmeester ­ Inleiding (60) De Havenmeester van Rotterdam is verantwoordelijk
voor een veilige en efficiënte afwikkeling van
de scheepvaart. Hiervoor voert hij een groot aantal
publiekrechtelijke taken uit.
Jaarrekening 2011 ­ 19 Verbonden partijen
(127)
Colofon World Port Center
Wilhelminakade 909
3072AP ROTTERDAM
Overzicht nationale en internationale havendeelnemingen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
166

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
2.5 Het aantal landen waar de organisatie
actief is en namen van landen met ofwel
grootschalige activiteiten, ofwel met
specifieke relevantie voor de duurzaamheidskwesties
die in het verslag aan de
orde komen.
kORTE TOELICHTING
2.8 Havenbedrijf internationaal (37­38) Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk
in Nederland, maar is ook actief in Oman.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Maatschappelijke
betrokkenheid (82)
Naast de havenactiviteiten in Nederland en Oman,
hebben wij een MVO project in Senegal waar de
kennis en kunde van onze medewerkers wordt
ingezet om een haven te ontwikkelen.
2.6 Eigendomsstructuur en de rechtsvorm. 6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) Havenbedrijf Rotterdam is een naamloze
vennootschap met twee aandeelhouders:
de gemeente Rotterdam en de Staat.
2.7 Afzetmarkten (geografische verdeling,
sectoren die worden bediend en soorten
klanten/begunstigden).
2.8 Omvang van de verslaggevende
organisatie.
2.9 Significante veranderingen tijdens de
verslagperiode wat betreft omvang,
structuur of eigendom.
2.10 Onderscheidingen die tijdens de verslagperiode
werden toegekend.
3. VERSLAGPARAMETERS
Verslagprofiel
3.1 Verslagperiode (bijvoorbeeld fiscaal jaar of
kalenderjaar) waarop de verstrekte
informatie betrekking heeft.
3.2 Datum van het meest recente verslag
(indien van toepassing).
3.3 Verslaggevingscyclus (jaarlijks, tweejaarlijks,
etc.).
3.4 Contactpunt voor vragen over het verslag of
de inhoud ervan.
1.1 Bedrijfsprofiel ­ Ons bedrijf (9)
2.1 Onze relatie met de klant (20)
Havenbedrijf Rotterdam verhuurt haventerreinen
aan bedrijven, met name op­ en overslagbedrijven
en de (petro)chemische industrie, waaronder
energieproducenten.
2.2 Marktpositie (21­23) Vermeld zijn de goederenstromen die in de
Rotterdamse haven worden overgeslagen
inclusief bestemming.
6.3 Financiën (88­91) Financiële cijfers
Jaarrekening 2011 (97­127) Financiële cijfers
Historisch overzicht kengetallen Financieel
(134­135)
Financiële cijfers
Historisch overzicht kengetallen
Personeel (136)
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
Aantal medewerkers
Er hebben zich geen significante wijzigingen
voorgedaan in 2011.
www.portofrotterdam.com Havenbedrijf Rotterdam reikt jaarlijks aan bedrijven
onderscheidingen uit, zoals Port Dues Award en het
Havenbeeld. http://www.portofrotterdam.com/nl/
actueel/pers­en­nieuwsberichten/Pages/bp­winthavenbeeld­2011.aspx
Jaarrekening 2011 (97­127) Het boekjaar van Havenbedrijf Rotterdam loopt van
1 januari tot 31 december.
www.portofrotterdam.com http://www.portofrotterdam.com/nl/Havenbedrijf/
financien/Pages/jaarverslagen.aspx
Toelichting op het Jaarverslag (137­140) Jaarlijks.
Colofon E­mail en overige contactgegevens.
www.portofrotterdam.com Reactieformulier. http://www.portofrotterdam.com/nl/
Algemeen/Pages/contact.aspx
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
167

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
Reikwijdte en afbakening van het verslag
3.5 Proces voor het bepalen van de inhoud van
het verslag.
3.6 Afbakening van het verslag. Toelichting op het Jaarverslag (137­140)
Controleverklaring (142­144)
3.7 Vermeld eventuele specifieke beperkingen
voor de reikwijdte of afbakening van het
verslag.
3.8 Basis voor verslaggeving over samenwerkingsverbanden,
dochterondernemingen in
gedeeltelijk eigendom, gehuurde faciliteiten,
uitbestede activiteiten of andere entiteiten
die de vergelijkbaarheid tussen verschillende
verslagperioden of verslaggevende
organisaties aanzienlijk beïnvloeden.
3.9 De technieken en berekeningsgrondslagen
voor gegevensmetingen, waaronder de voor
schattingen gebruikte aannames en de
technieken die zijn toegepast op de
samenstelling van de indicatoren en overige
informatie in het verslag.
3.10 Uitleg over de gevolgen van eventuele
herformuleringen van eerder verstrekte
informatie (bijvoorbeeld fusies of overnames,
verandering van referentiejaar of
verslaggevingsperiode en veranderingen
met betrekking tot de aard van de
activiteiten of de meetmethoden).
3.11 Significante veranderingen ten opzichte van
vorige verslagperiodes ten aanzien van
reikwijdte, afbakening of meetmethoden die
voor het verslag zijn toegepast.
GRI inhoudsopgave
3.12 Tabel waarin staat waar in het verslag de
standaardonderdelen van de informatievoorziening
te vinden zijn.
Assurance
3.13 Beleid en huidige praktijk met betrekking tot
het betrekken van externe assurance van
het verslag.
kORTE TOELICHTING
Toelichting op het Jaarverslag (137­140) Totstandkoming van het proces inclusief interne
en externe assurance en onderwerpselectie.
Toelichting op het Jaarverslag (137­140)
Controleverklaring (142­144)
Jaarrekening 2011 (97­127)
Toelichting op het Jaarverslag (137­140)
Controleverklaring (142­144)
Toelichting op het Jaarverslag (137­140)
Controleverklaring (142­144)
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
Bijlage V (163) GRI­tabel
Toelichting op het Jaarverslag (137­140)
Controleverklaring (142­144)
Controleverklaring (142­144) Controleverklaring
Afbakening van onderwerpen en Scope en
reikwijdte worden beschreven in Over het
Jaarverslag (137­140).
Afbakening van onderwerpen en Scope en
reikwijdte worden beschreven in Over het
Jaarverslag (137­140).
Zie Jaarrekening ­ Toelichting op de balans
en winst­en­verliesrekening (101)
en uitleg in Over het Jaarverslag (137­140)
Al het opgenomen cijfermateriaal is intern
onderbouwd en door de externe accountant
geverifieerd. De wijze van berekeningsgrondslag
is toegelicht in de jaarrekening 2011 (Waarderingsgrondslagen)
en bij de Toelichting bij de KPI's
(Bijlage III)
Geen significante wijzigingen in 2011.
Geen significante wijzigingen in 2011.
Totstandkoming van het proces inclusief interne en
externe assurance.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
168

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
4. BESTuuR, VERPLICHTINGEN
EN BETROkkENHEID.
Bestuurstructuur
4.1 De bestuursstructuur van de organisatie,
met inbegrip van commissies die vallen
onder het hoogste bestuurslichaam en
verantwoordelijk zijn voor specifieke taken,
zoals het bepalen van de strategie of het
overzicht over de organisatie.
4.2 Geef aan of de voorzitter van het hoogste
bestuurslichaam eveneens een leidinggevende
functie heeft (en, zo ja, zijn/haar
functie binnen het kader van de organisatie
en de redenen voor deze situatie).
4.3 Voor organisaties met een enkelvoudige
bestuursstructuur: vermeld het aantal
onafhankelijke en/of niet­leidinggevende
leden van het hoogste bestuurslichaam.
4.4 Mechanismen die aandeelhouders en
medewerkers de gelegenheid geven om
aanbevelingen te doen aan of medezeggenschap
uit te oefenen op het hoogste
bestuurslichaam.
4.5 Een koppeling tussen vergoedingen voor
leden van het hoogste bestuurslichaam,
top­managers en leidinggevenden (met
inbegrip van vertrekregelingen) en de
prestaties van de organisatie (met inbegrip
van sociale en milieu­gerelateerde
prestaties).
4.6 Processen waarmee het hoogste
bestuurslichaam waarborgt dat strijdige
belangen worden vermeden.
4.7 Proces voor het bepalen van de kwalificaties
en expertise van de leden van het hoogste
bestuurslichaam voor het sturen van de
strategie van de organisatie aangaande
economische, milieugerelateerde en sociale
onderwerpen.
kORTE TOELICHTING
6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) Verwijzing naar het organogram en toelichting
Algemene Directie en Raad van Commissarissen.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Corporate Governance
(82­84)
Verwijzing naar de reglementen Algemene Directie
en Raad van Commissarissen op www.portofrotterdam.com.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) De voorzitter van de Raad van Commissarissen
heeft geen leidinggevende functie binnen het bedrijf.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) Havenbedrijf Rotterdam kent een meervoudige
bestuursstructuur.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) De aandeelhouders oefenen hun invloed op de
vennootschap uit door middel van de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders. De bevoegdheden
van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders
zijn vastgelegd in de wet en de statuten.
6.2 Onze medewerkers ­ Overige ontwikkelingen
(85­87)
Jaarrekening 2011 ­ 18 Bezoldiging
commissarissen en bestuurders (120­123)
6.1 Bedrijfsvoering ­ Corporate Governance
(82­84)
Uit hoofde van de Wet op de ondernemingsraden
heeft Havenbedrijf Rotterdam een ondernemingsraad
ingesteld.
Bezoldiging commissarissen en bestuurders.
Hoewel Havenbedrijf Rotterdam geen beursgenoteerde
onderneming is, hebben wij ervoor gekozen
waar mogelijk en zinvol de bepalingen uit de
Corporate Governance Code te implementeren.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) De onafhankelijke Raad van Commissarissen
houdt toezicht op de Algemene Directie.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Corporate Governance
(82­84)
Dit staat vermeld in de reglementen Algemene
Directie en Raad van Commissarissen zie
www.portofrotterdam.com.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
169

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
4.8 Intern ontwikkelde missie­ of beginselverklaringen,
gedragscodes en uitgangspunten die
van belang zijn voor de economische,
milieugerelateerde en sociale prestaties,
met vermelding van de mate van invoering
ervan.
4.9 Procedures van het hoogste bestuurslichaam
voor het overzien van de inventarisatie
en het beheer door de organisatie van
economische, milieugerelateerde en sociale
prestaties, met inbegrip van relevante
risico’s en mogelijkheden en naleving van of
conformiteit met internationaal overeengekomen
standaarden, gedragscodes en
principes.
4.10 Processen voor het evalueren van de eigen
prestaties van het hoogste bestuurslichaam,
in het bijzonder betreffende economische,
milieugerelateerde en sociale prestaties.
Verplichtingen i.v.m externe initiatieven
4.11 Toelichting over de toepassing van het
voorzorgsprincipe door de verslaggevende
organisatie.
4.12 Extern ontwikkelde economische,
milieugerelateerde en sociale handvesten,
principes of andere initiatieven die de
organisatie onderschrijft.
4.13 Lidmaatschap van verenigingen (zoals
brancheverenigingen) en/of nationale/
internationale belangenorganisaties.
kORTE TOELICHTING
1.1 Missie en Visie (9­10) Havenbedrijf Rotterdam heeft een missie
geformuleerd en vier strategische aandachtspunten
om de missie te realiseren.
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
(17­18)
MVO verklaring, ambities betreffende duurzaam,
betrokken en transparant.
1.1 Bedrijfsprofiel ­ Kernwaarden (10) Havenbedrijf Rotterdam onderschrijft sinds 2010
de 10 'United Nations business principles' van de
UN Global Compact.
1.3 Rotterdam Homebase Showcase (15) Ambities tot 2015 betreffende duurzaamheid.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Corporate Governance
(82­84)
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
­ Duurzaam (17)
6.1 Bedrijfsvoering ­ Corporate Governance
(82­84)
6.3 Financiën ­ Financiering (91)
Hoewel Havenbedrijf Rotterdam geen beursgenoteerde
onderneming is, hebben wij ervoor gekozen
waar mogelijk en zinvol de bepalingen uit de
Corporate Governance Code te implementeren
In managementrapportages en directiebesluiten
krijgen duurzaamheidsdoelstellingen en prestaties
structureel aandacht.
We beheersen de risico's door het managen van
de strategische, operationele, financiële (verslagleggings)
en compliance risico's.
6.3 Financiën ­ Financiering (91) Reglement Raad van Commissarissen onderdeel D
(Remuneratie) http://www.portofrotterdam.com/nl/
Havenbedrijf/organisatie/Documents/Raad­van­
Commissarissen­reglement.pdf
www.maasvlakte2.com (projectorganisatie
van Havenbedrijf Rotterdam)
Op de website van Maasvlakte 2 wordt op diverse
plaatsen inzicht gegeven in de uitkomsten van de
dialoog met belanghebbenden. Voorafgaand aan
de aanleg van Maasvlakte 2 is in deze dialoog
uitgebreid stilgestaan bij de economische, sociale
en milieu effecten van de aanleg.
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73) Havenbedrijf Rotterdam is partner van het
Rotterdam Climate Initiative dat onderdeel uitmaakt
van het C40 Climate Leadership Group / Clinton
Climate Initiative.
www.portofrotterdam.com Havenbedrijf Rotterdam is lid van en levert de
voorzitter van de Europeas Seaports Organsiation
(ESPO). http://www.portofrotterdam.com/nl/
Havenbedrijf/organisatie/organogram/Pages/
european­international­affairs.aspx
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
170

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
Overleg met belanghebbenden
4.14 Lijst van groepen belanghebbenden die de
organisatie heeft betrokken.
4.15 Basis voor inventarisatie en selectie van
belanghebbenden die moeten worden
betrokken.
4.16 Benadering van het betrekken van
belanghebbenden, waaronder de frequentie
ervan per type en groep belanghebbenden.
4.17 De voornaamste onderwerpen en
vraagstukken die naar voren zijn gekomen
door de betrokkenheid van belanghebbenden
en hoe de organisatie hierop heeft gereageerd,
onder meer via haar verslaggeving.
6.1 Dialoog met de omgeving ­ Belang van
Dialoog (68)
6.1 Dialoog met de omgeving­ Belang van
Dialoog (68)
kORTE TOELICHTING
Zoals aangegeven onderscheidt Havenbedrijf
Rotterdam de volgende groepen belanghebbenden:
klanten, medewerkers, overheden (Rijk, provincie
en gemeenten), omwonenden, brancheverenigingen
en maatschappelijke belangenorganisaties.
Belanghebbenden worden gedefinieerd als de
mensen en organisaties die onze activiteiten
beinvloeden en die door onze activiteiten worden
beinvloed.
6.1 Dialoog met de omgeving (68­71) Paragraaf 5.1 bevat een beschrijving van de diverse
manieren waarop Havenbedrijf Rotterdam de
dialoog voert met belanghebbenden. De dialoog
is onderdeel van de bedrijfsvoering en vindt
veelvuldig plaats. Voorbeelden van deze dialogen
zijn: de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering,
het klanttevredenheidsonderzoek dat om het jaar
plaatsvindt, Havenbedrijf op Tournee (5.1 Dialoog
met de omgeving ­ Dialoog met omwonenden),
waarbij we informatiemarkten hielden in (deel)
gemeentes in de directe omgeving van de haven
en de (Dial)oog op de haven (5.1 Dialoog met de
omgeving ­ Dialoog met klanten), waarbij de directie
vier keer per jaar in discussie gaat met bedrijven in
de haven.
Duurzame dialoog Maasvlakte 2 http://www.
maasvlakte2.com/nl/index/show/id/79/
Duurzame+dialoog
Op de website van Maasvlakte 2 wordt op diverse
plaatsen inzicht gegeven in de uitkomsten van de
dialoog met belanghebbenden. Voorafgaand aan
de aanleg van Maasvlakte 2 is in deze dialoog
uitgebreid stilgestaan bij de economische, sociale
en milieu effecten van de aanleg.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
171

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
kORTE TOELICHTING
ECONOMISCHE PRESTATIE-INDICATOREN Informatie over managementbenadering
De rol van Havenbedrijf Rotterdam is het beheren, exploiteren en ontwikkelen van
het Rotterdamse haven­ en industriegebied. De directe toegevoegde waarde van
het Rotterdamse haven­ en industriecomplex bedroeg in 2009 circa € 11,4 miljard.
De directe werkgelegenheid van het havencomplex bedroeg in 2009 ongeveer 88.000
personen. Daarnaast genereert de Rotterdamse haven zo’n 52.000 indirecte banen.
ECONOMISCHE ASPECTEN
Aspect: economische prestatie
EC1 Directe economische waarden die zijn
gegenereerd en gedistribueerd, waaronder
inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen,
donaties en overige
maatschappelijke investeringen, ingehouden
winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers
en overheden.
EC2 Financiële implicaties en andere risico’s en
mogelijkheden voor de activiteiten van de
organisatie als gevolg van klimaatverandering.
EC3 Dekking van de verplichtingen in verband
met het vastgestelde uitkeringenplan van de
organisatie.
Havenbedrijf Rotterdam verhuurt – via langlopende contracten – haventerreinen aan
bedrijven, met name aan op­ en overslagbedrijven en de (petro)chemische industrie,
waaronder energieproducenten. De belangrijkste inkomstenstromen zijn huurinkomsten
en havengelden. Havenbedrijf Rotterdam investeert in de ontwikkeling van nieuwe
haventerreinen, met name Maasvlakte 2, in openbare infrastructuur, zoals wegen in het
havengebied, en in klantspecifieke infrastructuur, zoals kademuren en aanlegsteigers.
Om de scheepvaart optimaal af te wikkelen, wordt fors geïnvesteerd in een verkeersbegeleidend
systeem, verkeerscentrales en patrouillevaartuigen. Deze investeringen
liggen met name in lijn met de doelstellingen binnen de thema’s Klant en Gebied en
Ruimte. Bij Havenbedrijf Rotterdam werken ultimo 2011 in totaal 1.220 medewerkers.
Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar:
Jaarrekening (97­127)
• Historisch overzicht kengetallen Financiën (134­135)
1.2 De haven van Rotterdam (11­13)
2.2 Marktpositie (21­23)
• Historisch overzicht kengetallen Klant (129­132)
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (17­18)
Jaarrekening 2011 (97­127) Overzicht van alle financiële gegevens uit 2011 en
vergelijkende cijfers uit 2010.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
Havenbedrijf Rotterdam heeft de (financiële)
gevolgen van klimaatverandering in kaart gebracht.
Uit deze inventarisatie blijkt dat de gevolgen voor
de komende jaren relatief beperkt en met name
indirect zijn. Havenbedrijf Rotterdam onderkent
echter wel het belang van het beperken van de
footprint voor de eigen bedrijfsvoering en in de
keten. De inspanningen hieromtrent zijn beschreven
in hoofdstuk 6.
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73) CO 2 ­reductiemaatregelen om de ambitie van 50%
in 2025 reductie te realiseren en Carbon Capture
& Storage.
1.1 Bedrijfsprofiel ­ Missie en visie (9­10) In het Ondernemingsplan 2011­2015 is de missie
om vol in te zetten op het doorontwikkelen van het
havengebied tot het meest efficiente, veilige en
duurzame ter wereld.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Pensioenen voor medewerkers zijn ondergebracht
bij het ABP.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
172

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
EC4 Significante financiële steun van een
overheid.
Aspect: marktaanwezigheid
EC5 Spreiding in de verhouding tussen het
standaard aanvangssalaris en het lokale
minimumloon op belangrijke bedrijfslocaties.
EC6 Beleid, methoden en deel van uitgaven
betreffende lokaal gevestigde leveranciers
op belangrijke bedrijfslocaties.
EC7 Procedures voor lokale personeelswerving
en aandeel van het topkader dat afkomstig
is uit de lokale gemeenschap op belangrijke
bedrijfslocaties.
Aspect: indirecte economische effecten
EC8 Ontwikkeling en gevolgen van investeringen
in infrastructuur en diensten die voornamelijk
ten behoeve van het algemeen nut
worden geboden door middel van
verplichtingen van commerciële aard,
dan wel in natura of pro bono.
EC9 Inzicht in en beschrijving van significante
indirecte economische gevolgen, waaronder
de omvang ervan.
kORTE TOELICHTING
Jaarrekening 2011 (97­127) Het Rijk verleent Havenbedrijf Rotterdam voor het
realiseren van het project Maasvlakte 2 een bijdrage
van € 726 miljoen. De bijdrage zal in termijnen in
de periode 2011­2012 worden ontvangen. Dit
bedrag dient ter gedeeltelijke bekostiging van
de buitencontour en de openbare infrastructuur. In
2011 is van deze bijdrage € 363 miljoen ontvangen.
(zie Jaarrekening ­ 9 Niet in de balans opgenomen
regelingen).
6.1 Bedrijfsvoering ­ Organisatiestructuur (79) Havenbedrijf Rotterdam is een naamloze
vennootschap met twee aandeelhouders:
de gemeente Rotterdam en de Staat.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
3.1 Ruimte en bereikbaarheid ­ Investeren in
bereikbaarheid (41)
5.3 Innovatie (74­75)
5.4 Arbeidsmarkt en onderwijs (76­77)
6.1 Bedrijfsvoering ­ Maatschappelijke
betrokkenheid (82)
1.2 Haven van Rotterdam ­ Economische waarde
(12)
Spreiding naar locaties is niet relevant voor
Havenbedrijf Rotterdam aangezien we hoofdzakelijk
in Nederland opereren. Salarissen van medewerkers
zijn conform een CAO.
Deze indicator is minder relevant aangezien
Havenbedrijf Rotterdam is gehouden aan Europese
aanbestedingsrichtlijnen en om die reden geen
apart aanbestedingsbeleid heeft voor lokaal
gevestigde leveranciers. Havenbedrijf Rotterdam
opereert hoofdzakelijk in de omgeving Rotterdam
en heeft direct en indirect impact op de lokale
economie. Zie 1.2 Haven van Rotterdam ­
Economische waarde (12)
Deze indicator is minder relevant aangezien
Havenbedrijf Rotterdam voornamelijk in Nederland
opereert. Havenbedrijf Rotterdam heeft geen aparte
procedures voor personeelswerving voor de lokale
gemeenschap. Werving van personeel richt zich
op Nederland en het topkader is afkomstig uit
Nederland. Wij dragen actief bij aan activiteiten
ter verbetering van de regionale arbeidsmarkt
(5.4 Arbeidsmarkt en onderwijs (76­77)
De inspanningen van Havenbedrijf Rotterdam voor
de bereikbaarheid zijn niet alleen voor de haven van
belang, maar hebben ook een algemeen nut.
Onze inspanningen rond innovatie en arbeidsmarkt
en onderwijs zijn niet alleen voor de haven van
belang, maar hebben ook een algemeen nut.
Advisering door Havenbedrijf Rotterdam in OMVS
project in Senegal.
Havenbedrijf Rotterdam heeft direct en indirect
impact op de lokale economie.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
173

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
kORTE TOELICHTING
MILIEuPRESTATIE-INDICATOREN Informatie over managementbenadering
Wij investeren met partners in maatschappelijk draagvlak en optimale randvoorwaarden voor een
haven die zich wil ontwikkelen. Duurzaamheid is hierin een belangrijk element. Duurzaamheid
betekent voor Havenbedrijf Rotterdam het verbeteren van de eigen prestaties én het stimuleren van
duurzaam ondernemen in het havengebied. Investeren in duurzaamheid is in onze ogen noodzakelijk
om draagvlak voor havenactiviteiten te behouden, en daarnaast te kunnen groeien. Havenbedrijf
Rotterdam heeft in 2011 de focus gelegd op ‘duurzame bedrijfsvoering’, ‘duurzaam ruimtegebruik’
en ‘duurzaam transport’.
MILIEuASPECTEN
Aspect: materialen
EN1 Totale hoeveelheid gebruikte materialen
naar gewicht of volume.
EN2 Percentage van de gebruikte materialen dat
bestaat uit afval uit externe bronnen.
Aspect: energie
EN3 Direct energieverbruik door primaire
energiebron.
EN4 Indirect energieverbruik door primaire
bron.
Havenbedrijf Rotterdam wil een leidende rol spelen in het verbeteren van de duurzaamheidsprestaties
in de havenindustrie door te zorgen voor een minimale footprint van de Havenbedrijfactiviteiten,
actief te investeren in vermindering van de milieubelasting van havenactiviteiten
(duurzaam transport) en actief in te zetten op het aantrekken van duurzame economische
activiteiten in het havengebied, zoals overslag van biomassa, windenergie, productie van tweede
generatie biobrandstoffen. Lees meer over onze groeiconcepten in hoofdstuk 2 Klant. Naast
duurzame uitgifte van terreinen en duurzame initiatieven rond Maasvlakte 2 is Havenbedrijf
Rotterdam in samenwerking met partners actief in het verbeteren van de landzijdige bereikbaarheid
en verdere verduurzming van transport door een verschuiving naar andere transport modaliteiten
(spoor, binnenvaart en pijpleiding in plaats van weg). Lees meer over onze aanpak voor duurzame
ruimtegebruik en duurzame bereikbaarheid in hoofdstuk 3 Ontwikkeling havengebied.
Meer gedetailleerde informatie over milieuaspecten treft u aan in:
1.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ­ Duurzaam (17)
4.1 Veiligheid in de haven ­ Milieuveiligheid (63)
2.6 Energy Port (31­33)
3 Ontwikkeling havengebied (39­59)
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73)
5.3 Innovatie (74­75)
6.1 Bedrijfsvoering (79­84)
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Havenbedrijf Rotterdam is een dienstverlenend
bedrijf en heeft daardoor geen direct materiaalverbruik
in een eindproduct.
Havenbedrijf Rotterdam is een dienstverlenend
bedrijf en heeft daardoor geen direct materiaalverbruik
in een eindproduct.
Niet opgenomen in publieke uitingen De directe energieconsumptie van Havenbedrijf
Rotterdam is beperkt door de aard van de
dienstverlening. Havenbedrijf Rotterdam rapporteert
niet apart over deze informatie. De informatie over
energieverbruik is intern beschikbaar voor de
berekening van de CO ­footprint (EN 16) en bestaat
2
uit brandstofverbruik (auto's en vaartuigen) en
gasverbruik gebouwen. Deze informatie is echter
niet uitgedrukt in kilojoules.
Niet opgenomen in publieke uitingen De indirecte energieconsumptie van Havenbedrijf
Rotterdam is beperkt door de aard van de
dienstverlening. Havenbedrijf Rotterdam rapporteert
niet apart over deze informatie. De informatie over
energieverbruik is intern beschikbaar voor de
berekening van de CO ­footprint (EN17) en bestaat
2
uit electriciteitsverbruik en verwarming gebouwen.
Deze informatie is echter niet uitgedrukt in
kilojoules.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
174

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
EN5 Energie die bespaard is door besparingen
en efficiëntieverbeteringen.
EN6 Initiatieven ten behoeve van energie­
efficiënte of op duurzame energie
gebaseerde producten en diensten,
evenals verlagingen van de energie­eisen
als resultaat van deze initiatieven.
EN7 Initiatieven ter verlaging van het indirecte
energieverbruik en reeds gerealiseerde
verlaging.
3.2 Maasvlakte 2 ­ Duurzame ontwikkeling
(44­45)
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73)
5.3 Innovatie (74­75)
kORTE TOELICHTING
Havenbedrijf Rotterdam heeft meerdere energiebesparende
maatregelen in gang gezet, echter
de uitkomsten van deze maatregelen zijn vaak
niet te meten omdat de afname afhankelijk zijn
van meerdere factoren. Voorbeelden van
energiebesparende maatregelen zijn maatregelen
in het kader van de CO 2 ­footprint van Havenbedrijf
Rotterdam en de projecten rond Rotterdam Climate
Initiative en Maasvlakte 2.
2.6 Energy Port (31­33) In groeiconcept Energy Port wordt bewust ingezet
op het aantrekken van de productie van duurzame
energie en de overslag van gerelateerde producten.
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73) Maatregelen tbv energie efficientie, duurzame
energie en Carbon Capture & Storage.
2.3 Prijsbeleid ­ Environmental Ship Index (25) Havenbedrijf Rotterdam stimuleert door middel van
kortingen terugdringing van brandstofverbruik en
emissies van schepen (ESI).
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame bedrijfsvoering
(79­81)
3.2 Maasvlakte 2 ­ Duurzame ontwikkeling
(44­45)
3.3 Bestaand Rotterdams Gebied ­ Duurzaam
vastgoed (47)
3.4 Binnenvaart ­ Duurzame binnenvaart (51­52)
Aspect: water
EN8 Totale wateronttrekking per bron. Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
EN9 Waterbronnen waarvoor wateronttrekking
significante gevolgen heeft.
EN10 Percentage en totaal volume van
gerecycled en hergebruikt water.
Aspect: biodiversiteit
EN11 Locatie en oppervlakte van land dat
eigendom is, gehuurd wordt, beheerd wordt
in of grenst aan beschermde gebieden en
gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde
buiten beschermde gebieden.
EN12 Beschrijving van significante gevolgen van
activiteiten, producten en diensten op de
biodiversiteit in beschermde gebieden en
gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde
buiten beschermde gebieden.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Scope 2: Energie indirecte emissies: Havenbedrijf
Rotterdam beperkt het indirecte energieverbruik
door inkoop van groene stroom.
Havenbedrijf Rotterdam onderneemt op allerlei
terreinen initiatieven om het indirecte energieverbuik
te verlagen. Maasvlakte 2, duurzaam vastgoed
maar ook de initiatieven rond duurzame binnenvaart
zijn hier voorbeelden van.
Wateronttrekking heeft slechts betrekking op
persoonlijk gebruik werknemers.
Wateronttrekking heeft slechts betrekking op
persoonlijk gebruik werknemers.
Wateronttrekking heeft slechts betrekking op
persoonlijk gebruik werknemers.
De haven van Rotterdam ligt in een stedelijk gebied.
Slechts voor een (zeer) beperkt deel grenst het
gebied aan natuur. Bij de ontwikkeling van het
(bestaand) havengebied houdt Havenbedrijf
Rotterdam rekening met natuur. Hierover zijn
afspraken vastgelegd in 'Mainportontwikkeling
Rotterdam' (http://www.portofrotterdam.com/nl/
Over­de­haven/havenontwikkeling/Pages/
maasvlakte­2.aspx) en in diverse afspraken over
Maasvlakte 2 (www.maasvlakte2.com, waaronder
http://www.maasvlakte2.com/uploads/brochure_
maasvlakte_2_de_duurzame_haven.pdf en http://
www.maasvlakte2.com/nl/dossier/show/id/4).
De haven van Rotterdam ligt in een stedelijk gebied.
Slechts voor een (zeer) beperkt deel grenst het
gebied aan natuur. Bij de ontwikkeling van het
(bestaand) havengebied houdt Havenbedrijf
Rotterdam rekening met natuur. Hierover zijn
afspraken vastgelegd in 'Mainportontwikkeling
Rotterdam' (http://www.portofrotterdam.com/nl/
Over­de­haven/havenontwikkeling/Pages/
maasvlakte­2.aspx) en in diverse afspraken over
Maasvlakte 2 (www.maasvlakte2.com, waaronder
http://www.maasvlakte2.com/uploads/brochure_
maasvlakte_2_de_duurzame_haven.pdf en http://
www.maasvlakte2.com/nl/dossier/show/id/4).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
175

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
EN13 Beschermde of herstelde habitats. Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
EN14 Strategieën, huidige maatregelen en
toekomstige plannen voor het beheersen
van de gevolgen van de biodiversiteit.
EN15 Aantal op de rode lijst van de IUCN
vermelde soorten en soorten op nationale
beschermingslijsten met habitats in
gebieden binnen de invloedssfeer van
bedrijfsactiviteiten, ingedeeld naar hoogte
van het risico van uitsterven.
Aspect: luchtemmisies, afvalwater en
afvalstoffen
EN16 Totale directe en indirecte emissie van
broeikasgassen naar gewicht.
EN17 Andere relevante indirecte emissie van
broeikasgassen naar gewicht.
EN18 Initiatieven ter verlaging van de emissie van
broeikasgassen en gerealiseerde
verlagingen.
EN19 Emissie van ozonafbrekende stoffen naar
gewicht.
EN20 NO, SO en andere significante luchtemissies
naar type en gewicht.
EN21 Totale waterafvoer naar kwaliteit en
bestemming.
EN22 Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame bedrijfsvoering
(79­81)
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame bedrijfsvoering
(79­81)
kORTE TOELICHTING
De haven van Rotterdam ligt in een stedelijk gebied.
Slechts voor een (zeer) beperkt deel grenst het
gebied aan natuur. Bij de ontwikkeling van het
(bestaand) havengebied houdt Havenbedrijf
Rotterdam rekening met natuur. Hierover zijn
afspraken vastgelegd in 'Mainportontwikkeling
Rotterdam' (http://www.portofrotterdam.com/nl/
Over­de­haven/havenontwikkeling/Pages/
maasvlakte­2.aspx) en in diverse afspraken over
Maasvlakte 2 (www.maasvlakte2.com, waaronder
http://www.maasvlakte2.com/uploads/brochure_
maasvlakte_2_de_duurzame_haven.pdf en http://
www.maasvlakte2.com/nl/dossier/show/id/4).
De haven van Rotterdam ligt in een stedelijk gebied.
Slechts voor een (zeer) beperkt deel grenst het
gebied aan natuur. Bij de ontwikkeling van het
(bestaand) havengebied houdt Havenbedrijf
Rotterdam rekening met natuur. Hierover zijn
afspraken vastgelegd in 'Mainportontwikkeling
Rotterdam' (http://www.portofrotterdam.com/nl/
Over­de­haven/havenontwikkeling/Pages/
maasvlakte­2.aspx) en in diverse afspraken over
Maasvlakte 2 (www.maasvlakte2.com, waaronder
http://www.maasvlakte2.com/uploads/brochure_
maasvlakte_2_de_duurzame_haven.pdf en http://
www.maasvlakte2.com/nl/dossier/show/id/4).
Voor de aanleg van Maasvlakte 2 is in 2009 een
generieke ontheffing van de Flora­en fauna wet
verkregen voor de rugstreeppad en de groenknolorchis.
Hiervoor zijn specifieke plekken in het havengebied
gereserveerd.
Opgenomen is de footprint (scope 1 t/m 2) van onze
bedrijfsvoering.
Opgenomen is de footprint (scope 3) van onze
bedrijfsvoering.
2.6 Energy Port (31­33) In groeiconcept Energy Port wordt bewust ingezet
op het aantrekken van de productie van duurzame
energie en de overslag van gerelateerde producten.
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73) Maatregelen tbv energie efficiëntie, duurzame
energie en Carbon Capture & Storage.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame bedrijfsvoering
(79­81)
Doelstellingen en maatregelen voor CO 2 ­reductie.
2.3 Prijsbeleid ­ Environmental Ship Index (25) Havenbedrijf Rotterdam stimuleert dmv kortingen
de terugdringing van brandstofverbruik en emissies
van schepen (ESI).
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Voor onze bedrijfsvoering is deze indicator niet
materieel omdat wij een dienstverlenend bedrijf zijn.
Voor onze bedrijfsvoering is deze indicator niet
materieel omdat wij een dienstverlenend bedrijf zijn.
Wateronttrekking heeft slechts betrekking op
persoonlijk gebruik werknemers.
Voor onze bedrijfsvoering is deze indicator niet
materieel omdat wij een dienstverlenend bedrijf zijn.
Havenbedrijf Rotterdam is actief in het voorkomen
van vervuiling door scheepsafval (zie 4.1 Veiligheid
in de haven ­ Milieuveiligheid 63).
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
176

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
EN23 Totaal aantal en volume van significante
lozingen.
EN24 Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd,
geëxporteerd of verwerkt afval dat als
gevaarlijk geldt op grond van bijlage I, II, III
en VIII van de Conventie van Bazel en het
percentage afval dat internationaal is
getransporteerd.
EN25 Benaming, grootte, beschermingsstatus en
biodiversiteitswaarde van wateren en
gerelateerde habitats die significante
gevolgen ondervinden van de waterafvoer
en ­afvloeiing van de verslaggevende
organisatie.
Aspect: producten en diensten
EN26 Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen
van producten en diensten en de
omvang van deze compensatie.
EN27 Percentage producten dat is verkocht en
waarvan de verpakking is ingezameld, naar
categorie.
Aspect: Naleving
EN28 Monetaire waarde van significante boetes
en totaal aantal niet­monetaire sancties
wegens het niet naleven van milieuwet­ en
­ regelgeving.
Aspect: transport
EN29 Significante milieugevolgen van het
transport van producten en andere
goederen en materialen die worden gebruikt
voor de activiteiten van de organisatie en
het vervoer van personeelsleden.
Aspect: algemeen
EN30 Totale uitgaven aan en investeringen in
milieubescherming naar type.
kORTE TOELICHTING
4.1 Veiligheid in de haven ­ Milieuveiligheid (63) Havenbedrijf is actief in het indammen
van morsingen met als doel het risico op gevolgschade
te minimaliseren. In 2011 waren er 174
geregistreerde morsingen; bij 40 morsingen is
overgegaan tot een daadwerkelijke ruiming.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Als (Rijks)Havenmeester zien wij wel toe op
toepassing van wet en regelgeving hieromtrent (zie
4.1 Veiligheid in de haven ­ Milieuveiligheid 63).
4.1 Veiligheid in de haven ­ Milieuveiligheid (63) Havenbedrijf Rotterdam is actief in het indammen
van morsingen met als doel het risico op gevolgschade
te minimaliseren. In 2011 waren er 174
geregistreerde morsingen; bij 40 morsingen is
overgegaan tot een daadwerkelijke ruiming.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam voor 2011
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame bedrijfsvoering
(79­81)
Bij de ontwikkeling van het (bestaand) havengebied
houdt Havenbedrijf Rotterdam rekening met natuur.
Hierover zijn afspraken vastgelegd in 'Mainportontwikkeling
Rotterdam' en in diverse afspraken
over Maasvlakte 2. Deze afspraken dateren uit
voorgaande jaren en worden gemonitord in de
Monitoring en Evaluatieprogramma's.
Wij verkopen geen producten (zie tevens indicator
2.2).
In 2011 zijn ons geen significante boetes opgelegd.
Als (Rijks)Havenmeester zien wij zelf toe op
toepassing van wet en regelgeving hieromtrent
(zie 4.1 Veiligheid in de haven ­ Milieuveiligheid 63).
Brandstofverbruik van voertuigen is opgenomen in
de CO 2 ­footprint.
3.1 Ruimte en bereikbaarheid (40­41) Havenbedrijf Rotterdam werkt aan verschuiving
van transport in de keten van vervoer op de weg
naar vervoer via schonere modaliteiten (spoor,
binnenvaart, pijpleiding).
2.6 Energy Port (31­33) Investeringen in gas & power en (bio)brandstoffen
5.2 Rotterdam Climate Initiative (72­73) Investering in CO ­reductie.
2
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame bedrijfsvoering
(79­81)
Investering in maatregelen planet.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
177

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
kORTE TOELICHTING
SOCIALE ASPECTEN Informatie over managementbenadering
Wij investeren met partners in maatschappelijk draagvlak en optimale randvoorwaarden voor een haven
die zich wil ontwikkelen. Medewerkers zijn hierin een belangrijk element. Havenbedrijf Rotterdam zet in
op kwaliteit, resultaatgerichtheid en flexibiliteit van medewerkers. Diversiteit is daarbij een speerpunt.
De arbeidsvoorwaarden van onze medewerkers zijn vastgelegd in een CAO die tot stand is gekomen in
overleg met de vakbonden.
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in Nederland en valt als werkgever onder de Nederlandse
wet­ en regelgeving rond belangenbehartiging en arbeidsomstandigheden.
ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN
EN VOLwAARDIG wERk
Aspect: werkgelegenheid
LA1 Totale personeelsbestand naar type werk,
arbeidsovereenkomst en regio.
LA2 Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop
per leeftijdsgroep, geslacht en regio.
LA3 Uitkeringen aan voltijdmedewerkers die niet
beschikbaar zijn voor deeltijdmedewerkers,
per grootschalige activiteit.
Aspect: verhouding tussen werkgever en
werknemer
LA4 Percentage medewerkers dat onder een
collectieve arbeidsovereenkomst valt.
LA5 Minimale opzegtermijn(en) in verband met
operationele veranderingen, inclusief of dit
wordt gespecificeerd in collectieve
overeenkomsten.
Meer gedetailleerde informatie over sociale aspecten treft u aan in:
5.4 Arbeidsmarkt en onderwijs (76­77)
6.2 Onze medewerkers (85­87)
Historisch overzicht kengetallen Personeel (136)
Historisch overzicht kengetallen Personeel (136) De indeling naar regio is niet relevant voor
Havenbedrijf Rotterdam aangezien de activiteiten
van Havenbedrijf Rotterdam zich voornamelijk
afspelen in Rotterdams gebied.
Informatie over het type werk en de indeling
naar type arbeidsovereenkomst heeft Havenbedrijf
Rotterdam intern beschikbaar, maar wordt niet als
materieel onderwerp gezien waarover apart wordt
gerapporteerd.
Niet opgenomen in publieke uitingen In 2011 bedroeg de instroom 65 medewerkers en
de uitstroom 68 medewerkers. Deze aantallen zijn
niet gespecificeerd per leeftijdsgroep beschikbaar.
Niet opgenomen in publieke uitingen Informatie over deze indicator ligt vast in onze CAO.
Deze wordt intern via intranet ter beschikking
gesteld aan onze medewerkers. Conform de CAO
gelden alle uitkeringen voor voltijdmedewerkers
naar rato ook voor deeltijdmedewerkers.
6.2 Onze medewerkers ­ Overige ontwikkelingen
in 2011(86­87)
Van het personeel valt 98% onder de CAO. De CAO
is niet van toepassing op de Directie en het hoger
management.
Niet opgenomen in publieke uitingen Informatie over deze indicator ligt vast in onze CAO.
Deze wordt intern via intranet ter beschikking
gesteld aan onze medewerkers.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
178

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
Aspect: gezondheid en veiligheid
LA6 Percentage van het totale personeelsbestand
dat is vertegenwoordigd in formele
gezamenlijke arbo­commissies van
werkgevers en werknemers die bijdragen
aan de controle op en advies over
arbo­programma’s.
LA7 Letsel­, beroepsziekte­, uitvaldagen­ en
verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde
sterfgevallen per regio.
LA8 Opleidings­, trainings­, advies­, preventieen
risicobeheersingsprogramma’s ten
behoeve van personeelsleden, hun families
of omwonenden in verband met ernstige
ziekten.
LA9 Afspraken over arbo­onderwerpen
vastgelegd in formele overeenkomsten met
vakbonden.
Aspect: opleiding en veiligheid
LA10 Gemiddeld aantal uren dat een werknemer
per jaar besteedt aan opleidingen,
onderverdeeld naar werknemerscategorie.
LA11 Programma’s voor competentiemanagement
en levenslang leren die de blijvende
inzetbaarheid van medewerkers garanderen
en hen helpen bij het afronden van hun
loopbaan.
LA12 Percentage medewerkers dat regelmatig
wordt ingelicht omtrent prestatie­ en
loopbaanontwikkeling.
Aspect: diversiteit en kansen
LA13 Samenstelling van bestuurslichamen en
onderverdeling van medewerkers per
categorie, naar geslacht, leeftijdsgroep, het
behoren tot een bepaalde maatschappelijke
minderheid en andere indicatoren van
diversiteit.
LA14 Verhouding tussen basissalarissen van
mannen en vrouwen per medewerkerscategorie.
kORTE TOELICHTING
6.2 Onze medewerkers ­ Kwaliteit (86) Havenbedrijf Rotterdam opereert voornamelijk in
Nederland. Hier zijn arbeidsomstandigheden
wettelijk geregeld. Binnen Havenbedrijf Rotterdam
zijn er één Arbo­coördinator, bedrijfsarts en vier
vertrouwenspersonen.
6.2 Onze medewerkers ­ Kwaliteit (86) In 2011 waren er geen werkgerelateerde
sterfgevallen binnen ons bedrijf. Er waren drie
arbeidsongevallen, waarvan twee met kortdurend
en één met langdurig verzuim tot gevolg. Door de
aard van de dienstverlening van Havenbedrijf
Rotterdam is het aantal werkgerelateerde
ongevallen beperkt.
Historisch overzicht kengetallen Personeel (136) Verzuimcijfers
4.1 Veiligheid in de haven ­ Nautische veiligheid
(61)
Vermelding nautische ongevallen in de haven.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
6.2 Onze medewerkers ­ Overige ontwikkelingen
in 2011(86­87)
Er zijn binnen Havenbedrijf Rotterdam geen
specifieke werkgerelateerde risico's op het gebied
van ernstige ziektes. Voor de algemene gezondheid
van onze medewerkers is er een fitness regeling en
een stoppen met roken programma.
In 2011 zijn de onderhandelingen voor een nieuwe
CAO gestart. Dit leidt naar verwachting tot een
nieuw akkoord in het eerste kwartaal van 2012.
Het vorige akkoord liep van 1 januari 2010 tot
1 januari 2012.
Niet opgenomen in publieke uitingen Opleidingen van medewerkers worden in aantallen
geregistreerd, maar niet naar gemiddeld aantal
uren.
6.2 Onze medewerkers ­ Kwaliteit (86) Havenbedrijf heeft diverse programma's voor
de ontwikkeling van medewerkers: AanZ, Young
Potential programma, Management Development
programma.
6.2 Onze medewerkers ­ Kwaliteit (86)
Historisch overzicht kengetallen Personeel (136)
Bijlage I en II ­ Personalia leden Raad van
Commissarissen en leden Algemene Directie
(146­151)
In 2011 heeft 90% van het personeel een
functioneringsgesprek gehad, waarin prestaties
en loopbaanontwikkeling aan de orde zijn geweest.
Samenstelling Algemene Directie en Raad van
Commissarissen
Historisch overzicht kengetallen Personeel (136) Verhouding man­vrouw en leeftijdsopbouw
medewerkers
6.2 Onze medewerkers ­ Overige ontwikkelingen
in 2011(86­87)
Informatie over deze indicator ligt vast in onze CAO.
Deze wordt intern via intranet ter beschikking
gesteld aan onze medewerkers. In onze CAO wordt
geen onderscheid gemaakt tussen mannen en
vrouwen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
179

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
kORTE TOELICHTING
MENSENRECHTEN Informatie over managementbenadering
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in Nederland en acht hierdoor deze indicatoren omtrent
mensenrechten minder relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman heeft de kwaliteit van en
aandacht voor mensenrechten in het sultanaat een rol gespeeld. Voor nieuwe buitenlandse activiteiten
hanteren wij het “Havenanalyse model” met aandacht voor risicoanalyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Aspect: investerings- en inkoopbeleid
HR1 Percentage van en totaal aantal aanmerkelijke
investeringsovereenkomsten waarin
clausules over mensenrechten zijn
opgenomen of waarvan de naleving van de
mensenrechten is getoetst.
HR2 Percentage belangrijke leveranciers en
aannemers die getoetst zijn op naleving van
de mensenrechten en op getroffen
maatregelen.
HR3 Totaal aantal uren personeelstraining over
beleid en procedures betreffende aspecten
van mensenrechten die relevant zijn voor de
activiteiten, met inbegrip van het percentage
van het personeel dat de trainingen gevolgd
heeft.
Aspect: verbod op discriminatie
HR4 Totaal aantal gevallen van discriminatie en
de getroffen maatregelen.
Aspect: vrijheid van vereniging en
collectieve arbeidsonderhandelingen
HR5 Activiteiten waarvan is vastgesteld dat
daarbij een aanzienlijk risico zou kunnen
gelden voor het recht op de uitoefening van
de vrijheid van vereniging en collectieve
arbeidsonderhandelingen, alsmede de
maatregelen die zijn getroffen ter
ondersteuning van deze rechten.
Aspect: kinderarbeid
HR6 Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er
een aanzienlijk risico is van gevallen van
kinderarbeid, alsmede de maatregelen die
zijn getroffen gericht op de uitbanning van
kinderarbeid.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
"Havenanalyse model" met aandacht voor
risico analyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
"Havenanalyse model" met aandacht voor
risico analyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
"Havenanalyse model" met aandacht voor
risico analyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Niet opgenomen in publieke uitingen Havenbedrijf Rotterdam heeft vier vertrouwenspersonen
gericht op ongewenst gedrag en
integriteit. Meldingen zijn vertrouwelijk. Informatie
over aantallen is niet openbaar.
6.2 Onze medewerkers ­ Overige ontwikkelingen
in 2011(86­87)
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Bij de Ondernemings­CAO zijn de vakorganisaties,
zoals ABVAKABO en CNV Publieke zaak en de
Onafhankelijke Vereniging als CAO­partij betrokken.
In de Ondernemingsraad is d.m.v. kiesgroepen
gewaarborgd dat de OR vertegenwoordigers heeft
uit alle onderdelen binnen het bedrijf.
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
“Havenanalyse model” met aandacht voor
risicoanalyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
180

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
Aspect: gedwongen en verplichte arbeid
HR7 Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er
een aanzienlijk risico is van gevallen van
gedwongen of verplichte arbeid, alsmede de
maatregelen die zijn getroffen gericht op de
uitbanning van gedwongen of verplichte
arbeid.
Aspect: veiligheidsbeleid
HR8 Percentage van het beveiligingspersoneel
dat training heeft gevolgd in het beleid of de
procedures van de organisatie betreffende
aspecten van de mensenrechten die
relevant zijn voor de activiteiten.
Aspect: rechten van de inheemse
bevolking
HR9 Totaal aantal gevallen van overtreding van
de rechten van de inheemse bevolking,
alsmede de getroffen maatregelen.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
kORTE TOELICHTING
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
“Havenanalyse model” met aandacht voor
risicoanalyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
“Havenanalyse model” met aandacht voor
risicoanalyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Havenbedrijf Rotterdam opereert hoofdzakelijk in
Nederland en acht hierdoor deze indicator minder
relevant. Met betrekking tot de deelneming in Oman
heeft de kwaliteit van en aandacht voor mensenrechten
in het sultanaat een rol gespeeld. Voor
nieuwe buitenlandse activiteiten hanteren wij het
“Havenanalyse model” met aandacht voor
risicoanalyse, duurzaamheid en corporate
governance.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
181

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
kORTE TOELICHTING
MAATSCHAPPIj Informatie over managementbenadering
Wij investeren met partners in maatschappelijk draagvlak en optimale randvoorwaarden voor een haven
die zich wil ontwikkelen. Dialoog en draagvlak zijn hierin belangrijke elementen. Wij hechten groot belang
aan het creëren van draagvlak. We gaan op diverse manieren de dialoog aan met onze belanghebbenden
(zie voor de voorbeelden paragraaf 5.1 Dialoog). Havenbedrijf Rotterdam hanteert een gestructureerde
methodiek (strategisch omgevings management) om een duurzame dialoog met relevante belanghebbenden
vorm te geven. Op verschillende plaatsen in dit Jaarverslag staan voorbeelden van dialogen met onze
omgeving, waarvoor de methodiek is toegepast.
Aspect: gemeenschap
SO1 Aard, reikwijdte en effectiviteit van alle
programma’s en methoden die de effecten
van de activiteiten op gemeenschappen
bepalen en beheren, waaronder vestiging,
activiteiten en vertrek.
Aspect: corruptie
SO2 Percentage van en totaal aantal bedrijfseenheden
geanalyseerd op corruptiegerelateerde
risico’s.
SO3 Percentage van het personeel dat training in
anticorruptiebeleid en ­procedures van de
organisatie heeft gevolgd.
SO4 Maatregelen die zijn getroffen naar
aanleiding van gevallen van corruptie.
Aspect: publiek beleid
SO5 Standpunten betreffende publiek beleid en
deelname aan de ontwikkeling ervan,
evenals lobbyen.
SO6 Totale waarde van financiële en in­naturabijdragen
aan politieke partijen, politici en
gerelateerde instellingen per land.
Aspect: concurrentiebelemmerend gedrag
SO7 Totaal aantal rechtszaken vanwege
concurrentiebelemmerend gedrag,
anti­kartel­, en monopolistische praktijken,
alsmede de resultaten van deze rechtszaken.
Meer gedetailleerde informatie over sociale aspecten treft u aan in:
www.maasvlakte2.com
3.4 Binnenvaart (50­52)
3.5 Spoor (53­54)
3.6 Weg (55­57)
5.3 Innovatie ­ Samenwerking (75)
5.1 Dialoog met de Omgeving (68­70) Havenbedrijf op tournee, platforms hinder en
veiligheid, Dialoog op de haven etc.
3.1 Ruimte en bereikbaarheid ­ Investeren in
ruimte (40­41)
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
5.1 Dialoog met de omgeving ­ Dialoog met
Europa (70­71)
Voor drie havengebieden (Botlek/Vondelingenplaat,
Europoort en Maasvlakte 1) werken we intensief
samen met de gemeente en de DCMR om het
bestemmingsplan op te stellen en de bijbehorende
Milieu Effecten Rapportage (MER) uit te voeren.
Ook voor het Stadshavensgebied is de gemeente
bezig om de bestemmingsplannen op te stellen.
Havenbedrijf Rotterdam heeft een risicobeheersings­
en controlesysteem waarin de risico's voor de
bedrijfsvoering in kaart zijn gebracht. Corruptie is
hierin niet apart onderkend aangezien Havenbedrijf
Rotterdam voornamelijk in Nederland opereert en
Nederland de laagste risicocategorie is toebedeeld
in de AON Political Risk Map.
Havenbedrijf Rotterdam heeft geen apart
anticorruptiebeleid (zie SO2), maar schenkt in de
bedrijfscode expliciet aandacht aan anticorruptiebeleid
en ­procedures. Zie http://www.portofrotterdam.
com/en/Port/port­statistics/Documents/bedrijfscode.
pdf. Personeel van Havenbedrijf Rotterdam volgt
geen afzonderlijke trainingen op het gebied van
corruptie.
In 2011 is geen melding gemaakt van corruptiegevallen.
Beschrijving van activiteiten richting Europa.
www.portofrotterdam.com Sponsorbeleid is vermeld op www.portofrotterdam.
com, waarbij is opgenomen dat wij geen activiteiten
met een politiek of religieus karakter sponsoren
Jaarrekening 2011 ­ Niet in de balans opgenomen
regelingen (115­117)
Lopende claims en geschillen
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
182

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
Aspect: naleving
SO8 Monetaire waarde van significante boetes
en totaal aantal niet­monetaire sancties
wegens het niet naleven van wet­ en
­regelgeving.
6.1 Bedrijfsvoering ­ Duurzame inkoop en
aanbesteding (81)
kORTE TOELICHTING
"In juni 2011 is door de arbeidsinspectie een
boeterapport opgemaakt n.a.v. een inspectie aan
boord van twee baggerschepen van de aannemerscombinatie
PUMA, die Maasvlakte 2 aanlegt.
Havenbedrijf Rotterdam heeft de formele
vooraankondiging van een boete toegezonden
gekregen.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
183

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
kORTE TOELICHTING
PRODuCTVERANTwOORDELIjkHEID Informatie over managementbenadering
Havenbedrijf Rotterdam verkoopt geen producten. De indicatoren met betrekking tot product
verantwoordelijkheid zijn minder relevant voor onze dienstverlening. Wanneer indicatoren van toepassing
zijn op onze dienstverlening met betrekking tot veiligheid scheepvaartafwikkeling, wordt hierover uitgebreid
gerapporteerd in hoofdstuk 4.
Aspect: gezondheid en veiligheid van
consumenten
PR1 Levensduurstadia waarin de gevolgen van
producten en diensten voor gezondheid en
veiligheid worden beoordeeld met het oog
op verbetering en het percentage van
belangrijke product­ en dienstencategorieën
die aan dergelijke procedures onderhevig
zijn.
PR2 Totaal aantal gevallen van niet­naleving van
regelgeving en vrijwillige codes betreffende
gevolgen voor gezondheid en veiligheid van
producten en diensten gedurende de
levensduur, naar type resultaat.
Aspect: etikettering van producten en
diensten
PR3 Type informatie over producten en diensten
dat verplicht wordt gesteld door procedures
en het percentage van belangrijke
producten en diensten die onderhevig zijn
aan dergelijke informatie­eisen.
PR4 Totaal aantal gevallen van niet­naleving van
regelgeving en vrijwillige codes betreffende
informatie over en etikettering van producten
en diensten, naar type resultaat.
PR5 Beleid ten aanzien van klanttevredenheid,
met inbegrip van resultaten van onderzoeken
naar de klanttevredenheid.
Aspect: marketingcommunicatie
PR6 Programma’s voor de naleving van wetten,
standaarden en vrijwillige codes met
betrekking tot marketingcommunicatie,
waaronder reclame, promotie en sponsoring.
PR7 Totaal aantal gevallen van niet­naleving van
regelgeving en vrijwillige codes betreffende
marketingcommunicatie, waaronder
reclame, promotie en sponsoring, naar
type resultaat.
Meer gedetailleerde informatie hierover treft u aan in
4.1 Veiligheid in de haven (61­64)
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam in 2011
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Wij verkopen geen producten. Deze indicator is
minder relevant voor onze dienstverlening.
Wij verkopen geen producten. Deze indicator is
minder relevant voor onze dienstverlening.
Wij verkopen geen producten. Deze indicator is
minder relevant voor onze dienstverlening.
Wij verkopen geen producten. Deze indicator is
minder relevant voor onze dienstverlening.
Havenbedrijf Rotterdam voert tweejaarlijks een
klanttevredenheidsonderzoek uit. In 2011 vond
geen meting plaats. Begin 2012 wordt de e.v. meting
gehouden. Hierover wordt gerapporteerd in het
jaarverslag 2012
Minder relevant gezien de aard van de activiteiten
van Havenbedrijf Rotterdam.
Minder relevant gezien de aard van de activiteiten
van Havenbedrijf Rotterdam.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
184

GRI INDICATOR VERwIjzING NAAR HOOfDSTuk
jAARVERSLAG / PuBLIEkE uITING
Aspect: privacy van klanten
PR8 Totaal aantal gegronde klachten over inbreuken
op de privacy van klanten en het
kwijtraken van klantgegevens.
Aspect: naleving
PR9 Monetaire waarde van significante boetes
wegens het niet­naleven van wet­ en
­regelgeving betreffende de levering en het
gebruik van producten en diensten.
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
Niet of minder relevant voor Havenbedrijf
Rotterdam
kORTE TOELICHTING
Eventuele klachten van klanten worden in
behandeling genomen. Gezien de aard van de
activiteiten van Havenbedrijf Rotterdam zijn
klachten rond privacy van klanten niet gebruikelijk.
In 2011 zijn ons geen significante boetes opgelegd.
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Bijlage V
185

Uitgave
Projectleiding, redactie en bewaking consistentie
Controle op juistheid, volledigheid en relevantie
Realisatie online en PDF publicatie
Vormgeving en opmaak
Technische realisatie en hosting
AV producties
Fotografie
Contact
Colofon
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Corporate Finance & Control
Interne Accountantsdienst
Corporate Communication Strategy (Digitale Media)
Smidswater
Netvlies internetdiensten
Het Kader, CCCP, Voor de Buis
Freek van Arkel, Eric Bakker, Roger van der Kraan, Edu Calicher, Nadine Vos,
Jan Esvelt, Mark Nolte, Edwin van Espen
Bezoekadres
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
World Port Center (WPC)
Wilhelminakade 909
3072 AP Rotterdam
Havennummer 1247
Postadres
Postbus 6622
3002 AP Rotterdam
T 010 ­ 252 10 10
E info@portofrotterdam.com
W www.portofrotterdam.com
Wij zien feedback op dit verslag graag tegemoet. U kunt daarvoor een online
formulier invullen. U kunt ook een e­mail sturen naar info@portofrotterdam.com
Havenbedrijf Rotterdam N.V. Jaarverslag 2011 Colofon
186