Wereldbeeld 2011-01 - Vereniging voor Verenigde Naties

32
bliek uitgeprobeerd en beheerd door OCHA. In de
periode 2006-2009 vertegenwoordigden de CHF’s
slechts 2,5 % van de DAC humanitaire actie.
(iv) De Emergency Response Funds
Emergency Response Funds (ERF’s) wijzen sinds 1997
snel kleine bedragen (tot US$ 500.000) toe aan lokaal
aanwezige ngo’s of VN-organisaties. In 2006
werd ERF na een evaluatie bevestigd in zijn rol van
nieuw flexibel instrument voor humanitaire bijstand
en werd op synergie met de andere nieuwe hulpmodaliteiten
zoals CERF en CHF aangestuurd. Cumulatief
hebben de ERF’s tussen 2001 en 2009 bijna
US$ 280 miljoen besteed, onder meer in Afghanistan,
Colombia, Democratische Republiek Congo,
Ethiopië, Haïti, Indonesië, Irak, Kenia, Myanmar,
Nepal, Palestina, Soedan, Oeganda en Zimbabwe
(OCHA 2010).
Deze vier hervormingen zijn nog te recent om een
grote operationele impact te kennen. Maar ook in
verhouding tot de totale humanitaire volumes betekenen
ze nog maar weinig. De drie gepoolde fondsen
samen nemen minder dan tien percent van de geschatte
globale humanitaire bijstand voor hun rekening
(Tabel 2). Bovendien is de Cluster Approach pas
in 2008 aan een doorstart begonnen. Waar in 2007
de Cluster Approach nog maar in 16 gevallen formeel
werd toegepast, is die momenteel reeds in een 40
noodsituaties uitgerold. 3
Het is dan vooral in een voorspelbare en flexibele
financiering van de VN en andere humanitaire actoren
dat de GHD een gepast antwoord op de
coördinatie- en afstemmingsuitdagingen ziet. Dit betekent
dat de CAP/CHAP op landelijk niveau als
instrument de eerste voorkeur wegdraagt en dat donoren
zich engageren om tevens meer in globale en
nationale gepoolde fondsen, zoals CERF en CHF’s te
storten. Hierbij ambieert de GHD ook een beter resultaatsmanagement,
waarbij systematische rapportering
en evaluaties moeten bijdragen tot meer kennis
en rekenschap.
Uitbreiding van de humanitaire agenda
Met de afbakening van wat ‘humanitaire actie’ inhoudt,
herbevestigt de GHD het ongepolitiseerde
karakter van bijstand in noodsituaties, ongeacht hun
oorzaak. ‘Humanitaire actie’ heeft immers tot doel
levens te redden en te beschermen tijdens en vlak na
rampen die een menselijke of natuurlijke oorzaak
kennen, en leeft de vier humanitaire principes na.
Bovendien moet ook aandacht uitgaan naar het
voorkomen van dergelijke rampen en naar het versterken
van de (lokale) slagkracht om deze situaties
aan te pakken. Deze omschrijving tilt humanitaire
actie dus boven de noodhulpidee uit en onderkent
naast plotse natuurrampen ook meer complexe en
langdurige noodsituaties, die bijvoorbeeld verband
houden met conflicten, uitputting van natuurlijke
hulpbronnen of epidemieën. Het besef groeit immers
dat juist in de armere landen noodsituaties mensen
treffen die structureel in een positie van levenslange
kwetsbaarheid en onzekerheid verkeren en zelfs een
negatieve spiraal van intergenerationele armoede
kunnen veroorzaken. Niet alleen bakent de GHD de
humanitaire actie beter af, ze slaat door lokale paraatheid
en preventiecapaciteit te benadrukken ook
de brug naar structurele ontwikkelingssamenwerking.
De DAC stemde daarom zijn definitie van humanitaire
hulp beter af op de GHD en besteedt sinds 2005
specifiek aandacht aan humanitaire bijstand in de
peer reviews. 4 De EU van haar kant bereikte in 2008
de European Consensus on Humanitarian Aid, waarin
de EU-donoren de GHD als uitgangspunt bevestigen,
evenals het partnerschap met multilaterale en nietgouvernementele
actoren, en de nood aan beleidscoherentie
en -coördinatie. Een specifiek actieplan tekent
de verschillende stappen uit die in de volgende
vijf jaar kunnen gezet worden om deze consensus
gestalte te geven. Zo neemt de EU het engagement
om expliciet in de link tussen noodbijstand, heropbouw
en ontwikkeling ! Linkage between Relief, Rehabilitation
and Development (LRRD) ! en de coördinatie
tussen de onderscheiden hulpbenaderingen te
investeren. De EU spreekt hierbij van de continuïteit
in plaats van de contiguïteit van hulp.
Coördinatie en de toename van donoren:
wat met de Vlaamse noodhulp?
Toenemende middelen en donoren
De internationale gouvernementele humanitaire bijstand
bestaat sinds 2000 voor meer dan 95% uit bijdragen
van DAC-donoren. Deze DAC-hulp kent
tussen 2000 en 2008 bovendien een aanhoudende
maar zeer volatiele groei van gemiddeld 6,9% per
jaar. In 1990 werd voor US$ 3 miljard aan noodhulp
uitgegeven, waarna in 1991 (Bosnië) en 1994 (Grote
Meren) pieken van US$ 6,6 miljard volgden. Vervolgens
nam het volume terug af tot US$ 3,6 miljard in
1997, om opnieuw te pieken tot US$ 10,8 miljard in
2005 met de tsunami in de Indische Oceaan. Daarna
daalden de bijdragen in 2006 en 2007 opnieuw, om
WERELDBEELD