Rapportage sport 2006 - NISB

1 Inleiding
Koen Breedveld (scp)
1.1 Sport in de jaren tachtig en negentig: afvlakking groei en vernieuwing
Op maandag 7 april 2003 werd de Rapportage sport 2003 (rs’03) in Nieuwspoort
aangeboden aan staatssecretaris Clémence Ross van het ministerie van vws en aan
Hans Blankert, destijds voorzitter van noc*nsf. De rs’03 was niet de eerste publicatie
van het Sociaal en Cultureel Planbureau (scp) op het terrein van de sport. 1 Wel
was het de eerste keer dat het scp uitvoerig rapporteerde over de sport als eigenstandig
onderzoeksobject. In die publicatie werden de belangrijkste cijfermatige inzichten
in de sport bijeengebracht door sportonderzoekers van het scp, het Centraal
Bureau voor de Statistiek (cbs), sportkoepel noc*nsf, onderzoeksinstelling tno,
de Universiteit van Tilburg en het W.J.H. Mulier Instituut (mi), Centrum voor sociaal
wetenschappelijk sportonderzoek.
Op grond van die verzamelde cijfers viel te constateren dat de groei in de sportdeelname
in de jaren negentig was afgezwakt. Ook leek de belangstelling voor de
‘echte sport’ (lidmaatschap van een vereniging , deelname aan competities en trainingen)
te tanen. Er diende zich een nieuwe, meer recreatief ingestelde sporter aan,
veelal ouder en vaker vrouw dan de traditionele sporter. De ‘nieuwe’ sporter betuigde
zich aanmerkelijk kritischer – consumptiever – dan de ‘traditionele’ sporter. Hij (of
zij) wendde zich voor het sporten niet meer automatisch tot de sportvereniging, maar
liet zich in toenemende mate bedienen door de sportindustrie, die zich in de jaren
negentig steeds nadrukkelijker profi leerde. Sportverenigingen zagen geen andere
mogelijkheid dan mee te gaan in een proces van professionalisering en fuseerden tot
grotere organisaties, die adequaat konden reageren op de veranderende vraag. Probleemloos
ging dat echter niet. Het zich losmaken van de oude cultuur van vrijwillige
inzet is voor veel sportbestuurders even ondenkbaar als onbetaalbaar. Nieuwkomers
leken ook niet altijd even gemakkelijk hun weg te kunnen vinden in de bolwerken
van jonge mannelijke autochtonen, die sportkantines soms zijn. Bestaande verhoudingen
in de sport leken maar traag te veranderen.
1.2 De eenentwintigste eeuw: een roerig begin
De meeste cijfers uit de rs’03 hadden betrekking op het meetjaar 2000, met een
enkele statistiek van voor dat jaar en een enkele van daarna. In de jaren daarna is er
in de sport en in de maatschappij veel gebeurd. De aanslagen van 11 september op de
Twin Towers in New York in 2001, en later in Nederland op politicus Pim Fortuyn en
op fi lmmaker Theo van Gogh, hebben hun stempel gedrukt op het maatschappelijk
debat. Integratie werd een even belangrijk als beladen politiek thema. Harde woor-
15