Guds Gjøglar - Den kulturelle skolesekken Hordaland

More documents

Recommendations

Info

Innleiing. "Historia om Guds Gjøglar" er basert på ein legende med røter frå mellomalderen, om gateguten som veks opp til å bli ein berømt sjonglør. Han misser statusen sin i alderdommen og blir gløymt, før han i siste utpust blir velsigna av Jomfru Maria for kunstane sine. I framsyninga ”Guds gjøgler” er gateguten ein sigøynar som lever i Spania, og han jonglerer i takt med flamencomusikk. Flamencoen sine feiande rytmar og kjenslevare song har fått eit breitt publikum frå mange land, og sigøynarar og andre omreisande har sett spor både innan klassisk musikk og populærmusikk. Flamenco er sigøynarane sin musikk frå Andalucia i Sør-Spania, og framsyninga viser til ein slektskap mellom gjøglarar og sigøynarar, musikk, dans og sjongleringsballar. Med denne framsyninga sett Den kulturelle skulesekken fokus på gjøglartradisjonar, omreisande grupper og på sigøynarar, som var del av det fleirkulturelle europeiske og norske landskapet frå 1300-tallet og framover. Til Noreg kom sigøynarane på 15-1600-talet. Sigøynarane blei sterkt undertrykte, men likevel hadde dei ein kulturell tradisjon som kom i eit samspel med europeisk kultur. I tillegg til den musikalske innverknaden på spansk musikk, fekk dei ein sterk rolle mellom anna i det austerikske-ungarske riket ved å spele musikk for dei ulike folkegruppene. På slutten av 1700- og tidleg på 1800-talet, møtte sigøynarmusikarar ei større annerkjenning frå musikkjennarar i borgarskapen, som tolka inn romantisk fridom i levemåten og i spelet til sigøynarane. Joseph Haydn vart influert av å høyre omreisande orkester spele verbunkos, ei blanding av sigøynermusikk og element frå vestleg europeisk tradisjon. Stilen vart populær på 1800-talet, og påverka komponistar som Beethoven, Schubert, Brahms og særleg Liszt, som skreiv i "ungarsk" stil, influert av dei raske rytmene og klangane. Framsyninga kan sjåast som eit tiltak for å få borna interesserte i litteratur, musikk og dans, slik det har oppstått gjennom kulturmøte. Med denne framsyninga sett Den kulturelle skulesekken i Hordaland fokus på det fleirkulturelle Europa og Noreg gjennom historia og dei kulturelle uttrykka som kulturmøte har avfødd. Handlingsgang i sjølve framsyninga. Framsyninga opnar med at Bettina Flater spelar flamencomusikk på gitar. Darina Cizkova går inn i rolla som Santiago, den foreldrelause gateguten. Om natta søv han ute. Men om dagen er han ein artist. Han sjonglerer med frukt på torget, og får mat fordi han trekkjer kundar til kjøpmannen. Ein dag kjem det ein gjøglartrupp til den sørspanske byen han bur i. Santiago ser med store augo på at gjøglarane dansar, sluker flammar og sjonglerer med lette tøystykke og knivar. Han har ikkje sett noko så fantastisk før. Santiago viser kunstane sine, blir med truppen og opptrer for kost og losji. Etter ei stund forlet han gjøglarane. Han gjer stor suksess på eigen hand med gjøglinga, og spelar for konge og rikfolk. Mellom anna tryllar han fram ein regnboge av ballar. Høgst oppe svevar ein gul ball som sjølvaste sola! Etter mange år er han blitt gammal og sliten. Folk set ikkje så stor pris på kunstane hans meir, og det hender at dei kastar stein. Gjøglaren sluttar å sjonglere. Ein dag kjem han til ei kyrkje, der han legg seg til å sove. I det han vaknar, høyrer han musikk. I kyrkja er det mange folk, og munkar og nonner har med seg vakre gåver til ei avbilding av ei kvinne med eit barn; Maria og Jesusbarnet. Side 2 av 12
Santiago ønskjer at han også kan gje barnet noko, fordi det ser så trist ut. Han tenkjer på kor mange han har fått til å smile. Han tek opp sjongleringsballane og kastar dei opp i kyrkjerommet. Ballane lyser, og aldri før har han vore så god. Ein kyrkjetenar roper ut at dette høver ikkje i Guds hus. Men Santiago bryr seg ikkje. Han får på nytt fram regnbogen og tryllar fram sola. Då sluttar det gamle hjartet hans å slå. Kyrkjetenaren vert ståande og måpe: Barnet på biletet smiler. Førebuande arbeid. For alle klassetrinn: På skulen: Læraren ser på boka saman med elevane, og les historia høgt for dei. Vis gjerne nokre av sidene på lysark. I boka er guten kalla Giovanni og kjem frå Sorrento i Italia. Boka er ikkje lengre til sals, men skulen får låne eitt eksemplar som me har fått lov av Bokklubbens barn til å kopiere. Me ber skulen returnera boka etter bruk, slik at andre skular også får gleda av ho. Heime: Elevane kan få i oppgåve å laga 2 - 3 sjongleringsballar på førehand og ta dei med på skulen den dagen dei skal sjå framsyninga. Etter dei har sett ho, kan dei øve seg på sjonglering ute i friminuttet. Sjongleringsballar lagar ein enkelt med å fylle gryn/ris/linser i ein sokk eller strømpe og knyte att. Sjå også under etterarbeid om det er noko de ynskjer å gripe fatt i før de ser framsyninga. Etterarbeid. Både lytte og tale, og lese og skrive, høyrer heime i norskfaget. I denne teksten finn du fleire forslag til oppgåver med basis i L97. Fagplanen vektlegg å knytte norskfaget til estetiske og dramatiske uttrykk, som høver i faga musikk, kroppsøving, kunst og handverk. I tillegg er det oppgåver i kristendomskunnskap med religions- og livssynsorientering og engelsk. Gjøglarar Historia beskriv godt kulturspreiinga som omreisande gjøglarar sto for i mellomalderen og seinare. I tillegg til adlege trubadurar og hoffnarrar, fanst det også ei stor gruppe profesjonelle gjøglarar som reiste rundt. I Norden vart underhaldarande kalla leikarar. Dei hadde framsyningar Side 3 av 12
Page 1: Kultur- og idrettsavdelinga Læraro
Page 5 and 6: Historia handlar om ein av timlane,
Page 7 and 8: I Noreg var tatter først ei nemnin
Page 9 and 10: • Kristendomskunnskap med religio
Page 11 and 12: Barnebøker med tema gjøglarar, si

Guds Gjøglar - Den kulturelle skolesekken Hordaland

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?