You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />
fiél 3 s.m. Fiel da balança, indicador do<br />
ponto <strong>de</strong> equilíbrio da balança: <strong>de</strong>ixa l ~<br />
parar senó l peso nun queda bien. ~ <strong>de</strong> la<br />
baláncia fiel da balança, indicador do<br />
ponto <strong>de</strong> equilíbrio da balança.<br />
fiél al marco s.m. Cada uma das<br />
pedras que se colocam dos lados <strong>de</strong> um<br />
marco divisório <strong>de</strong> uma proprieda<strong>de</strong> e<br />
que permitem assinalar a linha <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>marcação mesmo que o marco<br />
<strong>de</strong>sapareça: eiqui nun podie star l marco<br />
que nun acheste ls fiéles al marco.<br />
fiel-<strong>de</strong>-la-tierra s.m. Fel-da-terra,<br />
planta herbácea, medicinal, <strong>de</strong> que se faz<br />
um chá amargo, recomendado para as<br />
dores <strong>de</strong> barriga, disgestão e contra a<br />
febre. Bot. centaurium erythraea Rafn.<br />
fiera s.f. 1. Fera, animal feroz. 2.<br />
Mulher muito má: ten cuidado cula tie,<br />
que ye ua ~. ~ <strong>de</strong> siete cabeças animal<br />
feroz com sete cabeças.<br />
fiero adj. Feroz. SIN. brabo, faroç.<br />
fierro s.m. 1. Ferro, metal: traie-los<br />
presos pul cachaço cun ua argolha <strong>de</strong><br />
fierro. 2. Ferramenta <strong>de</strong> ferro ou aço,<br />
cilíndrica, estreita, comprida e com uma<br />
ou ambas as extremida<strong>de</strong>s pontiagudas,<br />
usada como alavanca ou para perfurar:<br />
eiqui la tierra ye mui dura, solo bai a<br />
po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ~; bota-le l ~ al tranqueiro senó<br />
nun somos capazes <strong>de</strong> lo arrunsar. 3.<br />
Barra <strong>de</strong> ferro: puso uns fierros a fazer<br />
<strong>de</strong> canhiça. 4. Jogo em que cada jogador<br />
procura atirar com um ferro o mais longe<br />
possível: ye l mais baliente jogador <strong>de</strong> l<br />
~ que se passeia por estas redondas. 5.<br />
Parte <strong>de</strong> um instrumento que é <strong>de</strong> ferro:<br />
mete l sacho nas alforjas cul ~ para<br />
drento. 6. Objecto <strong>de</strong> ferro: Ls tratores<br />
agora tamien yá stan mui mo<strong>de</strong>rnos<br />
ténen assi esse fruntal cu nua pala ou<br />
cun uns fierros que alguns chamaran ls<br />
dientes… (MF, 2001). a po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ~ por<br />
meio <strong>de</strong> alavanca <strong>de</strong> ferro: era ua<br />
Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2006<br />
23<br />
piçarra que solo se lhebaba a po<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
~. cumo ~ ou duro cumo ~ muito duro. ~<br />
an bruto ferro ainda não forjado: eilhes<br />
alhá arranjában maneira <strong>de</strong> cumprar l ~<br />
na bruto i apuis cula sue halblida<strong>de</strong><br />
fazien las guinchas … (MF, 2001). ~ <strong>de</strong><br />
la gadanha vara <strong>de</strong> ferro que se fixa no<br />
chão e on<strong>de</strong> se pica a gadanha. SIN.<br />
çafra. ~ <strong>de</strong> passar ferro <strong>de</strong> engomar. ~<br />
fraugado ferro forjado. ~ <strong>de</strong> suldar ferro<br />
<strong>de</strong> soldar. nun ser <strong>de</strong> ~ não ser obrigado a<br />
aguentar tudo. passar a ~ i. matar; ii.<br />
atropelar; iii. engomar. poner a ~ pren<strong>de</strong>r.<br />
poner an ~ <strong>de</strong> letra mandar embora<br />
ostensivamente. ser <strong>de</strong> ~ ser uma pessoa<br />
muito resistente. star a ~ i fuogo estar<br />
zangado.<br />
fiesta s.f. 1. Festa principal <strong>de</strong> uma<br />
localida<strong>de</strong>: astanho la ~ bai a ser<br />
d'arromba. SIN. fiesta d'anho. 2. Festa,<br />
festivida<strong>de</strong>: l Natal, acá, ye siempre ua<br />
fiesta mui baliente. 3. Comemoração:<br />
quando acabes l curso fazemos ua ~. 4.<br />
Gran<strong>de</strong> alegria: quando chegou miu pai<br />
<strong>de</strong> la Fráncia fui ua ~ mui gran<strong>de</strong>. 5.<br />
Afago, carícia: ls ninos gústan muito <strong>de</strong><br />
fiestas. Obs. tem sobretudo uso pl. dar an<br />
~ resultar em complicações. die <strong>de</strong> la ~ ou<br />
die <strong>de</strong> ~ dia em que se celebra a principal<br />
festa <strong>de</strong> uma localida<strong>de</strong>. fazer fiestas<br />
acariciar: faç-le ua ~ al nino i bás a ber<br />
cumo nistante se calha.. fazer ua ~ i.<br />
expressar gran<strong>de</strong> contentamento: l perro,<br />
quando me bei, faç-me ua ~ mi gran<strong>de</strong>.<br />
ii. cumprimentar efusivamente: l tiu,<br />
quando me bei, faç-me siempre ua ~. ~<br />
d'anho festa principal <strong>de</strong> uma localida<strong>de</strong>.<br />
SIN. fiesta. ~ d'anhos aniversário. ~<br />
d'arromba ou rija festa forte, gran<strong>de</strong>:<br />
astanho bai a haber ~ rija. ir a tener ~<br />
resultar em complicações: las cousas<br />
stan dua maneira que inda bamos a tener<br />
~. l melhor <strong>de</strong> la ~ a parte mais animada<br />
ou interessante <strong>de</strong> uma festa. nun tener<br />
gana <strong>de</strong> ~ ou fiestas estar cansado: <strong>de</strong>ixa-