Marilar Aleixandre - Tempos Dixital

More documents

Recommendations

Info

12 // Crítica proPostas no future Tradución Onte é narrativa descarnada e escéptica, sen concesións á sensibilidade como recurso Agota Kristof escribe así de simple porque a muller é húngara e por cousas da vida tivo que facerse escritora en francés, como lle pasara parcialmente a Beckett. Esta é a explicación fácil. Despois está a difícil: Agota Kristof escribe así de simple porque deliberadamente evita utilizar a sensibilidade como filtro, e narra desde a insensibilidade absoluta de Deus ou da forza da gravidade. Esta novela non procura a quimera da obxectividade (de feito está narrada en primeira persoa) pero o narrador non encontra, para describir un presente sen futuro e cun pasado enfermo, palabras que sexan máis crueis do que xa é, de seu, a existencia. Sandor/Tobias, un operario dunha fábrica de reloxos (o dos reloxos soa noxentamente alegórico pero foi o oficio que a autora tivo nos primeiros anos do seu exilio en Suíza: as cousas da vida das que antes falaba) soporta a rotina laboral grazas a unha obsesión pola figura mítica da súa medio irmá, e nun momento dado a súa medio irmá real irrompe casualmente nesta rotina e dá pé a unha relación amorosa na que cada Non abonda unha escrita de calidade para que a unha a traduzan. Nas rutas do tráfico cultural da tradución, as relacións desiguais entre sistemas literarios fan que a galega non sexa unha literatura moi traducida. E a literatura de autoras aínda o é menos, malia estarmos a contar, en época recente, con algunhas excepcións que se cadra invitarían a albiscar un cambio de tendencia. É por iso que cómpre darlle a benvida a To The Winds Our Sails. Irish Writers Translate Galician Poetry, unha coidada antoloxía de 10 poetas galegas contemporáneas en edición bilingüe, traducidas por autoras/es de Irlanda a inglés ou gaélico, en edición de Mary O’Donnell e Manuela Palacios. Baixo o título xenérico de Galician Poetry, pode que a máis de un/ha lle sorprenda, porén, atopar exclusivamente versos das poetas (e non dos homes poetas), acostumadas/os como estamos a que o feminino sexa sempre o marcado. E malia que a etiqueta “muller” pode ser de utilidade estratéxica nalgúns contextos para pór atención nunha presenza mulleril que o (in)consciente porfía en obviar, o título xenérico resulta aquí do máis atinado para o que é un dos obxectivos do libro: contribuír a remode- paso adiante é tan optimista como unha coitelada no fígado até que a relación remata e aparece como unha simple paréntese nunha vida que agora corre, ágrafa e pagada de si, cara a unha normalidade triunfal. É francamente difícil non relacionar constantemente esta novela coa obra completa de Kristof, algo que acontece con todos os libros e autores, pero en poucos casos á parte deste tres ou catro días son suficientes para coñecer ben esta obra completa. Talvez unha leitura illada de Onte deixe un bo sabor de boca ou mesmo a ocorrencia de que a vida de Sandor/Tobias é moi diferente da nosa, pero o precedente da triloxía formada por Le grand cahier (que publicou en galego Xerais no seu día: O gran caderno), La preuve e Le troisième mensonge, impón, cando menos, a necesidade da dúbida de todas e cada unha das frases e a sospeita da explicación onírica. Narración entre dous séculos: Kafka, pero tamén David Lynch e Aki Kaurismäki. Mil novecentos noventa e cinco. No primeiro daqueles libros, a segunda guerra mundial era o punto nodal do que se ían desprendendo diferentes situacións de horror que, Dialogos eire-Galiza Tradución Viaxan ao inglés e ao gaélico os versos de dez poetas galegas contemporáneas lar unha tradición poética galega, da que as autoras deben formar parte ‘normal’ e indivisíbel. A selección dos cinco poemas de Pozo, Kruckenberg, Torres, <strong>Aleixandre</strong>, Pichel, Pato, Romaní, do Cebreiro, Lado e Arias (probabelmente realizada polas propias autoras) é abondo representativa e variada, mesmo incluíndo poemas inéditos que lle outorgan ao libro un aliciente extra. Con todo, desde un punto de vista puramente tradutolóxico debo recoñecer a desconfianza inicial que me suscitou o feito de as traducións estaren feitas por autoras/es irlandeses que a priori non coñecesen a lingua, literatura e cultura galega, pois como se advirte no limiar, para as súas versións partiron duns textos inicialmente vertidos ao inglés por Minia Bongiorno: é que, sen entrar xa no debate de se para traducir poesía cómpre ser poeta ou tradutor/a, as versións en inglés (catro de cada autora) e galés (unha) si funcionarían como unha sorte da tan deostada tradución indirecta. Mais a desconfianza inicial axiña ficou superada polo virtuosismo das traducións, nas que a posíbel falta de familiaridade coa lingua galega se ve compensada pola entrega absoluta aos poemas por parte das autoras/es irlandesas. De aí Onte · Agota Kristof · Rinoceronte, 2010 · 130 páx · 14 euros a diferenza dos relatos canónicos sobre ocupación, ditadura e exilio orixinados por esa guerra, previsíbeis como contos de fadas, non son exemplares nin heroicas, senón caóticas, contraditorias e xeradoras de mentiras. A literatura xa só pode ser así e todos os libros posteriores de Agota Kristof contradinse ferozmente uns a outros aínda que a centralidade da guerra pareza ir ficando atrás. Onte é apenas unha forma diferente de mentir. Parte da sorpresa radica en que unha literatura tan descarnada e escéptica, sórdida sen ostentación e ateigada dunha sexualidade doada de conseguir como de esquecer, non veña dun moderno de óculos de pasta e indefectibelmente varón senón dunha señora septuaxenaria e testemuña directa de moitos dos acon- To the wind in our sails. Irish Writers Translate Galician Poetry · Mary O'Donell, Manuela Palacios (eds.) · Salmon Poetry, 2010 · 172 páx · 15 euros unhas memorábeis versións en inglés (lamento non poder xulgar os textos gaélicos) que, parafraseando ao Michael Cronin da contracapa, transmiten a intensidade, fondura, capacidade de sorpresa e compromiso dos orixinais. E ficou tamén superada pola constatación de que, como afirman as editoras nos seus textos introdutorios, este volume busca non só compensar a balanza desigual do interese recíproco entre a literatura irlandesa (coñecida en Galiza) e a galega (descoñecida en Irlanda), presentando nunha editorial dublinesa ás poetas galegas traducidas. Alén diso, persegue sobre todo encetar un diálogo entre as poetas galegas e as escritoras/es irlandesas que as traducen (as cales se erixen en verdadeiras coprotagonistas da obra), definido este diálogo por múltiples puntos converxentes na tecementos atroces que modulan a paisaxe dos seus libros. A diferenza é que o que no varón (pos)moderno sería cinismo preceptivo e irreverencia de postal, en Agota Kristof é un exercicio de endurecemento pro- súa tradición contextual e literaria, que as editoras debullan con acerto. Isto torna o libro peza valiosa para o lectorado galego ávido por (re)descubrir estas conexións, as ca- MZ //Antía Moure gresivo da vida como da escrita, e o que no horizonte do noso amigo dos óculos se debuxa como un nicho de mercado, para Kristof é simplemente a vontade firme de deixar de escribir. // Samuel Solleiro Home: a chant // elena del rivero les sen dúbida poderían continuar a explorarse nun futuro volume que recolla os textos destas escritoras/es irlandesas en tradución das galegas. // Olga Castro
Imprescindíbel ou autocompracente? Tradución A antoloxía de Dunne merece todos os parabéns. Non así a estratexia para promocionala “Os límites da miña lingua son os límites do meu mundo”. Aínda que non a formulara en termos culturais, esta frase de Wittgenstein axéitase ben ao valor estratéxico que a tradución literaria ten para as culturas minorizadas. Con todo, as fronteiras lingüísticas están hoxe máis pronunciadas ca na Idade Media, cando as persoas, ao desprazárense lentamente, ían aprendendo outras linguas abríndose, así, ao mundo. En tempos dunha globalización uniformizadora, unha cultura actual, e máis aínda se minoritaria for, ten que facer este labor de xeito planificado. Ata agora non hai máis ca 37 libros galegos traducidos ao inglés e unha política cultural de cara ao mundo anglófono continúa a ser unha tarefa pendente. A recente publicación da Anthology of Galician Literature (1196- 1981), de Jonathan Dunne, editada conxuntamente por Xerais e Galaxia (e cofinanciada pola Xunta), pretende dar outro paso neste sentido. É a primeira vez que se reúne unha selección bilingüe da historia literaria galega como ferramenta de divulgación en lingua inglesa. Falamos de 55 obras dende o primeiro documento en galego ata o inicio da II Autonomía en 1981 e que abranguen a tradición oral, teatro, ensaio, poesía e narrativa. Son 40 autores e autoras mais seis voces anónimas, escolmados por 55 persoeiros da cultura galega. Un total de 23 persoas repartiron o traballo de translación, coa participación da práctica totalidade de quen se dedica hoxe en día á tradución do galego ao inglés. Cruceiros no cemiterio de Vicinte // Galipedia Seica haberá en breve un segundo volume, que cubrirá o período entre 1981 e a actualidade. Despois de 13 anos de traballo, Jonathan Dunne –que traduciu 31 dos 55 textos– proponnos todo un canon da literatura galega 1196- 1981, elaborado con criterios máis democráticos do que é o habitual. Figura incluso como autor da antoloxía, un feito que destaca a importancia da tradución e a mudanza da súa función sociopolítica. O conselleiro da cultura aproveitou a conclusión deste traballo titánico para falar, de xeito desafortunado, dunha “correcta definición do canon” (Varela, 05-VI-2010). Mais as seleccións antolóxicas sempre son discutíbeis, pensemos só na reducida presenza de autoras (esperemos que se corrixa este des- equilibrio no segundo volume). Tamén sería importante que as estratexias de tradución empregadas fosen analizadas por especialistas, xa que parece existir unha tendencia a neutralizar o texto de partida (“N’a carcel d’o Vaticano!”/“Inside the Vatican’s walls”, p. 126-127), alén dalgunhas poucas incoherencias (“ourentaron-se ao esquenzo”/ ”pointed toward omission”, p. 150- 151). Aínda que non poidamos facer aquí unha crítica da tradución, adoita que as neutralizacións corresponden a unha característica do mercado anglosaxón, cuxo conservadorismo aínda esixe que a tradución se lea como un orixinal en lingua inglesa. Mais estes aspectos representan asuntos menores que non poñen en cuestión a excelencia da antoloxía. Convén centrármonos nos aspectos paratradutivos, ou sexa no seu contexto económico e político: se fose entendida e aproveitada pola administración subvencionadora e as dúas editoriais nacionais (que sobreviven grazas á primeira) como unha importante ferramenta de política exterior galega, esta antoloxía non sería publicada en Galiza ou, polo menos, seríao en colaboración cunha potente distribuidora internacional. Unha consellería de cultura, nos tempos que andamos, debería ser quen de entrever que a cultura é unha das maiores riquezas de Galiza, con posibilidades de exportación proveitosas, e tomar as medidas oportunas. No intre de rematar esta recensión nin apenas se contan, no máis popular dos buscadores na rede, máis ca 25 entradas en inglés! E isto dous meses despois do seu lanzamento. Esta divulgación asúmea case en exclusiva a editorial Small Stations e o blog de Jonathan Dunne, sen reacción aínda por parte da prensa ou do mundo editorial anglófonos. A presenza na rede sería vital en moitos sentidos, tamén porque en breve sairá con Breoghán›s Lighthouse, de Antonio de Toro, outra antoloxía bilingüe da literatura galega nunha editorial inglesa (Francis Boutle), nunha colección dedicada ás literaturas minoritarias. Unha competencia que cómpre ter en conta. 1 proPostas Crítica // A que se debe esta falta de visión estratéxica e de proxección mediática? Non se dispón con Jonathan Dunne –tradutor, editor e crítico reputado e de moita experiencia– dunha persoa máis ca ideal para se mostrar no mercado anglófono? Non existen antecedentes como a antoloxía de narrativa galega From the Beginning of the Sea, realizada polo Oxford Center for Galician Studies? Por que a Xunta non tratou de financiar unha edición directamente no mercado anglosaxón? Se colaboran Xerais e Galaxia, por que non subiron ao barco unha editorial anglófona con boa distribución? Por que distribúe precisamente Galaxia, que non é quen de divulgar un proxecto desta envergadura? Por que o boletín da antoloxía en inglés, que pretende promover o libro xunto de axentes e editoriais estranxeiras, combina erros cun estilo pouco idiomático? Tamén a tradución inglesa da carta dos editores Bragado e Freixanes non convence, xa que o seu discurso resulta torpe na lingua de chegada. E por que as primeiras recensións galegas aplauden algunhas destas limitacións (Vilavedra, El País 25-VI) ou se conforman con que a antoloxía se dirixa soamente aos centros de estudos galegos e a axentes ou editoriais (Fernán-Vello, Galicia Hoxe 8-VII)? Por que a cultura galega sempre a mandan entrar pola porta traseira? Se Jonathan Dunne merecese unha medalla Castelao por este tan logrado esforzo de tradución cultural, as institucións administrativa e editoriais implicadas nin acadarían un aprobado. Como carta de presentación da literatura galega no mundo editorial anglosaxón entregaron esta belísima antoloxía, nun acto que raia a autocompracencia, na conserxería da propia casa. Unha mágoa. // Burghard Baltrusch Anthology of Galician Literature · VV. AA. · Galaxia, Xerais, 2010· 344 páx · 25 euros
Page 1 and 2: 15 verán 10 Revista de libros TEMP
Page 3 and 4: Crítica a sua superaçom. Levamos
Page 5 and 6: Unha cinta de Möbius narrativa A n
Page 7 and 8: O que segue ao silencio Poesía Dav
Page 9 and 10: Infancias difíciles Infantil Manue
Page 11: Onde viven os espectros Teatro Manu
Page 15 and 16: Ficción emancipada Audiovisual Tel
Page 17 and 18: A traizón aos ideais é un tema ta
Page 19 and 20: ... existe unha situación de norma
Page 21 and 22: Freud e a política // M. V. F. No
Page 23 and 24: Por que Steiner? ensaio Os artigos
Page 25 and 26: excluídas do público ensaio Unha
Page 27 and 28: consta tamén doutra capa que conde
Page 29 and 30: proNome En emilio José «non leo p
Page 31: Agonía de outono Aínda contra as

Marilar Aleixandre - Tempos Dixital

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?