Marilar Aleixandre - Tempos Dixital

Ficción emancipada
Audiovisual Teleseries como The Wire, liberadas da grella televisiva,
posibilitan unha ollada individualizadora sobre un sistema corrupto
T
he Wire é a obra de ficción
norteamericana máis importante
deste século e a
súa complexidade e ambición
van alén de todo programa
televisivo anteriormente realizado.
Resumindo todas as súas liñas argumentais
nun só concepto sólido
e inapelable deberíamos dicir que a
serie trata da imposibilidade de ser
honrado nun sistema corrupto, isto
é, no capitalismo contemporáneo.
Todos os estamentos sociais son
completamente incapaces de loitar
cos problemas que se lles presentan,
entorpecéndose uns aos outros con
todo tipo de accións interesadas e
burocratizadas. É máis, non hai unha
soa personaxe que ao longo da trama
non caia nunha conduta irresponsable,
amoral e vantaxista, con independencia
das súas intencións.
Nun principio The Wire semella
outra serie sobre a loita contra o
narcotráfico, mais axiña deixa esta
premisa para tratar problemas estruturais
do mundo actual. Cada unha
das súas cinco tempadas centráse
nun tema esencial: a guerra contra a
droga, o desmantelamento dos sindicatos,
a corrupción política, o fracaso
da educación e a farsa periodística.
Cada novo estamento vai entrelazándose
cos anteriores e achegando
personaxes; así aparece ante nós
o triunfo absoluto dun sistema capitalista
capaz de aniquilar calquera
iniciativa que poida facer tremer as
súas bases. Deste xeito, os creadores
da serie conseguen ofrecernos o retrato
dunha cidade, Baltimore, exemplo
do funcionamento dunha democracia
occidental moderna e verdadeira
protagonista da trama.
As rúas de Baltimore serven de escenario para a serie The Wire // Arquivo
A chegada do novo milenio
trouxo á televisión norteamericana
numerosas series cuxa idea central
pasaba por amosarlle ao espectador
a metodoloxía utilizada en
certo tipo de profesións, especialmente
de corte policial ou médico.
Pero ao contrario que todas elas,
The Wire non utiliza ese proceso
como esquema prefixado para todos
os episodios (formulación, nó e
desenlace), senón que o vemos en
“tempo real”; as accións e as súas
consecuencias estíranse abarcando
escenas, capítulos e incluso atravesando
diferentes tempadas. Aquí os
procedementos policiais e xudiciais
non aparecen sintetizados, senón
interconectados nunha gran rede
á que se engaden posteriormente
a actuación política e a cobertura
xornalística dos sucesos.
Xa desde o seu título The Wire aparece
ante nós como unha conexión
co mundo real a través da ficción.
Coa escusa dunha investigación policial
sobre unha banda de narcotraficantes,
a serie colle o seu tempo
para amosarnos tanto o traballo policial
como as motivacións, intrigas
e intereses que existen tras estas accións.
Por outra banda, por primeira
vez vemos nunha serie aos traficantes
como unha organización laboral,
sen ningún tipo de maniqueísmo
moral, onde cada persoa exerce
un traballo cunhas obrigas e remuneracións
prefixadas. Así, cada personaxe
desenvolve un labor no eido
en que lle tocou vivir, e ten escasas
posibilidades de cambiar de ámbito
polos seus propios medios.
Esta forma de organizar a ficción
aséntanse sobre un importan-
1
proPostas Crítica //1
//
te substrato de realidade. Gran parte
do equipo de guionistas ten experiencia
previa nas rúas de Baltimore,
nos eidos da policía, a educación, o
sindicalismo ou o xornalismo. Como
di o personaxe de Gus Haynes, editor
na ficción do Baltimore Sun, “neste
xornal Deus aínda vive nos detalles”,
idea extrapolable á escritura da serie.
Á utilización de escenarios naturais
e actores non profesionais hai
que engadirlle un exhaustivo traballo
de investigación sobre as diferentes
xergas que utilizan os personaxes
segundo o seu status.
As pontes tendidas entre The Wire
e a literatura son numerosas. David
Simon, principal responsable da serie,
fala xa da traxedia grega como
punto de partida dende a súa concepción,
e en diferentes entrevistas
aparecen mencións a Melville, Dickens
ou a narrativa rusa como influencias.
A ambición novelesca que
se percibe nos creadores leva á concepción
de cada escena coma un parágrafo,
cada episodio coma un capítulo
e cada tempada coma un libro.
Isto tamén se relaciona cunha nova
maneira de consumir os produtos
audiovisuais; gran parte dos espectadores
viron a serie ben descargando
os episodios da rede, ben facéndose
cos capítulos en DVD, medios
que están a converterse en hexemónicos
para o consumo de ficcións televisivas.
Anúlanse así as restricións
temporais prefixadas polas canles,
permitindo unha maior liberdade
de visionado.
Carente por completo de escenas
explicativas ou presentacións de
personaxes, todas as secuencias de
The Wire réxense por unha construción
“in media res” con abundancia
de elipses que perforan a trama, falando
con total naturalidade de persoas
ou sucesos que aínda non coñecemos
ou directamente non chegaremos
a ver. Esta situación obriga
ao espectador a non perder detalle
e facer un traballo extra para o seguimento
dos primeiros episodios.
“Que se foda o espectador medio”
chegou a dicir Simon nunha entrevista;
esta é unha obra que crea o
seu público, constituíndo a emancipación
definitiva das teleseries
como formato artístico-literario.
// Julio Vilariño