Marilar Aleixandre - Tempos Dixital

Unha cinta de Möbius
narrativa A novela póstuma de Xoán Manuel Casado
deita desacougo e resaibo de nouvelle vague
A
Nosa Terra recupera unha
novela curta ata o de agora
inédita de Xoán Manuel
Casado, o autor catalán
que nunca abandonou o galego. Declarou
o crítico Xesús González Gómez
arredor desta peza que se trata
de “literatura pura, concentrada,
dirixida a xente acostumada a ler”.
Despois dunha lectura atenta desta
novela póstuma, as palabras do crítico
toman o sentido dun material
de análise: 114 páxinas limitan tanto
a vaguidade coma os elementos
accesorios pero, implican pureza?
Debe a literatura dotarse de integridade
e ortodoxia para acertar? Dar
no cravo cunha produción significa
salvagardar a honra? Quizais sexa
mellor debate para outro foro.
Un guionista de orixe galega fai
a maleta e viaxa desde Francia ata
algunha aldea do interior de Galicia
co fin, sempre pouco preciso, de coñecer
a historia do seu pai asasinado
en 1936. Poden correr os anos oitenta
ou noventa do século pasado.
En segunda persoa de comezo a fin,
o protagonista deixa Muriel, a úni-
ca personaxe nomeada do conxunto,
en París e entra na paisaxe erma,
con aire arruinado e antigo, dun rural
galego sombreado pola calor de,
quizais, agosto. Se os acontecementos
transcorren en Galicia, o ritmo
da narración, o constante relato en
segunda persoa, as alusións a Francia,
ou a profesión do protagonista
remiten de cerca a algunha paisaxe
da nouvelle vague. Unha intranquilidade
lenta se cadra máis propia de
Eric Rohmer ca de Godard.
Pero non é esta unha novela sobre
a guerra civil vista con ollos parisienses,
ou barceloneses, pois non
é unha novela sobre a guerra civil
e sería interesante preguntarse se
constitúe ou non unha novela. O autor
céntrase en describir o desasosego
existencial (Francia, de novo)
dun protagonista que busca respostas,
pois el é un guionista do século
XX, máis en concreto das vangardas
intelectuais dos anos setenta que
abandonaron o comunismo para
afondar nun individualismo existencialista
que considera, coma o protagonista
desta peza, que a morte
Volta e revolta ·
Xoán Manuel
Casado ·
A Nosa Terra, 2010 ·
114 páx · 12 euros
colectiva, unha guerra, un combate,
unha revolución, unha resistencia,
etc. , non se parece demasiado
á morte porque lle resta peculiaridade.
O amante de Muriel chega,
entón, a unha Galicia hostil, chea
de silencios e secretos, para buscar,
dixemos, respostas a unha realidade
carente de sentido. Non se trata,
entón, da personaxe escindida, divisible,
fragmentada, múltiple... que
cabería esperar se se tratase dunha
figura do século XXI, senón que observamos
un protagonista unitario
que fai preguntas para obter respostas
pero, para fortuna da narración,
estas non chegan e a suposta novela
convértese nun xogo de dúas caras,
ou dunha soa, levado con precisión
e acerto.
O xogo existe entre os seguintes
elementos: o guión que debe rematar
o protagonista durante a súa estancia
en Galicia arredor da vida e morte
de seu pai, a historia coa que o protagonista
se encontra e que lle crea
problemas á hora de levala á ficción
e a propia vida do personaxe principal,
que chega a confundirse coa do
pai, isto é, xa que logo, tamén coa do
protagonista do guión que el mesmo
proPostas Crítica //
Walking Away // Lauren nassef
está escribindo. Os distintos niveis
deste metarrelato relaciónanse con
intelixencia, de tal xeito que só será
contra a última parte do texto cando
descubramos a armazón de curvas
que conflúen nun final en espiral cargado
dunha violencia tan silenciosa
e rotunda como as agullas do reloxo
avanzando no tempo dun relato longo,
dun conto redondo.
// Oriana Méndez Fuentes